وضعیت سفالیک جنین؛ علائم پایین بودن سر جنین در بارداری

از زمانی که جنین تشکیل می‌شود تا روزهای پایانی بارداری، بارها و بارها موقعیت جنین در رحم تغییر می‌کند. وضعيت سفاليك جنين به حالتی گفته می‌شود که شرایط زایمان برای مادر راحت می‌شود. هنگامی ‌که پزشک عنوان می‌کند جنین در وضعیت سفالیک قرار دارد به این معنا است که زایمان طبیعی بلامانع بوده و جنین به سمت کانال زایمان هدایت شده است. در حقیقت با پایین بودن سر جنین در رحم می‌توان به این نتیجه رسید که شرایط زایمان راحت‌تر بوده و می‌توان زایمان را انجام داد.

اما برای اینکه درباره وضعیت سفالیک در بارداری اطلاعات بیشتری داشته باشید تا انتهای متن همراه ما باشید.

به گفته سایت clevelandclinic

درباره وضعيت سفاليک جنين به موقعیت جنین در رحم قبل از تولد اشاره دارد. پزشکان در این زمان می‌توانند متوجه شوند که کدام قسمت از بدن جنین ابتدا به کانال زایمان حرکت می‌کند. دانستن موقعیت جنین به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا زایمان طبیعی برای شما بی خطر است یا باید سزارین را در نظر بگیرد.

وضعيت سفاليک جنين چيست؟

جنین در طول بارداری و در رحم مادر حرکت می‌کند. از این رو طبیعی است که موقعیت جنین در طول بارداری با تغییراتی همراه باشد. جنین در اوایل بارداری به اندازه کافی کوچک است و به راحتی می‌تواند در رحم حرکت کند. اما با نزدیک شدن به هفته‌های پایانی بارداری جنین شروع به حرکت می‌کند تا برای تولد آماده شود. در این شرایط جنین به سمت پایین و رحم حرکت خواهد کرد. به طور کلی وضعیت سفالیک جنین به این معنا است که جنین در هفته‌های آخر بارداری به سمت پایین حرکت کرده و برای عبور از کانال زایمان برای تولد آماده می‌شود.

کانال زایمان از دهانه رحم، واژن و فرج تشکیل شده است. کانال زایمان با توجه به شرایط قابل گسترش بوده و در طول زایمان جنین به راحتی می‌تواند از آن عبور کند.

انواع وضعیت سفالیک جنین

پایین بودن سر جنین فقط نیمی‌ از معادله در مورد زایمان در ماه نهم بارداری است. همچنان این مسئله وجود دارد که نوزاد با چه موقعیتی در وضعیت سفالیک قرار گرفته است. اما چرا این امر تفاوت ایجاد می‌کند؟ هنگام زایمان سر جنین باید از طریق لگن وارد کانال واژن شود. با توجه به اینکه قسمت‌های مختلف جمجمه نوزاد پهن‌تر و باریک‌تر از همدیگر است، برخی از موقعیت‌ها این مسیر را  از سایر موقعیت‌ها آسان‌تر می‌کنند. از این رو بهتر است که با انواع وضعیت سفالیک جنین آشنا بود که ما در جدول زیر عنوان کرده‌ایم.

سفالیک قدامی‌ موقعیت ایده آل برای زایمان واژینال بدون عارضه است. هنگامی‌که چانه کودک جمع می‌شود، به باریک ترین قسمت سر او کمک می‌کند تا از کانال زایمان عبور کند. موقعیت سفالیک خلفی می‌تواند به معنای زایمان طولانی تر یا دشوارتر باشد، که گاهی اوقات نیاز به خلاء، فورسپس یا سزارین دارد.

حتی اگر در اوایل زایمان جنین عقب است، ممکن است در طول این فرآیند بچرخد زیرا انقباضات رحم جنین را در رحم حرکت می‌دهد. برخی از نوزادان در حین زایمان به طور کامل به سمت جلو می‌چرخند در حالی که برخی دیگر از سمت عقب به دنیا می‌آیند.

زمان قرارگیری جنین در وضعیت سفالیک در بارداری

جنین در سه ماهه سوم باداری به سمت پایین حرکت می‌کند و در موقعیت تولد قرار می‌گیرد. این اتفاق در هفته آخر بارداری و بین هفته‌های 32 و 36 اتفاق می‌افتد. پزشک زنان موقعیت نوزاد را با لمس شکم مادر در معاینه‌های انجام شده بررسی خواهد کرد تا از موقعیت جنین آگاه باشد. از این رو بیشتر چک کردن‌های موقعیت جنین بیشتر در سه ماهه سوم انجام می‌شود. برخی از پزشکان برای اطمینان بیشتر در کنار معاینه‌های فیزیکی از سونوگرافی هم استفاده می‌کنند.

علائم بودن جنین در وضعیت سفالیک

ممکن است هیچ علامتی مبنی بر اینکه جنین به حالت سر به پایین برگشته است، تجربه نکنید. واقعاً هیچ راه آسانی برای تشخیص با نگاه کردن به برآمدگی شکم وجود ندارد. خوشبختانه، پزشک یا ماما آموزش دیده است تا با استفاده از آنچه که مانورهای لئوپولد نامیده می شود، موقعیت جنین را تشخیص دهد.

با استفاده از این تکنیک، پزشک یا ماما متوجه می شود که چه قسمتی از جنین در لگن قرار دارد، پشت جنین کجاست و چه بخشی از جنین در فوندوس (بالا، نزدیک قفسه سینه شما) قرار دارد. آنها همچنین برجستگی سفالیک جنین را احساس می کنند، که به معنی این است که جنین به چه سمتی قرار دارد.

در وضعیت سفالیک جنین:

• سر جنین در لگن مادر قرار دارد.
• وضعیت پشت جنین بستگی به این دارد که آیا کودک قدامی یا خلفی است، اما به طور کلی کودک پشت خود را به شکم مادر (قدام) یا پشت مادر(خلفی) قرار می دهد.
•  پایین یا پاهای کودک در فوندوس مادر خواهد بود.

تمام این یافته ها را می توان از طریق سونوگرافی نیز تایید کرد تا واضح ترین تصویر را به شما ارائه دهد. اما چگونه می توانید در منزل، موقعیت جنین را تشخیص دهید؟ به اشکال موجود در شکم خود و همچنین حرکات مختلفی که احساس می کنید دقت کنید.

در صورت مشاهده این نشانه ها ممکن است سر جنین رو به پایین باشد:

• سر جنین را در شکم خود احساس کنید
• پاهای جنین را بالای ناف خود احساس کنید
• حرکات بزرگتر پایین بدن یا پاها را به سمت قفسه سینه خود احساس کنید
• حرکات کوچکتر دست یا آرنج را در لگن خود احساس کنید
• در قسمت پایین شکم خود حالت سکسکه را احساس کنید، به این معنی که سینه جنین احتمالا پایین تر از پاهایش است.
• ضربان قلب جنین را (با استفاده از داپلر یا فتوسکوپی خانگی) در قسمت پایین شکم خود بشنوید، به این معنی که قفسه سینه جنین احتمالا پایین تر از پاهایش است.

علائم سفالیک بودن جنین را با پزشک چک کنید تا با خیال راحت برای زایمان آماده شوید.

نقشه برداری از شکم

تشخیص توده ها و برجستگی های مختلفی که روی شکم خود احساس می کنید ممکن است دشوار باشد. با تمرین، می توانید آنچه که احساس می کنید، درک کنید. حتی ممکن است نقشه برداری شکم (فرآیندی برای تخمین موقعیت کودک) را امتحان کنید.

برای استفاده از این تکنیک، حداقل تا هفته 30 بارداری صبر کنید. ممکن است بخواهید قبل از تولد نوزاد، نقشه برداری شکم را امتحان کنید تا پزشک بتواند راهنمایی هایی در مورد وضعیت نوزاد به شما بدهد.

در رختخواب یا روی کاناپه دراز بکشید. با استفاده از یک نشانگر یا رنگ انگشتی قابل شستشو، به آرامی جایی را که سر کودک خود را احساس می کنید علامت بزنید (حس یک توپ بولینگ کوچک است). به احتمال زیاد بازوها و دست ها نزدیک سر هستند و حرکات ریز آنها را احساس می کنید. سپس پشت، باسن و پاها و همچنین حرکات بزرگتر این قسمت بدن جنین را احساس خواهید کرد. ممکن است استفاده از یک عروسک برای بازی با موقعیت های مختلف برای شما مفید باشد. سپس می توانید به آرامی کودک خود را روی شکم خود بکشید یا نقاشی کنید تا به شما در تجسم نحوه قرار گیری او کمک کند.

 وقتی جنین در وضعیت سفالیک نیست چه باید کرد؟

اگر در اواخر بارداری هستید و در مورد وضعیت سفالیک جنین خود نگرانی دارید، در قرار ملاقات بعدی با دکتر زنان خود در مورد این نگرانی سوال کنید. این احتمال وجود دارد که پزشک موقعیت جنین را نیز یادداشت کند. اگر نوزاد شما بریچ است یا در وضعیت دیگری به غیر از سر به پایین قرار دارد، گزینه های مختلفی برای زایمان وجود دارد. عوامل موثر دراین امر عبارتند از:

• این که آیا جنین با رسیدن به سه ماهه سوم بارداری در وضعیت خاصی باقی می ماند
• هر گونه عارضه بارداری دیگری که ممکن است داشته باشید
• زمانی که در نهایت به طور طبیعی زایمان می کنید

وضعیت جنین معمولاً تا زمانی که به هفته های 32 تا 36 بارداری خود نرسیده اید، نگران کننده نیست. قبل از این مرحله، مایع داخل رحم فضای زیادی به جنین برای حرکت می دهد. همانطور که به زایمان نزدیک می شوید و جنین سر به پایین قرار نمی گیرد، فضا برای تعویض موقعیت او کم می شود.

پزشک می‌تواند با لمس کردن شکم شما برای جایی که سر، پشت و باسن جنین قرار دارد، وضعیت جنین  را در قرار ملاقات‌های قبل از تولد کنترل کند. برای تایید، ممکن است یک سونوگرافی یا معاینه لگن نیز انجام دهید.

اما کارهایی که می‌توان برای جنینی که در وضعیت سفالیک نیست انجام داد عبارتند از:

نسخه سفالیک خارجی (ECV)

نسخه سفالیک خارجی (ECV) روشی است که در طی آن پزشک سعی می‌کند جنین را به سمت پایین حرکت دهد تا احتمال زایمان طبیعی را افزایش دهد. این کار در شرایطی انجام می شود که در آن می توان نوزاد را تحت نظر داشت و در صورت نیاز می توانید سزارین اورژانسی (C-section) انجام دهید.

پزشک یا ماما از دستان خود برای چرخاندن دستی سرجنین به سمت پایین استفاده می کند. اگر به هفته 36 رسیده اید و جنین هنوز سرش پایین نیست، پزشک ممکن است ECV را پیشنهاد کند.

میزان موفقیت این روش حدود 58 درصد است. اگرچه این آمار فوق العاده چشمگیر نیست، اما اگر زایمان طبیعی برای شما مهم است، ECV ارزش امتحان را دارد.

همچنین شایان ذکر است که برخی از نوزادانی که چرخانده می شوند به حالت بریچ برمی گردند. می‌توانید ECV را تکرار کنید، اما هر چه به تولد نزدیک‌تر می‌شوید فضا برای این چرخش موقعیت تمام می‌شود، بنابراین ممکن است بار دوم سخت‌ترانجام شود.

برای آشنایی با تغییرات زمان بارداری در هر هفته در مجله دکتردکتر یک تقویم هفته به هفته بارداری برایتان تهیه کردیم که می‌توانید از آن استفاده کنید.

زایمان سزارین

سزارین گزینه دیگری برای زایمان نوزادانی است که سرشان پایین نیست. این روش شامل جراحی بزرگی است که ممکن است از قبل برای آن برنامه ریزی شده باشد (اگر می دانید کودکتان سرش پایین نیست) یا می توانید زایمان طبیعی داشته باشید.

حدود 85 درصد از نوزادان بریچ از طریق زایمان سزارین متولد می شوند. در حالی که این روش یک جراحی معمولی است، خطراتی از جمله موارد زیر را به همراه دارد:

• عفونت
• خونریزی پس از زایمان
• لخته شدن خون
• مشکلات مربوط به بارداری های آینده، مانند خطر جفت سرراهی یا پارگی رحم

زایمان طبیعی

برخی از زنان حتی اگر نوزادشان بریچ باشد، می توانند کاندیدای زایمان طبیعی باشند. این امکان به صورت موردی تعیین می شود و شامل بررسی تاریخچه پزشکی و سنجیدن فواید زایمان طبیعی در مقابل خطرات سزارین است. اگر این مسیر را انتخاب می‌کنید، باید دستورالعمل‌های خاصی را که توسط بیمارستان یا مرکز زایمان تنظیم شده است، دنبال کنید.

برای انتخاب هر کدام از روش‌های بالا باید با متخصص زنان مشورت کنید. برای آشنایی با خدماتی که این متخصص به شما ارائه می‌کند مقاله دکتر زنان کیست را در مجله دکتردکتر مطالعه کنید.

توصیف نهایی سفالیک جنین

وضعيت سفاليک جنين به حالتی در بارداری گفته می‌شود که شرایط زایمان طبیعی را به وجود می‌آورد. جنین در وضعیت سفالیک در کانال زایمان قرار می‌گیرد. اطمینان از اینکه وضعیت جنین قبل از تولد در حالت بریچ قرار دارد، می‌تواند از اضطراب‌های زایمان و بارداری کم کند. پایین بودن سر جنین از مهم‌ترین نکاتی است که برای زایمان طبیعی به آن توجه می‌شود. در صورتی که سر جنین در جای خود قرار نگیرد احتمال دارد که شرایط زایمان با مشکل روبه‌رو باشد. از این رو پزشک زنان با بررسی‌های لازم می‌تواند بهترین زایمان را تجویز کند.

برای اینکه بتوان از وضعیت سفاليک جنین اطلاع داشت، ماما از سونوگرافی و معاینه بارداری استفاده می‌کند. همچنین برای نوبت از پزشک زنان و زایمان می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید. در سامانه نوبت دهی آنلاین دکتردکتر می‌توانید به سرعت از بهترین متخصص‌های زنان کشور نوبت دریافت کنید. همچنین در صورتی که درباره وضعیت سفالیک در بارداری نیاز به اطلاعات بیشتری دارید می‌توانید در انتهای همین متن و در قالب کامنت با ما در ارتباط باشید.

منبع 

healthline

سوالات متداول سفالیک جنین