ویتامین D برای کودکان، رشد، استحکام استخوان‌ها و تقویت سیستم ایمنی آن‌ها ضروری است. کمبود این ویتامین میتواند باعث نرمی استخوان، ضعف عضلات، درد استخوان، اختلال در رشد و در موارد شدیدتر، تشنج شود. در این مطلب از دکتردکتر با اهمیت دریافت کافی ویتامین D در سنین کودکی، علل کمبود، نشانه‌های هشداردهنده، منابع غذایی حاوی این ویتامین و روش‌های درمانی مناسب آشنا می‌شوید.
در انتها، اگر در مورد اهمیت ویتامین D برای کودکان سوالی دارید، آن را در بخش نظرات بنویسید.
چرا ویتامین D برای کودکان مهم است؟
ویتامین D، یکی از ویتامین‌های ضروری برای کودکان است که نقش مهمی در رشد و سلامت آن‌ها دارد. از خواص ویتامین D برای کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ویتامین D به جذب و ذخیره کلسیم و فسفر در بدن کمک می‌کند. این دو ماده معدنی برای داشتن استخوانهای قوی و سالم ضروری هستند.
- ویتامین D از بروز بیماری راشیتیسم، ضعف و تغییر شکل استخوان‌ها در کودکان به‌ویژه در دو سال اول زندگی جلوگیری می‌کند.
- ویتامین D در تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش دارد و در پیشگیری از برخی بیماری‌ها نقش دارد.
علاوه‌براین، براساس مقاله منتشر شده در وب‌سایت Healthy Children،
ویتامین D با سلامت روان در ارتباط است و کمبود آن میتواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
به همین دلیل، تامین ویتامین D برای کودکان به مقدار کافی در حفظ سلامت جسمی و روانی آن‌ها اهمیت زیادی دارد.
علل کمبود دریافت ویتامین D در کودکان
کمبود ویتامین دی در کودکان میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از مهم‌ترین عواملی که باعث کاهش دریافت این ویتامین در بدن کودکان می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- رنگ پوست تیره: کودکانی که پوست بسیار تیره دارند (به دلیل وجود ملانین بیشتر) نور خورشید کمتری را جذب می‌کنند.
- قرار نگرفتن در معرض نور خورشید: کودکانی که بیشتر در محیط‌های بسته مانند خانه هستند یا لباس‌های پوشیده می‌پوشند، کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند و ویتامین D کمتری در بدنشان تولید می‌شود.
- نوزادان نارس: نوزادانی که زودتر از موعد متولد می‌شوند، ذخیره ویتامین D کمتری دارند و ممکن است در ماه‌های ابتدایی زندگی نیاز به مکمل داشته باشند.
- نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند: اگرچه شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزاد است، اما آن مقدار ویتامین D برای کودکان کافی نیست. در صورتی که مادر دچار کمبود ویتامین D باشد، احتمال کمبود در نوزاد بیشتر می‌شود.
- بیماری‌های خاص یا مصرف برخی داروها: برخی بیماری‌ها مانند مشکلات کبدی، کلیوی، اختلالات جذب (مثل فیبروز کیستیک، بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده) و مصرف برخی داروها (مانند داروهای ضدصرع) جذب یا متابولیسم ویتامین D را در بدن کودک مختل می‌کنند.
عوارض کمبود ویتامین دی در کودکان
کمبود ویتامین دی در کودکان میتواند عوارض مختلفی به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض شامل موارد زیر می‌شوند:
- درد استخوان و عضله: کودکانی که با کمبود ویتامین D مواجه هستند، ممکن است در استخوان‌ها و عضلات خود احساس درد کنند.
- نرمی استخوان (راشیتیسم): کمبود شدید ویتامین D موجب نرم شدن استخوان‌ها در دوران رشد می‌شود. این مسئله باعث تغییر شکل استخوان‌ها از جمله خم شدن پاها به صورت پرانتزی یا زانوی ضربدری و سایر ناهنجاری‌های اسکلتی خواهد شد.
- گرفتگی عضلات: کمبود ویتامین دی میتواند باعث کاهش سطح کلسیم در بدن شده و در نتیجه، گرفتگی عضلات را در کودکان به دنبال داشته باشد.
- تشنج: افت سطح کلسیم ناشی از کمبود ویتامین D میتواند خطر بروز تشنج را به‌ویژه در نوزادان افزایش دهد.
علائم کمبود ویتامین دی در کودکان
کمبود شدید ویتامین D میتواند منجر به بیماری راشیتیسم در کودکان شود. این بیماری با علائم مشخصی همراه است که عبارتند از:
- الگوی رشد غیرطبیعی
- ضعف عضلانی
- درد استخوان
- تغییر شکل مفاصل
در مواردی که کمبود ویتامین D خفیف باشد، علائم محدودتر است و گاهی کودک تنها دچار ضعف، درد یا گرفتگی عضلات می‌شود.
کودکان به چه مقدار ویتامین D نیاز دارند؟
ویتامین D، یکی از ویتامین های موردنیاز بدن در سنین کودکی است. این ویتامین با واحد بین‌المللی (IU) اندازه‌گیری می‌شود. در جدول زیر به دوز ویتامین d برای کودکان در سنین مختلف اشاره شده است:
| گروه سنی | میزان ویتامین D مورد نیاز در روز (واحد IU) |
| نوزادان زیر 1 سال | 400 واحد |
| کودکان بالای 1 سال | 600 واحد یا بیشتر (تا 1000 واحد در برخی موارد) |
برخی کودکان ممکن است به مقدار بیشتری ویتامین D نیاز داشته باشند. در این شرایط، مشورت با پزشک برای تعیین مقدار مناسب مکمل ویتامین D ضروری است.
درمان کمبود ویتامین D کودکان
برای درمان کمبود ویتامین D، روش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به شدت کمبود و شرایط کودک توسط پزشک توصیه می‌شود. برخی از روش‌های درمان کمبود این ویتامین شامل موارد زیر هستند:
- مصرف مکمل ویتامین D: مکمل‌ها به صورت قرص ویتامین D برای کودکان یا شربت در دوزهای مختلف (روزانه یا ماهانه) تجویز می‌شوند.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: گذراندن وقت در فضای باز و در معرض نور خورشید میتواند به درمان کمبود این ویتامین در کودکان کمک کند.
- تغذیه سالم: کودکان مبتلا به کمبود ویتامین D باید در رژیم غذایی خود کلسیم کافی دریافت کنند. توصیه می‌شود (در صورت عدم حساسیت) روزانه دو تا سه وعده لبنیات مصرف شود.
بهترین منابع غذایی ویتامین D برای کودکان
ترکیبی از منابع طبیعی و غذاهای غنی‌شده را باید در رژیم غذایی کودک گنجاند تا نیازهای ویتامین D آن‌ها تامین شود. در جدول زیر به مهم‌ترین غذاهای حاوی این ویتامین اشاره کرده‌ایم:
| منابع غذایی | توضیحات |
| ماهی‌های چرب | مانند سالمون، ساردین، شاه‌ماهی و ماهی خال‌مخالی |
| زرده تخم‌مرغ | حاوی مقدار کمی ویتامین D |
| جگر گاو | مقدار کمی ویتامین D |
| قارچ | به‌ویژه محصولات قرار گرفته در معرض نور UV |
| غلات صبحانه | غنی شده با ویتامین D |
| نوشیدنی‌های گیاهی | مانند شیر سویا، بادام و جو دوسر اغلب غنی شده با ویتامین D |
| شیر خشک | غنی شده با ویتامین D |
با توجه به اینکه کودکان معمولا این مواد غذایی را به میزان کافی مصرف نمی‌کنند، تولیدکنندگان مواد غذایی بسیاری از محصولات مانند شیر، ماست، شیر خشک، آبمیوه و غلات صبحانه را با ویتامین D غنی کرده تا کمبود این ویتامین را جبران کنند.
کودکان برای جبران کمبود ویتامین D چه داروهایی بخورند؟
برای جبران کمبود ویتامین D ممکن است نیاز به مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین باشد. این مکمل‌ها می‌توانند به صورت جداگانه یا به شکل مولتی‌ویتامین‌هایی که ویتامین D هم دارند، عرضه شوند. ویتامین D گاهی با عنوان ویتامین D3 هم روی بسته‌بندی محصولات درج می‌شود.
مکمل‌های ویتامین D برای کودکان در انواع مختلف مانند قرص، قرص جویدنی، قطره، شربت و پاستیل در داروخانه‌ها موجود هستند. اگر تمایل به استفاده از ویتامین دی خارجی برای کودکان را دارید، بهتر است قبل از انتخاب، با پزشک کودک خود مشورت کنید تا نوع، مقدار و زمان مصرف ویتامین دی را با توجه به سن، وزن و شرایط بدنی او مشخص کند.
چه زمانی برای درمان کمبود ویتامین D کودکان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما علائمی مانند ضعف عضلانی، درد استخوان، تاخیر در رشد، یا انحنای پاها دارد، باید به پزشک مراجعه کنید. نوزادان ممکن است تحریک‌پذیر باشند یا تغذیه ضعیفی داشته باشند، درحالی‌که کودکان بزرگ‌تر ممکن است خستگی یا عفونت‌های مکرر را تجربه کنند. کودکانی که در معرض خطر بیشتری هستند، حتی بدون علائم باید ارزیابی شوند. مداخله پزشکی زودهنگام از عوارضی مانند راشیتیسم جلوگیری کرده و رشد سالم کودک را تضمین خواهد کرد.
تامین ویتامین D برای کودکان؛ گامی مهم برای تضمین سلامت آن‌ها
ویتامین D با کمک به جذب کلسیم و فسفر، زمینه‌ساز استخوان‌هایی محکم، عضلاتی قوی و سیستم ایمنی مقاوم در کودکان می‌شود. کمبود این ویتامین عوارض جدی و گاه جبران‌ناپذیری همچون راشیتیسم به همراه خواهد داشت. به همین دلیل، شناخت علائم کمبود، دریافت به موقع ویتامین D از طریق نور خورشید، تغذیه مناسب و در صورت نیاز مصرف مکمل‌های تخصصی اهمیت زیادی دارد. برای تامین ویتامین D برای کودکان خود حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. با مراجعه به سایت دکتردکتر و دریافت انواع نوبت حضوری، تلفنی و اینترنتی می‌توانید از انواع مشاوره پزشک متخصص بهره‌مند شوید.
منابع:
