درمان‌ خانگی اسهال با روش‌هایی آسان و سریع

اسهال یعنی اجابت مزاج شل، آبکی و احتمالاً مکرر و معمولاً درمان خانگی اسهال برای رفع این وضعیت کفایت می‌کند. گاهی‌اوقات هم این وضعیت نشانه‌ای از بیماری یا مشکلی جدی است. در چنین موقعیتی، علائم دیگری مانند دردهای شکمی، کاهش وزن و تهوع یا استفراغ هم رخ می‌دهند.

برای درمان سریع اسهال در منزل، روش‌های مختلفی وجود دارد. برای مثال، مصرف غذاهای خاص مانند موز، برنج، سیب پخته یا استفاده از داروهای بدون نسخه مفید است. در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درمان اسهال در خانه برایتان می‌گوییم. باید بدانیم که در زمان اسهال چه غذاهایی بخوریم. در صورت تشدید علائم و متوقف‌نشدن وضعیت هم باید به دکتر گوارش مراجعه کنیم.

در پایان، اگر سوالی درباره قرص درمان اسهال دارید از ما بپرسید تا پزشک به شما پاسخ بدهد.

برای درمان خانگی اسهال چه باید کرد؟

در بیشتر موارد، برای بند آمدن سریع اسهال، راه‌کارهای درمان خانگی اسهال کافی هستند. برای مثال، استفاده از قرص ضد اسهال بدون نسخه (OTC) مانند لوپرامید (Imodium) و اجتناب از غذاهای نامناسب می‌توانند باعث رفع این مشکل شوند. اسهال مشکلی گوارشی است که باعث اجابت مزاج شل و آبکی می‌شود. معمولاً هم کمتر از چند هفته دوام دارد. امکان دارد که اسهال مزمن مدت طولانی‌تر ادامه داشته باشد. این وضعیت اغلب، خودبه‌خود از بین می‌رود. با روش‌های خانگی مختلف از جمله موارد زیر، کنترل آن آسان می‌شود.

نوشیدن مایعات فراوان

اسهال باعث کمبود مایعات بدن از جمله آب می‌شود. برای آگاه شدن درباره ماهیت این عارضه، پیشنهاد می‌کنیم مطلب اسهال چیست را مطالعه کنید. در نتیجه، بدن الکترولیت‌هایی مانند سدیم و کلرید را از دست می‌دهد. برای جبران این کمبود، بازگرداندن مایعات به بدن حیاتی و مهم است. در غیر این صورت، ممکن است که فرد دچار کم‌آبی و عوارض خطرناک شود. کم‌آبی بدن در کودکان و افراد مسن خطرناک است، بنابراین در صورت داشتن اسهال، نوشیدن آب برای آن‌ها ضروری است. نوشیدن آب اولین قدمی است که باید برای آب‌رسانی مجدد به بدن انجام شود. نوشیدن آب میوه رقیق‌شده، محلول‌های آبرسانی بدون نسخه یا نوشیدنی‌های ورزشی هم ایده بدی نیست. از نوشیدن هر چیزی که باعث تحریک بیشتر دستگاه گوارش می‌شود، هم خودداری کنید، مانند:

• الکل
• نوشابه‌های گازدار
• نوشیدنی با کافئین
• نوشیدنی‌های بسیار گرم

آشنایی با انواع درمان و داروی خانگی برای اسهال به شما کمک می‌کند که این وضعیت ناخوشایند را مدیریت کنید. البته بهتر است در صورت تداوم اسهال به دکتر گوارش مراجعه کنید تا علت این اتفاق بررسی شود.

استفاده از رژیم غذایی مخصوص

در زمان بروز اسهال، باید بدانید که برای درمان اسهال چه بخوریم و از خوردن چه مواردی بپرهیزید. هرگونه اشتباه در انتخاب ماده غذایی می‌تواند باعث وخیم‌ترشدن اوضاع شود.

به‌گفته بنیاد بین‌المللی اختلالات گوارشی (IFFGD):

در زمان درمان اسهال، رژیم غذایی با وعده‌های غذایی کوچک و مکرر، بهتر از خوردن ۳ وعده غذایی حجیم در روز است.

برخی از غذاهایی که برای مصرف در زمان بروز اسهال توصیه می‌شوند، عبارتند از:

• غذاها یا نوشیدنی‌های سرشار از سدیم و پتاسیم مانند آبگوشت، موز و سیب زمینی آب‌پز
• غذاهای کم فیبر، از جمله ماست، گوشت بدون چربی و نودل

یادتان باشد که تمام افراد در هنگام تجربه اسهال، واکنش‌های یکسانی ندارند. به‌عنوان مثال، افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز نمی‌توانند ماست مصرف کنند. در برخی از بیماران، رژیم غذایی مایع در ۲۴ ساعت اول اسهال، باعث آرام‌شدن سیستم گوارش می‌شود.

اجتناب از مصرف برخی غذاها

لازم است بدانیم که در زمان اسهال چه غذاهایی نباید بخوریم. پرهیز از مصرف موارد زیر را به‌خاطر بسپارید:

• غذاهای پرچرب، از جمله غذاهای سرخ شده، چیپس و شیرینی
• غذاهای پر از فیبر، مانند حبوبات و سبزیجات در خانواده کلم
• غذاهای حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی
• غذاهایی با سطوح بالای فروکتوز
• گوشت‌های چرب

اگر فردی به عدم تحمل لاکتوز مبتلا باشد، باید از مصرف لبنیات حاوی لاکتوز اجتناب کند. مصرف مواد لبنی باعث بدترشدن اوضاع او خواهد شد. اگر در هنگام مسافرت با اسهال مسافرتی رو به رو شدید سعی کنید از غذاهای محل سفر و مخصوص آب کمتر استفاده کنید و حتما توسط پزشک عمومی معاینه شوید.

مصرف پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌هایی هستند که برای سیستم گوارش مفید هستند. پروبیوتیک‌ها به عملکرد بهتر روده کمک می‌کنند و در روند مبارزه با عفونت‌ها اثرگذارند. استفاده از این مواد در درمان خانگی اسهال هم کاربرد دارد و به بهبود موارد زیر کمک می‌کند:

• کنترل دفعات خروج مدفوع
• تغییر در شکل و ساختار مدفوع اسهالی
• بهبود عملکرد بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر

پروبیوتیک‌ها به‌طور طبیعی در برخی از ماست‌ها و سایر غذاهای تخمیرشده وجود دارند. امکان تهیه مواد لبنی پروبیوتیک در بازار وجود دارد. در بسیاری از سوپرمارکت‌ها، این محصولات عرضه می‌شوند.

پرهیز از حرکات ورزشی

بهتر است که در زمان ابتلا به اسهال، از ورزش‌کردن پرهیز کنید. بدن در این اوضاع، نیاز به استراحت دارد. فعالیت‌های روزانه‌تان را انجام بدهید، اما به تن خود فشار نیاورید و کالری اضافی نسوزانید. امکان دارد که بعد از ورزش، اسهال تشدید شود. ضمن اینکه نیاز به بدن به آب هم بیشتر می‌شود و در نتیجه، این وضعیت اسهال را تشدید و وخیم‌تر می‌کند. در حین یا بعد از دویدن در مسیرهای طولانی، وضعیتی موسوم به اسهال دونده رخ می‌دهد. پس بهتر است که تا بهبودی کامل، ورزش نکنید.

درمان خانگی اسهال آبکی

دمنوش‌های گیاهی زیر در قالب سرد یا گرم می‌توانند به کنترل اسهال آبکی در منزل کمک کنند:

• چای بابونه؛ بابونه به تسکین ناراحتی معده و اسهال کمک می‌کند.
• چای سبز؛ چای سبز بروز اسهال را در افرادی کاهش می‌دهد که رادیوتراپی سرطان دریافت می‌کنند.
• چای بادرنجبویه؛ ساقه و برگ بادرنجبویه در قالب جوشانده به کاهش علائم آزاردهنده اسهال کمک می‌کند.

دقت کنید که درمان خانگی اسهال با دمنوش‌ها برای همه مفید نیست. اگر نسبت به این مواد حساسیت داشته باشید یا با دستگاه گوارشتان سازگار نباشند، احتمال دارد که عوارض ناخوشایندتری هم تجربه کنید.

در واقع، هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری درباره اثرگذاری هریک از این موارد روی درمان اسهال وجود دارد. به‌بهانه اینکه این مواد گیاهی‌اند، نباید سرخودانه و با خیال راحت به‌سراغ مصرفشان برویم. با شناخت اینکه تخصص گوارش و کبد چیست، در زمان بروز مشکلاتی نظیر اسهال شدید، به متخصص مراجعه کنید.

درمان خانگی اسهال و استفراغ

هزاران سال است که در طب و روش‌های پزشکی مختلف دنیا، مصرف زنجبیل برای درمان خانگی اسهال توصیه می‌شود. زنجبیل معمولاً در غذاها، مکمل‌ها و چای مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از آن در رژیم غذایی، حالت تهوع ناشی از شیمی‌درمانی و بارداری هم کاهش پیدا می‌کنند. در برخی از موارد، استفاده از این ماده می‌تواند با تحریک معده همراه باشد. پس اگر زنجبیل با دستگاه گوارشتان سازگار نیست، در زمان بروز اسهال هم نباید از آن استفاده کنید. اگر از رقیق‌کننده‌های خون استفاده می‌کنید، پیش از مصرف این ماده با پزشک مشورت کنید. در صورت بارداری هم سرخودانه دست به مصرف مواد خوراکی و دارویی مختلف نزنید و حتماً نظر پزشکتان را جویا شوید.

درمان خانگی اسهال کودکان

برای هیدراته نگه‌داشتن کودک مبتلا به اسهال، مایعات زیادی به او بدهید. مصرف آب زیاد یا مایعاتی مانند آبگوشت و سوپ در این زمینه مفید خواهد بود. استفاده از این مواد در رژیم غذایی کودک هم به بهبود وضعیت اسهال در او کمک می‌کند:

• سیب (بدون پوست)
• موز، لوبیا، نخودفرنگی
• جو و جو دوسر

سیب زمینی شیرین و بدون پوست هم در صورتی که در دسترس باشد، گزینه خوبی خواهد بود.

درمان خانگی اسهال نوزادان

در بیشتر موارد، اسهال نوزاد خود‌به‌خود بهتر می‌شود و نیازی به درمان پزشکی ندارد. انجام این اقدامات در خانه هم به روند بهبودی کمک می‌کند:

• نوزاد را هیدراته نگه دارید، یعنی به بدن او آب‌رسانی کنید. اگر شیر می‌دهید، به شیردهی ادامه دهید. اگر با شیرخشک تغذیه می‌شود هم به او شیر خشک بدهید.
• برای جبران مایعات و نمک‌های از دست رفته هم باید فکری کرد. در موارد عادی اسهال، شیر مادر یا شیر خشک برای جبران این‌ها کافی است.

پوشک کودک خود را زود به زود عوض کنید. سعی کنید آن را تا حد امکان خشک نگه دارید تا از ایجاد بثورات پوشک جلوگیری کنید.

درمان خانگی اسهال و استفراغ بزرگسالان

پزشکان به بزرگسالان توصیه می‌کنند که در صورت بروز استفراغ و برای درمان خانگی اسهال بزرگسالان از مایعات و نمک استفاده کنند. نوشیدن آب با الکترولیت، آب میوه یا آبگوشت در این زمینه مفید خواهد بود. همچنین، آب هویج برای اسهال بزرگسالان مفید است. اگر نوشیدن مایعات معده را ناراحت کند یا باعث استفراغ شود، ممکن است که نیاز به استفاده از سرم پیش بیاید. نوشیدن آب راه خوبی برای جایگزینی مایعات است، اما باید نمک‌ها و الکترولیت‌ها، یعنی مواد معدنی مانند سدیم و پتاسیم هم وارد بدن شوند. البته توصیه می‌کنیم که حتما با دکتر گوارش، مشورت کنید.

با نوشیدن آب میوه برای پتاسیم یا خوردن سوپ برای جبران سدیم به حفظ سطح الکترولیت خود کمک کنید. یادتان باشد که برخی از آب‌میوه‌ها می‌توانند اسهال را بدتر کنند. پس از هر میوه‌ و آب‌میوه‌ای استفاده نکنید. آب هویج در این زمینه مفید است.

درمان خانگی دل‌پیچه و اسهال بزرگسالان

اگر در کنار بروز علائم اسهال، دل‌ پیچه هم ایجاد شود، حسابی به دردسر می‌افتید و اوضاع بسیار ناخوشایندی را تجربه می‌کنید. برای درمان این وضعیت در منزل هم باید به‌سراغ مصرف مواد نرم با فیبر اندک بروید. مصرف موز، برنج کته، سیب و نان تست مفید خواهد بود. سعی کنید که از برنج کته و ماست پروبیوتیک استفاده کنید. این ترکیب برای کنترل وضعیت اسهال و دل‌پیچه توصیه می‌شود.

درمان خانگی اسهال ویروسی

داروهای ضد اسهال را امتحان کنید. مصرف لوپرامید (Imodium A-D) یا بیسموت ساب سالیسیلات (Pepto-Bismol) برای مدیریت علائم مفید هستند. البته، اگر اسهال خونی یا تب دارید، شاید پای بیماری جدی دیگری به‌میان باشد و نباید از داروهای نام‌برده استفاده کنید. برای هیدراته‌ماندن در این وضعیت هم باید حواستان به مصرف نوشیدنی و آب باشد. بعد از جبران مایعات از دست‌رفته، شروع به خوردن وعده‌های غذایی کم‌حجم در دفعات بیشتر از حد معمول کنید. پوره سیب زمینی، نودل ساده، کراکر، نان تست، ژلاتین، موز، برنج و مرغ برایتان مفیدند.

برای درمان سریع اسهال در خانه چه باید کرد؟

برای بندآمدن سریع اسهال در خانه هم اقداماتی وجود دارد. در زمان دچارشدن به اسهال، حتماً حواستان به نوشیدن مقدار زیادی آب یا مصرف غذاهای مایع باشد تا سرعت درمان پایین نیاید. استفاده از محلول ORS (محلول‌های خوراکی جبران الکترولیت) هم برای بهبود سریع وضعیت توصیه می‌ود. این محلول‌ را از داروخانه تهیه کنید یا در خانه، یک قاشق چای‌خوری نمک و شکر را در یک لیتر آب حل کنید. پرهیز از غذاهای سنگین، چرب، تند و لبنیات هم تا زمان بهبود، ایده خوبی خواهد بود. مصرف محصولات حاوی پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک هم می‌تواند به بازسازی فلور طبیعی روده کمک کند. یادتان باشد که استراحت بدن برای بهبود سریع‌تر ضروری است.

استفاده از داروهای بدون نسخه

انواع مختلفی از داروها برای متوقف‌کردن اسهال موجودند. بنا به علت وقوع مشکل، از داروهای مختلفی استفاده می‌شود. آشنایی با هریک از موارد به انتخاب گزینه بهتر در زمان بیماری، کمک می‌کند. داروهای OTC یا همان بدون نسخه ضد‌اسهال که می‌توانند به توقف اسهال در خانه کمک کنند، عبارتند از:

در مصرف داروها باید نظر پزشک یا دست‌کم پزشک داروخانه را جویا شوید. شاید مصرف این‌ها متناسب با شرایط شما نباشد.

استفاده از داروهای تجویزی

در موارد اسهال شدید، احتمالاً پزشک داروهایی به‌شرح زیر را تجویز می‌کند:

• آنتی‌بیوتیک‌ها؛ برای از بین‌بردن عفونت باکتریایی در دستگاه گوارش (GI) که در اثر خوردن غذای آلوده یا نوشیدن آب آلوده ایجاد می‌شود.
• داروهای ضدانگلی؛ برای درمان اسهال ناشی از عفونت‌های ناشی از انگل‌ها از جمله تک یاخته‌ها، کرم‌ها و انگل‌های خارجی.

اگر اسهالتان شدید است و روش‌های خانگی جوابگو نیستند، برای درمان سریع باید نظر پزشک را جویا شوید و از این داروها، تحت تجویزش استفاده کنید.

خوراکی‌هایی برای درمان سریع اسهال

رژیم BRAT هم از مواردی است که در دوران ابتلا به اسهال مفید خواهد بود. در این رژیم از مواد زیر استفاده می‌شود:

• موز؛ نشاسته موجود در میوه می‌تواند به جذب آب در روده بزرگ کمک کند و باعث سفت‌شدن مدفوع شود. به علاوه، سرشار از پتاسیم است.
• برنج؛ برنج سفید هم به بهبود وضعیت روده‌ها کمک و از بروز شل‌شدن مدفوع جلوگیری می‌کند.
• سس سیب؛ سعی کنید، برای کاهش مصرف شکر، سس سیب شیرین‌نشده مصرف کنید.
• نان تست؛ نان‌ها تست سفید می‌توانند از دل‌پیچه و شل‌شدگی مدفوع جلوگیری کنند.

این رژیم غذایی ترکیبی از غذاهای ملایمی است که فیبر کم و نشاسته بالایی دارند. برای همین، ممکن است به تولید حرکات جامد روده کمک کند. ضمن اینکه حاوی مواد مغذی مفیدی مانند پتاسیم و پکتین است.

درمان سریع اسهال کودکان

در درمان سریع خانگی اسهال کودکان باید به حفظ تعادل مایعات بدن کودک دقت کنید. اگر می‌خواهید که اوضاع زود تحت کنترل دربیاید، باید به او مایعات بدهید و نگذارید که به‌سراغ خوراکی‌های شیرین و تنقلات برود. برای وعده‌های غذایی هم از کته با ماست یا مرغ پخته استفاده کنید. سوپ مرغ هم بدون شیر گزینه خوبی خواهد بود. برخی معتقدند که محلول osr، معجزه درمان اسهال برای کودکان است. حتماً درباره استفاده از آن برای کودکان با دکتر مشورت کنید.

درمان سریع اسهال بزرگسالان

نمک دارای سدیم است و به حفظ سطح مایعات بدن کمک می‌کند. بیسکویت‌های ترد یا کراکرهای نمکی و چوب شور می‌توانند به‌سرعت، سطح سدیم بدن را افزایش بدهند. ضمن اینکه این مواد برای معده هم ضرری ندارند و باعث تحریک آن نمی‌شوند. به‌طور کلی، مصرف نمک یا سدیم ایده خوبی نیست، اما در زمان بروز اسهال و برای درمان سریع آن، باید سطح این ماده را در بدن بالا ببرید. استفاده از آب گوشت و سوپ مرغ حاوی نمک هم به درمان سریع‌تر کمک می‌کند.

درمان سریع اسهال در مسافرت

اگر در سفر دچار اسهال مسافرتی شده‌اید، باید نوشیدن مایعات را فراموش نکنید. نگذارید که آب از دست‌رفته از بدن باعث وخیم‌ترشدن علائم و وضعیتتان شود. علاوه‌بر این، استفاده از محلول OSR هم بی‌تأثیر نیست. در طول سفر، معمولاً جنب‌وجوش زیادی دارید. برای اینکه بهبودی سریع‌تر حاصل شود، باید کمی به خودتان استراحت بدهید. بدن در دوران ابتلا به اسهال باید آرام و بی‌تنش باشد.

درمان سریع اسهال در بارداری

 اگر در این دوران به اسهال دچار شدید، نکات تغذیه‌ای زیر را در نظر بگیرید و مواد زیر را مصرف کنید:

• غذاهای نشاسته‌ای مانند سیب زمینی، غلات شیرین‌نشده و کراکر
• سبزیجات پخته از جمله هویج، کدو سبز پوست کنده، لوبیا سبز، چغندر
• سوپ‌های بدون شیر با سبزیجات
• گوشت لخم و کم‌چربی
• تخم مرغ پخته
• ماست

یادتان نرود که دوران بارداری بسیار حساس است و نباید سرخودانه اقدام به مصرف دارو کنید. درمان خانگی اسهال در بارداری نباید شامل مصرف قرص‌ها و داروهایی شود که از عوارضشان باخبر نیستید.

درمان سریع دل درد و اسهال

برای درمان فوری اسهال و شکم‌درد می‌توانید سیبی را پوست بگیرید و آن را رنده کنید. مصرف این خوراکی می‌تواند به رفع دل‌درد و اسهال کمک کند. نوشیدن چای و عسل هم در کنترل سریع علائم مفید است. مخلوط آب لیمو با زنجبیل و کمی شکر هم برای درمان سریع شکم درد و اسهال ایده بدی نیست. استفاده از پد یا کیسه آب گرم روی شکم هم به تسکین درد کمک می‌کند. اگر فکر می‌کنید که شکم‌دردتان ناشی از وضعیتی جدی‌تر از اسهالی ساده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

درمان سریع شکم درد و اسهال

برای درمان سریع شکم درد و اسهال، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مایعات و هیدراسیون؛ مصرف آب و مایعات بسیار مهم است تا از دهیدراتاسیون (کمبود مایعات) جلوگیری کنید. می‌توانید مایعاتی مانند آب، آب نبات، الکترولیت‌های خوراکی (مانند گلوکز و نمک) یا نوشیدنی‌هایی مانند سوپ دوغ و چای زنجبیل مصرف کنید.
• غذاهای ملین؛ مصرف غذاهایی که ملینیت دارند، مانند نان تست و آرد، برنج، موز و سوپ‌های گلوکز دار، می‌تواند به تسکین سریع‌تر اسهال کمک کند.
• اجتناب از غذاهای سنگین؛ از مصرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید، زیرا ممکن است شکم شما را بیشتر تحریک کنند.
• استراحت؛ استراحت کافی بدهید تا بدن شما فرصت کافی برای بهبود و بازسازی داشته باشد.
• داروهای ضد اسهالغ در صورت لزوم، می‌توانید داروهای ضد اسهال مانند لوموتیل یا امودیوم (به عنوان مثال) برای کنترل اسهال مصرف کنید، اما بهتر است قبل از استفاده از هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
• مراجعه به پزشک؛ اگر شکم درد و اسهال شما به مدت طولانی ادامه دارد یا همراه با علائم نگران‌کننده مانند تب، خونریزی، یا علائم شدید دیگر، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.

در صورت درمان‌ نشدن اسهال در خانه باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟

با روش‌های درمان سریع اسهال در خانه آشنا شدید، اما گاهی‌اوقات، روش‌های درمان خانگی اسهال کفایت نمی‌کنند. در این صورت به جای درمان اسهال در خانه، باید به پزشک مراجعه کنید. در بیشتر موارد، علائم اسهال در عرض ۵ تا ۷ روز متوقف می‌شود. بااین‌حال، اسهال دلایل مختلفی دارد که پزشک به رفع آن‌ها کمک می‌کند.

اگر اسهال طی چند روز ادامه پیدا کرد یا به درمان خانگی پاسخ نداد، باید با پزشک تماس بگیرید. دلایل دیگر مراجعه به پزشک برای اسهال عبارتند از:

• تب و بروز علائم کم‌آبی بدن، مانند تشنگی شدید و خشکی دهان
• اسهال مزمن و اسهال در خواب
• وجود خون یا چرک در مدفوع
• کاهش وزن قابل توجه
• درد شدید شکم

 می‌توانید متخصصان شهرتان را پیدا کنید و به‌راحتی، نوبت بگیرید. مثلا اگر ساکن کرمان هستید، نوبت دکتر گوارش کرمان را به‌صورت آنلاین برای ویزیت حضوری و غیرحضوری، ثبت کنید. در کرمان، بیش از 10 متخصص گوارش فعالیت می‌کنند. در سامانه دکتردکتر، پزشکان برتر را شناسایی کنید و به‌طور آنلاین، از آن‌ها نوبت بگیرید.

منابع:

mayoclinic.org

health.com

verywellhealth.com

سوالات متداول درمان خانگی اسهال