ریزش مو همیشه فقط یک مشکل زیبایی نیست؛ نشانه‌ای از اختلال در تعادل بدن است. درمان ریزش مو در طب سنتی برخلاف درمان‌های شیمیایی، به سراغ علت‌های ریشه‌ای این مشکل می‌رود. از تقویت مزاج و تغذیه گرفته تا روغن‌درمانی و مراقبت‌های موضعی، این رویکرد راه‌حلی طبیعی و ماندگار برای بازگرداندن سلامت موها ارائه می‌کند.
در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، با همه روش‌های اثبات‌شده و مراقبت‌های ضروری برای درمان ریزش مو طب سنتی می‌شوید.
اگر سوالی دارید، بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
درمان ریزش مو در طب سنتی ایرانی
ریزش مو از مشکلاتی است که از گذشته‌های دور تا امروز ذهن افراد را درگیر کرده است. طب سنتی ایرانی با هزاران سال قدمت، یکی از قدیمی‌ترین نظام‌های پزشکی دنیاست که رویکردی کل‌نگر و مبتنی بر تعادل بدن ارائه می‌دهد.
در متون کهن مانند قانون ابن‌سینا و ذخیره خوارزمشاهی، به سلامت مو و راه‌های تقویت آن و البته جلوگیری از ریزش موی سر به عنوان یکی از بیماری های رایج پوست سر، توجه ویژه‌ای شده است. این رویکرد بر این باور است که ریشه بسیاری از مشکلات مو همچون انواع ریزش موی سر، در درون بدن و سبک زندگی نادرست نهفته است.
بنابراین هدف طب سنتی فقط درمان ظاهری نیست، بلکه بازگرداندن تعادل به کل بدن و بهبود گردش خون، تغذیه فولیکول‌ها و آرام‌سازی اعصاب نیز بخشی از فرآیند درمان است.
دیدگاه درمان طب سنتی ریزش مو و ارتباط آن با مزاج
در طب سنتی هر فرد دارای مزاج خاصی است که بر سلامت جسم و حتی کیفیت موها تاثیر می‌گذارد. این مزاج ممکن است گرم، سرد، تر یا خشک باشد. عدم تعادل مزاج می‌تواند منجر به خشکی یا چربی بیش از حد پوست سر، ضعف فولیکول‌ها و در نهایت ریزش مو شود. برای مثال در افرادی با مزاج گرم و خشک، خشکی شدید پوست سر و موهای شکننده دیده می‌شود، در حالی که در مزاج سرد و تر ممکن است جریان خون ضعیف و تغذیه مو ناکافی باشد. عوامل اصلی ریزش مو از دیدگاه طب سنتی شامل موارد زیر است:
- ضعیف شدن ریشه مو که به دلیل اختلال در خون‌رسانی یا تغذیه ناکافی اتفاق می‌افتد؛
- غلظت خون که مانع رسیدن مواد مغذی کافی به فولیکول‌های مو می‌شود؛
- سوءهاضمه و ضعف گوارش که جذب مواد حیاتی برای رشد مو را کاهش می‌دهد؛
- استرس‌های عصبی که از نظر طب سنتی می‌تواند باعث تضعیف حرارت غریزی بدن شود.
اصول اصلاح مزاج برای درمان ریزش
اصلاح مزاج برای درمان ریزش مو در طب سنتی یک اصل کلیدی است، چون این رویکرد معتقد است که عدم تعادل مزاجی از نظر گرمی، سردی، تری، خشکی، باعث ضعف ریشه مو، اختلال در خون‌رسانی و در نهایت ریزش می‌شود. روش اصلاح مزاج برای درمان ریزش مو به‌صورت گام‌به‌گام و بر اساس نوع مزاج فرد توسط دکتر طب سنتی طراحی می‌شود را در جدول زیر، آورده‌ایم:
| مزاج | تغذیه توصیه‌شده | روغن‌مالی مناسب | ماسک‌های گیاهی | روش‌های کمکی |
|---|---|---|---|---|
| گرم و خشک | کاسنی، خیار، دوغ، پرهیز از ادویه‌جات و گوشت‌های گرم | روغن بنفشه | حنا و آلوئه‌ورا | حجامت برای کاهش حرارت و بهبود خون‌رسانی |
| سرد و تر | زنجبیل، دارچین، شیره انگور، پرهیز از ترشیجات و سردی‌ها | روغن سیاهدانه | آویشن و ختمی | ماساژ با روغن گرم و بخور گیاهی |
| گرم و تر | سبزی‌های تازه، گوشت سفید، پرهیز از غذاهای خیلی چرب | روغن بادام شیرین | گل ختمی و سدر | بخور بابونه و ماساژ آرام پوست سر |
| سرد و خشک | آجیل گرم، عسل، دمنوش دارچین، پرهیز از لبنیات سرد | روغن کنجد | تخم‌مرغ و روغن بادام | حجامت خشک و دمنوش‌های گرم |
داروهای گیاهی برای ریزش مو
طب سنتی برای درمان ریزش، از گیاهان دارویی استفاده می‌کند البته داروی گیاهی رشد مجدد مو و جلوگیری از ریزش آن، در قالب روغن، جوشانده و حتی خوراکی مصرف می‌شوند. برای این که بیشتر در اینباره بخوانید، هرکدام از آنها را در ادامه به تفکیک توضیح خواهیم داد:
درمان موضعی و روغن درمانی در طب سنتی
درمان‌های موضعی در طب سنتی شامل روغن گیاهی برای ریزش مو، روغن‌مالی و شست‌وشوی سر با عصاره گیاهان دارویی است. این روش‌ها فولیکول‌ها را تغذیه کرده و گردش خون پوست سر را بهبود می‌بخشند. معروف‌ترین روغن‌ها و ماسک‌های طب سنتی عبارتند از:
- روغن سیاهدانه خاصیت ضدالتهابی و تقویت‌کننده فولیکول‌های مو را دارد؛
- روغن کندش تهیه شده از گیاهی بسیار قوی تهیه می‌شود و محرک رشد مو است؛
- روغن سدر که پوست سر را خنک و ضدعفونی می‌کند و برای موهای چرب مفید است؛
- روغن بنفشه و بادام تلخ که پوست خشک و شکننده را نرم کرده و ریشه مو را تقویت می‌کنند؛
- ماسک‌های تخم‌مرغ، آلوئه‌ورا و حنا که افزایش استحکام و نرمی موها را دارد؛
- پمادهای سنتی مانند ترکیب گلاب و سرکه سیب یا خمیر گل ختمی که خاصیت تغذیه پوست سر را دارد. درباره خواص سرکه سیب برای پوست و مو در مجله دکتردکتر می‌توانید بخوانید.
ماساژ با دست و تاثیر آن بر سلامت مو
در کنار تغذیه و درمان‌های موضعی، طب سنتی به اقدامات یداوی مانند ماساژ پوست سر با روغن‌های گرم، تخم مرغ، حجامت سر و استفاده از بخورهای گیاهی توصیه می‌کند. این روش‌ها با بهبود جریان خون و کاهش تنش‌های عضلانی، شرایط مناسبی برای رشد مو فراهم می‌کنند. درباره خواص تخم مرغ برای جلوگیری از ریزش مو و استحکام ریشه مو، می‌توانید در دکتردکتر بخوانید.
داروهای گیاهی خوراکی برای ریزش مو
خوراکی‌های طب سنتی برای ریزش مو با هدف تغذیه بدن، تقویت خون‌سازی و اصلاح مزاج توصیه می‌شوند. این دسته شامل موادی است که به‌صورت مستقیم مصرف می‌شوند و نیاز به جوشاندن یا دم‌کردن ندارند. گیاهان و دانه‌هایی همچون:
- سیاهدانه
- کنجد
- بادام و گردو
- خرما و انجیر خشک
- شیره انگور
داروهای گیاهی جوشاندنی برای ریزش مو
این گروه شامل گیاهانی است که به‌صورت دمنوش، عرقیات یا جوشانده مصرف می‌شوند و هدف آنها آرام‌سازی اعصاب، تنظیم مزاج و بهبود گردش خون و البته درمان گیاهی ریزش شدید مو است. گیاهانی همچون:
- گل‌گاوزبان؛ دمنوش آرام‌بخش که استرس و اضطراب، از عوامل مهم ریزش مو، را کاهش می‌دهد.
- به‌لیمو؛ به تعادل اعصاب و بهبود گردش خون کمک می‌کند.
- بابونه: دمنوش ضدالتهاب و تقویت‌کننده سیستم گوارش که جذب مواد مغذی را بهبود می‌بخشد.
- چای سبز؛ آنتی‌اکسیدان قوی که استرس اکسیداتیو فولیکول‌ها را کاهش می‌دهد.
- عرق بیدمشک و شاتره؛ برای پاک‌سازی خون و تقویت پوست سر مفید هستند.
خواص هندوانه ابوجهل برای مو
هندوانه ابوجهل یا حنظل در طب سنتی برای تقویت ریشه مو و تحریک رشد فولیکول‌ها و به‌عنوان قویترین گیاه ریزش مو شناخته شده است. روغن آن با افزایش گردش خون پوست سر می‌تواند ریزش مو را کاهش دهد و به بهبود شوره و خارش کمک کند. بااین‌حال، این گیاه بسیار قوی و سمی است.
مصرف مستقیم و بدون رقیق‌سازی ممکن است باعث سوزش، التهاب، تاول و حتی جذب سمی از طریق پوست شود. استفاده خوراکی آن کاملاً ممنوع است. فقط در صورت تجویز پزشک طب سنتی و در دوزهای کنترل‌شده می‌توان از روغن حنظل به‌عنوان درمان کمکی برای ریزش مو استفاده کرد.
درمان گیاهی ریزش موی جلوی سر
برای ریزش جلوی سر استفاده از جوشانده ریشه شیرین‌بیان و ماساژ با روغن مورد توصیه می‌شود تا گردش خون ناحیه پیشانی بهبود یابد.
داروی گیاهی برای رشد مجدد مو
خمیر تازه دانه شنبلیله و ماسک عصاره پیاز می‌توانند فولیکول‌های غیرفعال را مخصوصا در موهای چرب تحریک کرده و به رشد مجدد مو کمک کنند.
داروی گیاهی برای ریزش موی ارثی
ترکیب دمنوش ریشه گزنه و مصرف خوراکی روغن رازیانه می‌تواند در تعدیل هورمون‌ها و کند کردن روند ریزش مؤثر باشد.
درمان گیاهی برای ریزش موهای چرب
شست‌وشوی پوست سر با جوشانده آویشن و نعناع به کنترل ترشح چربی و جلوگیری از انسداد منافذ کمک می‌کند.
درمان گیاهی ریزش مو سکه‌ای
ضماد تهیه‌شده از پودر سیاهدانه و روغن زیتون بر نواحی خالی، التهاب را کاهش داده و رشد مو را تحریک می‌کند.
درمان گیاهی ریزش موی آندروژنیک
دمنوش تخم کتان و ماسک موضعی ترکیب روغن کنجد و حنظل می‌تواند اثرات ریزش آندروژنیک را کاهش دهد.
درمان ریزش موی عصبی در طب سنتی
استفاده از دمنوش اسطوخودوس و ماساژ پوست سر با روغن بابونه به آرام‌سازی اعصاب و کاهش ریزش عصبی کمک می‌کند.
درمان کم پشتی مو با طب سنتی
ماسک برگ زیتون تازه و روغن بادام شیرین همراه با مصرف روزانه شیره توت می‌تواند ضخامت و تراکم موها را افزایش دهند؛ این روش، یکی از راه‌های پر پشت شدن موی سر است.
درمان قطعی ریزش مو در زنان طب سنتی
در طب سنتی، درمان قطعی ریزش مو در زنان با اصلاح مزاج، تغذیه مناسب، مصرف دمنوش‌های آرام‌بخش و روغن‌مالی انجام می‌شود. استفاده از روغن‌هایی مانند سیاهدانه، سدر و بادام تلخ همراه با خوراکی‌های خون‌ساز مثل خرما، شیره انگور و جوانه گندم توصیه می‌شود. این روش‌ها با هدف تقویت ریشه مو و تعادل هورمونی عمل می‌کنند اما نیازمند مداومت و نظر پزشک هستند.
درمان گیاهی ریزش موی هورمونی در زنان
درمان گیاهی ریزش موی هورمونی در زنان در طب سنتی بر پایه پاک‌سازی بدن، تنظیم هورمون‌ها و تقویت فولیکول‌ها است.
- دمنوش شاتره و کاسنی برای تصفیه خون و تعادل هورمونی
- مصرف رازیانه و بومادران برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش ریزش
- روغن‌مالی با ترکیب حنظل و زیتون برای تحریک رشد مو
- ماساژ پوست سر با عصاره ختمی برای بهبود جریان خون
توجه! این روش‌ها باید با نظر پزشک انجام شوند تا ایمن و مؤثر باشند.
درمان گیاهی ریزش موی جلوی سر در زنان
درمان گیاهی ریزش موی جلوی سر در زنان در طب سنتی با هدف تقویت ریشه‌ها و بهبود گردش خون انجام می‌شود. این روش‌ها، معمولا در این راستا مناسب هستند:
- روغن‌مالی موضعی با ترکیب روغن کندش و سیاهدانه برای تحریک فولیکول‌های ضعیف
- ماسک حنا و آلوئه‌ورا برای تقویت پوست سر و کاهش التهاب
- مصرف دمنوش گزنه و بومادران برای تغذیه فولیکول‌ها و تعدیل هورمون‌ها
- پرهیز از بستن محکم مو و استفاده از شانه‌های چوبی برای جلوگیری از آسیب مکانیکی
- این روش‌ها به مداومت نیاز دارند و بهتر است تحت نظر متخصص طب سنتی استفاده شوند.
درمان ریزش مو مردان در طب سنتی
در طب سنتی، درمان ریزش مو در مردان بر اساس علت ریزش، اصلاح مزاج و تقویت ریشه مو انجام می‌شود. این روش‌ها بیشتر روی فعال‌سازی فولیکول‌ها و بهبود خون‌رسانی پوست سر تمرکز دارند. روش‌هایی همچون:
- روغن‌مالی با ترکیب روغن سدر و سیاهدانه برای جلوگیری از نازک شدن مو
- استفاده از ماسک‌های حنا و آلوئه‌ورا جهت تقویت پوست سر و کاهش التهاب
- مصرف خوراکی‌های مقوی مانند شیره انگور، بادام و جوانه گندم برای تغذیه فولیکول‌ها
- دمنوش بومادران و گزنه برای تعادل هورمونی و تقویت خون
در موارد ارثی، این روش‌ها بیشتر روند ریزش را کند می‌کنند و نیازمند استمرار هستند.
آیا این امکان وجود دارد که در روند درمان ریزش مو طب سنتی پزشک داروی شیمیایی ارائه دهد؟
در روند درمان ریزش مو با طب سنتی، گاهی پزشکان ممکن است بر اساس شرایط فرد، داروهای شیمیایی را هم به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی پیشنهاد کنند. این موضوع کاملاً به شدت ریزش مو، علت اصلی آن و انتظارات بیمار از سرعت درمان بستگی دارد. در مواردی که ریزش مو خفیف و ناشی از ضعف تغذیه، استرس یا مشکلات مزاجی باشد، روش‌های طب سنتی معمولاً کافی هستند.
اما در ریزش‌های شدید، مزمن یا مرتبط با مشکلات هورمونی و کمبودهای شدید تغذیه‌ای، ترکیب درمان‌های سنتی با داروهای شیمیایی مثل ماینوکسیدیل یا مکمل‌های آهن و ویتامین‌ها، می‌تواند نتیجه مؤثرتری داشته باشد. این رویکرد با هدف تسریع روند بهبودی و جلوگیری از پیشرفت ریزش انجام می‌شود و همیشه باید تحت نظر پزشک متخصص باشد.
برالی خرید دارو یا مکمل‌های گیاهی، می‌توانید با سفارش اینترنتی دارو از داروخانه آنلاین دکتردکتر، سریع و بی دردسر داروی خود را تحویل بگیرید.
برای تجویز روش درمانی در طب سنتی برای ریزش، آیا آزمایش خاصی لازم است؟
بله، در بسیاری از موارد پزشک طب سنتی برای تجویز روش درمانی مناسب برای ریزش مو ممکن است درخواست برخی آزمایش‌ها کند. این کار به‌ویژه زمانی اهمیت دارد که ریزش مو گسترده، طولانی‌مدت یا همراه با علائم دیگر مثل ضعف، خستگی یا تغییرات پوستی باشد. آزمایش‌ها معمولاً با هدف بررسی علت‌های زمینه‌ای انجام می‌شوند، زیرا طب سنتی نیز بر اصلاح اختلالات درونی تاکید دارد. مهم‌ترین آزمایش‌های پیشنهادی عبارتند از:
- آزمایش خون کامل (CBC) برای بررسی کم‌خونی و وضعیت عمومی بدن
- آزمایش تیروئید (TSH, T3, T4) برای رد اختلالات تیروئیدی
- آهن و فریتین سرم جهت تشخیص کمبود آهن
- ویتامین D و B12 برای ارزیابی کمبودهای تغذیه‌ای
- هورمون‌های مانند تستوسترون، DHEA، پرولاکتین در صورت شک به ریزش هورمونی به‌ویژه در زنان
پس از بررسی این نتایج، پزشک طب سنتی می‌تواند با اطمینان بیشتری رژیم غذایی، دمنوش‌ها، روغن‌ها یا اقدامات خاص را توصیه کند.
در ضمن، می‌توانید برای ثبت درخواست آنلاین آزمایش خود از خدمات دکتردکتر کمک بگیرید.
درمان ریزش مو در طب سنتی چقدر طول می‌کشد؟
روند بهبود در طب سنتی آرام اما پایدار است و به عوامل مختلفی مانند شدت ریزش، علت زمینه‌ای و تداوم درمان بستگی دارد. جدول زیر مدت‌زمان تقریبی برای هر روش درمانی را نشان می‌دهد:
| نوع درمان در طب سنتی | زمان شروع اثر | زمان نتایج محسوس | توضیحات تکمیلی |
|---|---|---|---|
| اصلاح تغذیه و مصرف گیاهان دارویی | ۲ تا ۴ هفته | ۳ تا ۶ ماه | ابتدا بر سلامت عمومی اثر گذاشته و سپس روی رشد مو تاثیر می‌گذارد. |
| روغن‌مالی و ماسک‌های موضعی | ۳ تا ۶ هفته | ۴ تا ۸ ماه | بهبود گردش خون پوست سر و تغذیه فولیکول‌ها در بلندمدت مشاهده می‌شود. |
| اقدامات یداوی (ماساژ، حجامت) | ۱ تا ۲ هفته | ۲ تا ۴ ماه | ماساژ منظم و حجامت به تحریک رشد مو کمک می‌کند. |
| درمان ترکیبی (تغذیه + موضعی + یداوی) | ۲ تا ۴ هفته | ۳ تا ۶ ماه | بهترین نتایج با استفاده هم‌زمان از همه روش‌ها حاصل می‌شود. |
مراقبت‌های لازم قبل، حین و بعد از درمان ریزش مو با طب سنتی
مراقبت صحیح از موها، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. قبل از استفاده از روغن‌ها یا ماسک‌ها، باید پوست سر تمیز و منافذ باز باشد. شست‌وشو با آب ولرم و شامپوی گیاهی یا عصاره‌های طبیعی مانند ختمی می‌تواند مفید باشد. هنگام روغن‌مالی، ماساژ آرام با نوک انگشتان به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه توصیه می‌شود و بهتر است موها را با پارچه نخی سبک پوشاند تا از نفوذ هوای سرد جلوگیری شود.
بعد از درمان، شست‌وشوی ملایم با شامپوهای بدون سولفات و خشک‌کردن بدون مالش شدید از اهمیت بالایی برخوردار است. از سشوار با حرارت بالا پرهیز کنید و موها را با باد خنک خشک کنید. بستن محکم موها و کشیدن ریشه‌ها نیز می‌تواند اثر درمان را کاهش دهد.
روتین توصیه شده درمان ریزش مو در طب سنتی
در مراقبت‌های روزانه نیز موارد زیر توصیه می‌شود:
- تغذیه متعادل با مواد خون‌ساز و مقوی؛
- کاهش استرس و مصرف دمنوش‌های آرامش‌بخش؛
- اجتناب از شست‌وشوی مکرر، ۲ تا ۳ بار در هفته کافیست؛
- حفاظت از موها در برابر نور خورشید و آلودگی با کلاه یا روسری نخی.
برای درمان ریزش مو با طب سنتی باید به پزشکان کدام تخصص مراجعه کنیم؟
برای درمان ریزش مو با طب سنتی، باید به پزشکان متخصص طب سنتی ایرانی دارای مجوز رسمی مراجعه کنید. این پزشکان با درک اصول مزاج‌شناسی، تغذیه، و داروهای گیاهی می‌توانند درمانی متناسب با شرایط بدنی هر فرد ارائه دهند.
در صورتی که ریزش مو شدید، ناگهانی یا همراه با علائم دیگری مانند خارش، التهاب یا زخم باشد، لازم است هم‌زمان با متخصص پوست و مو نیز مشورت کنید تا علت‌های زمینه‌ای و بیماری‌های پوستی احتمالی بررسی شود. برای درمان‌های ترکیبی یا حساسیت به گیاهان دارویی، همکاری این دو تخصص بهترین نتیجه را خواهد داد.
آیا می‌توان به درمان های طب سنتی برای درمان ریزش مو اعتماد کرد؟
بله، اما با احتیاط. درمان‌های طب سنتی برای ریزش مو بر تقویت بدن، اصلاح مزاج و تغذیه تمرکز دارند و در مواردی مثل ریزش ناشی از استرس یا ضعف عمومی مؤثرند. روغن‌ها و گیاهان دارویی می‌توانند گردش خون پوست سر را بهبود دهند و فولیکول‌ها را تغذیه کنند.
بااین‌حال، در ریزش‌های ارثی یا شدید ممکن است به‌تنهایی کافی نباشند. طب سنتی یک روش کم‌عارضه و مکمل مناسب است، اما نیازمند صبر، مداومت و استفاده زیر نظر متخصص است. کیفیت مواد مصرفی نیز اهمیت بالایی دارد و باید از منابع معتبر تهیه شود.
درمان ریزش مو با روش‌های طب سنتی عوارض خاصی دارد؟
بله، هرچند روش‌های طب سنتی برای درمان ریزش مو معمولاً کم‌عارضه‌تر از داروهای شیمیایی هستند، اما کاملاً بی‌خطر هم نیستند و در برخی شرایط ممکن است مشکلاتی ایجاد کنند. مهم‌ترین عوارض احتمالی عبارتند از:
- حساسیت پوستی و آلرژی؛ برخی روغن‌ها مانند کندش یا سیاهدانه ممکن است باعث خارش، قرمزی یا التهاب پوست سر در افراد حساس شوند.
- مسمومیت در صورت مصرف نادرست؛ گیاهان قوی مانند کندش اگر به مقدار زیاد یا به‌صورت خوراکی مصرف شوند، می‌توانند خطرناک باشند.
- بستن منافذ پوست سر؛ استفاده بیش‌ازحد از روغن‌های سنگین ممکن است باعث بسته‌شدن منافذ پوست و تشدید شوره یا ریزش شود.
- تاخیر در شروع درمان مؤثر؛ اتکا کامل به طب سنتی در موارد ریزش شدید ممکن است باعث از دست دادن زمان طلایی درمان و پیشرفت طاسی شود.
بنابراین حتماً باید این روش‌ها زیر نظر متخصص طب سنتی و با دوز و مدت زمان مناسب استفاده شوند.
در صورت بروز مشکل در روند درمان ریزش مو در طب سنتی باید با پزشکان کدام تخصص مشورت کرد؟
در صورت بروز مشکل هنگام استفاده از درمان ریزش مو در طب سنتی، ابتدا باید با متخصص پوست و مو مشورت کنید تا علت ریزش، حساسیت یا التهاب پوست سر بررسی شود. اگر از گیاهان یا روغن‌های سنتی استفاده کرده‌اید و علائم تحریک یا ریزش بیشتر مشاهده شد، مراجعه به متخصص طب سنتی دارای مجوز برای اصلاح یا توقف درمان ضروری است. هر چند که مشورت با فوق تخصص پوست مو و زیبایی از اهمیتی ویژه در این رابطه برخوردار است. اگر امکان مراجعه به مطب را ندارید، می‌توانید مشاوره آنلاین دکتر پوست و مو از طریق سامانه نوبت دهی دکتردکتر داشته باشید.
در واکنش‌های آلرژیک شدید مانند کهیر یا تورم، باید فوراً به متخصص آلرژی و ایمونولوژی مراجعه کنید.
منابع:
