داروی دی سیکلومین بیشتر برای درمان دردهای شکمی در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریکپذیر تجویز میشود. همچنین برای تسکین دردهای کولیک نوزادان، دردهای قاعدگی بانوان، اسپاسم دستگاه گوارش و مجاری صفراوی، موثر است. خاصیت بی‌حس‌کننده این دارو گیرنده‌های عصبی عضلات را بی‌حس کرده و انقباض و درد دستگاه گوارش را رفع می‌کند. مصرف خودسرانه دارو بدون دستورالعمل پزشک توصیه نمی‌شود. درنتیجه برای جلوگیری از هرگونه عارضه یا تداخل دارویی، قبل از مصرف قرص دی سیکلومین با پزشک خود مشورت کنید.
برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی این دارو و نکات مهم مرتبط اختصاص می‌دهیم.
اگر سوال داشتید، در قسمت نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
داروی دی سیکلومین چیست؟ چه کاربردی دارد؟
دی سیکلومین، دارویی است که برای کاهش اسپاسمهای عضلانی در دستگاه گوارش تجویز میشود. تاثیر داروی دی سیکلومین به گونه‌ای است که با کاهش فعالیت عضلات روده، درد و ناراحتی ناشی از این اسپاسم‌ها را تسکین میدهد. ماده موثر اصلی این دارو همان دی‌سیکلومین است که معمولاً به صورت نمک هیدروکلراید در داروها وجود دارد.
براساس مقاله‌ای منتشر شده در وبسایت پزشکی WebMD آمریکا،
داروی دی‌سیکلومین با کاهش فعالیت‌های رودهای و کاهش ترشح اسید معده، دردهای شکمی را نیز کاهش میدهد.
داروی دی سیکلومین در سال ۱۹۵۰ توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA)، تایید شد.
نام‌های تجاری و اشکال دارویی دی‌سیکلومین
نام‌های تجاری دارو شامل Dicyclocot و Dibent است. با این حال در ایران با نام تجاری ایپی‌کلومین نیز شناخته میشود. اشکال دارویی آن عبارتند از:
- قرص خوراکی ۲۰ میلیگرم
- کپسول خوراکی ۱۰ میلیگرم
- شربت خوراکی ۵ و ۱۰ میلیگرم
- آمپول تزریقی
دوز این دارو توسط پزشک متخصص تعیین میشود و مصرف خودسرانه آن صحیح نیست.
قرص دی سیکلومین برای چیست؟
در حالت کلی، این دارو برای موارد زیر تجویز میشود:
- تسکین درد و ناراحتی‌های شکمی
- کاهش درد و ناراحتی ناشی از اسپاسمهای عضلانی در دستگاه گوارش
- کاهش نفخ و گاز روده درنتیجه کاهش اسپاسمهای عضلانی
- تنظیم حرکات روده
- جلوگیری از یبوست
مصرف داروی دی سیکلومین همراه با داروی معده درد، سرعت درمان موارد فوق را افزایش میدهد. در ادامه، موارد مصرف داروی دی سیکلومین را در خصوص بیماری‌ها بررسی خواهیم کرد.
درمان سندرم روده تحریکپذیر
ایپی‌کلومین یکی از شایع‌ترین داروهایی است که برای درمان سندروم روده تحریک پذیر یا IBS تجویز میشود. این سندروم نوعی اختلال عملکردی روده است که با درد مزمن شکمی، احساس ناراحتی، نفخ و تغییر در عادات دفع بروز می‌کند. اپی‌کلومین، برای درمان علائم ناشی از اسپاسم عضلات رودهای در این سندروم موثر است.
درمان مشکلات و اسپاسمهای گوارشی
اسپاسمهای گوارشی می‌توانند بنابه دلایل مختلف از جمله سندروم روده تحریکپذیر، التهاب‌های گوارشی و استرس بروز می‌کنند. دی سیکلومین با مهار کردن گیرنده‌های استیل کولین، فعالیت عضلات صاف روده را کاهش میدهد. استیل کولین یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی بدن انسان است که باعث انقباض عضلات میشود. با کاهش اثر استیل کولین، دی‌سیکلومین اسپاسمهای عضلانی را کاهش داده و درد را تسکین میدهد.
سنگ‌های صفراوی
سنگ‌های صفراوی معمولا از کلسترول، بیلی‌روبین (رنگ‌دانه صفرا) یا ترکیبی از هر دو تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها باعث گرفتگی مجاری صفراوی و اسپاسم عضلات اطراف آن می‌شوند. از این رو، پزشکان متخصص برای کاهش علائم و رفع گرفتگی‌ها، ایپی‌کلومین را به صورت موقت تجویز می‌کنند.
همچنین، گاهی پزشکان قبل از انجام برخی از آزمایشات پزشکی مانند کولونوسکوپی، از داروی دی سیکلومین برای کاهش اسپاسمهای عضلانی استفاده می‌کنند.
روش مصرف و دوز مناسب برای اشکال مختلف داروی دی‌سیکلومین
دوز و نحوه مصرف این دارو به عوامل مختلفی از جمله سن بیمار، شدت علائم و بیماری زمینه‌ای بستگی دارد. به همین دلیل، تعیین دوز و نحوه مصرف آن حتما باید توسط پزشک متخصص تعیین شود.
دوز و نحوه مصرف اشکال دارو برای بزرگسالان
دوز مصرف این دارو را در بزرگسالان بررسی می‌کنیم:
- دوز معمول قرص؛ ۱ تا ۲ قرص ۱۰ میلی‌گرمی برای بزرگسالان بالای ۱۹ سال، ۳ تا ۴ بار در روز با آب فراوان و همراه با غذا
- دوز معمول شربت؛ ۱۰ تا ۲۰ میلیگرم، 3 بار در روز
نکته! دوز دقیق شربت نیز بسته به شدت بیماری، سن، وزن و پاسخ به درمان متفاوت است.
دوز و نحوه مصرف اشکال دارو برای کودکان
این دارو یکی از موثرترین انواع داروی اسهال در کودکان است. مصرف داروی دی سیکلومین برای کودکان باید تحت نظر مستقیم پزشک و با احتیاط فراوان انجام شود. دوزهای معمول عبارتند از:
- دوز معمول قرص؛ قرص دی سیکلومین ۱۰ برای نوزدان بالای ۶ ماه، ۲۰ میلیگرم در روز و برای کودکان بالای ۶ سال، ۴۰ میلیگرم در روز
- دوز معمول شربت؛ دوز شربت برای کودکان بالای ۶ ماه، ۵ میلیگرم هر ۶ تا ۸ ساعت و برای کودکان بالای ۶ سال، ۱۰ میلیگرم
نکته! شربت دی سیکلومین معمولاً برای درمان اسهال کودکان و درمان دل درد در نوزادان تجویز میشود. لازم به ذکر است که مصرف شربت، به دلیل سهولت در بلع برای کودکان و نوزادان مناسب‌تر است.
روش تزریق آمپول دی سیکلومین
بهترین محل تزریق این دارو، عضله بالایی در قسمت بیرونی بازو و ران است. تزریق این آمپول عضلانی با اینکه پیچیده نیست، اما اگر تخصصی در تزریق ندارید، از انجام آن در خانه خودداری کنید.
اگر یک دوز از مصرف این دارو را فراموش کردیم، چه کنیم؟
اگر یک دوز از مصرف را فراموش کردید، به‌محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر زمان دوز بعدی نزدیک است، دوز فراموش شده را مصرف نکنید و به برنامه دارویی معمول خود ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده، دو دوز را با هم مصرف نکنید؛ این کار به بروز عوارض جدی منجر میشود.
عوارض داروی دی‌سیکلومین
برخی از عوارض جانبی رایج دارو را بررسی می‌کنیم:
- خشکی دهان (شایع‌ترین عارضه جانبی)
- بروز یبوست در نتیجه کاهش حرکات روده
- تاری دید (موقت)
- احساس خواب‌آلودگی و خستگی
- افزایش ضربان قلب و احساس اضطراب
- احساس سرگیجه و برهم خوردن تعادل
- احساس درد، سوزش و ناتوانی هنگام دفع ادرار
- افزایش حساسیت چشم‌ها به نور
- بروز مشکلات تنفسی (نادر)
- بروز واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان و گلو
در صورت بروز هر یک از موارد فوق سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا قرص دی سیکلومین خواب‌آور است؟
یکی رایج‌ترین عوارض مصرف دی‌سیکلومین، احساس خواب‌آلودگی است. زیرا این دارو با کاهش فعالیت عضلات در دستگاه گوارش و تاثیر بر سیستم عصبی مرکزی، احساس خستگی و خواب‌آلودگی ایجاد می‌کند.
موارد احتیاط مصرف دی‌سیکلومین
افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند، حتماً باید به نکات زیر توجه داشته باشند:
- تداخل‌های دارویی؛ زیرا مصرف این دارو همزمان با سایر داروهای ضداسپاسم مانند انواع قرص دل پیچه، توصیه نمی‌شود.
- ایمنی مصرف؛ افراد باید پیش از آغاز به مصرف دارو یا زمان تغییر دوز، حتماً با پزشک خود مشورت کنند.
- سوابق پزشکی؛ پزشک حتماً باید از سوابق پزشکی بیمار و مصرف داروهای فعلی وی مطلع باشد. (به منظور اهمیت دوز تجویزی)
توجه به نکات فوق برای جلوگیری از هرگونه عوارض نگران‌کننده یا مشکلات دیگر، ضروری است.
چه افرادی نباید از دی‌سیکلومین استفاده کنند؟
مصرف اشکال مختلف این دارو برای افرادی که هر یک از مشکلات زیر را داشته باشند، به طور کامل ممنوع است:
- آلرژی به مواد تشکیل‌دهنده؛ افراد حساس به دی‌سیکلومین و بنتیل
- نوزادان زیر 6 ماه؛ احتمال بروز مشکلات جدی تنفسی، تشنج، غش، تغییرات ضربان قلب، ضعف عضلانی، کما و مرگ
- شیردهی؛ به دلیل انتقال دارو از شیر مادر به بدن نوزاد و بروز عوارض
- ابتلا به بیماری خودایمنی میاستنی گراویس؛ برای جلوگیری از تشدید علائم این بیماری
- ابتلا به بیماری گلوکوم؛ به دلیل تداخل دارویی
- انسداد مجاری ادراری و روده؛ به دلیل تداخل دارویی
- ابتلا به کولیت اولسراتیو شدید؛ به دلیل کند شدن حرکت روده، تورم شدید یا سوراخ‌شدن
- التهاب مری به دلیل رفلاکس اسید؛ منع یا احتیاط مصرف
همچنین، مصرف همزمان این دارو با بعضی داروها و انجام فعالیت‌های نیازمند به هوشیاری (مانند رانندگی یا کار با ماشین‌آلات)، ممنوع است.
آیا مصرف داروی دی سیکلومین در بارداری و شیردهی مجاز است؟
نکات مهم را در این خصوص بررسی می‌کنیم:
| وضعیت جسمانی | توضیحات مهم |
| بارداری | مطالعات کافی در مورد ایمنی این دارو در این دوران انجام نشده و ممکن است عوارضی برای مادر، جنین و نوزاد به همراه داشته باشد. |
| شیردهی | این دارو از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شده و منجر به عوارضی مانند خواب‌آلودگی، خشکی دهان و مشکلات تنفسی در نوزاد خواهد شد. از این رو، نیاز به توقف شیردهی یا قطع مصرف دارو وجود دارد. |
نکته! در صورت ضرورت مصرف، پزشک معمولا کمترین دوز موثر را برای کوتاه‌ترین زمان ممکن تجویز خواهد کرد.
تداخلات دارویی
مهم‌ترین تداخل‌های دارویی دی‌سیکلومین را به همراه عوارض تداخل، عبارتند از:
- داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش؛ به دلیل افزایش خواب‌آلودگی و سرگیجه
- داروهای تجویزی برای بیماری گلوکوم؛ به دلیل افزایش فشار داخل چشم
- داروهای آنتی کولینرژیک؛ به دلیل افزایش عوارض جانبی آنتی کولینرژیک مانند خشکی دهان، تاری دید، یبوست و تپش قلب
- آنتی‌اسیدها(مانند کربنات کلسیم و هیدروکسید منیزیم)؛ به دلیل کاهش میزان جذب دی‌سیکلومین
موارد فوق تنها بخشی از تداخل‌های دارویی دی‌سیکلومین را شامل می‌شوند. برای جلوگیری از هرگونه عوارض یا علائم جبران‌ناپذیر هنگام مراجعه به پزشک لیست داروهای مصرفی خود را اطلاع دهید.
علائم مصرف خودسرانه و اوردوز با دی‌سیکلومین چیست؟
مصرف خودسرانه این دارو علاوه‌بر خطرناک‌بودن، علائم بیماریهای زمینه‌ای را پنهان کرده و تشخیص و درمان به‌موقع آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. علائم مصرف بیش از اندازه دارو را بررسی می‌کنیم:
- خواب‌آلودگی شدید
- گیجی
- تاری دید
- گشادی مردمک
- گرمازدگی
- خشکی دهان
- تپش قلب
- مشکلات ادراری
- یبوست شدید
- پوست خشک و قرمز
- تب
- تشنج
- کما و ایست تنفسی (در صورت مصرف دوز بسیار بالا)
در صورت مشاهده هرکدام از علائم فوق، سریعاً با فوریت‌های پزشکی تماس گرفته و بعد از دریافت نکات حیاتی، به اورژانس مراجعه کنید.
اقدامات مهم در صورت اوردوز با داروی دی‌سیکلومین
اقدام‌های اولیه و حیاتی را هنگام اوردوز با این دارو بررسی می‌کنیم:
- تماس فوری با اورژانس و دریافت اقدامات حیاتی
- اطمینان از تنفس بیمار
- اطمینان از بازبودن مجاری هوایی و تنفسی بیمار
- بررسی نبض و ضربان قلب
- انجام ماساژ قلبی در صورت ایست قلبی
در صورت نیاز بهتر است اقدامات فوق را تا زمان رسیدن فوریت‌های پزشکی و آمبولانس انجام دهید. لزوم انجام این اقدامات را مسئول فوریت‌های پزشکی در تلفن با توجه به علائم توصیفی شما اطلاع خواهد داد.
نکته! هنگام مراجعه به اورژانس بسته‌بندی دارو را به همراه داشته باشید. زیرا مقدار مصرف دی‌سیکلومین و هر داروی دیگری که فرد مصرف کرده است، از جمله اطلاعاتی هستند که باید به پزشک اورژانس ارائه شوند.
شرایط نگهداری از داروی دی‌سیکلومین
شرایط نگهداری از این دارو عبارتند از:
- در دمای بین 20 تا 25 درجه سانتیگراد (دمای اتاق)
- نگهداری از دارو دور از رطوبت
- نگهداری از دارو دور از گرمای بیش از حد و یخ‌زدگی
نکته! نگهداری از داروی دی سیکلومین در دمای 15 تا 30 درجه سانتیگراد برای مدت کوتاه (هنگام حمل و نقل دارو)، ایرادی ندارد.
برای دریافت دستورالعمل مصرف دی‌سیکلومین به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
اگر به بیماری‌هایی مانند سندروم روده تحریکپذیر، کرامپ‌های شکمی یا اسپاسم عضلانی شدید مواجه هستید، ابتدا به متخصص گوارش مراجعه کرده و از علت بیماریهای خود، آگاهی کسب کنید. سپس در صورت لزوم، پزشک متخصص بعد از بررسی‌های اولیه و سابقه پزشکی شما، داروی دی سیکلومین را همراه با ارائه نکات مهم تجویز می‌کند.
برای دریافت نوبت حضوری و آنلاین از بهترین متخصصین گوارش در سراسر ایران، به پلتفرم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
webmd.com
pubchem.ncbi.nlm.nih.gov
