آنفولانزا کودکان یکی از بیماریهای ویروسی شایع در فصلهای سرد سال است. شدت علائم این بیماری، ممکن است در کودکان شدیدتر از بزرگسالان باشد و اگر به موقع درمان نشود، ممکن است مشکلات حادی برای سلامت کودک ایجاد کند. شناخت علائم آنفولانزا در کودکان نقش مهمی در درمان به‌موقع و پیشگیری از عوارضی همچون عفونت گوش میانی، تشنج ناشی از تب، برونشیت یا ذات‌الریه داشته باشد.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر می‌توانید با علائم و انواع روشهای درمان بیماری آنفولانزا در کودکان آشنا شوید.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید و پاسخ را از کارشناس سلامتی دکتردکتر دریافت کنید.
علائم آنفولانزا کودکان چیست؟
علائم انفولانزا در کودکان معمولا به‌طور ناگهانی بروز میکند و شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است. در بسیاری از موارد، نشانه‌ها در عرض چند ساعت بروز می‌کنند و میتوانند با بیماری سرماخوردگی اشتباه گرفته شوند، اما شدت علائم معمولا در آنفولانزا بیشتر است. مهمترین علائم آنفولانزا در کودکان عبارتند از:
- تب بالا و ناگهانی: یکی از اولین نشانه‌های این بیماری است و معمولا دمای بدن کودک به بیش از ۳۸ تا ۴۰ درجه می‌رسد. این تب می‌تواند بین دو تا پنج روز ادامه پیدا کند و در کودکان خردسال با لرز همراه شود.
- سردرد و بدن‌درد: درد در ناحیه سر، عضلات و مفاصل از علائم مشخص آنفولانزا است. شدت این درد معمولا متوسط تا شدید است و باعث بی‌قراری کودک میشود.
- خستگی و بی‌اشتهایی: احساس ضعف عمومی و کاهش میل به غذا در بیشتر کودکان مبتلا مشاهده میشود و ممکن است تا چند روز پس از فروکش کردن تب نیز ادامه داشته باشد.
- سرفه خشک: سرفه بدون خلط که به‌مرور تشدید میشود و می‌تواند موجب ناراحتی یا درد در قفسه سینه شود.
- آبریزش بینی: از علائم نسبتا خفیف‌تر است، اما در برخی کودکان شدت می‌گیرد و با عطسه و احتقان بینی همراه میشود.
- گلودرد و تهوع: گلودرد ناشی از تحریک مخاط حلق و تهوع به دلیل تب بالا یا بلع سخت از دیگر نشانه‌های شایع هستند، که گاهی همراه با استفراغ نیز دیده می‌شوند.
شدت و ترکیب علائم در هر کودک متفاوت است و در مواردی ممکن است تنها چند علامت خفیف ظاهر شود، در حالی که برخی کودکان دچار علائم شدید و ناتوان‌کننده می‌شوند.
نکته! کودکان میتوانند حدود ۲۴ ساعت پیش از بروز علائم و یک هفته پس از شروع بیماری نیز ناقل ویروس باشند.
علت ابتلای کودکان به آنفولانزا چیست؟
ابتلا به آنفولانزای کودکان با وضعیت سیستم ایمنی بدن آن‌ها ارتباط مستقیم دارد. در سال‌های ابتدایی زندگی، سیستم ایمنی بدن هنوز توانایی کامل برای مقابله با ویروس‌ها را ندارد. به همین دلیل، کودکان خردسال در مقایسه با بزرگسالان سریع‌تر بیمار می‌شوند و روند بهبودی آن‌ها نیز معمولا طولانی‌تر است.
این بیماری که در لیست بیماری های شایع کودکان قرار دارد، از طریق قطرات تنفسی هنگام سرفه یا عطسه، تماس با سطوح آلوده و حضور در محیط‌های شلوغ مانند مهدکودک و مدرسه به‌سرعت گسترش پیدا میکند. از سوی دیگر، سیستم ایمنی کودکان هنوز به‌طور کامل تکامل نیافته و همین موضوع باعث افزایش آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر ویروس میشود. در ادامه به مهمترین دلایل ابتلا اشاره شده است:
- انتقال از طریق قطرات تنفسی: اگر شخص آلوده و بیمار سرفه یا عطسه کند، ویروس‌ها همراه با ذرات ریز در هوا پخش و با تنفس وارد مجاری تنفسی کودک میشود. این مسیر، شایعترین روش انتقال آنفولانزا است.
- تماس با سطوح آلوده: ویروس آنفولانزا می‌تواند برای چندین ساعت روی سطوحی مانند میز، دستگیره، اسباب‌بازی یا کتاب باقی بماند. کودکی که این وسایل را لمس کند و سپس دست خود را به بینی، دهان یا چشم بزند، به‌راحتی آلوده میشود.
- قرار گرفتن در مکان‌های شلوغ: قرار گرفتن کودک در محیط مهدکودک و مدرسه، به‌دلیل تجمع زیاد کودکان، تهویه کمتر و استفاده مشترک از وسایل، یکی از اصلی‌ترین کانون‌های انتقال ویروس محسوب می‌شوند.
- عدم رعایت بهداشت فردی: عدم شست‌وشوی منظم دستها، لمس مکرر صورت، پوشاندن ناقص دهان هنگام سرفه یا عطسه و تغذیه نامناسب از جمله عواملی هستند که میتوانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
علاوه‌بر نکات فوق، والدین میتوانند با استفاده از مکمل های تقویت سیستم ایمنی کودکان مقاومت فرزندان خود را در برابر بیماری‌ها افزایش دهند.
چگونه آنفولانزا کودکان را درمان کنیم؟
برای درمان آنفولانزا در کودکان، با توجه به شدت علائم، سن کودک و وضعیت سلامتی او از روشهای مختلفی استفاده میشود. در بیشتر موارد، آنفولانزا خودبه‌خود و با مراقبت در منزل بهبود پیدا میکند، اما در کودکان خردسال یا مبتلا به بیماریهای زمینه‌ای ممکن است نیاز به درمان دارویی یا بستری وجود داشته باشد.
پزشک ممکن است برای درمان این بیماری از داروهای ضدویروس مانند «اوسلتامیویر» در روزهای ابتدایی استفاده کند تا شدت بیماری کاهش کند. مصرف مایعات فراوان، استراحت کافی، استفاده از تب‌برها مانند استامینوفن کودکان و حفظ رطوبت هوا از اقدامات اصلی برای تسکین علائم است. والدین باید از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها پرهیز کنند، زیرا آنفولانزا منشا ویروسی دارد و این داروها تنها در صورت عفونت ثانویه باکتریایی تجویز می‌شوند.
درمان دارویی آنفولانزا در کودکان
درمان دارویی آنفولانزای کودکان، معمولا درصورت داشتن علائم شدید و سن کمتر از پنج سال موثر است. اگر کودک به بیماریهای زمینه‌ای مانند آسم، دیابت و ضعف سیستم ایمنی مبتلا باشد، باید فورا برای درمان از پزشک کمک بگیرید. در این شرایط، پزشک ممکن است داروهای آنتی ویروس تجویز کند تا خطر بروز عوارضی مانند التهاب ریه یا عفونت گوش کمتر شود. این داروها با مهار تکثیر ویروس در بدن، روند بهبودی را تسریع می‌کنند و خطر انتقال بیماری به دیگران را کاهش می‌دهند.
توجه! مصرف داروهای ضدویروس باید کاملا دقیق و تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا استفاده خودسرانه یا دوز نامناسب می‌تواند باعث بروز عوارض گوارشی و کاهش اثربخشی درمان شود.
لیست داروهای آنفولانزا در کودکان
داروهای مورد استفاده برای درمان آنفولانزا کودکان بسته به سن، شدت بیماری و شرایط جسمی توسط پزشک تعیین میشود. این داروها عمدتا در گروه ضدویروس‌ها قرار دارند و هدف آن‌ها کاهش تکثیر ویروس و کوتاه کردن دوره بیماری است. در جدول زیر به لیست داروهای مجاز برای درمان آنفولانزا کودکان اشاره کرده‌ایم:
| نام دارو | موارد مصرف در کودکان | نکات مهم |
| اوسلتامیویر (تامی فلو) | درمان و پیشگیری آنفولانزا در کودکان بالای دو هفته | باید در ۴۸ ساعت نخست پس از شروع علائم مصرف شود. |
| زانامیویر (Zanamivir) | درمان و پیشگیری آنفولانزا کودکان بالای 5 سال | برای کودکان دارای بیماری تنفسی مانند آسم توصیه نمی‌شود. |
| بالوکساویر ماربوکسیل (Baloxavir Marboxil) | درمان آنفولانزا در کودکان بالای ۱۲ سال | معمولا به‌صورت یک دوز خوراکی مصرف میشود. |
| پرامیویر (Peramivir) | درمان موارد شدید یا بستری‌شده | به‌صورت تزریق وریدی و فقط در بیمارستان استفاده میشود. |
| استامینوفن (Acetaminophen) | کنترل تب و درد در طول بیماری | از مصرف هم‌زمان با سایر داروهای حاوی استامینوفن خودداری شود. |
| ایبوپروفن (Ibuprofen) | کاهش تب و بدن‌درد | مصرف در کودکان زیر شش ماه فقط با تجویز پزشک مجاز است. |
به نقل از وبسایت Children’s Healthcare of Atlanta،
برای کاهش تب کودک و تسکین دردهای عضلانی و بدنی در آنفولانزا می‌توانید از ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که این داروها باید براساس سن و وزن کودک و زیر نظر پزشک مصرف شوند.
معمولا نوع، دوز و مدت مصرف داروها بر اساس سن و وضعیت بالینی کودک تنظیم میشود. برای درمان آبریزش بینی شدید و رفع گرفتگی بینی می‌توانید در کنار دارو، زیر نظر پزشک از بخور گرم نیز استفاده کنید.
درمان خانگی آنفولانزا در کودکان
استراحت و کمک گرفتن از راهکارهای خانگی، نقش مهمی در کاهش شدت علائم و تسریع روند بهبودی دارد و می‌تواند همراه با مراقبت‌های پزشکی به بهبود آنفولانزا کمک کند. استفاده از روشهای ساده و ایمن در منزل در کاهش تب، درد و خستگی موثر است و از مراجعه غیرضروری به بیمارستان جلوگیری میکند.
برای درمان سرفه خشک کودک بالای یک سال، می‌توانید از دمنوش‌های ایمن و مورد تایید پزشکان مانند مثل دمنوش نعنا، زنجبیل یا آبلیمو و عسل استفاده کنید. در ادامه به بهترین روشهای درمان خانگی آنفولانزای کودکان اشاره کرده‌ایم:
- استراحت کافی
- مصرف مایعات فراوان؛ مانند آب، سوپ‌های سبک و نوشیدنی‌های غیرکافئین‌دار
- کنترل تب با دارو و پاشویه
- استفاده از تهویه و بخور سرد
- داشتن تغذیه سبک و مغذی
- جلوگیری از تماس با دیگران
- افزایش مصرف ویتامین سی
نکته مهم! قبل از مصرف هر گونه گیاه دارویی یا دمنوش برای آنفولانزا کودکان باید با یک پزشک عمومی مشورت کنید.
چگونه از آنفولانزا در کودکان پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از آنفولانزا کودکان اهمیت بالایی دارد، زیرا کودکان نسبت به بزرگسالان آسیب‌پذیرتر هستند و شیوع ویروس در مدارس و مهدکودک‌ها به سرعت رخ می‌دهد. رعایت نکات بهداشتی، واکسیناسیون منظم و ایجاد سبک زندگی سالم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری و انتشار آن در خانواده و جامعه را کاهش دهد. در ادامه به بهترین روشهای پیشگیری از بیماری آنفولانزا اشاره کرده‌ایم:
واکسن آنفولانزا سالانه
واکسیناسیون سالانه کودکان بالای 6 ماه، قبل از شروع فصل سرما، یکی از موثرترین روشهای پیشگیری است. تزریق واکسن آنفلوآنزا باعث تولید آنتی‌بادی در بدن کودک میشود و در برابر سویه‌های رایج آنفولانزا محافظت ایجاد میکند. در صورت تزریق واکسن، حتی اگر به آنفولانزا مبتلا شوید، علائم بیماری خفیف‌تر خواهند بود و خطر عوارض کاهش پیدا میکند.
بهتر است قبل از دریافت واکسن آنفولانزا کودکان به متخصص اطفال مراجعه کنید.
شستن مکرر دستها
شستشوی دستها با آب و صابون یا استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های مناسب، به ویژه پس از تماس با سطوح عمومی، بازی با اسباب‌بازی‌ها و عطسه یا سرفه، از انتقال ویروس به بینی، دهان و چشم جلوگیری میکند. این روش ساده یکی از موثرترین اقدامات پیشگیرانه است.
تهویه مناسب فضا
نگه داشتن محیط‌های داخلی مانند کلاس درس، اتاق کودک یا مهدکودک با تهویه مناسب و جریان هوای تازه، باعث کاهش تراکم ویروس در هوا میشود. استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز و باز کردن پنجره‌ها به تهویه بهتر کمک میکند.
تغذیه سالم
رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات و منابع پروتئینی، سیستم ایمنی کودک را تقویت میکند و توان بدن برای مقابله با ویروس آنفولانزا را افزایش می‌دهد. برای درمان سریع آنفولانزا در کودکان باید از غذاهای مغذی استفاده کنید تا بدن کودک تقویت شود و مقاومت بیشتری در برابر بیماریهای مختلف پیدا کند.
خواب کافی
استراحت مناسب و خواب کافی در طول شب، باعث تقویت سیستم ایمنی و افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها میشود. کودکان با خواب ناکافی بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای ویروسی هستند و در این شرایط روند بهبود بیماری نیز در آن‌ها طولانی‌تر خواهد شد.
دوری از افراد بیمار
کاهش تماس کودک با افراد مبتلا به آنفولانزا یا سایر عفونت‌های تنفسی، به ویژه در محیط‌های شلوغ، نقش مهمی در جلوگیری از انتقال ویروس دارد. رعایت فاصله و دوری موقت از افراد بیمار باعث میشود که خطر ابتلا و شیوع بیماری به کودک به حداقل برسد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص به موقع علائم شدید در کودکان مبتلا به آنفولانزا اهمیت زیادی دارد. در ادامه به مهمترین علائم هشدار دهنده آنفولانزا کودکان اشاره کرده‌ایم:
- تب بالا بیش از ۳ روز؛ زیرا می‌تواند نشانه عفونت شدید باشد.
- بی‌حالی و ضعف شدید
- بی‌اشتهایی یا کمآبی بدن
- مشکلات تنفسی یا کبودی لب‌ها
- استفراغ و اسهال شدید
نکته! عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، مهمترین علت تب و لرز به شمار می‌روند که میتوانند عوارض شدیدی را در بدن کودک ایجاد کنند. بنابراین، والدین باید در صورت مشاهده این علامت، مرتب وضعیت کودک را بررسی کنند و درصورت کنترل نشدن، فورا با پزشک مشورت کنند.
پیشگیری و مراقبت، کلید بهبود سریع آنفولانزا کودکان
رعایت بهداشت، واکسیناسیون سالانه و دریافت مراقبت‌های خانگی، احتمال ابتلا به بیماری آنفولانزا نوزادان و کودکان و علائم آن را تاحد بسیاری کاهش می‌دهد. آگاهی والدین از علائمی مانند تب و لرز بالا، کمآبی بدن و مشکلات تنفسی برای مراجعه فوری به پزشک و دریافت به‌هنگام کمک بسیار موثر است.
در صورتی که علائم آنفولانزا در کودک شما شدید به نظر می‌رسد، می‌توانید در وبسایت دکتردکتر نوبت پزشک مورد نظر خود را دریافت کنید. در این سامانه می‌توانید علاوه‌بر دریافت نوبت حضوری مطب، در هر ساعت از شبانه‌روز، نوبت ویزیت آنلاین بهترین پزشکان عمومی ایرانی را دریافت کنید و بدون نیاز به مراجعه مستقیم به مطب، با پزشک مشورت کنید.
منابع:
