استفاده از داروهای گیاهی، طب سنتی و تمرینات تنفسی، از روشهای مهم درمان خانگی آسم به شمار می‌روند. همچنین، انجام ورزش‌های تمرکزی مانند یوگا و مدیتیشن نیز برای باز شدن راه‌های تنفسی و درمان اسم در خانه موثر هستند. با اینکه درمان قطعی برای بیماری آسم وجود ندارد، اما می‌توانید با به‌کار گیری روشهای فوق از بروز حملات تنگی تنفس ناشی از آسم پیشگیری کنید. توجه داشته باشید که پیش از هرگونه اقدام خانگی، ابتدا با پزشک خود مشورت کرده و با توجه به دستور‌العمل پزشک عمل کنید.
برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی انواع روشهای درمان خانگی آسم اختصاص می‌دهیم. با ما همراه باشید.
اگر سوالی داشتید، در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
روشهای درمان خانگی آسم چیست؟
پیش از بررسی نکات خانگی، در نظر داشته باشید که استفاده از این روش‌ها، به این معنی نیست که داروها و برنامه دارویی تجویز شده توسط پزشک را کنار بگذارید؛ بلکه بدین صورت است که شما می‌توانید با چند روش درمانی مکمل، علائم بیماری خود را کاهش داده و از بروز مکرر حملات پیشگیری کنید.
با استناد به مقاله‌ای منتشرشده در وبسایت Healthline،
درمان‌های خانگی می‌توانند به کاهش علائم آسم کمک کنند، اما افراد نباید درمان‌های خانگی را به داروهای تجویزی جایگزین کنند.
در بیان دیگر، درمان‌های خانگی زمانی موثر واقع می‌شوند که در کنار داروهای اصلی آسم مورد استفاده قرار بگیرند.
روشهای درمان خانگی آسم عبارتند از:
- اقدامات مراقبتی
- تکنیک‌های تنفسی
- ورزش‌های کاربردی
- رعایت رژیم غذایی
- راهکارهای طب سنتی
در ادامه، جزئیات و توضیحات مهم مربوط به موارد فوق را بررسی خواهیم کرد.
اقدامات مراقبتی
مهم‌ترین اقدامات مراقبتی برای درمان خانگی آسم، روشهای زیر را شامل می‌شوند:
قرارگیری در وضعیت بدنی مناسب
هنگام احساس تنگی نفس یا بروز حمله آسم، فرد باید بهترین وضعیت بدنی خود را شناسایی کرده و در آن حالت قرار بگیرد. این اقدام موجب میشود که فرد بتواند روی نفس‌های خود تمرکز کافی داشته باشد. چند موقعیت صحیح را بررسی می‌کنیم:
- دراز کشیدن روی زمین و قرار دادن چند بالش زیر زانو، دست‌ها و پاها؛
- نشستن روی صندلی، خم شدن به جلو و قرار دادن سر روی میز؛
- تکیه دادن دست‌ها روی میز برای کم کردن فشار به پاها در حالت ایستاده؛
- تکیه دادن به دیوار با شرط برخورد کمر به دیوار.
امتحان هرکدام از روشهای فوق، برای یافتن بهترین حالت بدنی و احساس آرامش هنگام حملات کارساز است.
کنترل وزن و فشار خون
اضافه وزن و فشار خون می‌توانند علائم آسم را شدیدتر کنند. از‌این‌رو، به‌منظور برای کنترل علائم آسم کنترل وزن و فشار خون مهم است.
قرار گرفتن در معرض جریان هوا
قرارگرفتن در معرض جریان هوا، می‌تواند در بهبود علائم حمله آسم موثر باشد. برای مثال ایستادن مقابل هوای پنکه راهکار مناسبی خواهد بود.
انجام بخور گرم
بخور گرم، نوعی روش درمان خانگی آسم و تنگی نفس است که با گرما، رطوبت و بخار، ترشحات ریه را شل میکند. به‌دنبال این اقدام، شدت تنگی نفس به شکل قابل توجهی کاهش می‌يابد.
نکته! بخور آب گرم با چند قطره اکالیپتوس یا روغن نعناع، روشی موثر برای بهبود علائم آسم به شمار می‌رود.
انجام تکنیک‌های ذهن‌آگاهی
انجام تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness)، بر تمرکز آگاهانه بر حال بدون سرکوب افکار تاکید دارد. برای انجام این تکنیک‌ها، افراد می‌توانند در یک مکان آرام و ساکت بنشینند، سپس چشمهای خود را ببندد و بر جزئیات زمان حال متمرکز شوند. برای مثال، یک محرک را در نظر بگیرند و تک تک جزئیات آن را مرور کنند. این تکنیک‌ها با کاهش استرس، علائم و حملات ناشی از آسم را کاهش می‌دهد.
تکنیک‌های ذهن‌آگاهی، همچنین می‌توانند برای درمان خانگی آسم عصبی نیز موثر واقع شوند.
تکنیک‌های تنفسی
انجام تکنیک‌های تنفسی، یکی از مهم‌ترین روشهای درمان خانگی آسم به‌شمار می‌روند. زیرا موجب می‌شوند که راه‌های تنفسی فرد به مرور زمان باز شده و شدت تنگی نفس هنگام حمله آسم کاهش یابد. چند مورد از مهم‌ترین تکنیک‌ها عبارتند از:
تکنیک تنفس بوتیکو
تکنیک تنفس بوتیکو (Buteyko)، نوعی سیستم تمرینی تنفس است که به کاهش علائم آسم کمک میکند. این تکنیک بر روی تنفس از بینی به جای دهان متمرکز است. زیرا تنفس دهانی می‌تواند خشکی و حساسیت مسیرهای هوایی را افزایش دهد. برخی افراد با انجام این تکنیک، عفونت تنفسی کمتری را تجربه می‌کنند.
ایجاد الگوهای تنفسی با روش پاپ‌ورث
روش Papworth، نوعی توالی تنفس و ریلکسیشن است که از دهه ۱۹۶۰ برای کمک به افراد مبتلا به آسم استفاده میشود. مبنای این روش، به‌کار گیری بینی و دیافراگم برای ایجاد الگوهای تنفسی است. افراد می‌توانند این الگوهای تنفسی را هنگام فعالیت‌هایی که ممکن است منجر به حملات آسم شوند، انجام دهند.
ورزش‌های کاربردی
ورزش در منزل برای کاهش علائم تنگی نفس موثر است. افراد می‌توانند ورزش‌هایی را انتخاب کنند که با شرایط جسمانی آنها متناسب باشد. چند مورد از مهم‌ترین ورزش‌ها را در این خصوص بررسی می‌کنیم:
- شنا
- پیاده‌روی
- دوچرخه سواری
- یوگا
نکته! ورزش یوگا یکی از موثرترین راهکارهای کاهش استرس است. از طرفی استرس و اضطراب نیز نوعی عامل محرک برای شروع حملات آسم به شمار می‌رود. از‌این‌رو، انجام تمرینات تکنیکی و تنفسی یوگا، احتمالاً می‌تواند در کاهش علائم آسم موثر واقع شود. بااینحال این موضوع هنوز در دست بررسی بوده و به اثبات نرسیده است.
رعایت رژیم غذایی
با اینکه هیچ رژیم غذایی خاصی برای مبتلایان به آسم شدید وجود ندارد، اما چند اقدام کوچک ممکن است در کاهش علائم موثر باشند. برای مثال، اگر پس از خوردن یک غذای خاص فرد دچار تنگی نفس شود، بهتر است دیگر آن را مصرف نکند. البته برای تایید این موضوع مشورت با پزشک متخصص خالی از لطف نیست. سایر نکات مهم عبارتند از:
- انتخاب یک رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات
- مصرف منابع غذایی سرشار از بتاکاروتن، ویتامین‌های C و E
- مصرف منابع غذایی غنی از روغن‌های امگا۳
- مصرف میوه‌های مفید برای کاهش حملات آسم
مصرف موارد فوق، التهاب موجود در اطراف مجاری هوایی را کاهش می‌دهد. در ادامه، جزئیات را بررسی خواهیم کرد.
مصرف منابع غذایی غنی از روغن‌های امگا۳
روغن‌های حاوی امگا ۳، برای کاهش التهاب مجرای هوایی و بهبود عملکرد ریه در افراد مبتلا به آسم موثر هستند. اما پیشنهاد می‌کنیم که پیش از مصرف منابع حاوی امگا۳، با پزشک خود مشورت کنید.
نکته! مصرف دوزهای بالای استروئیدهای خوراکی (داروهای کورتونی خوراکی)، می‌توانند اثرات مفید روغن‌های امگا ۳ را از بین ببرند.
مصرف میوه‌ها
چند مورد از میوه‌های که برای جلوگیری از علائم حمله آسم مفید هستند، عبارتند از:
- خرمالو
- سیب قرمز
- انگور قرمز
- انگور سیاه
- آووکادو
این میوه‌ها آلرژی‌زا نیستند، اما در صورتی که نگران آلرژی هستید می‌توانید با پزشک متخصص آسم خود مشورت کنید.
مصرف نوشیدنیهای حاوی کافئین
کافئین، نوعی برونکودیلاتور(گشادکننده راه‌های هوایی) است و می‌تواند خستگی عضلات تنفسی را کاهش دهد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ نشان داد که کافئین، برای افراد مبتلا به آسم مفید بوده و تا ۴ ساعت پس از مصرف، عملكرد راه‌های هوایی را بهبود می‌بخشد.
راهکارهای طب سنتی
طب سنتی راهکارهای زیادی برای درمان خانگی آسم ارائه می‌دهد. برای مثال، مصرف منابع غذایی زیر برای درمان فوری آسم تاثیرگذار‌اند:
مصرف سیر
سیر دارای مزایای سلامتی متعددی است که از جمله آنها می‌توان به خواص ضد التهابی آن اشاره کرد. از آنجایی که آسم نوعی بیماری التهابی است، احتمالا سیر می‌تواند در کاهش علائم آن موثر باشد. بااینحال، فعلاً شواهد قطعی در این خصوص وجود ندارد.
مصرف زردچوبه
زردچوبه، دارای چند نوع مواد آنتی‌هیستامین بوده و برای جلوگیری از علائم حمله آسم موثر است. مواد آنتی هیستامین موجود در زردچوبه، با غیرفعال کردن گیرنده‌های هیستامین، از بروز حمله آسم و تنگی نفس جلوگیری میکند.
مصرف زنجبیل
زنجبیل یکی دیگر از گیاهان دارویی ضدالتهاب است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که مکمل‌های خوراکی زنجبیل، علائم آسم را بهبود می‌بخشند. به‌این منظور، اضافه کردن پودر زنجبیل به بعضی از غذاها یا نوشیدن چای آن موثر خواهد بود.
مصرف عسل
ترکیب کردن عسل با نوشیدنیهای گیاهی، در تسکین و کاهش علائم آسم تاثیرگذار است. از‌این‌رو می‌توانیم بگوییم که افزودن عسل به رژیم غذایی، یکی از روشهای درمان خانگی آسم به شمار می‌رود. اما توجه داشته باشید که عسل درمانی، درمان قطعی آسم نیست.
مصرف نوشیدنی‌‌ها و دمنوش‌های دارویی
دمنوش‌های گیاهی، یکی از رایج‌ترین روشهای درمان خانگی تنگی نفس در بزرگسالان به شمار می‌روند. چند مورد از مهم‌ترین‌ها را در جدول زیر آورده‌ایم:
| نام دمنوش، چای | خواص درمانی |
| دمنوش آویشن | ضدعفونی‌کننده، ضدالتهاب، کاهش مخاط، آزاد‌شدن راه‌های تنفسی |
| دمنوش نعناع | باز کردن مجاری تنفسی، ایجاد حس خنکی و آرامش در دستگاه تنفسی (امکان تداخل با داروهای آسم) |
| دمنوش گلپر | ضدعفونی‌کننده، خلط‌آور، کاهش التهاب مجاری تنفسی (احتمال ایجاد حساسیت) |
| دمنوش سبوس برنج | غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین B، تقویت سیستم ایمنی |
| چای اکالیپتوس | بازکردن راه‌های تنفسی، تسهیل تنفس، مفید برای حمله‌های خفیف (دقت به دوز مصرفی) |
| چای شیرین‌بیان | تسکین مجاری تنفسی، کاهش علائم آسم با رقیق‌کردن مخاط (احتیاط در صورت ابتلا به فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی) |
| چای سبز | کمک به باز شدن راه‌های تنفسی به‌دلیل ترکیب تئوفیلین، کاهش حملات آسم |
نکته! دمنوش‌ها و داروهای گیاهی برای درمان سریع حمله آسم کاربرد دارند. اما دقت به دوز مصرفی و زیاده‌روی نکردن در استفاده از دمنوش‌ها، برای جلوگیری از عوارض و تداخل‌های دارویی مهم است.
سایر نکات مهم
مصرف منابع غذایی زیر نیز در کاهش حملات آسم موثر هستند:
- ادویه‌جات سرد
- سرکه انگبین
- کرفس
- مرزه
- زیره سیاه
- چغندر
- آویشن
- نعناع
- شوید
- دارچین
- زعفران
- کدو حلوایی
- بادام
- مویز
- نخود
- انجیر
نکته! مصرف ادویه‌جات سرد، درمان فوری تنگی نفس در منزل را به همراه دارد. بااینحال، برای پیشگیری از بروز هرگونه حساسیت پوستی یا حساسیت‌های داخلی، پیش از به کارگیری روشهای فوق با پزشک خود مشورت کنید.
درمان فوری آسم کودکان در منزل
درمان خانگی آسم کودکان با بزرگسالان چندان تفاوتی ندارد. بااینحال با توجه به سن رشد کودک و سایر نکات مهم، والدین باید در انتخاب روشهای درمانی احتیاط کنند. به‌این منظور، نکات زیر را یادآور می‌شویم:
- همراهی فرزندان هنگام انجام تمرینات یوگا و تشویق آنها؛
- گنجاندن منابع غنی از ویتامین D در برنامه روزانه؛
- تشویق فرزندان به مصرف عسل، زنجبیل و سیر؛
- دور نگه داشتن فرزندتان از هوای آلوده و دود.
رعایت نکات فوق به همراه درمان‌های دارویی تجویز شده توسط پزشک، در درمان سریع حمله آسم کودکان موثر است. برای مطالعه بیشتر در این حوزه، مقاله آسم کودکان را مطالعه کنید.
حمله آسم با چه علائمی بروز میکند؟
علائم حمله آسم به نوع آسم بستگی داشته و براین اساس متفاوت است. از‌این‌رو پیش از انتخاب روشهای درمانی، ابتدا نوع آسم خود را که شامل آسم آلرژیک، آسم غیر آلرژیک، آسم ناشی از ورزش و سایر موارد است، شناسایی کنید.
در حالت کلی، علائم حملات آسم عبارتند از:
- تنگی نفس
- سفتی قفسه سینه
- درد قفسه سینه
- خس خس سینه
- سرفه کردن
- نفس نفس زدن
- مشکل در صحبت کردن به دلیل تنگی نفس
- کشیدگی عضلات قفسه سینه برای تنفس
- تعریق شدید
برای تشخیص شروع حمله آسم در خانه، می‌توانید از دستگاه پیک فلومتر استفاده کنید. این دستگاه میزان سرعت خارج کردن هوا از ریه‌ها را اندازه‌گیری میکند.
نکته! علائم تنگی نفس هنگام دراز کشیدن به پشت شدیدتر می‌شوند.
حمله آسم چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
حمله آسم، هنگام تشدید علائم تنگی نفس و سختی شدید تنفس بروز میکند. علت سخت شدن تنفس در این مرحله، باریک شدن راه‌های هوایی در ریه‌ها است. همچنین در قسمت پوشش مجاری هوایی، نوعی مایع مخاطی تولید میشود که تنفس را دشوار میکند. در صورت بروز مکرر حملات، این بیماری تحت کنترل نیست و پیش از هرگونه اقدام خانگی فرد باید به پزشک متخصص مراجعه کند.
بررسی چند اقدام ضروری هنگام بروز حمله آسم در خانه
در لحظه شروع حمله آسم در منزل، پیش از هرگونه اقدام فرد باید آرامش خود را حفظ کند. سپس مراحل زیر را دنبال کند:
- صاف نشستن؛ به‌دلیل آزاد کردن عضلات شانه و گردن و جلوگیری از تشدید علائم حمله
- استفاده از اسپری استنشاقی؛ در صورت تجویز و توصیه پزشک
- تمرکز بر روی تنفس؛ انجام دم با بینی و بازدم با دهان (زمان بازدم بیشتر از دم باشد و هوا با فشار از ریه‌ها خارج شود)، انجام تکنیک لب غنچه‌ای برای کاهش علائم حمله
- قراردادن دست روی شکم هنگام تنفس؛ برای تمرکز بیشتر
اگر بعد از اقدامات فوق حمله آسم درمان نشد، با اورژانس تماس بگیرید.
نکته! بعد از رفع علائم، مواد غذایی را که پیش از شروع حمله میل کرده‌اید به پزشک اطلاع دهید.
نکات مهم پیش از اقدام به درمان خانگی آسم
روشهای درمان خانگی آسم با اینکه معمولاً بی‌خطر هستند، اما ممکن است عوارض داشته باشند. بنابراین پیش از اقدام نکات زیر را در نظر بگیرید:
- بدون مشورت با پزشک هرگز داروهای تجویزی را قطع نکنید؛ قطع خودسرانه داروهای آسم، احتمالاً عوارض و خطرات جدی به همراه داشته باشد.
- پیش از مصرف داروهای گیاهی و مکمل‌های غذایی با پزشک مشورت کنید؛ زیرا بعضی از محصولات گیاهی مثل گرده زنبور می‌تواند علائم آسم را تشدید کند.
- برای انتخاب تمرین‌های ورزشی با پزشک مشورت کنید؛ برای انتخاب بهترین نوع ورزش مناسب با شرایط جسمانی، این اقدام مهم است.
برای کسب بهترین نتایج با کمترین عوارض، رعایت نکات فوق ضروری است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
زمانی که داروهای تجویزی همراه با روشهای درمان خانگی آسم موثر نباشند، مراجعه به پزشک متخصص آسم و آلرژی ضروری است. برای دریافت نوبت از بهترین متخصصین آسم و آلرژی در سراسر ایران، به پلتفرم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
سلام دکتر
من میخوام بدونم اصلا برای درمان آسم در خانه راه و روشی یا گیاهی چیزی وجود داره یا نه، همیشه باید اسپری همراهم باشه. چون یه وقتایی فراموش میکنم اسپری خودمو تمدید کنم
سلام عزیزم
دوری از آلرژن های خانگی مثل مایت، حشرات، گرد و غبار و آلرژن های غذایی
مرطوب کردن هوای منزل با دستگاه بخور خصوصا در هوای سرد و خشک
شستشوی مکرر ملحفه ها
جارو کردن مکرر با جاروبرقی فرش
به کنترل بهتر آسم کمک میکند
سلام
برای درمان خانگی آسم کودکان از چه داروی گیاهی یا سنتی میتونیم استفاده کنیم. من دوست ندارم فرزندم رو که آسم داره به داروهای شیمیایی با عوارض بالا وابسته کنم. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
سلام عزیزم
هیچ درمان سنتی و خانگی ، جایگزین درمان دارویی آسم نیست
لطفا این تفکر غلط رو کنار بگذارید چرا که عواقب جبران ناپذیری دارد
به فوق تخصص آسم و آلرژی کودکان مراجعه کنید
سلام
من مبتلا به آسم هستم. ۲۸ سالمه و از نوجوانی این بیماری رو دارم. وقتی در خونه دچار حمله میشم چه چیزی رو میتونم به جای اسپری به عنوان درمان فوری تنگی نفس در منزل استفاده کنم؟
سلام عزیزم
هیچ چیز!
هیچ چیز جایگزین داروی شما نیست و استفاده نکردن از اسپری درمانی شما، عوارض جبران ناپذیری دارد
مادر من آسم دارن و گاها دچار حملات شدید میشن. برای درمان سریع حمله آسم چه اسپری ای رو توصیه می کنید. ایشون همیشه سالبوتامول همراهشون هست
سلام عزیزم
خط اول درمان دارویی آسم در حمله آسم سالبوتامول هست
کنار اون درمان های نگهدارنده جهت پیشگیری از حمله استفاده میشه
البته درمان های خط بعدی هم در حمله آسم کاربرد دارند
سلام روز بخیر
برای درمان خانگی آسم روش مشخص ثابت شده ای وجود داره؟ من سالهاست درگیر این بیماریم و متاسفانه مجبورم به طور مرتب دارو و اسپری استفاده کنم. روشی هست که بشه در منزل درمانش کرد؟
سلام عزیزم
یک سری اقدامات جهت کنترل بهتر آسم در کنار دارو کمک کنندست اما جایگزین دارو نیستند
دوری از آلرژن های خانگی مثل مایت، حشرات، گرد و غبار و آلرژن های غذایی
مرطوب کردن هوای منزل با دستگاه بخور خصوصا در هوای سرد و خشک
شستشوی مکرر ملحفه ها
جارو کردن مکرر با جاروبرقی فرش ها