در انتظار کوچولوی دوست‌داشتنی‌تان هستید؟ راه و مسیر طولانی توأم با سختی‌ها و البته شیرینی‌های مختلفی را پشت سر گذاشته‌اید و می‌گذارید. کم‌کم هم باید برای به دنیاآمدن نوزاد آماده و با مسائل آن یعنی دردهای زایمان آشنا شوید. خوشبختانه راه‌های زیادی برای کاهش درد زایمان و کمک به آرامش شما وجود دارد، از جمله داروها و تکنیک های تنفس. با کسب اطلاعات درباره این دردها می‌توانید اوضاع را راحت‌تر مدیریت کنید. مشورت با متخصص زنان در تهران و شهرستان‌ها هم به شما دید و چشم‌اندازی از آینده می‌دهد. نگران نباشید، شما از پس این مرحله هم برخواهید آمد.
چرا دچار درد می‌شوید؟
دلیل دردهای زایمان چیست؟ رحم اندامی عضلانی است که به شدت منقبض می‌شود تا بچه را به بیرون فشار دهد و این انقباضات منبع اصلی درد زایمان هستند. علاوه بر انقباض شدید، عضلات در سراسر شکم و گاهی اوقات کل تنه و ناحیه لگن، روی کمر، پرینه، مثانه و روده فشار وارد می‌کنند. درد زایمان معمولاً به تدریج ایجاد و با پیشرفت مراحل آن تشدید می‌شود.
دردهای زایمان چه شکلی است؟
باید بدانید که فرآیند خروج کودک از رحم با درد همراه است. با بروز انقباضات منظم، دهانه رحم تغییر می‌کند و زایمان در مسیر خود قرار می‌گیرد. انقباضات زمانی رخ می‌دهند که ماهیچه‌های رحم سفت و سپس شل می‌شوند. دهانه رحم که در بالای واژن قرار دارد هم با شروع فرایند زایمان باز و گشاد می‌شود. برای کنترل درد فراغت، اقدامات قبل از زایمان خیلی کمک می‌کنند.
دردهای انقباضی زایمان
تمام انقباضات به معنای قرارداشتن در آستانه زایمان نیستند. ممکن است قبل از شروع زایمان واقعی، انقباضات حالت رفت و برگشتی داشته باشند. به این انقباضات، زایمان کاذب یا انقباضات براکستون هیکس (Braxton-Hicks) می‌گویند.
این انقباضات دهانه رحم را نرم و نازک می‌کنند تا بدن برای زایمان آماده شود. ممکن است چند هفته قبل از موعد مقرر این انقباض‌ها را احساس کنید. شناخت تفاوت میان چنین انقباضاتی با آنچه در نزدیکی زایمان رخ می‌دهد، برای مادران مهم است.
انقباضات کاذب را زیر نظر بگیرید و ببینید که فاصله میان آنها چقدر است. در این صورت به الگویی دستیابی پیدا می‌کنید که شما را در جریان روند اوضاع قرار می‌دهند و بیهوده نگران انقباضات نزدیک زایمان نخواهید بود.
دردهای زایمان چگونه شروع می‌شوند؟
تجربه هرکس درباره دردهای زایمان متفاوت است اما به طور کلی، روند درد در مراحل زیر رخ می‌دهد.
دردهای زایمان زودرس
- مدت: تا ۶ ساعت یا حتی بیشتر، به ویژه در نخستین زایمان
چه اتفاقی می‌افتد؟
دهانه رحم بین ۳ تا ۴ سانتی‌متر گشاد یا باز می‌شود. به طور معمول، انقباضات خفیف۳۰ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشند، هر ۵ تا ۲۰ دقیقه رخ می‌دهند و با بسامد زیاد و شدت ایجاد می‌شوند.
درد زایمان فعال
- مدت: تقریباً ۲ تا ۸ ساعت
چه اتفاقی می‌افتد؟
انقباضات همچنان طولانی‌تر، قوی‌تر و از نظر زمانی به هم نزدیک‌تر می‌شوند و دهانه رحم تا ۷ سانتی‌متر باز می‌شود. این زمانی است که بیشتر افراد به داروی تسکین درد نیاز پیدا می‌کنند.
درد زایمان انتقالی
- مدت: تا ۱ ساعت
چه اتفاقی می‌افتد؟
وقتی دهانه رحم تا ۱۰ سانتی‌متر باز می‌شود، درد شدیدتر است. علاوه بر انقباضات شدید و نزدیک به هم، ممکن است درد در کمر، کشاله ران، حتی پهلوها یا ران‌ها هم به وجود بیاید و فرد دچار حالت تهوع هم شود. به احتمال زیاد فشار بیشتری با حرکت بچه در کانال زایمان احساس خواهد شد.
فشار در فرایند زایمان
- مدت: از چند دقیقه تا ۳ ساعت
چه اتفاقی می‌افتد؟
در این مرحله از زایمان، میل شدیدی برای بیرون‌راندن بچه از رحم وجود دارد. این بخش از دردهای زایمان هم شدید است اما میل به فشار زیاد برای بیرون‌آوردن بچه از رحم تاحدی باعث تسکین هم می‌شود. هنگامی که سر بچه قابل مشاهده می‌شود، ممکن است احساس سوزش در اطراف دهانه واژن به‌وجود بیاید.
درد زایمان در جفت قدامی
مدت: حداکثر ۳۰ دقیقه
چه اتفاقی می افتد؟
این مرحله نسبتاً آسان است، چون انقباضات خفیف باعث تسهیل خروج جفت می‌شوند. برای بیشتر افراد، جفت به راحتی در مدت زمان کوتاهی دفع می‌شود.
درد زایمان چند ساعت طول می‌کشد؟
زایمان معمولاً حدود ۴ تا ۸ ساعت طول می‌کشد. این فرایند زمانی شروع می‌شود که انقباضات منظم باشند و دهانه رحم تا ۶ سانتی متر باز شود. در زایمان فعال، انقباضات شما قوی‌تر، طولانی‌تر و دردناک‌تر می‌شوند.
درد زایمان چه نشانه‌هایی دارد؟
دردهای زایمان با چه نشانه‌هایی همراه هستند:
- انقباضات
- خروج لخته‌ای مخاط از دهانه رحم
- میل به اجابت مزاج
- پاره‌شدن کیسه آب
درد زایمان شبیه چه دردی است؟
انقباضات زایمان معمولاً باعث ناراحتی یا درد مبهم در پشت و پایین شکم، همراه با فشار در لگن می شوند. انقباضات در یک حرکت موج مانند از بالای رحم به سمت پایین حرکت می‌کنند. برخی از زنان انقباضات را شبیه دردهای شدید قاعدگی توصیف می‌کنند.
دردهای زایمان طبیعی
زایمان دردناک اما قابل مدیریت است. بر اساس یک نظرسنجی سراسری که توسط انجمن متخصصان بیهوشی آمریکا (ASA) به مناسبت روز مادر انجام شده است، تقریبا نیمی از مادران در نخستین زایمان (۴۶ درصد) اعلام کرده‌اند که دردشان کمتر از چیزی بوده که فکر می‌کرده و از آن می‌ترسیده‌اند.
دردناک ترین قسمت زایمان چیست؟ بیشتر زنان دردناک ترین قسمت آن را بروز انقباضات می‌دانند. درد هنگام زایمان طبیعی به دلیل فشار روی مثانه و روده شکل می‌گیرد. سر نوزاد در شکم مادر باعث ایجاد این دردها می‌شود.
درد زایمان سزارین
در طول سزارین هیچ دردی احساس نخواهید کرد، اگرچه ممکن است، فشار احساس کنید اما خبر از دردی مانند زایمان طبیعی نیست. بیشتر زنان ترجیح می‌دهند که از بی‌حسی کمر به پایین یعنی بی‌حسی موضعی (اپیدورال و/یا بی‌حسی نخاعی) در طول سزارین استفاده کنند.
در بیشتر موارد هم در چند روز نخست پس از سزارین کمی درد و ناراحتی را تجربه می‌کنند و برای برخی هم این درد می‌تواند چندین هفته طول بکشد. برای کنترل این دردها پس از زایمان باید با تجویز پزشک از قرص‌های مسکنی مانند پاراستامول یا ایبوپروفن استفاده کنید.
دردهای نامنظم زایمان
شروع زایمان با نازک‌شدن دهانه رحم همراه است و این بخش از بدن مادر گشاد می‌شود تا امکان بیرون‌آمدن بچه باشد. با شروع فرایند، انقباضاتی شروع می‌شوند که امکان دارد، حالت نامنظم داشته باشند و باعث بروز دردهایی بی‌نظم و بی‌قاعده شوند. از نظر فرکانس، قدرت و طول، این دردها متفاوت و نامنظم‌اند.
درد زایمان بچه اول
برای بیشتر مادرانی که برای نخستین بار زایمان می‌کنند، زایمان زودرس حدود ۶ تا ۱۲ ساعت طول می‌کشد.در طول زایمان زودرس، احتمالا انقباضات خفیفی احساس می‌شود که هر ۵ تا ۱۵ دقیقه یک بار رخ می‌دهند و ۶۰ تا ۹۰ ثانیه طول می‌کشد.
زایمان نخست معمولا با کمی درد بیشتر همراه است. در دفعات بعدی، بدن با چنین فرایندی آشناتر می‌شود و به‌احتمال زیاد، زایمان با درد کمتری رخ خواهد داد.
درد زایمان بچه دوم
زایمان بچه دوم با درد کمتری روبه‌رو خواهد شد؟ بله. اگرچه احساس انقباضات به احتمال زیاد در هربار زایمان یکسان است اما بیشتر زنان می‌گویند که راحت تر می‌توانند با آن کنار بیایند. زمان زایمان بچه دوم هم معمولا کوتاه‌تر از بار اول است.
درد زایمان جنین پسر
بعضی از تحقیقات و پژوهش‌ها نشان می‌دهند که زایمان نوزاد پسر با درد بیشتری همراه است و کمی سخت‌تر خواهد بود. امکان زایمان زودرس در زمانی که بچه جنسیت مذکر دارد، بیشتر است. عوارض بارداری در چنین موقعیت‌هایی هم افزایش پیدا می‌کند و احتمال ابتلا به دیابت بارداری در مادر قوت می‌گیرد.
درد زایمان در جنین دختر
زایمان طبیعی و بی‌مشکل در زمان به دنیاآوردن نوزاد مؤنث محتمل‌تر است. بنا به آمار و ارقام، زایمان نوزادان پسر معمولا بیشتر طول می‌کشد؛ بیشتر از ۶ ساعت اما زایمان نوزادان دختر کوتاه‌تر از این مدت رخ می‌دهد. نیاز به کمک‌گرفتن از ابزارهای به‌دنیاآوردن بچه مانند فورسپس در زایمان نوزاد پسر هم بیشتر است.
تشخیص دردهای زایمان چگونه است؟
با وجود وضعیت‌های زیر، تشخیص زایمان ممکن می‌شود. در واقع، در موقعیت‌های زیر است که پزشکان به این تشخیص می‌رسند، زایمان در راه است و به زودی شروع خواهد شد:
- بچه به سمت لگن حرکت می‌کند.
- افزایش ترشحات واژن که شفاف، صورتی یا کمی خونی هستند.
- دهانه رحم شروع به نازک و گشادشدن می‌کند.
درد زایمان بیشتر است یا سقط جنین؟
یکی از تفاوت‌های اصلی بین درد زایمان و سقط جنین این است که درد زایمان معمولاً شدیدتر احساس می‌شود. انقباضات در حین زایمان قوی‌تر و طولانی‌تر هستند.
هنگامی که انقباضات زایمان شروع می‌شود، سر نوزاد به دهانه رحم فشار وارد می‌کند. با پیشرفت زایمان و حرکت سر بچه به سمت پایین کانال زایمان، فشار بیشتری بر دهانه رحم وارد می‌شود. در نتیجه اعصاب تحریک و درد بیشتری به وجود می‌آید.
شدت درد زایمان از یک زن به زن دیگر و حتی از یک زایمان به زایمان دیگر بسیار متفاوت است. در نهایت هم رهایی از حجم زیاد درد و فشار با لذت همراه خواهد بود.
چگونه درد زایمان را کم کنیم؟
پیش از زایمان باید بدانید که چطور می‌توانید دردهای زایمان را مدیریت کنید و چه گزینه‌هایی پیش رویتان است. پزشکان معمولاً از متخصص بیهوشی برای همراهی در این مسیر کمک می‌گیرند.
اپیدورال
اپیدورال رایج‌ترین نوع تسکین برای دزدهای زایمان است. در این روش، متخصص بیهوشی سوزن و لوله‌ای کوچک به نام کاتتر را در قسمت پایین کمر قرار می‌دهد.
اپیدورال فقط قسمت پایین بدن را در زیر ناف بی‌حس می‌کند و به فرد اجازده بیداری و هوشیاری در طول فرایند زایمان می‌دهد. حتی امکان فشارآوردن برای خروج بچه هم کماکان وجود دارد.
این دارو برای اثرگذاری به ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارد و مصرف آن بی‌خطر است. البته مانند هر داروی دیگری عوارضی هم دارد که باید از آنها باخبر باشید. برای مثال، امکان کاهش فشار خون مادر و ضربان قلب بچه بعید نیست.
بی‌حسی نخاعی
این مورد می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با اپیدورال استفاده شود و به آن اپیدورال ترکیبی نخاعی (CSE) می‌گویند. برای این کار، متخصص بیهوشی از طریق سوزنی که در قسمت پایین کمر وارد کانال نخاعی می‌کند، دارو را به بدن می‌رساند.
تسکین درد در این روش فوری است و دوامی چندساعته دارد. در بی‌حسی نخاعی از شکم تا پاها بی‌حس خواهد شد و دردی از سوی مادر احساس نمی‌شود. از این روش برای تسکین دردهای زایمان طبیعی یا سزارین برنامه‌ریزی‌شده استفاده می‌کنند.
مسکن‌ها
مسکن‌ها به داخل ورید یا به عضله تزریق می‌شوند و می‌توانند شامل داروهای هردوپیوئیدی (bothopioid ) و غیرافیونی باشند. این موارد به طور موقت درد را تسکین می‌دهند اما آن را از بین نمی‌برند.
بیهوشی عمومی
این گزینه با از دست‌رفتن هوشیاری در طول زایمان همراه است. در مواقع اضطراری مانند خونریزی از این روش استفاده می‌شود. با بیهوشی عمومی دیگر نمی‌توانید شاهد به‌دنیاآمدن بچه باشید. چون در حالت غیرهوشیار به سر می‌برید.
اکسید نیتروژن
استفاده از اکسید نیتروژن یا گاز خنده می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند، اما درد را از بین نمی‌برد. بهتر است که درباره عوارض استفاده از این روش برای کم‌کردن از دردهای زایمان باخبر باشد.
روش‌های جانبی دیگری هم برای تسکین دردهای زایمان وجود دارند. به موارد زیر دقت کنید:
- ماساژ؛ ماساژ کمر در مدیریت درد نقش دارد.
- تنفس؛ نفس‌های عمیق و آهسته به رفع درد کمک می‌کنند.
- آب؛ دوش‌گرفتن با غوطه‌ورشدن در آب در کم‌کردن از دردهای زایمان بی‌اثر نیستند.
چرا درد زایمان شروع نمی‌شود؟
به دلایل مختلفی، امکان دارد که درد زایمان دیر شروع شود. برای مثال، نوزاد سر بزرگی دارد یا در موقعیت نامناسبی قرار گرفته است. اگر انقباضات قوی نباشند، درد زایمان شروع نمی‌شود. گاهی هم لگن آنقدر کوچک است که شروع فرایند زایمان دشوار می‌شود.
برای پیگیری وضعیت خود در دوران حساس بارداری، باید با متخصصان خبره در ارتباط باشید. استفاده از سیستم نوبت دهی آنلاین سایت دکتردکتر از بهترین روش‌ها برای دریافت نوبت ملاقات با متخصصان است.
درباره دردهای زایمان پرسش یا نکته دیگری در ذهنتان باقی مانده است؟ ما را در جریان بگذارید تا در رسیدن به پاسخ به شما کمک کنیم.
منابع:
