تا حالا از نزدیک قارچ سمی دیده‌اید؟ تفاوت این گونه قارچ‌ها را با قارچ‌های خوراکی می‌دانید؟ احتمالا در طبیعت قارچ‌هایی که در کوه و دشت می‌رویند را دیده‌اید و خواسته باشید آنها را بچینید. ولی باید به شما هشدار دهیم که مسمومیت با قارچ سمی بسیار خطرناک است؟ در این مقاله درباره‌ی مسمومیت با قارچ سمی صحبت خواهیم کرد.
توجه: از چیدن و خوردن هر گونه قارچ در طبیعت خودداری کنید و از قارچ‌های بسته بندی برای پخت و پز استفاده کنید.
مسمومیت با قارچ سمی چیست؟
سالانه تعداد زیادی از مردم در سراسر دنیا به دلیل خوردن قارچ‌هایی که در حیاط و یا طبیعت پیدا کرده‌اند، دچار مسمومیت غذایی می‌شوند. این نوع از قارچ‌ها سمی بوده و نباید خورده شوند. تشخیص خوراکی بودن و یا نبودن قارچ‌ها بسیار دشوار است. قارچ‌های سمی باعث ایجاد حالتی ناخوشایند در افراد شده و گاهی حتی ممکن است کشنده باشند.
علائم مسمومیت غذایی با قارچ سمی چیست؟
نشانه‌های رایج این نوع مسمومیت غذایی شامل:
- حالت تهوع
- دل پیچه
- استفراغ
- سر درد
- سر گیجه
- قرمز شدن و تغییر حرارت پوست صورت و شکم
- تپش قلب
نشانه‌های شدیدتر بیماری شامل:
- تشنج
- توهم
- مشکلات تنفسی
- نارسایی کبدی و کلیوی
- کما
- مرگ
گاهی علائم درست بعد از خوردن قارچ سمی پدیدار می‌شود، در برخی موارد هم بعد از چندین ساعت نشانه‌های در فرد ظاهر خواهند شد. علائمی که بعد از ۲ ساعت ظاهر می‌شوند، کم‌تر از علائمی که بعد از ۶ ساعت ظاهر می‌شوند خطرناک اند.
علت مسمومیت
خوردن قارچ سمی باعث مسمومیت غذایی خواهد شد.
چگونه قارچ سمی را از قارچ خوراکی تشخیص دهیم؟
روش اول – ظاهر قارچ را به دقت بررسی کرده و احتیاط کنید
یک: قارچ‌هایی را انتخاب کنید که هاگدان سفید رنگ نداشته باشند:
به دنبال قارچ‌هایی باشید که هاگدان قهوه‌ای و یا زرد متمایل به قهوه‌ای داشته باشند. با وجود اینکه برخی از قارچ‌هایی با هاگدان سفید رنگ خوراکی هستند، سمی‌ترین و کشنده‌ترین گروه قارچ‌ها یعنی خانواده‌ی آمانیتا (Amanitas) تقریباً همیشه هاگدان‌های سفید رنگ دارند.
دو: قارچ‌هایی را انتخاب کنید که کلاهک و یا ساقه‌ی قرمز رنگ نداشته باشند:
قارچ‌هایی را انتخاب کنید که کلاهک و ساقه‌ی قهوه‌ای و یا زرد متمایل به قهوه‌ای داشته باشند. بسیاری از قارچ‌های قرمز سمی هستند.
- در واقع قارچ‌های قرمز از رنگ خود به عنوان یک سیستم هشدار طبیعی استفاده می‌کنند تا تغذیه کننده – از جمله انسان – را از خود دور کنند.
سه: به دنبال قارچ‌هایی بدون فلس روی کلاهک باشید
از قارچ‌هایی که دارای فلس و یا نقاط سایه و روشن روی کلاهک هستند، دوری کنید. این نقاط سایه و روشن خود را به صورت نقاط روی کلاهک نشان می‌دهند. این نقاط در میان قارچ‌های سمی بسیار شایع است.
- برای مثال قارچ‌های سفید ممکن است فلس‌های زرد متمایل به قهوه‌ای یا قهوه‌ای روی کلاهک داشته باشند.
چهار: به دنبال قارچ‌هایی فاقد حلقه روی ساقه باشید
به زیر کلاهک نگاهی بیندازید و به دنبال حلقه‌ای دامن مانند به شکل یک کلاهک کوچک روی ساقه باشید. اگر قارچی که انتخاب کردید، این حلقه را داشته باشد، از مصرف آن خودداری کنید. چرا که بسیاری از قارچ‌های سمی دارای این حلقه هستند.
پنج: هنگامی که برای جمع آوری قارچ می‌روید، دو سبد به همراه داشته باشید
قارچ‌هایی که از خوراکی بودن آن اطمینان دارید درون یک سبد و قارچ‌هایی که به آنها شک دارید در سبد دیگر قرار دهید.
- با دست زدن به قارچ سمی مشکلی برای فرد به وجود نمی آید. با یک کارشناس در مورد تشخیص قارچ‌هایی که به آنها شک دارید، استفاده کنید.
- می‌توانید با کارشناسان بخش قارچ شناسی دانشگاه محل اقامت خود مشورت کنید
- قارچ‌های خوراکی در منطقه‌ی مخصوصی رشد نمی‌کنند. این گونه از قارچ‌ها در جنگل، روی درختان و … رشد می‌کنند.
- زمان جمع آوری قارچ‌ها نیازی به پوشیدن دستکش نیست.
شش: تا زمانی که صد در صد در مورد خوراکی بودن قارچ مطمئن نشده‌اید، آن را مصرف نکنید
زمانی که قارچ‌ها را جمع آوری می‌کنید، بسیار محتاط باشید و فراموش نکنید که بسیاری از قارچ‌های سمی و غیر سمی بسیار به هم شباهت دارند.
برخی از انواع قارچ‌ها در طی مراحل رشد، از نظر ظاهری تغییر می‌کنند و همین مسئله تشخیص آنها را دشوارتر خواهد کرد.
- برای مثال، قارچ‌های متعلق به یک دسته‌ی خاص به دلیل قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید ممکن است تغییر رنگ دهند.
- به نظر کارشناسان تا زمانی که یک قارچ وحشی سه بار تشخیص داده نشده، نباید مصرف شود. یک کارشناس باید هر سه بار این تشخیص را تایید کند.
روش دوم – تشخیص گونه‌های قارچ خوراکی رایج
- برای پیدا کردن قارچ پور چینی (porcini mushrooms) یا قارچ تیره سر به دنبال قارچ‌هایی با اندازه‌ی متوسط با کلاهکی به رنگ قهوه‌ای یا زرد متمایل به قهوه‌ای باشید.
در نزدیکی درختان کاج نوئل، نراد و کاج معمولی به دنبال این گونه از قارچ باشید. قارچ‌های پور چینی معمولا اوایل زمستان در مناطقی با ارتفاع پایین و فصل تابستان در مناطقی با ارتفاع بالا قابل برداشت خواهند بود. معمولاً ساقه‌ی این نوع قارچ هرچه به سمت کلاهک می‌رود نازک‌تر می‌شود.
- برای پیدا کردن قارچ چنترل (Chanterelles) به دنبال قارچ‌هایی با کلاهک کوچک با مرکزی مقعر باشید
برای پیدا کردن این گونه از قارچ به دنبال قارچ‌هایی زرد و یا زرد طلایی با لبه‌هایی چین دار و برآمده به سمت بیرون باشید. ساقه‌ی این قارچ شیپور مانند بوده و در نقطه‌ی اتصال به کلاهک ضخیم‌تر می‌شود. قارچ‌های چنترل معمولاً در پاییز تا اوایل بهار در زیر درختان تیره‌ی مخروطیان و درختان چوب سخت می‌رویند.
- برای پیدا کردن قارچ پفی یا صدفی (Puffballs) به دنبال قارچ‌هایی با کلاهک کروی به رنگ سفید یا زرد متمایل به قهوه‌ای کم رنگ باشید
این نوع از قارچ‌ها به دلیل ساختار ویژه‌ی خود معمولاً به راحتی قابل تشخیص هستند و معمولا در فصل پاییز و زمستان در مسیرهای عبوری و حاشیه‌ی بیشه زار ها می‌رویند.
یک قارچ پفی را از وسط نصف کنید اگر داخل آن سفید باشد برای خوردن مناسب است. اگر داخل آن زرد و یا قهوه‌ای شده باشد، نباید آن را مصرف کرد.
- برای پیدا کردن قارچ ژولیده (Shags) به دنبال قارچ‌هایی با کلاهک دراز و ستون مانند به همراه فلس‌هایی ورقه ورقه باشید
این نوع از قارچ به دلیل داشتن هاگدان‌های بی شمار تیغ مانندی که روی ساقه‌ی توخالی آویزان شده اند، شناخته می‌شود. این نوع از قارچ به خوبی در مناطق شهری مرطوب و خنک می‌رویند. این نوع قارچ را در نزدیکی جاده‌های شلوغ و پر رفت و آمد جمع آوری نکنید، چرا که احتمال آلودگی آن با دود ناشی از خودروها وجود دارد.
روش سوم – اطلاعات خود را در مورد قارچ‌ها افزایش دهید
- یک: به گروه‌های قارچ شناسی محلی بپیوندید
- دو: کتاب‌های راهنمای صحرایی قارچ‌ها را خریداری کرده و آنها را به دقت مطالعه کنید
- سه: در کلاس‌های قارچ شناسی دانشگاه محل اقامت خود شرکت کنید
از کجا بفهمیم قارچ سمی خورده‌ایم؟
تشخیص این نوع مسمومیت غذایی دشوار است. پزشک بعد از معاینه و گرفتن شرح حال و پرسیدن سوالاتی در مورد علائم بیمار، در مورد آخرین غذایی که فرد خورده هم از او خواهد پرسید. تشخیص پزشک به اطلاعاتی که بیمار در اختیارش قرار می‌دهد، بستگی دارد.
نکات و توصیه‌های مهم در پیشگیری از مسمومیت با قارچ سمی
با نخوردن قارچ‌هایی که در طبیعت جمع آوری شده، می‌توان از مسمومیت غذایی پیشگیری کرد. تشخیص سمی بودن و یا نبودن قارچ‌ها دشوار است، چرا که در برخی موارد این دو نوع قارچ در کنار هم رشد می‌کنند.
هیچ آزمایشی نمی‌تواند با قطعیت به شما بگوید که قارچی که در طبیعت می‌بینید، خوراکی است یا خیر. پس فرض کنید که همه‌ی قارچ‌های وحشی، سمی هستند و قارچ مورد نیاز خود را از فروشگاه‌های مواد غذایی تهیه کنید.
قارچ‌هایی که روی زمین می‌رویند به نسبت قارچ‌هایی که روی تنه‌ی درختان هستند، خطرناک‌تر اند. قارچ‌های روییده در جنگل هم به نسبت قارچ‌هایی که در باغچه‌ی حیاط رشد می‌کنند هم خطر بیشتری به دنبال خواهند داشت. فراموش نکنید که پختن یک قارچ سمی باعث از بین رفتن ماده‌ی سمی آن نخواهد شد
مسمومیت با قارچ سمی را چگونه درمان کنیم؟
اگر مشکوک به مسمومیت با قارچ سمی هستید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. اگر فردی که دچار مسمومیت شده، هوشیاری خود را از دست داده است، حتماً با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
اگر همراه فرد دچار مسمومیت به اورژانس بیمارستان مراجعه کردید، حتماً مقداری از قارچ مصرفی را هم با خود همراه داشته باشید.
اگر بیمار استفراغ کند، خطر تا حد زیادی رفع خواهد شد. زغال فعال ماده‌ی تحریک کننده‌ی استفراغ است که ممکن است برای فرد تجویز شود.
پزشک ضربان قلب، فشار خون و درجه حرارت بیمار را اندازه گیری کرده و شدت گرفتن احتمالی علاذم را به دقت زیر نظر خواهد گرفت. اگر فرد علاذم مسمومیت شدید نداشته و یا اینکه قارچ مصرفی بی ضرر تشخیص داده شود، مرخص خواهد شد.
از همراه فرد خواسته خواهد شد که به مدت ۲۴ ساعت فرد را زیر نظر داشته باشد و در صورت بروز هرگونه نشانه‌ای از مسمومیت غذایی با قارچ سمی به او اطلاع دهد.
عوارض جانبی و مشکلات خوردن قارچ سمی
عوارض کوتاه مدت مسمومیت با قارچ سمی بسیار ناخوشایند بوده و بیش‌تر به شکل اسهال و استفراغ خود را نشان می‌دهند. مدت زمان بهبود علاذم شدیدتر احتمالاً طولانی‌تر بوده و یا حتی ممکن است به آسیب‌های دائمی منجر شود.
سوالاتی که باید با پزشک مطرح کرد
- آیا قارچ‌های سمی برای حیوان خانگی مضر هستند؟
- آیا داروهای ضد تهوع در این مورد کمک کننده هستند؟
- از کجا می‌توان فهمید که فرد قارچ سمی مصرف کرده است؟
شما می‌توانید هرگونه سوال در رابطه با موضوع این مقاله را در بخش نظرات بنویسید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ داده شود.
منبع:
سلام ممنون از بابت اطلاعات مفیدی که دادید. پسر من 12 سالشه. دیشب یک عدد قارچ خورد بعد استفراغ کرد و دل درد داشت.پدرم هم خو رده بود ولی او 4 تا. بردیم دکتر و هر دو را بستری کردند. امروز ظهر مرخص شدند ولی بازم حالت تهوع و دل درد دارد و پدرم نیز سردرد دارد. پسرم یبوست گرفته. آیا از مسمومیت است؟ این عوارض چند روز طول می کشد و چکار کنیم؟تشکر
حس میکنم الان از طریق مجیک ماشروم مسموم شدم و نمیخوامم به دکتر مراجعه کنم شما چه راه حلی دارین که بتونم به صورت ساده تخلیه کنم معده خودمو چون واقعا شکم درد بدی دارم امیدوارم جوابمو همین لحظه بگیرم و کمکم کنه
مادربزرگم از باغچه قارچ جمع کرده بود و سرخش کرد و گفت بخورید سمی نیست و من بعد اینکه خوردم چن ساعت بعدش استفراغ کردم و حالم بده سرم درد میکنه الام هم سرگیجه دارم هم تپش قلب گرفتم تنگی نفس هم دارم کم کم پیدا میکنم