گلودرد در هر سنی شایع است و می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های بیماری دیگری مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا کرونا باشد. همچنین ممکن است ناشی از عفونت استرپتوکوکی باشد، اگرچه در کودکان کمتر از 2 سال نادر است.
گلودرد در کودکان به ندرت به تنهایی یک مورد اورژانسی پزشکی محسوب می‌شود، اما همچنان می‌تواند برای والدین نگران‌کننده باشد. اولین قدم شما این است که علائم کودک را مشاهده کنید و آنها را زیر نظر داشته باشید. در اسرع وقت به دکتر اطفال مراجعه کنید تا با تشخیص علت، درمان مناسب را ارائه دهد.
در این مقاله از مجله سلامت دکتردکتر به توضیح هر آنچه در مورد گلودرد کودکان و نوزادان باید بدانید می‌پردازیم.
چه زمانی می‌توانیم بگوییم فرزندمان گلودرد دارد؟
احتمالاً می‌توانید فقط با نگاه کردن به کودک خود متوجه شوید که بینی او گرفتگی یا حتی تب دارد. اما تشخیص گلودرد در کودکان دشوارتر است، به خصوص که کودک یا نوزاد شما نمی‌تواند احساس خود را توصیف کند.
بنابراین برای پیدا کردن منشأ درد کودکان و به خصوص نوزادان باید کمی کارآگاهی انجام دهید و با دقت همه علائم را بررسی کنید. برخی از سرنخ‌ها مبنی بر اینکه عزیز شما ممکن است از گلودرد رنج ببرد عبارتند از:
- او از خوردن یا نوشیدن حتی غذاهایی که معمولاً مورد علاقه او هستند، امتناع می‌کند.
- او گریه می‌کند یا به نظر می‌رسد در هنگام قورت دادن درد دارد.
- غدد کناره‌های گردن او متورم شده و قابل لمس هستند.
- پشت گلوی او قرمز یا متورم به نظر می‌رسد.
- او لکه‌های سفید روی گلو یا لوزه‌های خود دارد (نشانه احتمالی گلودرد استرپتوکوکی).
- نفسش بوی بدی می‌دهد.
گلودرد معمولا با چه علائم دیگری همراه است؟
علائم گلودرد در کودکان بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد؛ علائم و نشانه‌های معمول شامل موارد زیر است:
- تب
- غدد متورم در گردن
- بوی بد دهان
- خراش در گلو
- قرمزی در پشت دهان
علل شایع گلودرد در کودکان و نوزادان
گلودرد یک مشکل رایج در دوران کودکی است و معمولاً نتیجه یک عفونت باکتریایی یا ویروسی است. اگرچه گلودرد معمولاً بدون عارضه برطرف می شود، اما گاهی اوقات نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک دارد. برخی از علل کمتر شایع گلودرد وجود دارد که جدی یا حتی تهدیدکننده زندگی هستند. تعدادی از دلایل رایج برای گلودرد اطفال عبارتند از:
1. سرماخوردگی
گلودرد در نوزادان اغلب ناشی از یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی است. علائم اصلی سرماخوردگی نوزادان احتقان بینی و آبریزش بینی است. اینها معمولا علاوه بر علائم گلودردی هستند که در کودک خود مشاهده می‌کنید. به طور متوسط، نوزادان ممکن است در اولین سال زندگی خود تا هفت بار سرماخوردگی داشته باشند، زیرا سیستم ایمنی آنها در حال رشد و تکامل است. اگر مشکوک هستید که کودک شما سرماخورده است، بهتر است او را در خانه نگه دارید؛ به خصوص اگر تب دارد.
2. ورم لوزه
نوزادان ممکن است التهاب لوزه یا لوزه‌های ملتهب را تجربه کنند. التهاب لوزه معمولاً در اثر عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. اگر کودک به ورم لوزه مبتلا باشد، ممکن است علاقه ای به غذا خوردن نداشته باشد. بنابراین مشکل در بلع، افزایش عیرمعمول آب دهان، تب و گریه خراش‌دار نشانه‌های ورم لوزه در کودکان و نوزادان هستند. در صورت نیاز، پزشک اطفال استامینوفن یا ایبوپروفن برای نوزادان را تجویز می‌کند.
3. آنفولانزا
مانند سرماخوردگی، آنفولانزا نیز یکی دیگر از بیماری‌های تنفسی ویروسی است که می‌تواند باعث گلودرد شود. تفاوت آن با سرماخوردگی کودکان این است که علائم آنفولانزا شدیدتر است و باعث تب، لرز، سرفه، آبریزش بینی یا احتقان، خستگی، بدن درد و گاهی اوقات حالت تهوع یا استفراغ می‌شود.
مانند سرماخوردگی، هیچ درمانی برای آنفولانزا وجود ندارد. اما بسته به سن، سابقه پزشکی و علائم کودک شما، پزشک اطفال ممکن است داروهای کاهش‌دهنده تب بدون نسخه یا یک داروی ضد ویروسی را توصیه کند. به عنوان مثال، کودکان زیر 2 سال و کودکان مبتلا به آسم ممکن است به داروهای ضد ویروسی نیاز داشته باشند.
4. کووید 19
گلودرد یکی از علائمی است که می‌تواند همراه با عفونت COVID-19 بروز پیدا کند. کودک مبتلا به کرونا ممکن است علائم دیگری نیز مانند تب، سرفه، تنگی نفس، خستگی، از دست دادن چشایی یا بویایی، لرز، درد عضلانی، سردرد، احتقان، حالت تهوع یا اسهال داشته باشد. اگر مشکوک هستید که فرزندتان به ویروس کرونا مبتلا شده است، با یک دکتر کودکان تماس بگیرید و در مورد آزمایش و قرنطینه بپرسید.
در موارد خفیف، می‌توانید از همان درمان‌هایی که برای سرماخوردگی توصیه می‌شود، استفاده کنید: استراحت، مایعات زیاد و استامینوفن یا ایبوپروفن نوزاد برای تسکین تب. استفاده از یک بخور سرد در اتاق و قطره‌های بینی نمکی نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
اگر کودک شما مشکل تنفسی دارد، نمی‌تواند بیدار شود یا بیدار بماند و دارای پوست یا لب‌های رنگ پریده، خاکستری یا آبی است فوراً با پزشک تماس بگیرید. وجود تب 38 درجه سانتیگراد در نوزادان زیر 3 ماه، یا تب طولانی مدت در سنین بالاتر از ماه نیز ممکن است نشانه خطر باشند.
5. بیماری دست، پا و دهان
بیماری دست، پا و دهان توسط ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود و در کودکان زیر 5 سال شایع است. علائم ممکن است شامل تب، گلودرد و درد دهان باشد. همچنین ممکن است کودک تاول و زخم در دهان خود داشته باشد که بلع را دشوار می‌کند. احتمالاً بثورات برجستگی‌های قرمز و تاول‌هایی را روی دست‌ها، پاها، دهان یا باسن کودک نیز خواهید دید.
بیماری دست، پا و دهان بسیار مسری است. کودک خود را تا زمان بهبودی بثورات در خانه نگه دارید، که ممکن است 7 تا 10 روز طول بکشد. حتی اگر بعد از چند روز دیگر طوری رفتار نکنند که انگار مریض هستند، تا زمانی که بثورات بهبود نیابد همچنان مسری خواهند بود. و نباید به مهدکودک یا مدرسه بروند.
6. هرپانژین
هرپانژین که توسط همان ویروس بیماری دست، پا و دهان ایجاد می‌شود، باعث ایجاد زخم‌هایی در دهان و گلو می‌شود که می‌تواند درد و همچنین تب و مشکل در بلع ایجاد کنند. زخم‌های این بیماری تمایل دارند مرکز سفید مایل به خاکستری و حاشیه قرمز داشته باشند. هرپانژین در کودکان 3 تا 10 ساله شایع است، اما نوزادان کوچکتر و کودکان نوپا نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند.
7. گلودرد استرپتوکوکی
گلودرد استرپتوکوکی در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود و اگرچه در کودکان زیر 3 سال غیرمعمول است، اما همچنان یکی از دلایل احتمالی گلودرد است. علائم گلودرد استرپتوکوکی در نوزادان شامل تب و لوزه‌های بسیار قرمز است. همچنین می‌توانید به وضوح غدد لنفاوی متورم را روی گردن آنها احساس کنید.
اگر مشکوک هستید که کودکتان گلودرد استرپتوکوکی دارد، با پزشک اطفال تماس بگیرید. آنها می‌توانند کشت گلو را برای تشخیص آن انجام دهند. در صورت نیاز ممکن است پزشک آنتی بیوتیک تجویز کند.
8. آلرژی
آلرژی‌های فصلی در نوزادان زیر 1 سال نادر است و بیشتر کودکان تا سنین پیش دبستانی دچار آلرژی نمی‌شوند؛ اگرچه برخی از آنها زودتر علائم را نشان می‌دهند. برخی از رایج‌ترین محرک‌ها شوره حیوانات خانگی، کپک، گرد و غبار، علف و گرده هستند.
آلرژی باعث آبریزش بینی و ترشحات بینی می‌شود که می‌تواند منجر به گلودرد شود. خارش چشم، عطسه و احتقان از دیگر علائم شایع آلرژی هستند. اگر کودک شما آلرژی داشته باشد، علائم او پس از قرار گرفتن در معرض آلرژن تشدید می‌شود (مانند بیرون رفتن در روزی که تعداد گرده‌ها زیاد است).
9. تحریک‌کننده‌ها
اگر تا به حال پس از استنشاق دود یا گرد و غبار شروع به سرفه کرده‌اید، می‌دانید که محرک‌های محیطی گاهی اوقات باعث ایجاد احساس دردناک یا خراشیدگی در گلو می‌شوند. و همین امر به طور بالقوه در مورد کودک شما صادق است؛ قرار گرفتن در معرض آلودگی هوای داخل و خارج خانه، همراه با دود و مواد محرک شیمیایی، می‌تواند گلوی او را دردناک کند.
این تنها یکی از دلایل مهمی است که چرا شما نباید در اطراف کودک یا کودک نوپا سیگار بکشید و همچنین برای تمیز نگه داشتن هوای محیط او تا حد امکان اقدامات لازم را انجام دهید.
10. گلودرد عصبی کودکان
وقتی احساس اضطراب می‌کنید، بدن شما آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌کند. این هورمون‌ها علاوه بر افزایش ضربان قلب و فشار خون، می‌توانند باعث شوند که نفس‌های سریع و کم عمق از طریق دهان بکشید. ماهیچه‌ها نیز منقبض می‌شوند که این می‌تواند منجر به گلودرد یا سفت شدن گلو شود.
راهکارهای بهبود گلودرد کودکان و نوزادان در خانه
صرف نظر از علت گلودرد در کودکان، این راهکارهای مراقبت در منزل می‌تواند به کاهش علائم فرزندتان کمک کند:
استفاده از بخور یا رطوبت‌ساز
استفاده از یک دستگاه بخور سرد در اتاق کودک به کاهش علائم گلودرد کمک می‌کند. اگر کودک شما گرفتگی بینی دارد، رطوبت به او کمک می‌کند تا راحت‌تر نفس بکشد. نکته مهم این که دستگاه بخور را دور از کودک خود قرار دهید تا به آن دست نزند، اما به اندازه کافی نزدیک باشد که بتواند اثرات آن را احساس کند. بخارسازهای آب گرم خطر سوختگی دارند و نباید استفاده شوند. برای جلوگیری از تشکیل باکتری یا کپک، باید هر روز مرطوب کننده را تمیز و خشک کنید تا باعث ایجاد بیماری‌های شایع کودکان نشود.
می‌توانید تا زمانی که علائم کودکتان بهبود پیدا کند، از بخور استفاده کنید؛ اما اگر بعد از چند روز خوب نشد، به پزشک اطفال اطلاع دهید.
ساکشن
نوزادان نمی‌توانند بینی خود را فین کنند؛ اما شما می‌توانید آن را با آسپیراتور بینی بیرون بکشید تا مخاط پشت گلو را تحریک نکند. قطره‌های سالین یا نمکی به نرم شدن مخاط کمک می‌کند تا با مکش راحت‌تر از بینی خارج شود.
مایعات گرم یا منجمد
مایعات گرم مانند آب مرغ یا غذاهای سرد مانند یخ به تسکین گلودرد کمک می‌کنند. مایعات می‌توانند به هیدراته نگه داشتن کودک شما کمک کنند تا زمانی که علائم او بهبود یابد. اگر کودک شما قبلا مصرف مواد جامد را شروع کرده است، می‌توانید برای تسکین گلودرد به او یک غذای منجمد بدهید. سعی کنید به کودک خود شیر خشک یا شیر مادر منجمد را در قالب بستنی مخصوص نوزاد بدهید. آنها را در حین امتحان کردن این غذای یخ زده زیر نظر داشته باشید تا علائم خفگی را فورا مشاهده کنید.
خواب کافی و استراحت به صدا
به کودکتان بگویید نباید جیغ بزند و سعی کند کمتر و با صدای آرام صحبت کند.
غرغره آب نمک
1/4 تا 1/2 قاشق چای خوری نمک خوراکی و 120 تا 240 میلی لیتر آب گرم به تسکین گلودرد کمک می‌کند. کودکان بزرگتر از 6 سال می‌توانند محلول را غرغره کنند و سپس آن را تف کنند.
آیا می‌توانم به نوزادم آب عسل بدهم؟
هرگز به نوزادان زیر 1 سال عسل یا هر دارویی که حاوی عسل است ندهید؛ نه تنها به بهبود علائم کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث بوتولیسم نوزاد شود. اما به کودکان نوپای بالای یک سال یک قاشق چای خوری عسل بدهید که می‌تواند مخاط را رقیق کرده و سرفه و گلودرد را کاهش دهد.
درمان گلودرد کودکان و نوزادان با دارو
درمان گلودرد نوزاد به عامل ایجاد آن بستگی دارد. اگر ناشی از سرماخوردگی باشد، پزشک اطفال احتمالاً دارو را توصیه نمی‌کند مگر اینکه تب داشته باشد. اگر گلودرد کودک شما ناشی از عفونت باکتریایی مانند استرپتوکوک باشد، پزشک اطفال در صورت نیاز آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
اسپری گلودرد کودکان
اسپری‌های حاوی بی‌حس کننده‌های موضعی برای درمان گلودرد در دسترس هستند. با این حال، چنین اسپری‌هایی مؤثرتر از مکیدن آب نبات سخت نیستند. علاوه بر این، یک ماده بیهوشی رایج، بنزوکائین، می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شود. پزشکان معمولا اسپری گلو را برای کودکان توصیه نمی‌کنند.
آیا دادن داروهای بدون نسخه به نوزاد بی‌خطر است؟
داروهای سرماخوردگی و ضد سرفه بدون نسخه برای نوزادان توصیه نمی‌شود. آنها علائم سرماخوردگی را درمان نمی‌کنند و در برخی موارد ممکن است عوارضی برای کودک به دنبال داشته باشند. تنها استثنا در صورتی است که کودک شما تب داشته باشد. برای نوزادان بالای 3 ماه، در صورت نیاز در مورد دادن استامینوفن یا ایبوپروفن به نوزاد برای تب، با متخصص اطفال صحبت کنید. آنها به شما نحوه محاسبه دوز صحیحی که برای کودک بی‌خطر است را آموزش می‌دهند.
آیا دیفن هیدرامین به خواب نوزاد مبتلا به گلودرد کمک می‌کند و آیا بی خطر است؟
فقط در صورتی از دیفن هیدرامین (بنادریل) استفاده کنید که پزشک متخصص اطفال آن را به طور خاص توصیه کرده باشد. به طور کلی این دارو برای نوزادان ایمن نیست.
درمان گلو درد کودک با طب سنتی
اگرچه چندین درمان جایگزین معمولاً برای تسکین گلودرد استفاده می‌شود، شواهد در مورد اینکه چه چیزی واقعا موثر است محدود است. اگر فرزندتان برای عفونت باکتریایی به آنتی بیوتیک نیاز دارد، تنها به درمان‌های جایگزین اعتماد نکنید. قبل از استفاده از هر گونه داروهای گیاهی با پزشک خود مشورت کنید، زیرا آنها می‌توانند با داروهای تجویزی تداخل داشته باشند و ممکن است برای کودکان خطراتی به دنبال داشته باشند.
محصولات گیاهی در طب سنتی برای گلودرد اغلب به صورت چای، اسپری یا پاستیل عرضه می‌شوند. داروهای جایگزین رایج که غالبا به صورت جوشانده برای درمان گلودرد کودکان و نوزادان استفاده می‌شوند عبارتند از:
- آویشن
- زنجبیل
- ریشه شیرین بیان
- ریشه ختمی
چه زمانی به پزشک برای گلودرد در کودکان مراجعه کنیم؟
مراقبان کودک مبتلا به گلودرد در صورت مشاهده یک یا چند مورد از موارد اورژانسی گلودرد در کودک که در زیر آمده، باید فوراً با پزشک تماس بگیرند:
- مشکل در بلع یا تنفس
- بیش از حد بودن آب دهان در نوزاد یا کودک خردسال
- تب بیشتر از 38.3 درجه سانتی گراد
- تورم گردن
- ناتوانی یا عدم تمایل به نوشیدن یا خوردن
- احساس خفگی
- مشکل باز کردن دهان
- گردن سفت
برخی از کودکان مبتلا به گلودرد به دلیل درد تمایلی به نوشیدن یا خوردن ندارند. نوشیدن مایعات کمتر می تواند منجر به کم آبی بدن شود. علائم و نشانه‌های کم آبی خفیف عبارتند از: کمی خشکی دهان، افزایش تشنگی و کاهش خروجی ادرار (یک پوشک خیس یا خالی کردن آن در شش ساعت).
علائم کم آبی متوسط یا شدید عبارتند از: کاهش برون ده ادرار (کمتر از یک پوشک خیس یا خالی در شش ساعت)، فقدان اشک هنگام گریه، خشکی دهان و چشم های فرورفته. کودکی که کم آبی متوسط یا شدید دارد باید در اسرع وقت توسط پزشک ارزیابی شود تا مشخص شود که آیا به درمان نیاز است یا خیر.
غذاها و کارهایی که نباید برای درمان گلودرد کودکان انجام دهید
غذاهای اسیدی مانند مرکبات، گوجه‌فرنگی و لبنیات می‌توانند باعث تحریک گلو در هنگام درد شوند. از این غذاها و همچنین غذاهای سرخ‌کرده و پر ادویه که باعث تحریک بیشتر گلودرد کودک می‌شود دوری کنید تا زمانی که احساس بهتری پیدا کند. همچنین فعالیت‌های مانندن دویدن و آواز کردن که مانع از استراحت تنفسی کودک می‌شوند نیز نباید در هنگام بروز گلودرد انجام شوند.
گلودرد اطفال چقدر طول می‌کشد؟
اگر گلودرد ناشی از سرماخوردگی باشد، کودک شما احتمالا در عرض 7 تا 10 روز بهبود پیدا می‌کند. اما اگر گلودرد ناشی از بیماری دست، پا و دهان، یا از التهاب لوزه یا گلودرد استرپتوکوکی باشد، ممکن است بهبودی کمی بیشتر طول بکشد. پزشک را در جریان بهبودی کودک قرار دهید و اگر علائم پس از چند روز بهبود نیافت به او اطلاع دهید.
جلوگیری از گلودرد کودکان و نوزادان
ممکن است نتوان به طور کامل از گلودرد پیشگیری کرد، به خصوص اگر ناشی از سرماخوردگی باشد. اما انجام اقدامات زیر به کاهش خطر بیمار شدن مجدد کودک کمک می‌کند:
- تا حد امکان کودک خود را از سایر نوزادان، خواهر و برادرها یا بزرگسالانی که علائم و نشانه‌های سرماخوردگی یا گلودرد را نشان می‌دهند دور نگه دارید.
- در صورت امکان از حمل و نقل عمومی استفاده نکنید و از حضور در اجتماعات شلوغ با نوزاد خودداری کنید.
- اسباب‌بازی‌ها و پستانک‌های کودکتان را مرتب تمیز کنید.
- قبل از شیر دادن یا دست زدن به نوزاد دست‌های خود را بشویید.
گاهی اوقات ممکن است از نوزادان گلودرد یا سرماخوردگی به بزرگسالان منتقل شود. برای جلوگیری از این اتفاق، حتما دست‌های خود را مرتب بشویید. به همه اعضای خانواده خود بیاموزید که در قوز بازوی خود یا دستمال کاغذی که سپس بیرون انداخته می‌شود سرفه یا عطسه کنند.
گلودرد کودکان و نوزادان ترسناک نیست!
مراقب علائم کودک باشید و آنها را به پزشک اطفال خود گزارش دهید. آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا بفهمید که آیا باید کودک خود را برای معاینه به مطب یا کلینیک پزشک ببرید یا باید او را در خانه نگه دارید تا استراحت کند.
در بیشتر موارد، کودک شما طی 7 تا 10 روز خوب می‌شود. ممکن است لازم باشد آنها را برای مدتی در خانه، از مهدکودک یا مدرسه دور نگه دارید. با متخصص اطفال فرزندتان مشورت کنید تا بفهمید کودک چقدر باید در خانه بماند. می‌توانید برای دریافت نوبت دکتر بهترین دکتر کودکان در تهران یا هر شهر دیگری که هستید، از پلتفرم دکتردکتر استفاده کنید.
هنگامی که کودک شما به طور کامل بهبود پیدا کرد و به حالت خندان خود بازگشت، می‌تواند تمام فعالیت‌های روزانه خود را از پیاده روی تا پارک گرفته تا بازی با خواهر و برادر، از سر بگیرد. اگر تجربه یا سوالی در خصوص گلودرد کودکان و نوزادان دارید، می‌توانید با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
منابع:
ممنونم