نقش تخصص پزشکی هسته ای چیست و چطور به درمان بیماری‌ها و مشکلات جسمانی مختلف کمک می‌کند؟ پزشکی هسته‌ای از حداقل مقادیر مواد رادیواکتیو برای تشخیص بیماری‌ها و درمان بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های ریوی و… استفاده می‌کند.
رادیوداروها در کنار استفاده از دوربین‌ها در فرایند اسکن، تصاویری دقیقی از ناحیه موردنظر بدن تهیه می‌کنند. تحقیقات پزشکی هسته‌ای مدام به‌روز می‌شوند و در تشخیص زودهنگام بیماری‌ها کمک می‌کنند. اسکن استخوان، اسکن MIBI و توسعه رادیوداروهای جدید، همگی در گستره پزشکی هسته‌ای قرار می‌گیرند.
در برخی موارد هم نقش داروسازی هسته‌ای پررنگ می‌شود و رادیوداروها مستقیماً اندام‌ها را درمان می‌کنند. مقدار تشعشع در روش‌های تصویربرداری هسته‌ای با اسکن PET، با تابش دریافتی از عکس‌برداری با اشعه ایکس قابل مقایسه است.
به‌طور کلی هم مقدار دریافتی اشعه در این روش درمانی در محدوده ایمن است و خطری ندارد. در این مقاله به شما می‌گوییم که متخصص پزشکی هسته ای کیست و شما را در جریان کاربردهای پزشکی هسته‌ای قرار می‌دهیم. مطالعه این مطب به حدود ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر در انتها، پرسشی دراینباره که دکتر پزشکی هسته ای کیست و وظایف متخصص پزشکی هسته‌ای چیست دارید، در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
تخصص پزشکی هسته ای چیست؟
پزشکی هسته‌ای، شاخه‌ای از پزشکی است که از رادیواکتیو برای مطالعه فیزیولوژی و متابولیسم بدن استفاده می‌کند. هدف از به‌کارگیری این مواد، شناسایی مشکلات جسمانی و در برخی موارد، درمان بیماری‌ها است.
داروها و ابزارهای پزشکی هسته‌ای برای پرکاری تیروئید (درمان ید رادیواکتیو)، مشکلات مفصلی و برخی سرطان‌ها کاربرد دارند.
پزشک متخصص در این رشته، در نقش مشاور متخصصان دیگر هم ظاهر می‌شود. دکتر پزشکی هسته ای، مسئولیت کلی مدیریت بالینی بیمار را به‌عهده می‌گیرد.
این پزشکان با انجام اقداماتی مانند تصویربرداری و اسکن اندام‌های مختلف، به بهبود روند درمان بیماری‌های مختلف مانند مشکلات غدد، استخوان و قلب کمک می‌کنند.
کاربردهای تخصص پزشکی هسته ای
کاربردهای رایج پزشکی هسته‌ای در روند تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف، دیده می‌شود. در ادامه با تعدادی از این موارد آشنا میشوید:
اسکن قلب، ریه، کلیه‌ها، کیسه صفرا و تیروئید
در نوعی از پزشکی هسته‌ای به نام توموگرافی گسیل پوزیترون (PET)، دارویی موسوم به ردیاب برای نشان‌دادن فعالیت طبیعی سلول‌ها استفاده می‌شود. ارائه اطلاعات دقیق‌تر در مورد نحوه عملکرد اندام‌ها و آسیب‌دیدن سلول‌ها، از دیگر کارکردهای PET است.
اسکن PET، اغلب با اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ترکیب می‌شود و تصاویر سه‌بعدی از اندام ارائه می‌دهد.
تشخیص بیماری قلبی، آلزایمر و اختلالات مغزی
تصاویری که در تخصص پزشکی هسته‌ای در دسترس متخصص قرار می‌گیرد، برای تشخیص بیماری‌های قلبی، اختلالات مغزی و آلزایمر استفاده می‌شوند.
ارزیابی وضعیت سرطان‌ها و درمان آنها
دریافت اطلاعات دقیق در مورد تومورهای سرطانی برای انتخاب بهترین گزینه درمانی در تخصص پزشکی هسته‌ای، بسیار کاربرد دارد.
هنگامی که از پزشکی هسته‌ای در درمان استفاده می‌شود، داروی ردیاب اندام یا بافت سرطانی را هدف قرار می‌دهد. رادیواکتیویته، باعث آسیب یا توقف رشد سلول‌های بیماری می‌شود.
درمان با ید رادیواکتیو و براکی تراپی
از رادیواکتیو برای درمان بیماری‌های گوناگون در پزشکی هسته‌ای استفاده می‌شود. براکی‌تراپی، شکلی از پرتودرمانی است که در آن یک منبع پرتو، در داخل یا در کنار ناحیه‌ای قرار می گیرد که نیاز به درمان دارد.
دکتر پزشکی هسته ای کیست؟
پزشکی هسته‌ای تخصصی در حال تکامل است که به درمان انواع مشکلات در سنین مختلف از نوزادان تا سالمندان کمک می‌کند. دکتر پزشکی هسته‌ای، با توسعه فناوری در حوزه تصویربرداری ترکیبی با SPECT/CT، PET/CT و PET/MRI می‌تواند در روند تشخیص و درمان بیماری‌ها نقش پررنگی داشته باشد.
پزشکان هسته‌ای، از ترکیبی از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کنند. در این مسیر، آنها از رادیونوکلئیدها و تصویربرداری آناتومیک رادیولوژیکی هم بهره می‌برند.
متخصص پزشکی هسته‌ای باید در رادیولوژی بالینی هم مهارت کافی داشته باشد. گستره بیماری‌هایی که می‌توانند با رادیو‌ایزوتوپ و داروهای هسته‌ای درمان شوند، مدام افزایش پیدا می‌کند.
به‌نقل از سازمان پیشگیری و کنترل بیماری‌ها (CDC)، پزشکی هسته‌ای از مواد رادیواکتیو در داخل بدن استفاده می‌کند تا ببیند اندام‌ها یا بافت‌ها چگونه کار می‌کنند. برای هدف قرار‌دادن و تخریب اندام‌ها یا بافت‌های آسیب‌دیده هم از این روش، استفاده می‌شود.
توسعه ردیاب‌های رادیواکتیو تشخیصی، درمانی پیشرفته و به کارگیری ترکیبی از آنها در درمان، نقش مهمی دارد.
فوق‌تخصص‌ها و فلوشیپ‌های تخصص پزشکی هسته ای چیست؟
فوق تخصص پزشکی هسته ای چیست و چه گرایش‌ها و فلوشیپ‌هایی در این زمینه وجود دارد؟ کسانی که در این رشته تحصیل می‌کنند، امکان ورود به حیطه‌هایی نظیر رادیولوژی پزشکی هسته‌ای دارند.
رادیولوژیست پزشکی هسته‌ای
رادیولوژیست‌های پزشکی هسته‌ای که رادیولوژیست هسته‌ای نیز نامیده می‌شوند، پزشکانی هستند که از مواد رادیواکتیو به نام رادیوداروها استفاده می‌کنند.
آنها از تکنیک‌هایی مانند سینتی‌گرافی بهره می‌برند. با این تکنیک‌ها، رادیوداروها برای تولید تصاویری از اندام‌های بدن یا تجسم برخی بیماری‌ها کاربرد پیدا می‌کنند.
این مواد رادیواکتیو معمولاً به داخل ورید بیمار تزریق می‌شوند، اما ممکن است توسط بیمار استنشاق یا بلعیده هم شوند.
برای تشخیص و درمان چه بیماری‌ها و مشکلاتی به دکتر پزشکی هسته ای مراجعه می‌کنیم؟
اگر بخواهیم بگوییم که بیماری‌های تحت درمان تخصص پزشکی هسته ای چیست، با طیف وسیعی از موارد روبه‌رو می‌شویم. این زمینه روبه‌رشد، باعث دستاوردهای پزشکی‌درمانی فوق‌العاده‌ای شده است.
برای تشخیص بیماری‌ها و سنجش اوضاع بیماران مختلف از روش‌های تشخیصی و اسکن زیر استفاده می‌شود.
| اسکن گالیوم | این‌ها می‌توانند بیماری‌های عفونی یا التهابی، تومورها و آبسه‌ها را تشخیص دهند. |
| اسکن قلب | این‌ها می‌توانند مشکلات مربوط به جریان خون به قلب را تشخیص دهند و میزان عملکرد قلب را بسنجند و سطح آسیب به قلب پس از حمله قلبی را تشخیص دهند. |
| اسکن مغز | این‌ها مشکلات موجود در مغز یا جریان خون به آن را بررسی می‌کنند. |
| اسکن سینه | این‌ها اغلب با ماموگرافی برای یافتن سرطان در پستان استفاده می‌شوند. |
در روند تشخیص و درمان بیماری‌های زیر هم از پزشکی هسته‌ای استفاده می‌شود:
کشف انسداد کلیه‌ها
با اسکن کلیه به این اعضای بدن نگاهی دقیق می‌شود و امکان ردیابی مشکلاتی مانند انسداد در جریان خون یا سایر عملکردها، به‌وجود می‌آید.
بررسی ندول‌ها و توده‌های تیروئیدی
اسکن تیروئید، نحوه عملکرد آن را بررسی می‌کند. برای کشف ندول یا گره‌های موجود در بدن و توده‌های این بخش هم از پزشکی هسته‌ای استفاده می‌شود.
شناسایی آرتریت
اسکن استخوان می‌تواند مفاصل را از نظر ابتلا به آرتریت بررسی کند. ممکن است، مشکلاتی در استخوان‌ها مانند بیماری‌ها، تومورها یا علت درد و التهاب پیدا شوند.
روش‌های درمانی و تشخیصی در پزشکی هسته ای چیست؟
پزشکی هسته‌ای، طیف وسیعی از روش‌های تشخیصی و درمان‌ها را در برمی‌گیرد. گزینه‌های در دسترس برای تشخیص و درمان با این حیطه تخصصی از پزشکی به‌شرح زیر هستند:
اسکن استخوان
پس از تزریق ردیاب رادیواکتیو، تصاویر با دوربین مخصوص (Gamma Camera) گرفته می‌شوند. در این روند با جذب ردیاب در استخوان‌ها، نگاه به این اندام‌ها مقدور می‌شود.
به‌عنوان مثال، اگر استخوان شکسته یا حاوی رسوبات سرطانی باشد، اسکن استخوان پزشک را مطلع می‌کند.
این تصاویر به‌جای آناتومی (همان‌طور که در اشعه ایکس دیده می‌شود)، اطلاعاتی در مورد فیزیولوژی ارائه می‌دهند. رادیواکتیویته تزریق‌شده به مفاصل می‌تواند برخی از اشکال آرتریت را هم درمان کند.
اسکن قلب
برای نگاه به عملکرد (و نه آناتومی قلب) از رادیواکتیویته استفاده می‌شود. اسکن قلب به این صورت است؛ در حالی‌که بیمار روی تردمیل راه می‌رود تا به قلب فشار وارد کند، مناطقی از عضله قلب با جریان خون کم، نشان داده می‌شوند.
اسکن تیروئید و درمان
ید رادیواکتیو می‌تواند برای تشخیص و درمان بیماری پرکاری تیروئید استفاده شود. رادیوداروها و مواد هسته‌ای، در حد مجاز قابل استفاده‌اند و برای بدن ضرر و آسیبی به‌همراه نمی‌آورند.
اسکن PET و PET/CT
اگر بپرسید جدیدترین پیشرفت در تخصص پزشکی هسته ای چیست؟ باید به حوزه اسکن و تصویربرداری اشاره کنیم. تصاویر به صورت سه‌بعدی گرفته می‌شوند و روی تصاویر تشریحی قرار می‌گیرند.
منظور تصاویری است که هم‌زمان با استفاده از توموگرافی کامپیوتری اشعه ایکس گرفته شده‌اند. مشاهده سرطان، عملکرد مغز و ارزیابی عملکرد قلب با این امکانات مقدور می‌شود.
چه زمانی باید به متخصص پزشکی هسته ای مراجعه کنیم؟
کاربردهای تخصص پزشکی هسته ای چیست و چه موقع باید به پزشکی با این حیطه کاری مراجعه کنید؟
- در زمان اختلال به مشکلات تیروئید
- ابتلا به لنفوم و درد استخوان‌ها
- درگیری با سرطان‌های مختلف
روش‌های پزشکی هسته‌ای، در تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شوند. در این روش‌ها، مواد رادیواکتیو یعنی رادیوداروها کاربرد دارند.
در مراجعه به دکتر پزشکی هسته ای انتظار چه کارهایی را باید داشته باشیم؟
اسکن پزشکی هسته‌ای، برای اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن انجام می‌شود. رادیوداروها هم در مسیر تشخیص و درمان به بدن وارد می‌شوند. در مراجعه به پزشک هسته‌ای باید منتظر مراحل زیر باشید:
- اسکن بدن و دادن ردیاب (رادیونوکلئید) به بیمار
- عکس گرفتن
- تفسیر تصاویر
مدت زمان ارائه ردیاب و سپس گرفتن تصاویر از چند دقیقه تا چند روز، متغیر است. این زمان، بستگی به بافت بدن مورد بررسی و ردیاب مورد استفاده دارد. برخی از اسکن‌ها، در چند دقیقه انجام می‌شوند.
معیارهای انتخاب دکتری با تخصص پزشکی هسته ای چیست؟
بهترین متخصص پزشکی هسته ای کیست؟ برای انتخاب دکتر پزشکی هسته ای، باید نظر پزشکی را جویا شوید که برای تکمیل تشخیص و درمان، شما را به این پزشکان ارجاع می‌دهد.
در واقع، در طول فرایند درمان مشکلاتی نظیر سرطان، پزشک معالج برای پیش‌برد تشخیص و درمان نیاز به مشورت یا کمک‌گرفتن از پزشک هسته‌ای دارد.
بنابراین، برای مراجعه به پزشک جهت تصویربرداری پزشکی هسته‌ای یا انجام اقداماتی نظیر پت اسکن، باید از پزشک اولیه خود مشورت بگیرید.
برای درمان بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های تیروئید و طیف وسیعی از مشکلات دیگر هم بیماران به متخصصان هسته‌ای، ارجاع داده می‌شوند.
حال که متوجه شده‌اید، تخصص پزشکی هسته ای چیست و متخصصش چه کاری انجام می‌دهد، وقت اقدام رسیده است. با مراجعه به سامانه دکتردکتر، متوجه میشوید که بهترین دکتر پزشکی هسته ای کیست یا متخصص برتر فیزیک پزشکی، چه کسی است. در دکتردکتر، می‌توانید از این پزشک به راحتی، نوبت بگیرید.
سوالات متداول تخصص پزشکی هسته ای
از آن برای تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی، عملکرد مغز، کلیه، ریه و تیروئید، بررسی محل و پیشرفت تومور قبل و بعد از درمان استفاده می‌شود.
ابتدا از طریق قرص، تزریق یا گاز یک ردیاب رادیویی به بیمار داده می‌شود. رادیو ردیاب‌ها پرتوهای گامایی را منتشر می‌کنند که توسط دوربین‌های مخصوص قابل تشخیص هستند.
بله، روش‌های پزشکی هسته‌ای بسیار ایمن هستند. در آزمایش پزشکی هسته‌ای به اندازه اشعه ایکس تشخیصی در معرض تشعشع قرار می‌گیرید. توسعه رادیوداروهای جدید هم مصرف آنها را بی‌خطر کرده است.
منابع:
hopkinsmedicine
phstrecruitment
bnms
