اضطراب، بی‌قراری، گرفتگی عضلات و علائم ترک الکل می‌توانند کیفیت زندگی فرد را بهشدت تحت تأثیر قرار دهند. در این شرایط، گاهی دارویی به نام کلردیازپوکساید تجویز میشود که یکی از قدیمی‌ترین و مؤثرترین داروهای گروه بنزودیازپین به‌شمار می‌رود. این دارو با تأثیر مستقیم بر سیستم عصبی، می‌تواند در مدت زمان کوتاهی آرامش را به بدن و ذهن بازگرداند.
اما همان‌قدر که این دارو می‌تواند مفید باشد، مصرف ناآگاهانه یا طولانیمدت آن هم ممکن است با خطراتی همراه شود. بنابراین، آشنایی با موارد مصرف، نحوه عملکرد، دوز مناسب، عوارض و احتیاط‌های آن ضروری است. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، به این قرص و ویژگی‌های آن پرداخته‌ایم.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
قرص کلردیازپوکساید چیست و چه کاربردی دارد؟
کلردیازپوکساید (Chlordiazepoxide) یکی از داروهای مهم خانواده بنزودیازپین‌ها است که به‌عنوان یک آرامبخش، ضد اضطراب و شل‌کننده عضلانی کاربرد دارد. این دارو با نام تجاری Librium به دلیل تأثیر سریع و قابل پیش‌بینی در درمان اختلالات اضطرابی، ترک الکل و حتی برای کاهش تنش پیش از برخی جراحی‌ها کاربرد دارد.
قرص کلردیازپوکساید برای چه بیماری‌هایی تجویز میشود؟
قرص پوکساید هم داروی آرام بخش است و هم اثر ضداضطرابی دارد. ضمن این که از آن در درمان برخی از اختلالات روانی و جسمی همچون استرس جنگ نیز استفاده میشود. پزشکان این دارو را معمولاً برای درمان‌های کوتاهمدت و کنترل علائم شدید اختلالاتی همانند موارد زیر تجویز می‌کنند. پس از تجویز پزشک، از طریق سفارش آنلاین دارو می‌توانید این قرص را تهیه و مصرف کنید.
اختلال اضطراب
کلردیازپوکساید در درمان اضطراب خفیف تا شدید استفاده میشود و یکی از داروهای ضد استرس نیز محسوب میشود. این دارو می‌تواند با کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی، احساس آرامش را افزایش داده و تنش روانی را کاهش دهد. اگرچه شروع اثر این دارو سریع است، اما به‌دلیل ایجاد تحمل دارویی برای استفاده طولانیمدت توصیه نمی‌شود.
ترک الکل
در دوره ترک مصرف الکل، بدن دچار علائمی مانند بی‌قراری، لرزش و اضطراب میشود. قرص پوکساید با تقویت اثر مهاری گیرنده‌های GABA_A، بیش‌فعالی سیستم عصبی مرکزی را کاهش داده و از بروز علائمی چون تشنج، لرزش و بی‌قراری جلوگیری میکند.
اسپاسم‌های عضلانی
به دلیل خاصیت شل‌کنندگی عضلانی، این دارو در برخی موارد برای درمان اسپاسم‌های شدید عضلانی تجویز میشود. همچنین، محصولات ترکیبی مثل Librax (کلردیازپوکساید + کلیدینیوم) برای درمان اسپاسم‌های گوارشی کاربرد دارند.
استرس شدید پیش از عمل جراحی
کلردیازپوکساید با تقویت اثر مهاری گیرنده‌های GABA_A در نواحی مغزی مرتبط با ترس، به کاهش استرس پیش از عمل کمک میکند. این دارو با ایجاد اثرات آرامبخش و ضداضطراب و به‌عنوان یکی از قرص های ضد استرس پاسخ‌های فیزیولوژیک ناشی از استرس را کاهش می‌دهد. دوز معمول آن ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم، چند بار در روز و در روزهای منتهی به عمل جراحی است.
نحوه عملکرد داروی کلردیازپوکساید در بدن چگونه است؟
قرص کلردیازپوکساید با تحریک گیرنده‌های گابا (GABA) در مغز عمل میکند. GABA یک ناقل عصبی بازدارنده است که فعالیت نورون‌ها را کاهش می‌دهد. این فرایند باعث ایجاد آرامش، خوابآلودگی و کاهش اضطراب میشود. به زبان ساده، این دارو مانند یک ترمز در سیستم عصبی عمل کرده و فعالیت‌های بیش‌فعال مغز را کنترل میکند.
مقدار و روش مصرف کلردیازپوکساید
مصرف داروی کلردیازپوکساید باید فقط با تجویز پزشک صورت گیرد، زیرا دوز مناسب بسته به شرایط جسمانی، سن، شدت علائم و سایر داروهای مصرفی متفاوت است. در جدول زیر دوزهای رایج برای گروه‌های مختلف آورده شده است.
| گروه مصرف‌کننده | دوز معمول اولیه | توضیحات تکمیلی |
| بزرگسالان | ۵ تا ۲۵ میلی‌گرم، ۳ تا ۴ بار در روز | افزایش یا کاهش دوز بر اساس پاسخ بیمار |
| سالمندان | ۵ میلی‌گرم، ۲ تا ۳ بار در روز | شروع مصرف از دوز پایین |
| کودکان (با احتیاط) | ۵ میلی‌گرم، ۲ تا ۴ بار در روز | فقط در موارد خاص و با نظر پزشک متخصص |
| افراد با نارسایی کبدی یا کلیوی | دوز کاهش‌یافته | تنظیم دوز دقیق توسط پزشک |
| در ترک الکل | ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم اولیه، سپس کاهش تدریجی | در فاز حاد ترک تا ۳۰۰ میلی‌گرم در روز |
شروع یا قطع دارو بدون مشورت با پزشک می‌تواند خطرناک باشد. مصرف بیش‌از حد کلردیازپوکساید ممکن است منجر به خوابآلودگی شدید، تنفس آهسته یا حتی کما شود.
بهترین زمان مصرف قرص کلردیازپوکساید کی است؟
بهتر است برای جلوگیری از ناراحتی‌های گوارشی بعد از غذا مصرف شود. همچنین مصرف قرص در زمان ثابتی از روز موثرتر خواهد بود.
کلردیازپوکساید بعد از چند ساعت اثر می‌گذارد؟
اثرات دارو معمولا ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد از مصرف شروع میشود و می‌تواند ۶ تا ۸ ساعت ادامه پیدا کند.
چگونه قرص کلردیازپوکساید را قطع کنیم؟
قطع ناگهانی دارو به‌خصوص پس از مصرف طولانیمدت ممکن است باعث بروز علائم ترک، بی‌قراری یا حتی تشنج شود. بنابراین، باید تحت نظر پزشک و بهصورت تدریجی مصرف کاهش یابد.
عوارض جانبی کلردیازپوکساید چیست؟
این دارو مانند سایر داروهای گروه بنزودیازپین، در کنار اثرات درمانی خود، باعث بروز عوارضی میشود که آگاهی از آن‌ها برای مصرف‌کنندگان بسیار مهم است. شدت این عوارض به دوز مصرف، مدت درمان، وضعیت جسمی و روانی بیمار و داروهای هم‌زمان بستگی دارد.
- خوابآلودگی: این عارضه به‌ویژه در ساعات اولیه پس از مصرف اتفاق می‌افتد و می‌تواند فعالیت روزانه یا رانندگی را مختل کند.
- گیجی: ممکن است بیمار دچار اختلال در تفکر، ضعف حافظه کوتاهمدت یا سردرگمی شود.
- کاهش تمرکز: گاهی فرد در حل مسئله یا انجام کارهای پیچیده دچار افت کارکرد خواهد شد.
- احتمال وابستگی جسمی و روانی: مصرف مداوم ممکن است منجر به وابستگی شود، به‌ویژه اگر دارو بدون نظارت پزشک و برای مدت طولانی مصرف شود. همچنین قطع ناگهانی آن ممکن است با علائم ترک مانند اضطراب شدید، بی‌خوابی، تعریق و در موارد نادر تشنج همراه باشد.
- بینایی: فرد ممکن است تاری دید و دیدن هاله دور نور را تجربه کند.
- پوستی: از دیگر عوارض مصرف این قرص میتوان به خارش، راش پوستی و تورم اشاره کرد.
- هورمونی و جنسی: گاهی فرد با بی‌نظمی قاعدگی و کاهش میل جنسی در اثر مصرف این دارو مواجه خواهد شد.
براساس مقاله منتشر شده در وب‌سایت انتشارات پزشکی WebMd آمریکا،
حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، سبکی سر، درد مفاصل و گرفتگی عضلات معده از دیگر عوارض مصرف این دارو هستند.
اگرچه عوارض قرص ضد استرس کلردیازپوکساید در بیشتر افراد خفیف و قابل کنترل هستند، اما آگاهی از آن‌ها و مصرف دارو مطابق تجویز پزشک، کلید اصلی پیشگیری از مشکلات جدی خواهد بود.
موارد احتیاط و منع مصرف قرص کلردیازپوکساید
پیش از شروع مصرف قرص پوکساید، ضروری است پزشک از وضعیت کامل جسمی و سابقه پزشکی فرد آگاه باشد. برخی شرایط خاص ممکن است باعث شوند مصرف این دارو خطرناک یا نیازمند تعدیل جدی در دوز باشد.
- در دوران بارداری و شیردهی، مصرف قرص پوکساکیم ۱۰ تنها در صورت ضرورت و با تجویز پزشک مجاز است.
- در بیماران دارای نارسایی تنفسی، اختلالات شدید کبدی یا سابقه اعتیاد باید با احتیاط بسیار بالا تجویز شود.
- مصرف در سالمندان به دلیل حساسیت بیشتر به عوارض جانبی باید با دوز کمتر و پایش دقیق انجام شود.
- مصرف هم‌زمان با الکل به شدت خطرناک است و با سرکوب شدید تنفسی یا بیهوشی همراه خواهد بود.
تداخلات دارویی قرص کلردیازپوکساید
قرص آرامبخش پوکساید می‌تواند با برخی داروها و مواد شیمیایی ترکیب و باعث تقویت یا تغییر اثرات دارویی شود. گاهی، این تداخل‌ها خطرناک و حتی تهدیدکننده زندگی هستند. این قرص ممکن است با داروهای زیر تداخل داشته باشد:
- داروهای ضدافسردگی مثل فلوکستین یا سرترالین
- داروهای ضدتشنج مانند فنی‌توئین
- داروهای خوابآور، مخدرها و آرام‌بخش‌های دیگر
- افزایش اثرات آرامبخش، کندی تنفس و بیهوشی به دلیل مسمویت با الکل
در صورت مصرف هرگونه داروی دیگر، مکمل گیاهی یا ویتامین، پزشک خود را مطلع کنید. مدیریت صحیح تداخلات دارویی نقش مهمی در افزایش ایمنی و اثربخشی درمان دارد.
کلردیازپوکساید؛ دارویی برای مقابله با اضطراب
کلردیازپوکساید با اثرگذاری بر سیستم عصبی مرکزی، می‌تواند در کاهش اضطراب، کنترل علائم ترک الکل و اسپاسم‌های عضلانی نقش مؤثری داشته باشد. با این حال، مصرف این دارو تنها باید با تجویز پزشک، برای مدت‌زمان محدود و با در نظر گرفتن شرایط فردی هر بیمار انجام شود.
آگاهی از عوارض جانبی، تداخلات دارویی و احتیاط‌های مصرف، نقش مهمی در استفاده ایمن و مؤثر از این دارو دارد. اگر دچار اضطراب شدید، بی‌خوابی یا استرس مزمن هستید، علاوه‌بر درمان دارویی، می‌توانید از مشاوره آنلاین روانشناسی نیز بهره بگیرید تا از راهکارهای غیردارویی و حمایت‌های تخصصی برای بهبود وضعیت روانی خود استفاده کنید.
هیچ‌گاه مصرف یا قطع دارو را بدون مشورت با پزشک انجام ندهید. درمان آگاهانه، گامی مهم در حفظ سلامت روان و جسم شماست.
منابع:
