برای سوختگی کودکان و بزرگسالان چه کنیم؟

سوختگی یکی از اتفاقاتی ناخوشایندی است که ممکن است برای هرکسی رخ دهد؟ در هنگام سوختگی باید چه کنیم و آیا می‌توان سوختگی را در خانه نیز درمان کرد؟ در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم.

در چه صورتی می ‌توان سوختگی را در خانه درمان کرد؟

اگر دست شما به ماهیتابه‌ی داغ برخورد کند، مدت زمان زیادی را در معرض نور خورشید باشید، یا لیوان قهوه‌ی داغ را روی خود بریزید، دچار سوختگی خواهید شد و این حالت آزاردهنده خواهد بود. متاسفانه سوختگی‌ها یکی از شایع‌ترین جراحت‌های خانگی است. 

سوختگی‌ها بر حسب شدت خود دسته بندی می‌شوند. سوختگی درجه یک به عنوان خفیف‌ترین سوختگی شناخته می‌شود، چرا که تنها خارجی‌ترین لایه‌ی پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این حالت فرد درد خفیف، قرمزی و تورم را احساس خواهد کرد. 

سوختگی درجه دو لایه‌های عمقی‌تر پوست را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد تاول و پوستی سفید، خیس و درخشان می‌شود.

در سوختگی درجه سه تمام لایه‌های پوست آسیب دیده و در سوختگی درجه چهار علاوه بر لایه‌های پوست به استخوان و مفاصل هم آسیب وارد می‌شود. سوختگی‌های درجه سه و چهار تنها در مراکز درمانی قابل درمان هستند. .

سوختگی‌های درجه یک و دو که قطری کم‌تر از 7.5 سانتی‌متر داشته باشند در خانه قابل درمان هستند. در این مقاله با درمان‌های خانگی موثر و غیر موثر آشنا خواهیم شد. 

بهترین درمان‌ های خانگی برای سوختگی

درمان سوختگی‌های خفیف یک یا دو هفته زمان برده و معمولاً جای این سوختگی‌ها هم روی پوست باقی نمی‌ماند. هدف از درمان سوختگی کاهش درد، جلوگیری از عفونت و بهبود سریع‌تر پوست است.

درمان سوختگی با آب خنک

اولین کار بعد از یک سوختگی خفیف این است که به مدت 20 دقیقه محل سوختگی را زیر آب خنک (نه سرد) قرار داد. بعد از آن محل سوختگی را با یک صابون ملایم و آب شستشو داد. 

درمان سوختگی با کمپرس خنک

کمپرس خنک و یا پارچه‌ای که با آب خنک مرطوب شده به کاهش درد و تورم ناشی از سوختگی کمک می‌کند. در فواصل زمانی 5 تا 15 دقیقه‌ای باید کمپرس را در محل سوختگی قرار داد. نباید از کمپرس یخ استفاده کرد، چرا که سرمای بیش از حد باعث تحریک و التهاب بیش‌تر پوست خواهد شد. 

درمان سوختگی با پمادهای آنتی بیوتیک 

این پمادها از بروز عفونت جلوگیری می‌کنند. باسیتراسین (Bacitracin) و نئوسپورین (Neosporin) از جمله پمادهایی هستند که می‌توان روی محل سوختگی قرار داد و بعد روی آن را با یک نوار پانسمان تمیز پوشاند. استفاده از پماد زینک اکساید هم موثر است.

درمان سوختگی با آلوئه ورا

آلوئه ورا گیاهی دارای ویژگی‌های فراوان است و تحقیقات نشان داده که نقش موثری در درمان سوختگی‌های درجه یک و دو ایفا می‌کند. این گیاه دارای خاصیت ضد التهابی بوده و علاوه بر مهار رشد باکتری‌ها کمک می‌کند تا خون جریان داشته باشد. 

مقداری از ژل آلوئه ورا که از برگ گیاه استخراج شده را روی ناحیه‌ی سوختگی بگذارید. اگر از محصولات آماده استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که فاقد مواد نگه دارنده و عطری باشد. 

درمان سوختگی با عسل

این ماده‌ی غذایی خوشمزه نقش بسیار موثری در کمک به بهبود سوختگی‌های خفیف دارد. برای درمان سوختگی به کمک عسل باید آن را به صورت موضعی روی محل سوختگی قرار داد.  این ماده علاوه بر داشتن خاصیت ضد التهابی، ضدباکتری و ضد قارچ است.

کم‌تر در معرض نور خورشید قرار گرفتن 

کم‌تر در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار بگیرید. پوست سوخته در برابر نور خورشید بسیار حساس است. بنابراین باید پوست سوخته را به خوبی با کمک لباس پوشاند. 

نترکاندن تاولها 

تاول‌ها را به حال خود رها کنید. ترکاندن آن‌ها منجر به عفونت خواهد شد. اگر نگران هستید با پزشک مشورت کنید. 

مصرف داروهای مسکن 

اگر درد زیادی دارید، داروهای مسکنی همچون ایپوبروفن (Ibuprofen) و ناپروکسن (Naproxen) کمک کننده خواهند بود. 

لیستی از درمان ‌های خانگی که نباید برای سوختگی از آن استفاده کرد

درمان‌های خانگی عجیبی وجود دارد که سال‌ها از نسلی به نسلی دیگر منتقل می‌شوند، ولی هر توصیه‌ی مادربزرگ لزوماً درست نیست. برخی از این درمان‌ها که نباید امتحان شوند را با هم مرور می‌کنیم:

کره 

از کره روی محل سوختگی استفاده نکنید. شواهدی برای موثر بودن این روش در درمان سوختگی وحود ندارد و حتی ممکن است باعث تشدید سوختگی شما شود. این ماده گرما را در خود نگه داشته و باعث حفظ باکتری‌های مضری می‌شود که پوست سوخته را آلوده می‌کنند. 

روغن ‌ها 

بر خلاف تصور عموم، روغن نارگیل همه چیز را درمان نمی‌کند. به همان دلیل که نباید از کره برای درمان سوختگی استفاده کرد، انواع روغن، مانند روغن نارگیل، روغن زیتون، روغن پخت و پز گرما را درون خود نگه داشته و باعث ادامه‌ی سوختگی و سوزش پوست خواهند شد. 

گفته می‌شود که روغن اسطوخودوس نقش موثری در درمان سوختگی دارد، با این همه شواهد زیادی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. تحقیقاتی روی موش‌ها انجام شده و تاکنون دانشمندان به نتیجه‌ای درباب موثر بودن این ماده روی سوختگی دست پیدا نکرده اند.

سفیده‌ تخم مرغ 

سفیده‌ی تخم مرغ خطر انتشار عفونت باکتریایی را افزایش داده و نباید برای درمان سوختگی از آن استفاده کرد. همچنین امکان ایجاد واکنش آلرژیک در صورت مصرف سفیده تخم مرغ وجود دارد. 

خمیر دندان 

از خمیر دندان روی محل سوختگی استفاده نکنید، چرا که خمیردندان باعث التهاب بیش‌تر محل سوختگی و فراهم کردن محیطی مناسب برای گسترش عفونت خواهد شد. از طرفی دیگر خمیردندان به هیچ عنوان استریل نیست. 

یخ 

یخ و آب خیلی سرد باعث التهاب و تحریک بیش‌تر پوست خواهند شد. اگر از یخ به درستی استفاده نشود امکان یخ زدگی پوست هم وجود دارد. 

نمک

از نمک بر روی سوختگی، کاهش التهاب، التیام درد سوختگی یا درمان آن استفاده نکنید. نمک ماده ی مناسبی برای سوختگی نیست و باید جدا از استفاده از آن خودداری کنید.

چه زمانی برای درمان سوختگی باید به پزشک مراجعه کرد؟ 

در این موارد باید به پزشک مراجعه کرد

• سوختگی نواحی زیادی را درگیر کرده باشد و قطر محل سوختگی بیش‌تر از 7.5 سانتی متر باشد. 
• سوختگی در نواحی سر و صورت، دست‌ها، باسن و کشاله‌ی ران‌ها رخ داده باشد. 
• زخم دردناک شده و بوی بدی تولید کند. 
• درجه حرارت بدن فرد زیاد شده باشد. 
• سوختگی درجه سه رخ داده باشد. 
• از آخرین باری که فرد واکسن کزار زده باشد بیش‌تر از 5 سال گذشته باشد. 
• سوختگی با مواد شیمیایی
• سوختگی ناشی از جریان الکتریکی

سوختگی‌های درجه سه هرگز نباید در خانه درمان شوند. این نوع از سوختگی‌ها مشکلات زیاد و پیچیده‌ای همچون عفونت، از دست رفتن خون و شوک به همراه دارند. این نوع سوختگی‌ها حتی ممکن است اعصاب را هم درگیر کنند. 

علایم سوختگی درجه سه شامل:

• پوست رنگ پریده و سفید 
• زغالی شدن 
• پوست قهوه‌ای روشن
• بافت پوست برآمده و چرم مانند

سوختگی‌های ناشی از برق گرفتگی هم نباید در خانه درمان شوند. این نوع از سوختگی‌ها به لایه‌های زیرین پوست و یا حتی به بافت‌های داخلی بدن خواهند رسید و آسیب وارد شده توسط آن‌ها بسیار بدتر از آن چیزی است که فرد انتظار دارد. 

درمان سوختگی کودکان

سوختگی کودکان علت‌های مختلفی دارد، آفتاب سوختگی، سوختن با آب و مایعات داغ، سوختگی ناشی از تماس با آتش، مواد شیمیایی و وسایل برقی از آن جمله است. همه‌ی این عوامل باعث ایجاد جراحت‌های جدی و برجاماندن جای سوختگی روی پوست خواهند شد. 

درمان‌ های فوری برای سوختگی کودکان و بزرگسالان

به سرعت محل سوختگی را با آب خنک مرطوب کنید 

بلافاصله باید محل سوختگی را زیر آب خنک قرار داده تا دمای آن قسمت کم شده و درد کاهش پیدا کند. از یخ روی محل سوختگی استفاده نکنید، چرا که این ماده روند بهبودی را کند خواهد کرد. از مالیدن محل سوختگی هم پرهیز کنید چرا که باعث ایجاد تاول خواهد شد. 

لباس‌های سوخته را با مرطوب کردن خنک کرده و بعد به آرامی از تن کودک در آورید

اگر ناحیه‌ی سوخته ترشحاتی ندارد و خشک است آن را با کمک یک گاز استریل، یک پدر تمیز یا یک پنبه‌ی خشک بپوشانید 

اگر ناحیه‌ی سوخته ترشحاتی دارد، بعد از پوشاندن آن با گاز استریل سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اگر گاز استریل ندارید از یک دستمال کاغذی یا حوله‌‌ی تمیز استفاده کنید. 

روی محل سوختگی کره، روغن یا پودر بچه قرار ندهید.

همه‌ی این به اصطلاح درمان‌های خانگی منجر به وخامت اوضاع جراحت خواهد شد. در مواردی که سوختگی علاوه بر قسمت سطحی پوست، مناطق عمقی‌تر را هم درگیر کرده باشد، قرمزی بیش از حد پوست و دردی که برای چند ساعت ادامه داشته باشد باید بلافاصله با پزشک مشورت کرد.

سوختگی‌های ناشی از برق گرفتگی، سوختگی دست‌ها و ناحیه‌ی تناسلی هم باید هر چه سریع‌تر توسط پزشک بررسی شوند. مواد شیمیایی که باعث سوختگی شده‌اند هم می‌توانند توسط پوست جذب شده و علایم و مشکلات دیگری را به وجود آوردند.

اگر پزشک متخصص کودکان تشخیص دهد که سوختگی چندان جدی نیست، ممکن است به والدین توصیه‌هایی در مورد چگونگی شستن و پانسمان محل آسیب دیده ارائه کند.

در صورت درمان خانگی هرگونه تغییر در رنگ پوست یا تورم پوست یا تولید ترشحات بدبو از پوست باید به دقت زیر نظر گرفته شود. همه‌ی این موارد از علایم عفونت هستند و باید تحت مراقبت‌های درمانی قرار بگیرند.

تحت شرایط زیر باید کودک در بیمارستان بستری شود:

• اگر سوختگی درجه سه باشد
• اگر بیش‌تر از ۱۰ درصد بدن سوخته باشد
• اگر صورت، دست‌ها، پا یا ناحیه‌ی تناسلی سوخته باشد
• اگر سن کودک خیلی کم باشد یا بهانه گیری کند و در نتیجه درمان در خانه بسیار سخت باشد.

منبع:

healthline

healthychildren