7 علت خارش سر و بهترین راه های درمان خارش پوست سر

پیدا کردن علت خارش سر از جمله اقداماتی است که پزشک باید انجام دهد. قارچ سر، اگزما، حساسیت پوستی و خشکی پوست از دلایل خارش سر است. گاهی اوقات، خارش پوست سر با علائمی ‌مانند خراش یا پوسته پوسته شدن پوست سر نیز همراه می‌شود؛ اما در مواردی هم ممکن است هیچ گونه تاثیری روی پوست سر فرد نداشته باشد. اگرچه خارش به طور معمول چندان مشکل حادی نیست، اما گاهی اوقات می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل در یکی از قسمت‌های اساسی بدن شما باشد. استفاده از شامپو ضد شوره و ضد قارچ برای درمان این مشکل موثر است. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر در مورد علت خارش سر و روش‌های درمان مطالبی بیان می‌کنیم.

در پایان اگر سوالی داشتید، در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

علت خارش سر چیست؟

خارش پوست سر یکی از بیماری‌های پوستی شایع است. شوره سر و یک بیماری التهابی پوستی به نام درماتیت سبورئیک، شایع‌ترین علت خارش پوست سر هستند. درماتیت سبورئیک می‌تواند نتیجه استرس، تغییرات فصلی، نوسانات هورمونی یا رشد بیش از حد مخمر روی پوست سر باشد. شوره سر می‌تواند به دلیل خشکی بیش از حد موهای سر، موهای چرب و انواع بیماری‌های پوستی باشد. علاوه بر این دو دلیل اصلی، خارش پوست سر می‌تواند علل دیگری هم داشته باشد، در ادامه مقاله شایع‌ترین دلایل خارش سر را بررسی خواهیم کرد.

شوره سر یا درماتیت سبورئیک

رایج‌ترین علت خارش موی سر یا پوست سر ، درماتیت سبورئیک (التهاب در نواحی چرب پوست) است. شوره سر شکل خفیفی از درماتیت سبورئیک به شمار می‌آید. در کودکان، این بیماری کلاه گهواره نام دارد. این نوع از درماتیت معمولا در نواحی چرب پوست یا غدد ترشح کننده چربی در قسمت سر و صورت فرد ظاهر می‌شود.

در صورت التهاب غدد، شما به موارد زیر دچار خواهید شد:

• خارش
• پوسته پوسته شدن
• قرمز شدن پوست
• فلس‌های زرد یا سفید

پزشکان هنوز علت دقیق ابتلا به درماتیت سبورئیک را نمی‌دانند، اما با این حال مواردی که می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، عبارتند از:

• رشد قارچ روی سطح پوست
• تغییرات فصلی
• نوسانات هورمونی یا استرس

با مشورت با پزشک علت شوره سر و خارش را پیدا کنید. برای اطلاع از دلیل این مشکل پوستی و درمان آن، مراجعه به پزشک ضروری است.

شپش سر

شپش‌ها حشرات ریزی هستند که ممکن است به پوست هر کسی حمله کنند. برخلاف تصور که دلیل ایجاد شپش سر، رعایت نکردن بهداشت است، شپش‌ها علاقه دارند در موهای تمیز زندگی کنند. شپش‌ها کمی شبیه شوره سر هستند، با این تفاوت که آن‌ها به راحتی از بین نمی‌روند و به صورت محکم به ساقه مو می‌چسبند. در واقع آن نقطه‌های سفید، تخم شپش هستند.

پسوریازیس پوست سر

از دیگر علت‌هایی که ممکن است باعث خارش سر شود می‌توان به بیماری پسوریازیس اشاره کرد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، اغلب اوقات خارش را تجربه می‌کنند.

سايت clevelandclinic در مورد پسوریازیس می‌گوید:

«پسوریازیس پوست سر یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث ایجاد لکه‌های برجسته، قرمز و پوسته پوسته روی پوست سر شما می‌شود. کارشناسان درک دقیقی از علت این اختلال پوستی ندارند، اما اگر فردی در خانواده شما به آن مبتلا باشد، احتمال ابتلا به آن بیشتر است. امکان سرایت پسوریازیس از افراد دیگر وجود ندارد.»

اگزما

در لیست دلیل خارش سر، اگزمای پوستی نیز قرار دارد. در صورتی که روی پوست سر خود قسمت‌های قرمز رنگ و پوسته می‌بینید، نشانه اگزما است. اگزمایی که روی پوست سر رشد می‌کند، درماتیت آتوپیک نام دارد. سوزش و خارش از علائم این نوع اگزما است.

سرطان پوست

علت خارش سر ممکن است سرطان پوست باشد. در صورتی که سرطان پوست در قسمت سر رشد کند، احتمال خارش شدید وجود دارد. علاوه بر خارش سر، افراد مبتلا به سرطان پوست علائمی مثل زخم‌ها و ضایعات پوستی غیرعادی را تجربه می‌کنند. در صورتی که این علائم را همراه با خارش سر تجربه می‌کنید، مراجعه به پزشک ضروری است.

درماتیت تماسی یا حساسیت پوستی

در صورت داشتن پوست حساس و عکس‌العمل غیرعادی پوست نسبت به محصولات مختلف، احتمالا علت خارش سر ، درماتیت تماسی باشد. همچنین خارش سر در افراد مبتلا به آلرژی و آسم نیز به دلیل درماتیت تماسی است. از دلایل حساسیت پوستی می‌توان به استفاده از محصولاتی مانند اسپری مو، شامپو یا انواع حالت‌دهنده‌ها اشاره کرد. مواد حساسیت‌زا موجود در این محصولات به پوست جذب می‌شود و سیستم ایمنی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

خشکی پوست سر

گاهی اوقات علت خارش سر ، خشکی پوست سر است. در افرادی که پوست سر آن‌ها، چربی کمی دارد و بیش از حد خشک است، خارش سر ایجاد می‎شود. درمان خارش سر به دلیل خشکی با نرم و مرطوب نگه داشتن پوست سر امکان‌پذیر است.

خارش پوست سر نشانه‌ چیست؟

همانطور که گفته شد، خارش پوست سر به صورت ساده ممکن است به دلیل حساسیت پوست سر یا موارد اصلی که ذکر شد، باشد. گاهی اوقات نیز خبر از مشکلات بخشی دیگر از بدن را می‌دهد. سایر علل خارش سر شامل موارد زیر می‌شود:

• دیابت
• زونا (برای آشنایی با این بیماری و علائم دیگر آن مقاله بیماری زونا چیست را مطالعه کنید)
• حساسیت و واکنش بدن به دارویی خاص
• اختلال اضطراب
• دیسکوئید لوپوس (بیماری که در آن سیستم ایمنی، به ارگان‌های بدن حمله می‌کند)
• خارش مو در اثر حالت دهی مداوم آن با حرارت
• سردردهای میگرنی
• آلوپسی زخم (مشکل ریزش مو که پس از ایجاد زخم، باعث تخریب فولیکولهای مو در آن منطقه می‌شود و مو در آن منطقه رشد نخواهد کرد.)
• ابتلا به رینگ ورم (بیماری قارچی که در تمام نقاط بدن ظاهر شده و اثرات حلقوی به جا می‌گذارد) یا تینا کاپیتیس (بیماری قارچی که در نواحی مرطوب بدن نمایان می‌شود)

تشخیص علت خارش سر و بررسی نشانه‌های ناشی از آن بر عهده پزشک است.

علائم همراه خارش پوست سر چیست؟

خارش سر می‌تواند به یک مشکل آزاردهنده تبدیل شود؛ در این شرایط، خاراندن و خراشیدن پوست سر ممکن است احساس بهتری به شما بدهد، اما گاهی اوقات با درد نیز همراه است.

علائمی‌ که نشان می‌دهند شما به مشکلی همراه با خارش سر مبتلا شدید، عبارتند از:

• طاسی ناحیه‌ای
• خشک شدن پوست
• التهاب یا تحریک پوست
• تب ضعیف

• زخم‌های چرکی
• سرخ شدن پوست
• پوسته پوسته شدن یا لکه‌های پوستی روی سر
• تورم پوست سر
• زخم شدن پوست سر

علائمی ‌همچون طاسی ناحیه‌ای، زخم‌های چرکی و تورم پوست سر نیاز به ارزیابی‌های تخصصی متخصص پوست دارند. بنابراین، در صورت مشاهده آن‌ها، بهتر است بهترین دکتر پوست و مو شهرتان، شما را ویزیت کند.

چه زمان برای خارش سر به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که خارش سرتان پس از گذشت چند روز از بین نرفت و با ریزش مو، زخم‌، درد یا خارش شدید همراه بود، باید جهت معاینه و درمان به یک دکتر پوست مراجعه کنید. دقت داشته باشید که خارش سری که به خاطر عفونت قارچی، شپش یا بعضی از شرایط خاص دیگر به وجود آید، بدون درمان و به صورت خود به خود از بین نخواهد رفت.

هنگامی‌که برای درمان خارش سر به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک معالج شما علاوه بر معاینه فیزیکی ممکن است قسمتی از پوست سر شما را به عنوان نمونه بردارد؛ این نمونه در آزمایشگاه، برای بررسی وجود قارچ، باکتری یا شپش مورد آزمایش قرار خواهد گرفت. البته بسیاری از پزشکان با یک معاینه دقیق و بررسی سوابق پزشکی شما می‌توانند علت خارش شدید کف سر را تشخیص دهند. برای آشنایی بیشتر با تخصص پوست و خدماتی که از پزشک متخصص دریافت می‌کنید مقاله تخصص پوست و مو چیست را در مجله دکتردکتر مطالعه کنید.

روش‌های درمان خارش سر

روش درمان خارش سر در مرحله اول به علت به‌ وجود آورنده آن بستگی دارد. مثلا روش درمان خارش سر به دلیل شوره متفاوت‌تر درمان خارش به دلیل شپش است. پزشک در ابتدا علت را شناسایی می‌کند، سپس راه درمان مناسب را پیشنهاد می‌کند. در ادامه روش‌های درمان خارش سر با دلایل مختلف را بررسی می‌کنیم:

درمان خارش سر به دلیل شوره

نحوه درمان شوره سر، شستن منظم مو با دارو‌ها و محلول‌های موضعی مخصوص توصیه شده توسط پزشک است. هر دارویی که برای پوست سر وجود دارد، تاثیر مخصوص به خود را روی پوست سر شما می‌گذارد.

بعضی از دارو‌هایی که برای درمان شوره سر استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• کرم‌های ضد قارچ
• داروهای کراتولیتیک
• پریتیون روی
• استروئیدهای موضعی

با درمان شوره سر، خارش سر نیز درمان می‎شود.

درمان خارش سر به دلیل شپش

یکی دیگر از عوامل به وجود آورنده خارش سر، شپش است که برای از بین رفتن نیاز به درمان دارد؛ از جمله درمان‌هایی که برای رفع شپش مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان به شستشوی مو با شامپوهای ضد شپش یا استفاده از دارو‌های ضد شپش اشاره نمود. شانه کردن موها با استفاده از یک شانه دندانه ریز می‌تواند تخم شپش‌ها را از بین ببرد؛ این در حالی است که مواد و داروهای ضد شپش نیز، شپش‌های زنده را از بین می‌برد و در نهایت موها و پوست سر شما سلامتی خود را به دست خواهند آورد.

علاوه بر موارد درمانی که برای خارش سر انجام می‌شود، افرادی که ارتباط نزدیک با شخص آلوده دارند، باید برای جلوگیری از ابتلا، پیشگیری لازم را انجام دهند. تمامی ‌لباس‌ها، بالش، پتو، ملحفه و حوله‌هایی که با شخص مبتلا در تماس هستند، باید در دمای بالای 54.5 درجه سانتی‌گراد شسته شوند.

درمان خارش سر به دلیل حساسیت

در صورتی که علت خارش سر حساسیت باشد، باید استفاده از چیزی که به آن حساسیت دارید را قطع کنید. در صورتی که واکنش بدن‌تان به آن شدید است، از یک پزشک در این زمینه مشورت بگیرید. هیدروکسی زین‌ها از جمله داروهای آنتی هیستامین هستند که باعث کاهش حساسیت و آلرژی در فرد می‌شوند. هیدروکسی زین‌ها به دو شکل قرص و شربت موجود هستند و معمولا برای افرادی که آلرژی دارند، تجویز می‌شوند. اصلی‌ترین کاربرد این دارو، درمان آلرژی و خارش است.

بنادریل نیز یک داروی ضد حساسیت است که با نام “دیفن هیدرامین” شناخته می‎شود و در کنترل و کاهش خارش‌های آلرژیک نقش موثری ایفا می‌کند. این دارو به شدت خواب آور است، بنابراین پس از مصرف این دارو تا چند ساعت باید از رانندگی و انجام فعالیت‌هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند، خودداری کنید. مصرف این دارو برای کودکان زیر دو سال ممنوع است.

درمان خارش سر به دلیل سرطان پوست

در صورتی که پزشک متخصص، سرطان پوست را تشخیص دهد، روش‌های درمانی مختلفی را پیشنهاد می‌کند. پزشک باید به صورت قطعی تشخیص دهد که علت خارش سر ، سرطان پوست است. روش‌های درمانی بر اساس مرحله سرطان پوست انتخاب می‌شود.

درمان خارش سر به دلیل پسوریازیس

برای پسوریازیس پوست سر، روش‌های درمانی متفاوتی وجود دارد. شامپوهای دارویی از جمله روش‎های درمانی خارش سر است. پزشک روش‌های درمانی را بر اساس شرایط پوستی تجویز می‌کند. از خوددرمانی پسوریازیس خودداری کنید، زیرا بازه درمان آن را تعویق می‌اندازید. درمان پسوریازیس حاد هم توسط پزشک، زمان زیادی طول نمی‌کشد.

درمان خارش سر به دلیل اگزما

پزشک برای درمان خارش سر به دلیل اگزما، شامپوها، کرم‌ها و ژل‌های خاص را برای بهبود وضعیت تجویز می‌کند. شامپوهای استفاده شده برای درمان اگزما باید حاوی ترکیباتی مثل زینک پیریتون و سالیسیلیک اسید باشد. از آن جایی که پوست سر متفاوت‌تر از دیگر اعضای بدن است، بدون مشورت با پزشک، روش‌های درمانی را امتحان نکنید.

درمان خارش سر به دلیل خشکی پوست سر

اگر علت خارش سر ، خشکی بیش از حد پوست سر باشد، باید آن را چرب و مرطوب نگه دارید. در صورتی که خشکی پوست سر را بدون درمان رها کنید، روز به روز مقدار خشکی بیشتر خواهد شد.

ترکیبات مفید برای درمان خارش سر

بعضی از ترکیبات می‌توانند خارش سر در شما را کاهش دهند. سعی کنید شامپوها و محصولات مراقبتی را انتخاب کنید که حاوی این ترکیبات باشد. در جدول زیر ترکیبات مفید برای خارش سر را مشاهده می‌کنید:

با مراجعه به پزشک، علت خارش را پیدا کنید و سپس به درمان آن بپردازید.

بهترین روش‌های درمان خانگی برای خارش سر

در زمینه درمان خارش سر، روش‌های خانگی نیز وجود دارد. به طور کلی برای بهبود خارش می‌توانید از روغن‌های طبیعی مثل بلغور جوی دوسر کلوئیدی و محصولاتی بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کنید. افرادی که روش‌های درمان خانگی برای آن‌ها جوابگو نیست، می‌توانند از شامپوهای دارویی برای بهبود خارش سر خود استفاده کنند. در ادامه مطلب به بررسی روش‌های خانگی برای درمان خارش سر می‌پردازیم:

روغن زیتون گرم

قرار دادن روغن زیتون گرم روی پوست سر باعث نرم شدن، از بین رفتن پوسته‌ها و فلس‌های سطح پوست می‌شود. برای انجام این کار، ابتدا روغن زیتون را کف دست خود بریزید و سپس آن را به پوست سر خود بمالید و ماساژ دهید. اجازه دهید چند ساعت روغن زیتون روی سرتان بماند، سپس سرتان را با شامپوهای دارویی مانند کل تار (قطران زغال سنگ) یا سالیسیلیک اسید شستشو دهید.

بلغور جو دوسر کلوئیدی

بعضی از شامپوهای ضد شوره حاوی ماده‌ای طبیعی به نام بلغور جو دوسر کلوئیدی هستند. بلغور جو دوسر کلوئیدی، در واقع دانه‌های ریز جوی دوسر بوده که پس از آسیاب شدن، در آب حل شده است. استفاده از این روش، باعث ایجاد یک لایه محافظ روی سطح پوست می‎شود که آن را همیشه مرطوب نگه می‌دارد و از خشک یا پوسته پوسته شدن پوست سر جلوگیری می‌کند. علاوه بر این موارد، بلغور جو دوسر با خاصیت آنتی اکسیدان و ضد التهاب نیز شناخته می‎شود که هردوی آن‌ها به رفع خارش‌های پوستی کمک می‌کنند.

شما می‌توانید بلغور جو دوسر کلوئیدی را در خانه درست کنید. برای استفاده از این روش، مراحل زیر را انجام دهید:

• یک مشت جو دوسر را داخل یک پارچه موسلین (یا ململ) بپیچید.
• پارچه حاوی جو دوسر را زیر آب ولرم جاری قرار دهید، به گونه‌ای که آب از پارچه رد شده و سپس در ظرفی بریزد.
• آب جوی دوسر را به آرامی ‌و به طور مساوی، روی پوست سر خود بریزید.

در صورت تمایل می‌توانید بلغور جو دوسر کلوئیدی را از عطاری‌ها یا فروشگاه‌های آنلاین نیز خریداری کنید.

سرکه سیب

سرکه سیب حاوی سطح بالایی از ماده‌ای طبیعی به نام استیک اسید است. با توجه به خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ استیک اسید، هزاران سال است که مردم از این ماده برای ضد عفونی کردن زخم‌ها استفاده می‌کنند.

از سرکه سیب می‌توان به طور خاص برای بهبود خارش سر که به دلیل پسوریازیس به وجود آمده است، استفاده کرد. بنیاد ملی پسوریازیس اعلام کرده است که بعضی از مردم از محلول آب و سرکه به نسبت 1 واحد آب و یک واحد سرکه برای این کار استفاده می‌کنند. به این صورت که محلول را روی سر خود می‌ریزند و پس از چند دقیقه یا زمانی که خشک شود، سر خود را با آب گرم شستشو می‌دهند.

هنگامی‌که سرکه روی پوست بدن ریخته می‌شود، احساس سوزش به فرد دست خواهد داد. افرادی که پوست سر آن‌ها زخم باز دارد باید از انجام این روش خودداری کنند. نکته دیگری که باید به آن دقت داشته باشید، این است که سرکه سیب می‌تواند باعث ایجاد سوختگی شیمیایی شود، بنابراین در صورت استفاده از این روش، محتاطانه عمل کنید. بهتر است در این مورد ابتدا با پزشک مشورت کنید.

روغن نعناع

روغن نعناع دارای مقداری زیادی از ماده‌ای طبیعی به نام منتول (جوهر نعناع) است. منتول خاصیت خنک کنندگی روی پوست دارد، بنابراین می‌تواند روشی مناسب برای درمان خارش‌ سری که در اثر حساسیت به وجود آمده است، باشد.

در سال 2012، مطالعاتی صورت گرفت که در آن، محققین به بررسی تاثیر ترکیب روغن نعناع و روغن کنجد در میزان خارش‌های زنان باردار پرداختند. در این مطالعات به مدت دوهفته، روزانه دو بار از این روغن ضروری برای درمان خارش استفاده شد و نتیجه بهتری نسبت به پلاسیبو داشت. پلاسیبو یا دارونما روشی است که در آن پزشک بدون استفاده از داروهای واقعی و تنها با استفاده از داروهای خنثی یا عمل جراحی بدون عوارض، اقدام به درمان تلقینی بیمار می‌کند.

دقت داشته باشید که مانند تمامی ‌روغن‌های ضروری، نباید روغن نعناع رقیق نشده به صورت مستقیم روی پوست ریخته شود؛ برای استفاده از این روش، می‌توانید چند قطره از روغن را درون شامپو بریزید و به سرتان بزنید، سپس سر را به طور کامل با آب ولرم شستشو دهید.

روغن علف لیمو

شوره سر با خشکی و خارش پوست سر همراه است. بر اساس مطالعاتی که در سال 2015 در این زمینه انجام شده است، روغن علف لیمو می‌تواند روش خوبی برای درمان شوره سر باشد. در این مطالعات، 30 شرکت کننده حضور داشتند که در نیمی ‌از سر خود از روغن علف لیمو و در نیمه دیگر از پلاسیبو استفاده کردند. این کار به مدت دو هفته، روزی دو بار انجام می‌شد تا این که در نهایت، روغن علف لیمو نتایج بهتری در درمان شوره سر از خود نشان داد. در این مطالعات، روغن علف لیمو 10 درصد در درمان شوره سر تاثیرگذار بود، در صورتی که اثر مثبت پلاسیبو 5 درصد بود.

روغن درخت چای و نرولیدول

استفاده از روغن درخت چای، یک روش طبیعی مناسب برای درمان خارش سری بوده که بر اثر شپش به وجود آمده است. طبق مطالعات آزمایشگاهی انجام شده در سال 2012، روغن درخت چای با غلظت یک درصد توانست تمامی ‌شپش‌های سر استفاده شده در نمونه آزمایش را در مدت 30 دقیقه از بین ببرد.

همچنین محققان ماده طبیعی دیگری با نام نرولیدول که در بعضی از گیاهان وجود دارد را نیز مورد آزمایش قرار دادند؛ در این آزمایش، نیمی‌ از تخم‌های شپشی که در معرض نرولیدول یک درصد قرار گرفتند، پس از گذشت چهار روز باز نشدند.

چگونه از ابتلا به خارش پوست سر پیشگیری کنیم؟

شما می‌توانید برای کاهش ریسک ابتلا به خارش پوست سر، موهای خود را به صورت منظم بشویید تا چربی‌های ایجاد شده در این قسمت از بین بروند. برای جلوگیری از تحریک و خشک شدن پوست سر، موها را با آب گرم (نه آب بیش از حد داغ) شستشو دهید.

برای جلوگیری از تحریک حساسیت بدن و واکنش‌های به آن از مصرف مواد زیر خودداری کنید: 

• مواد رنگ‌زا
• عطرها
• مواد شیمیایی

از افرادی که سر آن‌ها دارای شپش است، دوری کنید. برای این کار باید از استفاده از وسایل زیر به صورت مشترک با این افراد خودداری کنید:

• شانه
• برس
• کلاه
• حوله
• کلاه ایمنی
• روبالشتی

با رعایت این نکات ساده به خارش سر مبتلا نمی‌شوید.

شناسایی علت و روش‌های درمان خارش سر

در صورتی که خارش سر دارید، از آلرژن‌ها دوری کرده و سریع به پزشک مراجعه کنید. پزشک سعی می‌کند علت خارش سر را پیدا کند، سپس روش‌های درمانی برای خارش سر را ارائه می‌دهد. استفاده از شامپو ضد شوره و ضد قارچ، ژل‌ها و محصولات مناسب در این زمینه می‌تواند خارش پوست سر را کاهش دهد. پیدا کردن بهترین متخصص در این زمینه اهمیت زیادی دارد. هر چقدر تخصص پزشک کامل‌تر باشد، پیدا کردن علت و ارائه راهکار درمانی آسان‌تر است. برای دریافت نوبت از بهترین متخصص پوست و موی شهرتان نگران نباشید. ساکن هر شهری از ایران که باشید، تعدادی از بهترین متخصص‌های پوست در شهر شما حضور دارند. برای مثال، اگر ساکن مشهد هستید، از میان بیش از 24 می‌توانید متخصص مورد نظر خود را پیدا کرده و برای ملاقات حضوری یا آنلاین از او نوبت بگیرید. اگر سوالی در ذهن شما باقی مانده است، در بخش کامنت برایمان بنویسید. کارشناسان سلامت دکتر دکتر در اسرع وقت به شما پاسخ می‌دهند.

سوالات متداول خارش سر

منابع: 

healthline

medicalnewstoday