آپنه خواب یک نوع اختلال تنفسی است که تنفس سطحی و غیر عمیق افراد مبتلا به آن در طی خواب به‌طور مرتب متوقف می‌شود.
همان‌طور که در قسمت پیشین بررسی شد، آپنه خواب یک نوع اختلال تنفسی است که تنفس سطحی و غیر عمیق افراد مبتلا به آن، در طی خواب به‌طور مرتب متوقف می‌شود. در این اختلال هر وقفه می‌تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول بیانجامد و چندین نوبت در طول خواب فرد تکرار شود.
همچنین خواندیم که اختلال توقف تنفس در خواب از نظر نوع شکل گیری به سه دسته (OSA)، مرکزی (CSA) و مرکب دسته بندی می‌شود. در ادامه قسمت اول، به بررسی نشانه‌ها و عوامل تشدید کننده، مکانیسم توقف و همچنین تشخیص این عارضه پرداختیم و قصد داریم در قسمت دوم این نوشته، به بررسی طبقه بندی‌های این اختلال، درمان و پیشگیری‌های مورد نیاز آن بپردازیم.
طبقه بندی آپنه خواب
همان‌طور که بررسی شد، از میان سه نوع آپنه خوابی ممکن، 84 درصد به OSA و ۱۵ درصد به CSA و کمتر از یک درصد به نوع مرکب آپنه مربوط می‌شود.
OSA
آپنه انسدادی خواب (OSA) شایع‌ترین نوع تنفس اختلال خواب است. به‌طور معمول ماهیچه‌های بدن در طول خواب به حالت استراحت در می‌آیند و ماهیچه‌های گلو نیز از این قاعده مستثنا نیستند. استراحت ماهیچه‌های گلو در صورت حجیم بودن، می‌تواند موجب انسداد مسیرهای هوایی انسان شود.
آپنه‌های گاه به گاه و غیر شدید، خیلی خطر ساز نبوده و به درمان‌های هزینه بر نیازمند نیستند. از طرف دیگر، آپنه‌های انسدادی مزمن نیازمند درمان و پیگیری‌های ثانویه است تا بتوان کمبود اکسیژن و خلأ خواب را در طول زندگی فرد بر طرف ساخت.
افراد دارای عضلات شل‌تر و بافت نرم در اطراف مسیر هوایی (به‌عنوان مثال به دلیل چاقی) و همچنین دارای ویژگی‌های ساختاری که موجب ایجاد محدودیت در مسیرهای تنفسی می‌شود، در معرض خطر آپنه انسدادی خواب هستند. شانس ابتلا به این عارضه با جنسیت مذکر و افزایش سن رابطه مستقیم دارد.
همچنین خطر بروز OSA با افزایش وزن بدن، سیگار کشیدن و سن افزایش می‌یابد. به‌علاوه طبق تحقیقات محققان، افراد مبتلا به دیابت و یا در آستانه دیابت، نیز سه برابر افراد عادی با ویژگی‌های یکسان در خطر ابتلا به آپنه انسدادی هستند.
نشانه‌های بارز این نوع از اختلال آپنه خواب شامل خروپف با صدای بلند، خواب بی‌حساب و خواب آلودگی در طول روز است.
مناسب‌ترین درمان‌های خاص این نوع از عارضه، شامل تغییر سبک زندگی، مانند کاهش مصرف الکل یا آرام‌بخش عضلانی، از دست دادن وزن و ترک سیگار هستند. دیگر روش‌های کمک دهنده به این عارضه شامل راه‌های افزایش ارتفاع سطح سر نسبت به بدن است.
خروپف یک یافته معمول در افراد مبتلا به این سندرم است. نکته قابل توجه این است که شدت خروپف لزوماً نمی‌تواند شدت انسداد تنفسی را تعیین نماید. اگر شدت انسداد مسیرهای هوایی زیاد باشد، ممکن است حرکت هوا به‌اندازه کافی برای تولید صدای زیاد وجود شدید نباشد.
یک تحقیق نشان داده است افرادی که از آپنه شدید انسدادی رنج می‌برند، درجات مختلفی را از زوال مغز در قسمت‌های مربوط به حافظه دارا هستند. با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، دانشمندان کشف کردند که افرادی که دارای آپنه خواب هستند، دارای اجسام مامیلاری حدود 20 درصد کوچک‌تر از سایر افراد هستند.
آپنه خواب مرکزی
در آپنه خالص مرکزی خواب، مراکز کنترل تنفسی مغز در طول خواب ناپایدار هستند. سطح دی اکسید کربن خون و مکانیسم بازخورد نورولوژیکی که آن‌ها را نظارت می‌کند، به‌سرعت کافی به حفظ همین میزان هم واکنش نشان نمی‌دهد. بدین ترتیب هیچ تلاشی برای تنفس در طول آپنه وجود ندارد.
تنفس فرد عادی در طول خواب، موجب ثابت ماندن سطح اکسیژن و دی اکسید کربن خون می‌شود و به همین ترتیب هرگونه تغییر در این میزان، مغز فرد را تحریک می‌کند.
در آپنه مرکزی، یک سیستم نورولوژیک پایه برای نقص ریتم و سیگنال‌های تشدید تنفس، باعث از دست رفتن یک یا چند چرخه تنفسی در فرد می‌شود. اگر مکث در تنفس به‌اندازه کافی طولانی باشد، درصد اکسیژن در گردش به سطح کمتر از حد نرمال کاهش می‌یابد و غلظت دی اکسید کربن به سطح بالاتر از سطح طبیعی می‌رسد.
این شرایط به‌نوبه خود اثرات بیشتری روی بدن ایجاد می‌کند. سلول‌های مغز نیاز به سطح اکسیژن پایدار دارند و اگر سطح اکسیژن خون خیلی کم باشد، آسیب مغزی و حتی مرگ رخ می‌دهد. با این حال بسیار بسیار بعید است که آپنه خواب مرکزی موجب مرگ مغزی شود. اثرات دقیق این شرایط بستگی به نوع آپنه، انعقاد خون و خصوصیات فرد به فرد مبتلایان به آپنه دارد.
آپنه مرکب
به‌طور کلی درصد و فراوانی مبتلایان به این شیوه که مرکب از هر دو نوع آپنه مرکزی و انسدادی است، گسترده است. معمولاً این وضعیت در حالتی شناسایی می‌شود که آپنه انسدادی با کمک CPAP درمان شده و آپنه مرکزی ادامه دار شود. مکانیسم کامل این ترکیب آپنه ای هنوز شناخته نشده است.
درمان
درمان آپنه انسدادی خواب متفاوت از آپنه خواب مرکزی است. در قدم اول به بیماران توصیه می‌شود برای جلوگیری از شل شدگی مفرط عضلات گلو، از مصرف الکل، داروهای آرام‌بخش و سیگار خودداری کنند.
استفاده از ماسک‌های CPAP
برای آپنه متوسط تا شدید خواب، شایع‌ترین درمان استفاده از فشار مداوم مثبت مسیر هوایی (CPAP) یا سیستم اتوماتیک آن است. این دستگاه مسیر هوایی فرد را در طول خواب باز نگه می‌دارد. فرد با پوشیدن یک ماسک که صورت او را می‌پوشاند، از طریق یک لوله انعطاف پذیر مسیر هوایی خود را به این دستگاه متصل می‌کند.
با استفاده مناسب از این دستگاه، نشانه‌های آپنه خواب کاهش می‌یابد، اما هنوز دیدگاه‌ها در مورد کاهش عوارض مربوط به نارسایی‌های قلبی و شریانی، متضاد و بحث بر انگیزند. گرچه درمان CPAP در کاهش آپنه‌ها ارزان‌تر از سایر راه‌های مؤثر است، اما برخی از افراد نسبت به استفاده از آن‌ها خشنود نیستند. ناراحتی‌های سینه، ناراحتی‌های پوستی و یا سوزش بینی، بیشترین شکایت را از میان شکایت‌های مصرف کنندگان نسبت به استفاده از CPAP تشکیل می‌دهد. سایر عوارض جانبی ممکن است شامل دهان خشک، بینی خشک، خونریزی بینی، لب‌های صورتی و لثه باشد.
کاهش وزن
یکی از تئوری‌های موجود، ارتباط مستقیم بین اضافه وزن و آپنه خواب است. بر اساس مطالعات انجام شده، کاهش وزن می‌تواند به میزان قابل توجهی فرکانس آپنه‌های خوابی مبتلایان را کاهش دهد.
جراحی
معمولاً از چندین روش برای جراحی‌های مرتبط با آپنه استفاده می‌شود. جراحی‌های معمول در این رابطه، جراحی انسدادی بینی، جراحی انسدادی حنجره، جراحی پایه‌ای زبان و چند جراحی سطحی برای خارج کردن بافت‌های چربی بافت گلو هستند.
منابع:
