گرفتگی بینی؛ از علت تا درمان

گرفتگی بینی حالتی است که در آن فرد نمی‌تواند به درستی نفس بکشد و اصطلاحا کیپ شده است. انسداد تنفس از راه بینی یا همان احتناق، به دلیل ورم رگ‌های خونی در بینی و در نتیجه آن، تورم اتفاق می‌افتد. گرفتگی بینی می‌تواند نشانه بسیاری از بیماری‌ها باشد اما اکثرا آن را در زمان سرماخوردگی تجربه کرده‌ایم. در چنین شرایطی، بهترین کار برای درمان مراجعه به دکتر گوش و حلق و بینی است اما آگاهی درباره کیپ شدن بینی و درمان آن، می‌تواند بسیار موثر باشد. در ادامه این مقاله از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید زیرا قصد داریم تا هر آنچه که درباره گرفتگی بینی وجود دارد را برایتان بگوییم.

گرفتگی بینی چیست؟

گرفتگی بینی، احساسی آزاردهنده و ناخوشایند است که تنفس را سخت می‌کند. این اختلال در نفس کشیدن همانطور که بالاتر اشاره کردیم، به دلیل تورم رگ‌های خونی بینی و مسدود شدن نسبی راه تنفس است. گرفتگی بینی وضعیتی وخیم نیست.

گرفتگی بینی در تمام سنین بروز پیدا می کند با این تفاوت که در گرفتگی بینی نوزاد و گرفتگی بینی کودک، بسیار جدی‌تر از گرفتگی بینی بزرگسال است. گرفتگی بینی به دلایل مختلفی بروز می‌کند ولی باید علت آن مشخص شود تا بتوان مناسب‌ترین درمان را انتخاب کرد. 

علت گرفتگی بینی بزرگسالان چیست؟ سرماخوردگی یا بیماری‌های دیگر؟

کیپ شدن بینی ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد، گاهی سرماخوردگی و عفونت های سینوسی که منجر به سینوزیت حاد یا مزمن می‌شوند باعث کیپ شدن بینی شده‌اند اما گاهی دیگر، اختلالات در عملکرد تیروئید علت گرفتگی بینی است.

بسیار مهم است که بدانید چرا دچار گرفتگی بینی شده‌اید و برای درمان مناسب و به‌موقع آن اقدام کنید. به هر حال بروز هرگونه سختی در تنفس، باعث زحمت می‌شود. از این رو توجه به نشانه‌ای مثل احتقان بینی، باعث می‌شود که از بیماری‌های احتمالی جلوگیری کنید و در راستای درمان، مشکل گرفتگی بینی هم حل شود. اگر گرفتگی بینی را درمان نکنید، امکان دارد باعث بیماری‌هایی مثل  پولیپ بینی، عفونت گوش میانی یا سینوزیت مزمن شود.

حساسیت‌های محیطی که منجر به گرفتگی بینی می‌شوند

علت گرفتگی بینی را می‌توان به دو بخش مختلف تقسیم کرد؛ بیماری‌ها و حساسیت‌های محیطی. حساسیت‌های محیطی که منجر به گرفتگی بینی می‌شوند عبارتند از:

• تماس مستقیم با باد سرد
• هوای خشک و فاقد رطوبت
• حساسیت به گرد و خاک و ذرات معلق در هوا
• ذرات و آلاینده‌های موجود در محیط کار
• عطر و ادکلن
• استرس و اضطراب
• غذاهای پر ادویه و تند و تیز
• دود سیگار و استعمال دخانیات و مواد مخدر
• گرفتگی بینی در بارداری (یکی از بیماری هایی که ممکن است با گرفتگی بینی همراه باشد سرماخوردگی در بارداری است.)

بیماری‌هایی که منجر به گرفتگی بینی می‌شوند

اما علت گرفتگی بینی در سرماخوردگی تنها دلیل بروز این اتفاق نیست. دیگر بیماری‌هایی که گرفتگی بینی از علائم آن‌هاست عبارتند از:

• سرماخوردگی و آنفلوآنزا
• حساسیت فصلی (اگر این مشکل را دارید مقاله آلرژی فصلی و روش درمان آن را از دست ندهید.)
• تنگی نفس آسم
• التهاب سینوس‌های صورت (سینوزیت)
• ضربه به بینی و شکستگی آن
• انحراف تیغه میانی بینی
• تورم لوزه‌ها (لوزه سوم یا هیپرتروفی آدنوئید )
• وارد کردن جسم خارجی در بینی و گیر افتادن آن داخل بینی
• مصرف بعضی داروها از قبیل داروهای فشار خون
• اختلالات عملکرد تیروئید
• استفاده بی رویه از اسپری بینی
• پولیپ بینی (یک بافت اضافی غیر سرطانی در داخل بینی که خطرناک نیست و به‌راحتی قابل درمان است)
• التهاب و حساسیت مخاط بینی (رینیت آلرژیک)

در برخی بیماری‌ها علاوه بر گرفتگی بینی خارش گلو یا گلو درد هم مشاهده می‌شود.

گرفتگی بینی کودکان و نوزادان

نوزادان تا چند ماه اول زندگی هنوز بلد نیستند که از راه بینی تنفس کنند، کودکان هم تا چند سال اول هنوز در اعلام مشکلات بدنی مانند برطرف کردن آبریزش بینی و همچنین خالی کردن بینی، ضعف دارند. بنابراین گرفتگی بینی کودک و نوزاد، مشکل حادی نیست. علائم گرفتگی بینی کودکان و نوزادان عبارتند از:

• مشکل تنفس از طریق بینی
• آبریزش بینی
• تنفس از طریق دهان
• مشکل در شیر خوردن نوزادان
• سرفه مداوم، تب و مشکلات تنفسی در کودکان زیر 3 ماه

اگر این نشانه‎ها را در کودک یا نوزاد خود مشاهده کردید، باید برای درمان گرفتگی بینی در سرماخوردگی و پیدا کردن دلیل مشکل، به دکتر اطفال مراجعه کنید.

علائم گرفتگی بینی

تفکر رایج درباره گرفتگی بینی، کیپ شدن و سخت نفس کشیدن است. این در صورتی است که کیپ شدن بینی نشانه‌‎های دیگری هم دارد:

• تنگی نفس
• ترشحات بی‌رنگ
• ترشحات سبز رنگ
• تب و درد سینوس
• خس خس بینی بیش از 10 روز
• تب بالا بیش از 3 روز
• تجمع مخاط
• بافت متورم بینی

برای درمان گرفتگی بینی مخصوصا در دوران سرماخوردگی می‌توان از روش‌های خانگی و درمان‌های داروی گرفتگی بینی بهره گرفت. اما در صورت عدم تسکین و بهبود علائم بالا با روش‌های خانگی، هرچه سریع‌تر با متخصص گوش ملاقات کنید. شما در هر جای ایران که باشید، به بهترین دکترهای گوش شهر خود دسترسی خواهید داشت. برای مثال اگر ساکن تهران هستید، می‌توانید از میان بیش از 161 متخصص گوش و حلق و بینی تهران دکتر گوش مورد نظر خود را پیدا کرده و برای انجام ارزیابی‌های تخصصی‌تر به او مراجعه کنید.

درمان گرفتگی بینی

برای درمان گرفتگی بینی می‌توان از روش‌های خانگی و درمانی استفاده کرد. با توجه به میزان گرفتگی و همچنین بروز علائم دیگر، میزان تاثیرگذاری هر کدام از این روش‌ها متفاوت است. البته توجه به این نکته ضروری است که مثلا اگر علت کیپ شدن بینی، سرماخوردگی باشد قطعا این نشانه در طول مدت درمان سرماخوردگی از بین می‌رود. با این حال در ادامه، هر کدام از راه های درمان گرفتگی بینی را به تفکیک مورد بررسی قرار خواهیم داد.

درمان خانگی گرفتگی بینی

برای درمان خانگی گرفتگی بینی به روش خانگی، روش‌های مختلفی وجود دارد که همه مثمر ثمر هستند. بسته به دلیل کیپ شدن بینی، ممکن است یک روش یا ترکیبی از چند مورد از راه‌های درمان گرفتگی بینی در خانه تاثیر درمانی داشته باشند. 

• ایجاد رطوبت در خانه با بخور
• استفاده از روغن اکالیپتوس
• بالاتر بردن محل قرارگیری سر روی بالش
• افزایش مصرف مایعات
• کمپرس آب گرم
• استفاده از زنجبیل
• استفاده از ویتامین C
• دوش آب گرم
• شستشوی بینی

بیشتر این روش‌ها، در دسته‌بندی راه های درمان سریع گرفتگی بینی نیز قرار می‌گیرند.

درمان دارویی گرفتگی بینی

برای درمان گرفتگی بینی با دارو می‌توانید از داروهای زیر استفاده کنید. توجه داشته باشید که برای تهیه بیشتر این داروها، نیازی به نسخه پزشک ندارید و این داروها به عنوان داروی سرماخوردگی برای درمان آبریزش بینی نیز تجویز می‌شوند.

• اکسی متازولین (افرین، نوستریلا، سینوس ویکس)
• نئو سینفرین
• سینکس
• راینال
• لوراتادین
• سیتریزین
• آزلاستین
• مُمِتازون
• فلوتیکازون
• سودوافدرین
• نفازولین
• اکسی متازولین
• فنیل افرین
• اسپری بینی استروئیدی

این داروها مانند داروی اکسی متازولین همگی ضد احتقان هستند، آبریزش بینی رامتوقف می‌کنند و خاصیت ضد آلرژیک دارند.

درمان گرفتگی بینی در طب سنتی

برای درمان مشکل گرفتگی و کیپ شدن بینی، می‌توانید از گیاهان دارویی نیز استفاده کنید. یکی از اثرات گیاهان روی احتقان،از بین بردن میکروب‌ها و کاهش تورم است. این گیاهان در قالب اسپری، دم‌نوش، خوراکی و روغن قابل تهیه هستند.

• پریلا (نوعی نعناع)
• گزنه
• بومادران
• زنجبیل
• خولان دریایی
• سرکه سیب
• عسل
• معجون سیر و زردچوبه
• معجون شیر داغ، عسل و زردچوبه

لازم به ذکر است برای جواب گرفتن از این روش درمانی، نیاز است مداومت داشته باشید.

چه زمانی برای گرفتگی بینی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همانطور که بارها در طول این مقاله اشاره کردیم، مشکل گرفتگی بینی با درمان‌های خانگی و داروهای ضد احتقان برطرف می‌شود اما در شرایطی خاص، باید به دکتر گوش حلق و بینی مراجعه کنید:

• گرفتگی بینی بیش از 2 هفته باقی مانده است و شما را آزار می‌دهد.
• اگر علائم اضافه‌تری از قبیل تنگی نفس، تب و لرز هم به‌همراه گرفتگی بینی دارید.
• اگر علاوه بر گرفتگی بینی، خروج ترشحات چرکی سبز یا زرد رنگ از بینی دارید و سر و صورتتان درد می‌کند.
• اگر قبلا مبتلا به آسم، عفونت‌های گسترده ریه، سرطان ریه و بیماری‌های قلبی یا نارسایی قلب بوده‌اید.
• اگر گرفتگی بینی به دنبال اصابت ضربه به سر، صورت و بینی ایجاد شده باشد.

گرفتگی بینی به راحتی قابل درمان است!

گرفتگی بینی یکی از علائم سرماخوردگی و بسیاری از بیماری‌های دیگر است که البته به راحتی برطرف می‌شود. هرچند همانطور که خواندید، گاهی برای برطرف کردن آن باید به پزشک مراجعه کرد؛ ضمن این که امکان دارد نشانه‌ای از یک بیماری خاص و سخت‌تر از سرماخوردگی باشد. در هنگام گرفتگی بینی به یاد داشته باشید که تا حدالامکان از مواد آلاینده و حساسیت‌زا دوری کنید و در صورت عدم بهبودی، به دکتر گوش حلق و بینی مراجعه کنید. برای دریافت نوبت آنلاین دکتردکتر همراه شماست.

منابع:

WebMD

HealthLine