داروی دی سیکلومین برای درمان دردهای شکمی به‌ویژه بیماران مبتلا به سندرم روده تحریکپذیر تجویز میشود. همچنین، این دارو در تسکین دردهای دیگری مانند کولیک نوزادان، دردهای قاعدگی بانوان، اسپاسم دستگاه گوارش و مجاری صفراوی هم موثر است.
خاصیت بی‌حس‌کننده این دارو گیرنده‌های عصبی عضلات را بی‌حس کرده و موجب رفع انقباض و درد دستگاه گوارش میشود.
با خواندن این مقاله از مجله دکتردکتر خواهید فهمید که دی سیکلومین برای چه چیزی خوب است. همچنین اطلاعات کاملی درباره مکانیسم اثر، نحوه مصرف، مزایا و عوارض این دارو کسب خواهید کرد.
در انتها، اگر سوالی درباره این دارو دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
داروی دی سیکلومین چیست و چه تاثیری دارد؟
دی سیکلومین دارویی است که برای کاهش اسپاسمهای عضلانی در دستگاه گوارش تجویز میشود. این دارو با کاهش فعالیت عضلات روده، درد و ناراحتی ناشی از این اسپاسم‌ها را تسکین میدهد.
براساس مقاله منتشر شده در انشارات پزشکی WebMD آمریکا،
داروی دی سیکلومین فعالیت‌های رودهای و ترشح اسید معده را کاهش میدهد.
ماده موثر اصلی این دارو همان دی سیکلومین است که به‌طور معمول به صورت نمک هیدروکلراید در داروها وجود دارد.
دیگر آشکال دارویی دی سیکلومین موجود در بازار
دی سیکلومین در ایران با نام تجاری ایپی کلومین مانند انواع داروی معده درد به شکل قرص، کپسول، شربت و آمپول تولید میشود. این دارو شامل کپسول خوراکی 10 میلیگرم، قرص خوراکی 20 میلیگرم، شربت خوراکی 5 و 10 میلیگرم و ویال تزریقی است.
از این دارو برای درمان چه بیماری‌هایی استفاده میشود؟
داروهای ضداسپاسم دستگاه گوارش معمولا برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالاتی همراه با اسپاسم و انقباضات غیرطبیعی عضلات روده استفاده می‌شوند. در ادامه، برخی از بیماری‌هایی که این دارو در درمان یا رفع علائم آن‌ها موثر است، بررسی کرده‌ایم.
سندرم روده تحریکپذیر (IBS)
سندرم روده تحریکپذیر یا IBS یک اختلال عملکردی روده است که با درد مزمن شکمی، احساس ناراحتی، نفخ و تغییر در عادات دفع بروز می‌کند. IBS یکی از شایع‌ترین دلایل استفاده از داروی دی سیکلومین محسوب میشود. این دارو در درمان روده تحریک پذیر که علائم آن ناشی از اسپاسم عضلات رودهای است، بسیار موثر عمل می‌کند.
بیماری کرون
برخلاف کولیت اولسراتیو که معمولا فقط روده بزرگ را تحت‌تاثیر قرار میدهد؛ بیماری کرون باعث التهاب و زخم در هر نقطه‌ای از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد میشود. برای تسکین درد و کاهش ترشح اسید معده در این بیماری، دی سیکلومین نقش موثری ایفا می‌کند.
سنگ‌های صفراوی
سنگ‌های صفراوی معمولا از کلسترول، بیلی‌روبین (رنگ‌دانه صفرا) یا ترکیبی از هر دو تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها باعث گرفتگی مجاری صفراوی و اسپاسم عضلات اطراف آن می‌شوند که برای رفع آن از دی سیکلومین استفاده می‌کنند.
دردهای قاعدگی
برخی از زنان از ایپی کلومین برای کاهش دردهای شکمی ناشی از اسپاسم عضلات رحم در دوران قاعدگی استفاده می‌کنند.
نکات مهم درباره دوز و نحوه مصرف
دوز و نحوه مصرف این دارو به عوامل مختلفی از جمله سن بیمار، شدت علائم و بیماری زمینه‌ای بستگی دارد. تعیین دوز و نحوه مصرف آن حتما باید توسط پزشک متخصص مشخص شده و استفاده خودسرانه از آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
دوز و نحوه مصرف قرص دی سیکلومین برای بزرگسالان چگونه است؟
دوز معمول قرص دی سیکلومین 10 برای بزرگسالان (بالای 19 سال) 1 تا 2 قرص 10 میلی‌گرمی، 3 تا 4 بار در روز همراه با آب فراوان است. برای کاهش عوارض دارو، مصرف آن همراه با غذا توصیه میشود.
دوز و نحوه مصرف شربت برای بزرگسالان
گاهی، بنا بر تشخیص پزشک یا درخواست بیمار، دی سیکلومین به‌صورت شربت تجویز میشود. دوز دقیق این شربت برای هر فرد بسته به شدت بیماری، سن، وزن و پاسخ به درمان متفاوت است. به‌طور معمول دوز تجویزی برای بزرگسالان 10 تا 20 میلیگرم، 3 بار در روز است.
دوز و نحوه مصرف قرص دی سیکلومین 10 برای کودکان
طریقه مصرف قرص دی سیکلومین 10 برای کودکان بسته به سن، وزن، شدت بیماری و پاسخ به درمان متفاوت است. به همین دلیل، مصرف این قرص در کودکان باید تحت‌نظر مستقیم پزشک و با احتیاط فراوان انجام شود. به‌طورکلی دوز مصرفی نوزادان 6 ماه به بالا نباید بیشتر از 20 میلیگرم در روز باشد. این مقدار در کودکان 6 سال به بالا، 40 میلیگرم در روز است.
دوز و نحوه مصرف شربت دی سیکلومین برای کودکان
این شربت برای اسهال کودکان و درمان دل درد نوزادان تجویز میشود. مصرف شربت به دلیل سهولت در بلع برای کودکان و نوزادان مناسب‌تر است. دوز توصیه شده شربت برای کودکان بیشتر از 6 سال، 10 میلیگرم و برای نوزادان 6 ماه به بالا، 5 میلیگرم هر 6 الی 8 ساعت یک‌بار است.
نحوه تزریق این آمپول
در صورت تجویز ویال تزریقی دی سیکلومین، بهترین محل تزریق این دارو، عضله بالایی در قسمت بیرونی بازو و ران است. تزریق این آمپول عضلانی فرایند پیچیده‌ای ندارد؛ اما اگر تخصصی در تزریق ندارید، از انجام آن در خانه خودداری کنید.
اگر یک دوز از مصرف این دارو را فراموش کردیم، چه کنیم؟
اگر یک دوز از مصرف داروی دی سیکلومین را فراموش کردید، به‌محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر زمان دوز بعدی نزدیک است، دوز فراموش شده را مصرف نکنید و به برنامه دارویی معمول خود ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده، دو دوز را با هم مصرف نکنید؛ این کار منجر به بروز عوارض جانبی جدی میشود.
عوارض مصرف
برخی از عوارض جانبی رایج داروی دی سیکلومین به شرح زیر است:
- خشکی دهان؛ شایع‌ترین عارضه جانبی
- یبوست؛ کاهش حرکات روده و ایجاد یبوست
- تاری دید؛ اختلال موقت در بینایی
- خواب‌آلودگی؛ احساس خستگی و خواب‌آلودگی
- تپش قلب؛ افزایش ضربان قلب و احساس اضطراب
- سرگیجه؛ احساس سرگیجه و عدم تعادل
- مشکلات ادراری؛ احساس درد و سوزش یا عدم دفع درست ادرار
- حساسیت به نور؛ افزایش حساسیت چشم‌ها به نور
- مشکلات تنفسی؛ در موارد نادر بروز مشکلات تنفسی
- واکنش‌های آلرژیک؛ مانند کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان، گلو و مشکلات تنفسی
در صورت بروز هر یک از این علائم، مصرف دارو را قطع کرده و به سرعت با پزشک خود تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید.
آیا قرص دی سیکلومین خواب‌آور است؟
یکی از عوارض جانبی رایج مصرف قرص دی سیکلومین، احساس خواب‌آلودگی است. این دارو با کاهش فعالیت عضلات در دستگاه گوارش و تاثیر بر سیستم عصبی مرکزی باعث احساس خستگی و خواب‌آلودگی میشود.
موارد احتیاط در مصرف
مصرف این دارو در برخی شرایط، به‌طورکلی منع شده یا باید با احتیاط انجام شود. برای مثال مصرف آن هم‌زمان با دیگر داروهای ضداسپاسم همچون انواع قرص دل پیچه توصیه نمی‌شود. برای اطمینان از ایمنی مصرف، همیشه قبل از شروع یا تغییر دوز داروی دی سیکلومین با پزشک خود مشورت کنید. درمیان گذاشتن سابقه بیماری‌های قبلی یا داروهای فعلی با پزشک، اهمیت ویژه‌ای در تعیین دوز تجویزی آن دارد.
چه افرادی نباید از این دارو استفاده کنند؟
مصرف قرص یا شربت دی سیکلومین برای افرادی که هر یک از مشکلات زیر را داشته باشند، به طور کامل ممنوع است:
- آلرژی به مواد تشکیل‌دهنده؛ افراد حساس به دی سیکلومین و بنتیل
- نوزادان زیر 6 ماه؛ احتمال بروز مشکلات جدی تنفسی، تشنج، غش، تغییرات ضربان قلب، ضعف عضلانی، کما و مرگ
- شیردهی؛ اهمیت قطع مصرف این دارو در دوران شیردهی
- میاستنی گراویس؛ تشدید این وضعیت با مهار گیرنده‌های عصبی توسط دی سیکلومین
- گلوکوم؛ به دلیل تداخل دارویی، کاهش اثر داروهای مورد استفاده برای درمان گلوکوم به دلیل تداخل دی سیکلومین با آن‌ها
- انسداد مجاری ادراری و روده؛ ضرورت عدم مصرف دارو
- کولیت اولسراتیو شدید؛ کند شدن حرکت روده، تورم شدید یا سوراخ‌شدن دیواره روده در صورت مصرف این دارو در این شرایط
- التهاب مری به دلیل رفلاکس اسید؛ منع یا احتیاط مصرف
مصرف هم‌زمان این دارو با برخی داروها و انجام فعالیت‌های نیازمند به هوشیاری مانند رانندگی یا کار با ماشین‌آلات هم ممنوع است.
مصرف این دارو در دوران شیردهی و بارداری مجاز است؟
مطالعات کافی در مورد ایمنی این دارو در این دوران انجام نشده و ممکن است عوارضی برای مادر، جنین و نوزاد به همراه داشته باشد. این دارو از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شده و منجر به عوارضی مانند خواب‌آلودگی، خشکی دهان و مشکلات تنفسی در نوزاد خواهد شد. در صورت ضرورت مصرف، پزشک معمولا کمترین دوز موثر را برای کوتاه‌ترین زمان ممکن تجویز خواهد کرد. همچنین، در دوران شیردهی، نیاز به توقف شیردهی یا قطع مصرف دارو وجود دارد. 
تداخلات دارویی
در جدول زیر، به انواع داروهایی را که با دی سیکلومین تداخل دارند و عوارض آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
| نام دارو | عوارض تداخل |
| داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش | افزایش خواب‌آلودگی و سرگیجه |
| داروهای گلوکوم | افزایش فشار داخل چشم |
| داروهای آنتی کولینرژیک (مانند برخی آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای مثانه بیش‌فعال، پارکینسون، مشکلات معده، و …) | افزایش عوارض جانبی آنتی کولینرژیک مانند خشکی دهان، تاری دید، یبوست و تپش قلب |
| آنتی‌اسیدها (مانند کربنات کلسیم و هیدروکسید منیزیم) | کاهش جذب دی سیکلومین |
| متوکلوپرامید | کاهش اثر دی سیکلومین در تسکین اسپاسمهای عضلانی |
این جدول تنها برخی از تداخلات دارویی دی سیکلومین را نشان میدهد. همیشه قبل از مصرف هر دارویی، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید تا از تداخلات دارویی احتمالی آگاه شوید.
دستورالعمل‌های مهم در صورت مصرف سرخود و اوردوز با این دارو
داروی دی سیکلومین باید توسط پزشک تجویز شود و مصرف خودسرانه آن بسیار خطرناک است. برخی افراد به اشتباه از دی سیکلومین برای حالت تهوع استفاده می‌کنند که در واقع تاثیری ندارد. مصرف خودسرانه این دارو، علائم بیماری‌های زمینه‌ای را پنهان کرده و تشخیص و درمان به‌موقع آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. علائم مصرف بیش از حد آن، به شرح زیر است:
- خواب‌آلودگی شدید
- گیجی
- تاری دید
- خشکی دهان
- تپش قلب
- مشکلات ادراری
- یبوست شدید
- پوست خشک و قرمز
- تب
- تشنج
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید فورا با اورژانس تماس گرفته و فرد مسموم را تحت‌نظر قرار دهید. هنگام مراجعه به اورژانس بسته‌بندی دارو را به همراه داشته باشید. مقدار مصرف و هر داروی دیگری که فرد مصرف کرده است، از جمله اطلاعاتی هستند که باید به پزشک اورژانس ارائه شوند.
مزایای استفاده
مزایای اصلی استفاده از دی سیکلومین شامل موارد زیر هستند:
- تسکین درد و ناراحتی شکمی؛ کاهش درد و ناراحتی ناشی از اسپاسمهای عضلانی در دستگاه گوارش
- کاهش نفخ و گاز؛ کاهش نفخ و گاز روده با کاهش اسپاسمهای عضلانی و احساس راحتی بیشتری در بیمار
- تنظیم حرکات روده؛ درمان اسهال با کاهش حرکات روده و در عین حال جلوگیری از یبوست
این دارو یکی از موثرترین انواع داروی اسهال در کودکان است. همچنین، گاهی پزشکان قبل از انجام برخی از آزمایشات پزشکی مانند کولونوسکوپی، از داروی دی سیکلومین برای کاهش اسپاسمهای عضلانی استفاده می‌کنند.
تاثیر دی سیکلومین در درمان مشکلات گوارشی
دی سیکلومین با مهار کردن گیرنده‌های استیل کولین، فعالیت عضلات صاف روده را کاهش میدهد. استیل کولین یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی بدن انسان است که باعث انقباض عضلات میشود. با کاهش اثر استیل کولین، دی سیکلومین اسپاسمهای عضلانی را کاهش داده و درد را تسکین خواهد داد.
شرایط نگهداری از این دارو
داروی دی سیکلومین باید دور از رطوبت و دمایی نزدیک به دمای اتاق یعنی بین 20 تا 25 درجه سانتیگراد نگهداری شود. نگهداری آن در دمای 15 تا 30 درجه سانتیگراد برای مدت کوتاه مانند حمل و نقل دارو، ایرادی ندارد. توصیه میشود از این دارو در برابر گرمای بیش از حد یا یخ زدگی محافظت کنید.
مدیریت اسپاسمهای گوارشی با دی سیکلومین
دی سیکلومین یکی از داروهای موثر برای مدیریت دردهای شکمی ناشی از اسپاسمهای گوارشی است. با این حال مصرف آن نیاز به آگاهی و دقت بالایی دارد. این دارو در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریکپذیر یا سایر اختلالات مرتبط نقش مهمی ایفا می‌کند. با وجود این مزایا، آگاهی از عوارض احتمالی مانند خشکی دهان، سرگیجه یا تاری دید ضروری است. هرگز بدون مشورت با پزشک از قرص یا شربت دی سیکلومین استفاده نکنید.
اگر به دردهای شکمی مبتلا هستید، ابتدا با مراجعه به متخصص گوارش به دنبال دلیل آن باشید. برای گرفتن نوبت از این متخصص، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین دکتر گوارش در سایت دکتردکتر استفاده کنید.
منابع:
webmd.com
pubchem.ncbi.nlm.nih.gov
سوالات متداول داروی دی سیکلومین
