آبله مرغان و راه رهایی از خارش تاول های ناشی از آن

آبله مرغان از جمله بیماری هایی است که طی یک واکسیناسیون عمومی و سراسری در ایران تبدیل به یک بیماری نادر شد. آبله مرغان در گذشته جان بسیاری از انسان ها را می گرفت و یا آنها را با خطرات جدی مانند کوری چشم ها روبرو می کرد اما امروز و به لطف علم و تزریق واکسن، این بیماری به یک عارضه قابل کنترل تبدیل شده است. با دکتردکتر در این مقاله همراه باشید تا به بررسی بیماری آبله مرغان و واکسن های مربوط به آن بپردازیم.

آبله مرغان چیست؟

آبله مرغان یک عفونت بسیار مسری دوران کودکی است که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود. این عارضه باعث ایجاد بثورات بسیار خارش دار و تاول های پوستی و تب می شود و عمدتاً بر کودکان تأثیر می گذارد، اما بزرگسالان نیز می توانند به آن مبتلا شوند. ویروس آبله مرغان یک ویروس تنفسی است و  از طریق هوا منتقل می شود، بدین جهت زمانی که فرد مبتلا عطسه یا سرفه می کند، ویروس به راحتی به اطرافیان منتقل می شود. این بیماری تا دهه 50 شمسی در ایران بسیار رایج بود و کمتر کسی وجود داشت که به آن مبتلا نشود. اما از زمان تزریق واکسن، تعداد مبتلایان به طرز قابل توجهی کاهش یافت و همچنین عوارض آن به شدت تقلیل یافتند.

علائم بیماری آبله مرغان

علائم این بیماری معمولا 10 تا 21 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس به صورت ناخوشی عمومی ظاهر می شوند و با موارد زیر ادامه پیدا می کنند.

• بدن درد
• تب
• احساس خستگی شدید
• تحریک پذیری بالا
• کاهش اشتها
• سردرد
• بثورات پوستی

بثورات پوستی ناشی از آبله مرغان

در مرحله اول بیماری و بروز بثورات پوستی ناشی از آن، برآمدگی های خارش دار، برجسته، صورتی یا قرمز در نواحی مانند شکم، صورت، دست ها و پاها ایجاد می شوند که پزشکان به آنها “پاپول” می گویند. 250 تا 500 عدد از آنها می توانند در سراسر بدن بیمار ظاهر شوند و در موارد شدید، حتی می توانند در دهان، چشم ها، مقعد یا اندام تناسلی نیز بروز نمایند. در طی چند روز آینده، این برجستگی‌ها به تاول‌های کوچک پر از مایع به نام «وزیکول» تبدیل می‌شوند.

در نهایت، مایع داخل این تاول ها به بیرون نشت کرده و تاول ها تبدیل به پوسته می شوند. این روند ممکن است چندین بار تکرار شود و تا بهبودی کامل ادامه داشته باشد. در بیشتر موارد، بثورات پوستی آبله مرغان خود به خود از بین می روند و در روند بهبودی باید بیشتر مراقب تب باشیم.

دوره گذار بیماری آبله مرغان معمولا بین 5 تا 10 روز است اما ممکن است بثورات خارش دار ناشی از ویروس تا مدتی بعد روی پوست باقی بمانند و خارش آنها آزاردهنده باشد. اما در برخی موارد، بثورات تا مرحله حادی پیش می روند که در این صورت باید به پزشک مراجعه نمود. بثورات حاد با علائم زیر همراه هستند:

• گسترش بثورات به یک یا هردو چشم
• بثورات بسیار قرمز، گرم یا حساس می شوند که در این صورت باید عفونت باکتریایی پوست مورد بررسی قرار گیرد.
• سرگیجه
• تنگی نفس
• استفراغ
• گرفتگی گردن
• عدم توانایی در کنترل عضلات و لمس شدن بدن
• تب بیش از 39 درجه
• کم آبی بدن

در هنگام ابتلا به آبله مرغان و خارش آبله ها چه کنیم؟

• برای کاهش بدن درد، تب و سردرد از استامینوفن استفاده نمایید.
• از مصرف داروهای مسکن ضد التهابی مانند ایبوپروفن خودداری کنید. زیرا می توانند منجر به تشدید علائم و بثورات شوند.
• سعی کنید تا حد امکان از خاراندن بثورات خودداری نمایید. زیرا خاراندن آنها می تواند پوست را در معرض عفونت باکتریایی قرار دهد و زخم های عمیق تر و پیشرفته تری به وجود آورد.
• برای برطرف نمودن خارش بثورات پوستی، سعی کنید به آنها ضربه بزنید.
• استحمام با آب خنک نیز می تواند خارش آبله ها را تا حد زیادی برطرف نماید.
• لباس های گشاد و نخی بپوشید تا راه تنفس برای پوست باز باشد.
• برای تسکین خارش ها و خشکی پوست از لوسیون های بدن که فاقد پارابن و وازلین هستند استفاده کنید.
• برای کاهش علائم آبله مرغان می توانید از آنتی هیستامین ها استفاده کنید.
• تا حد امکان در رختخواب بمانید و استراحت کنید.
• گرما و عرق باعث تشدید خارش بثورات پوستی می شود. برای آرام کردن پوست خود از یک پارچه تمیز و خنک و مرطوب روی نواحی با خارش شدید استفاده کنید.
• مایعات زیاد بنوشید تا بدن شما هیدراته باقی بماند و توانایی مقابله با ویروس را داشته باشد.
• از نوشیدنی ها شیرین و گازدار حذر کنید و به جای آنها آب بنوشید.
• آگر آبله ها در دهان ظاهر شده اند، بستنی ها می توانند تسکین دهنده های خوبی باشند.
• از خوردن غذاهای سفت، تند یا نمکی که باعث ایجاد درد و آزردگی در دهان می شوند، خودداری کنید.
• برای جلوگیری از وسوسه خاراندن در شب یا هنگام خواب، دستکش و جوراب بپوشید و ناخن ها را کوتاه کنید.
• برای تسکین خارش ها حمام جوش شیرین بگیرید. برای این منظور یک فنجان جوش شیرین را به یک حمام کم عمق و ولرم اضافه کنید و 15 تا 20 دقیقه در آن دراز بکشید. این کار را تا 3 بار در روز می توانید انجام دهید.

واکسن آبله مرغان

بهترین راه برای جلوگیری از انتشار ویروس، تزریق واکسن واریسلا یا آبله مرغان است. دریافت واکسن آبله‌مرغان در برنامه واکسیناسیون کودکان در ایران وجود ندارد، ولی از آنجا که بیشتر کودکان تا ۱۰ سالگی آبله‌مرغان نمی‌گیرند و ابتلا به این بیماری در بزرگسالی ممکن است خطرات بیشتری به همراه داشته باشد، لازم است در مورد دریافت این واکسن به شکل خصوصی با پزشک متخصص کودکان مشورت نمایید. در صورت تایید پزشک می توانید واکسن آبله مرغان را در دو نوبت، اولی در 12 تا 15 ماهگی و دومی در 4-6 سالگی تزریق شود. اما برای افراد بالای 13 سال که واکسینه نشده اند، دو نوبت واکسن به فاصله 28 روز تجویز می شود.

عوارض بیماری آبله مرغان

بزرگسالان بیش از کودکان در معرض خطر ابتلا به عوارض آبله مرغان هستند. افرادی که به دلایل مختلف از جمله ابتلا به بیماری هایی مانند ایدز، سرطان یا بیماری های خودایمنی دیگر، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در معرض خطر بالایی هستند و عوارض آبله مرغان برای آنها می تواند جبران ناپذیر باشد.

پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس واریسلا زوستر سال ها در سلول های عصبی باقی می ماند و می تواند پس از سال ها دوباره در بدن فعال شود و زمینه های ابتلا به زونا را به وجود آورد. زونا شکلی بسیار پیشرفته تر و شدیدتر از آبله مرغان دارد. از جمله مواردی که در معرض خطر بیشتری در برابر آبله مرغان و زونا هستند زنان باردار می باشند زیرا  که در صورت ابتلا ممکن است بچه‌هایی با نقایص مادرزادی به دنیا بیاورند. این نقایص مادرزادی عبارتند از:

• رشد ضعیف
• آنانسفالی
• مشکلات چشمی
• ناتوانی های ذهنی

گاهی جای تاول های آبله مرغانی روی بدن و روی صورت باقی می مانند که می تواند ظاهری نازیبا را به دنبال داشته باشد. یکی از راه های بسیار کارآمد برای رهایی از این عارضه لیزردرمانی است که در مراکز تخصصی و توسط پزشکان متخصص انجام می شود.

مهمانی های آبله مرغانی!

آبله مرغان یک بیماری بسیار مسری است و در تجمعات می تواند به سرعت منتقل و فراگیر شود. به همین دلیل برخی از والدین به صورت عمدی فرزندان خود را در کنار کودکانی که مبتلا به آبله مرغان هستند، قرار می دهند زیرا اعتقاد دارند آبله مرغان در کودکی به صورت خفیف می گذرد و عوارضی به همراه ندارد و یا برای اجتناب از زدن واکسن، این کار را انجام می دهند.

اما باید توجه داشته باشید که ایمن سازی بدن با این روش ها می تواند بسیار خطرناک باشد زیرا عوارض جانبی که ممکن است یک کودک خاص از ابتلا به آبله مرغان تجربه کند قابل پیش بینی نیست. اکثر کودکان سالم اثرات شدیدی نخواهند داشت، اما برخی از کودکان که دچار نقص های سیستم ایمنی هستند و علائم آنها هنوز آشکار نشده است، می توانند در معرض خطرات بسیار جدی قرار بگیرند پس فکر بهتر برای ایمن سازی فرزندتان در برابر بیماری آبله مرغان، واکسیناسیون اوست. زیرا واکسیناسیون در صورت داشتن عوارض، با نوع خفیف آن همراه است اما خود بیماری می تواند عوارض بسیار شدید و گاه جبران ناپذیری مانند پنومونی، خونریزی های داخلی، التهاب مغز و سلولیت به همراه داشته باشد.