تبخال تناسلی چیست؟ علت، علائم، عوارض و درمان هرپس تناسلی

هرپس سیمپلکس یک ویروس است که دو نوع تبخال ایجاد می‌کند. HSV-2  بر ناحیه تناسلی تأثیر گذاشته و عامل بروز تبخال تناسلی است که در واقع یک بیماری مادام‌العمر خواهد بود. علائم معمولاً شامل زخم‌هایی است که تا 10 روز طول می‌کشد، اگرچه برخی از افراد هیچ علائمی از تبخال را تجربه نمی‌کنند. دکتر زنان درمان ضد ویروسی را برای کاهش علائم و جلوگیری از عود مجدد بیماری پیشنهاد می‌کند. در این مقاله به طور مفصل به توضیح هرپس یا تبخال تناسلی، علائم، راه‌های تشخیص و هر آنچه باید بدانید می‌پردازیم.

تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی چیست؟

تبخال تناسلی یک بیماری مقاربتی زنان و مردان است که به وسیله‌ی ویروس هرپس سیمپلکس (herpes simplex virus) ایجاد می‌شود. تماس جنسی راه اصلی انتقال ویروس است، بعد از آلوده شده شخص، ویروس درون بدن به صورت غیر فعال باقی می‌ماند و گاهی فعال شدن آن سال‌ها بعد اتفاق می‌افتد.

ویروس‌های هرپس سیمپلکس نهفته هستند، به این معنی که می‌توانند بدون ایجاد علائم در بدن زندگی کنند. پس از عفونت اولیه، ویروس وارد ریشه‌های عصبی شده و به گانگلیون‌های عصبی حسی، محل اتصال اعصاب از قسمت‌های مختلف بدن، گسترش می یابد. برای تبخال تناسلی، گره‌ها در مجاورت نخاع در قسمت پایین کمر و برای تبخال دهانی گره‌ها در پشت استخوان گونه قرار دارند.

تبخال تناسلی باعث ایجاد تاول یا زخم در ناحیه تناسلی و مقعد می‌شود. پس از آلوده شدن، دوره‌هایی از علائم را در طول زندگی خود خواهید داشت که با عود مجدد بیماری همراه است. اگر فکر می‌کنید تبخال تناسلی دارید، مهم است که در اسرع وقت برای تایید تشخیص و شروع درمان این بیماری دستگاه تناسلی زنان به پزشک مراجعه کنید.

علت تبخال تناسلی 

دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس باعث بروز بیماری هرپس تناسلی می‌شود:

• ویروس هرپس سیمپلکس1 (HSV-1): این نوع از ویروس معمولاً باعث تبخال اطراف دهان شده و از طریق تماس پوست با پوست منتقل می‌شود. بنابراین از راه آمیزش دهانی هم می‌تواند مناطق تناسلی را آلوده کند. به نسبت نوع دیگر ویروس، بازگشت دوباره‌ی این عفونت چندان رایج نیست.

• ویروس هرپس سیمپلکس2  (HSV-2): این نوع از ویروس معمولاً باعث تبخال تناسلی شده و از طریق آمیزش جنسی و به علت تماس پوست با پوست منتقل می‌شود. این نوع از ویروس شایع‌تر بوده و بسیار مسری است. حتی در صورت باز نبودن زخم و یا نبودن هیچ علامت مشخصی، احتمال سرایت آلودگی به دیگران وجود دارد.

از آن‌جایی که این ویروس در بیرون از بدن انسان به سرعت از بین می‌رود، احتمال انتقال آن از طریق سرویس بهداشتی، حوله و دیگر وسایلی که فرد آلوده از آن استفاده کرده، بسیار کم است.

عوامل خطر ابتلا به هرپس تناسلی

خطر ابتلا به تبخال تناسلی در شرایط زیر افزایش پیدا می‌کند:

• زن بودن:  زنان بیش‌تر از مردان به تبخال تناسلی مبتلا می‌شوند. ویروس از طریق آمیزش جنسی از مردان به زنان بسیار آسان‌تر از زنان به مردان منتقل می‌شود.
• داشتن شریک‌های جنسی متعدد:  داشتن شریک‌های جنسی متعدد خطر در معرض ویروس‌ عامل تبخال تناسلی را افزایش می‌دهد.

علائم تبخال تناسلی

بیش‌تر افراد آلوده با ویروس هرپس سیمپلکس به دلیل نداشتن هیچگونه علامت و نشانه‌ای متوجه‌ی مشکل خود نیستند.  معمولاً 2 تا 12 روز بعد از مواجه شدن با ویروس، علائم ظاهر می‌شوند. در صورت بروز علائم فرد با نشانه‌های زیر رو به رو خواهد شد:

• درد یا خارش: تا زمانی که عفونت وجود دارد فرد در ناحیه‌ی تناسلی احساس درد و تحریک پذیری خواهد داشت.
• برآمدگی‌های کوچک قرمز رنگ و توده در واژن و دیگر بخش‌های دستگاه تناسلی و یا تاول‌های ریز سفید رنگ: این موارد معمولاً چند روز تا چند هفته بعد از ابتلا به عفونت ظاهر می‌شود.
• زخم‌: زمانی که تاول‌ها از هم پاشیده و یا خونریزی می‌کنند، زخم‌ ایجاد می‌شود که این زخم‌ها دفع ادرار را دردناک می‌کنند.
• دلمه بستن زخم: زمانی که زخم بهبود پیدا می‌کند، پوست آن ناحیه چروک شده و جای زخم دلمه ایجاد می‌شود.

در مرحله‌ی ابتدایی آلودگی با ویروس، فرد ممکن است علائم شبه آنفولانزا مانند ورم گره‌های لنفی در کشاله ران، سردرد و درد عضلانی و حتی تب را تجربه کند.

تفاوت علائم هرپس تناسلی در زنان و مردان

محل بروز علائم معمولاً محلی است که ویروس از آنجا وارد بدن شده است. با لمس جراحت ایجاد شده و سپس مالیدن دست به دیگر نقاط بدن به خصوص چشم‌ها، آلودگی منتقل خواهد شد. امکان بروز علائم در این نقاط از بدن زنان و مردان وجود دارد:

• باسن و کشاله ران
• مقعد
• دهان
• مجاری ادراری

در زنان علائم در واژن، قسمت خارجی آلت تناسلی و دهانه رحم و در مردان در قسمت آلت تناسلی و کیسه بیضه ظاهر می‌شود.

اگر فرق تبخال و زگیل تناسلی را نمی‌دانید مطالعه مقاله زگیل تناسلی را در مجله دکتردکتر به شما توصیه می‌کنیم.

زخم‌های ناشی از هرپس سیمپلکس چقدر طول می‌کشد؟

اگر به HSV-1، که معمولاً به عنوان تبخال دهانی شناخته می‌شود آلوده شده‌اید، ممکن است در روزهای قبل از ظهور تبخال، متوجه گزگز یا سوزش در اطراف دهان خود شوید. این تاول ها باز می‌شوند و قبل از تشکیل پوسته مایع ترشح می‌کنند. معمولاً زخم ها هفت تا 10 روز طول می‌کشد.

اگر به HSV-2 یا تبخال تناسلی آلوده شده‌اید، اولین بروز بیماری ممکن است بین دو تا چهار هفته طول بکشد. عود مکرر معمولا بین سه تا هفت روز طول می‌کشد.

تبخال تناسلی چگونه منتقل می‌شود؟

HSV از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود که می تواند شامل موارد زیر باشد:

• رابطه جنسی واژینال
• رابطه جنسی مقعدی
• هر فعالیت دیگری که شامل تماس بین دستگاه تناسلی دو فرد باشد.

امکان ابتلا به عفونت هرپس تناسلی از طریق رابطه جنسی دهانی وجود دارد. تبخال دهان می‌تواند به نواحی تناسلی و مقعدی سرایت کند و بالعکس. اگرچه HSV به طور معمول از طریق تماس پوست به پوست منتقل می شود، ویروس را می‌توان در مایع منی، بزاق و ترشحات واژن نیز یافت.

تشخیص تبخال تناسلی چگونه است؟

تشخیص تبخال تناسلی توسط پزشک زنان بعد از معاینه‌ی فرد و بررسی نتایج آزمایش‌های تشخیصی انجام می‌شود.

• کشت ویروس: در این روش تشخیصی نمونه‌‌ی بافتی و یا سواپ آغشته به تاول‌ها و دانه‌های ناشی از تبخال در محیط آزمایشگاهی کشت شده و سپس بررسی می‌شوند.
• تست پی‌سی‌آر (PCR): در این روش تشخیصی یک نمونه از DNA  حاصل از نمونه خون، بافت و یا مایع نخاعی فرد تکثیر می‌شود. این ماده ژنتیکی از نظر وجود ویروس بررسی شده و حتی امکان تعیین نوع ویروس هم در این روش وجود دارد.
• آزمایش خون: در این روش تشخیصی خون فرد از نظر وجود آنتی بادی‌های ویروس هرپس تناسلی بررسی می‌شود. با این روش امکان تشخیص الودگی‌ قبلی به این ویروس وجود دارد.

راه های درمان تبخال تناسلی 

تبخال تناسلی درمان ندارد. تجویز داروهای ضد ویروس ممکن است اثرات زیر را داشته باشد:

• کمک به بهبود سریع‌تر زخم‌ها و تاول‌های ناشی از بروز اولیه‌ی بیماری
• کم کردن شدت و مدت زمان بروز علائم در زمان عود دوباره بیماری
• کم کردن تعداد بازگشت دوباره تبخال تناسلی
• کم کردن خطر انتقال ویروس هرپس به دیگران

داروهای ضد ویروسی تجویزی برای تبخال‌‌ها عبارتند از:

• اسیکلوویر (Acyclovir)
• والاسیکلوویر (Valacyclovir)

پزشک در صورت بروز علائم نشان‌دهنده‌ی ظهور بیماری یا در صورت مصرف روزانه داروهای خاص حتی زمانی که هیچ علامتی ندارد، مصرف این داروها را توصیه می‌کند. این داروها معمولاً قابل تحمل بوده و عوارض جانبی چندانی هم ندارند.

هشدار: از مصرف خودسرانه هرگونه دارو برای درمان تبخال تناسلی بپرهیزید و به متخصص زنان مراجعه کنید. اگر با این تخصص آشنایی ندارید مقاله دکتر زنان کیست اطلاعات خوبی به شما خواهد داد.

درمان خانگی تبخال تناسلی

برای کاهش درد در هنگام ابتلا به هرپس تناسلی حدود 20 دقیقه در یک تشت یا وان با آب گرم بنشینید. از حمام کردن با مواد شوینده حباب‌دار اجتناب کرده و از انواع ملایم استفاده کنید. ناحیه تناسلی خود را تمیز و خشک نگه دارید و لباس‌های تنگ و غیر نخی نپوشید.

همچنین می‌توانید کیسه یخ را به اندام تناسلی خود بمالید؛ کیسه یخ را در یک پارچه شستشو بپیچید یا آن را روی لباس زیر خود قرار دهید.

برای تسکین درد از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) استفاده کنید. می‌توانید از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد استفاده کنید اما از مصرف آسپرین بدون تجویز پزشک خودداری کنید. پماد لیدوکائین 1٪ یا 2٪ موضعی نیز به عنوان یک مسکن موضعی برای تبخال تناسلی استفاده می‌شود.

درمان تبخال تناسلی در طب سنتی

شاید بتوان التهاب، تحریک و سایر علائم تبخال تناسلی را از طریق ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، مکمل‌های غذایی و طب سنتی کاهش داد. با این حال، این درمان‌ها جایگزینی برای طرح درمان بالینی نیستند. شما همیشه باید قبل از هر گونه درمان جایگزین با دکتر تبخال تناسلی خود صحبت کنید تا دوزهای مناسب و عوارض جانبی آن را تعیین کند. برخی از گیاهان دارویی موثر در درمان تبخال تناسلی عبارتند از:

آلوئه‌ورا

شواهد اولیه حاکی از آن است که ژل آلوئه‌ورا به صورت موضعی ممکن است علائم تبخال تناسلی را بهبود بخشد. در دو مطالعه، مردانی که از کرم آلوئه ورا (0.5 درصد آلوئه) استفاده کردند، نسبت به افرادی که از کرم دارونما استفاده کردند، ضایعات سریع‌تر بهبود یافتند.

روغن نعناع

مطالعات نشان می‌دهد در لوله‌های آزمایش، روغن نعناع مانع از تولید مثل تعدادی از ویروس‌ها از جمله تبخال شده است. با این حال، مشخص نیست که آیا روغن نعناع، به صورت موضعی، تأثیری بر ویروس تبخال در انسان دارد یا خیر.

روغن درخت چای

روغن درخت چای یک ماده ضد ویروسی قوی است که به درمان تبخال تناسلی کمک می‌کند. روغن درخت چای باید قبل از استفاده در تبخال تناسلی با روغن حامل رقیق شود.

عسل مانوکا

تحقیقات انجام شده در سال 2017 نشان داد که استفاده موضعی از عسل مانوکا به اندازه آسیکلوویر در درمان HSV-1 و HSV-2 موثر است. عسل مانوکا را می توان به طور مستقیم و بدون رقیق کردن استفاده کرد.

شیر بز

شیر بز حاوی یک منبع معتبر ضد ویروسی است که ممکن است علیه هرپس سیمپلکس عمل کند. می‌توانید شیر بز را مستقیماً بدون رقیق کردن به ضایعات بمالید.

بابونه

بابونه به عنوان یک گیاه آرام بخش شناخته شده است که می‌توان از آن به صورت دمنوش استفاده کرد، اما برخی از تحقیقات منبع معتبر نشان می‌دهد که اسانس بابونه دارای خواص تسکین دهنده و مبارزه با ویروس است که به درمان HSV-2 کمک می‌کند. اگر به عنوان اسانس استفاده می شود، قبل از استفاده از آن روی پوست، باید با روغن حامل رقیق شود.

عود کردن دوباره بیماری هرپس تناسلی چقدر شایع است؟

تبخال تناسلی در افراد مختلف به شیوه‌های متفاوتی بروز می‌کند. علائم و نشانه‌ها ممکن است برای سال‌ها به صورت مرتب ظاهر شده و از بین بروند. برخی از افراد هر سال چندین دوره از عود بیماری را تجربه می‌کنند و در برخی دیگر با گذشت زمان، بروز علائم بیماری کاهش می‌یابد.

در جریان عود دوباره تبخال تناسلی، کمی پیش از بروز علائم فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• سوزش و خارش در ناحیه‌ای که آلودگی وارد بدن شده است.
• درد در قسمت پایینی کمر، باسن و پاها

معمولاً بازگشت دوباره بیماری نسبت به زمانی که اولین بار علائم ظاهر می‌شود، شدت کمتری داشته و سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند. توجه کنید که عود مکرر و شدید تبخال تناسلی ممکن است نشانه‌ای از نقص سیستم ایمنی باشد و پزشک باید بررسی کند که سیستم ایمنی دچار مشکل اساسی نباشد.

آیا درمان می‌تواند به جلوگیری از عود مجدد تبخال تناسلی کمک کند؟

درمان سرکوب‌کننده می‌تواند شیوع‌های مکرر را برطرف کند. مصرف روزانه یک دوز کوچک از داروهای ضد تبخال تعداد عوداهای مجدد بیماری را تا بیش از 90 درصد کاهش می‌دهد.

عوارض هرپس تناسلی 

تبخال تناسلی ممکن است باعث ایجاد زخم‌های دردناک تناسلی شود که در افرادی با سیستم ایمنی سرکوب‌شده، مانند افراد مبتلا به HIV، با شدت بیشتر و پایداتر است. هر دو HSV-1 و HSV-2 همچنین می‌توانند عوارض نادر اما جدی مانند مننژیت آسپتیک (التهاب پوشش داخلی مغز) ایجاد کنند. از دیگر عوارض تبخال تناسلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ابتلا به دیگر بیماری‌های مقاربتی: ابتلا به تبخال تناسلی خطر ابتلا به دیگر بیماری‌های آمیزشی مانند ایدز را بالا می‌برد.

• آلوده شدن نوزاد: نوزادان متولد شده از مادران آلوده، در حین عمل زایمان در معرض ویروس قرار می‌گیرند. آلوده شدن به ویروس باعث آسیب مغزی، کوری و یا مرگ نوزاد می‌شود.
• مشکلات مثانه: در برخی از موارد، زخم و جراحت ناشی از تبخال تناسلی باعث بروز التهاب اطراف مجرای ادراری می‌شود‌. این التهاب حتی می‌تواند تا چندین روز مجرای ادراری را مسدود کند. در این حالت برای تخلیه مثانه باید از کاتر استفاده کرد.
• التهاب مقعدی: تبخال تناسلی به خصوص در مردانی که با مردان دیگر رابطه‌ی جنسی دارند، می‌تواند منجر به عفونت در لایه‌ی پوشاننده‌ی رکتوم شود.

آیا تبخال تناسلی با زونا مرتبط است؟

زونا یا هرپس زوستر توسط ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می‌شود که در سال‌های اول زندگی باعث آبله مرغان می‌شود. تاریخچه طبیعی عفونت واریسلا زوستر شبیه عفونت تبخال تناسلی است، زیرا VZV نیز در ریشه‌های عصبی حسی پنهان می‌شود و در اواخر زندگی، ویروس ممکن است خارج شده و باعث زونا شود.

عود در بیماری زونا باعث ایجاد ضایعات تاول در یک ناحیه از پوست به نام درماتوم می‌شود. زونا یک عفونت مقاربتی نیست و مستقل از تبخال تناسلی است.

آیا عفونت تبخال تناسلی با HIV مرتبط است؟

تبخال و ایدز توسط ویروس های مختلف ایجاد می‌شوند؛ اما بیماران آلوده به این ویروس‌ها بیشتر احتمال دارد که هر دو بیماری را به شریک جنسی خود منتقل کنند. بیماران مبتلا به تبخال در برابر عفونت HIV آسیب پذیرتر هستند. افرادی که به تازگی مبتلا به تبخال تشخیص داده شده‌اند باید از نظر علائم ایدز و سایر عفونت‌های مقاربتی آزمایش شوند.

بیمارانی که به هرپس و اچ‌آی‌وی آلوده هستند نیز ممکن است به دلیل تداخل بین ویروس تبخال و ویروس اچ‌آی‌وی، غلظت بیشتری از ویروس‌های HIV در بدن خود داشته باشند. زمانی که HIV به سیستم ایمنی فرد آسیب می‌رساند، ممکن است فرد به احتمال زیاد ویروس هرپس سیمپلکس را بدون علامت دفع کند.

در یکی دیگر از مقالات مجله دکتردکتر درباره اچ پی وی دهانی برایتان گفته‌ایم؛ مطالعه آن را به شما توصیه می‌کنیم.

روش های پیشگیری از تبخال تناسلی 

برای پیشگیری از تبخال تناسلی و دیگر بیماری‌های آمیزشی توصیه‌های مشابهی مطرح می‌شود. پرهیز از رابطه‌ی جنسی یا نداشتن شریک‌های جنسی متعدد و برقراری تماس جنسی با فرد سالم مهم‌ترین راه پیشگیری از تبخال تناسلی است. موارد زیر هم به پیشگیری از تبخال تناسلی کمک می‌کند:

• استفاده از کاندوم در هنگام رابطه‌ی جنسی
• عدم دخول در هنگام رابطه‌ی جنسی اگر شریک جنسی به تبخال تناسلی مبتلا است.

تبخال تناسلی در بارداری

اگر فرد مبتلا باردار باشد، باید پیش از هر چیز به پزشک خود اطلاع دهد. اگر خانم باردار مشکوک است که به تبخال تناسلی مبتلا شده یا خیر، باید آزمایش‌های تشخیصی لازم را انجام دهد. پزشک برای جلوگیری از بروز بیماری در حوالی زمان زایمان توصیه می‌کند که بیمار در اواخر دوران بارداری خود داروهای ضد ویروسی مصرف کند. اگر در نزدیکی زمان زایمان بیماری بروز پیدا کند، پزشک برای اینکه خطر انتقال ویروس به نوزاد کاهش یابد، زایمان سزارین را پیشنهاد خواهد داد.

از آنجایی که زگیل تناسلی در بارداری شرایط خاصی را برای بانوان باردار ایجاد می‌کند؛ پیشنهاد می‌کنیم تا مطلب زگیل تناسلی و بارداری را مطالعه کنید.

چه زمانی باید برای درمان تبخال تناسلی به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که مشکوک به ابتلا به تبخال تناسلی و یا هر کدام از بیماری‌های آمیزشی هستید، به پزشک متخصص عفونی یا پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

مقابله با بیماری و حمایت از بیمار مبتلا به تبخال تناسلی

زمانی که فرد متوجه ابتلای خود به تبخال تناسلی می‌شود، احساس شرمندگی، خجالت و خشم خواهد کرد. فرد ممکن است احساس بدی به شریک زندگی خود پیدا کند، چرا که او را مسئول بیماری خود می‌داند. از طرفی دیگر حتی ممکن است، دیگر علاقه‌ای به ارتباط با شریک فعلی خود نداشته باشد.

در مورد احساساتتان صادقانه با همسر خود صحبت کنید. به او و حرف‌های او اعتماد و باور داشته باشید. او را سرزنش نکنید و فراموش نکنید که ویروس هرپس می‌تواند سال‌ها در بدن به صورت خفته باقی بماند. بنابراین تعیین زمان دقیق آلوده شدن به ویروس چندان مشخص نیست.

برای مقابله با شرایط بیماری و برای اینکه بدانید که در شرایط بیماری چگونه می‌توانید به صورت طبیعی زندگی کرده و خطر آلوده کردن باقی افراد را به حداقل برسانید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. پزشک راهنمایی‌های لازم در مورد روش‌های درمانی و کنترل علائم بیماری را با بیمار در میان خواهد گذاشت.

برای آشنایی بیشتر با خدماتی که متخصص عفونی به شما خواهد داد مقاله تخصص عفونی چیست را در مجله دکتردکتر مطالعه کنید.

برای تبخال تناسلی پیشگیری بهتر از درمان است

همان طور که ذکر شد، انجام رابطه جنسی ایمن و استفاده از کاندوم در هر بار تماس جنسی مهم است. این کار به جلوگیری از انتقال HSV و سایر بیماری‌های مقاربتی کمک می‌کند. در حال حاضر هیچ درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد، اما محققان در حال کار بر روی ساخت یک درمان یا واکسن هستند.

علائم تبخال تناسلی را می‌توان با دارو کنترل کرد. از نکات مهم تبخال تناسلی این است که این بیماری تا زمانی که چیزی باعث عود مجدد بیماری شود، در بدن نهفته می ماند؛ دلیل استرس، بیماری یا خستگی از دلایل عود تبخال تناسلی هستند. پزشک می‌تواند با ارائه راهکارهایی به بیمار کمک شایانی کند.اگر مشکوک به ابتلا به تبخال تناسلی و یا سایر بیماری‌های آمیزشی هستید از پزشک متخصص بیماری‌های عفونی و یا پزشک متخصص زنان وقت بگیرید. با استفاده از امکان نوبت‌دهی اینترنتی می‌توانید به راحتی برای مراجعه حضوری، در روز و ساعت دلخواه خود، از بهترین متخصصین سراسر کشور نوبت دریافت کنید.

حال شما بگویید که آیا تا کنون تبخال تناسلی را تجربه کرده‌اید؟ تجربیات و روش‌های درمان خود را با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر در میان بگذارید. اگر سوالی در مورد این بیماری دارید نیز بنویسید تا پزشکان ما پاسخگو باشند.

منابع:

mayoclinic

hopkinsmedicine

healthline

clevelandclinic

stlukes-stl