زخم باز به آسیبی داخلی یا خارجی گفته می‌شود که بافت داخلی را در معرض محیط خارجی قرار می‌دهد. درمان زخم مراحلی از جمله جلوگیری از خونریزی، تمیز و ضدعفونی‌کردن و بستن اصولی دارد. بسته به اینکه زخم باز از چه نوعی است (بریدگی، پارگی یا …)، باید در راستای درمانش در منزل یا کلینیک‌های درمانی اقدام کنید. زخم‌های باز کوچک معمولا با کمی فشاردادن و بستن با باند درمان می‌شوند اما زخم‌هایی که باز و بزرگ‌اند به اقدامات پزشکی جدی نیاز دارند.
در این مقاله درباره زخم‌های باز، انواع و درمان و نکاتی هم برای مراقبت و پیشگیری از ایجادش صحبت می‌کنیم. برای مطالعه این مقاله به حدود ۶ دقیقه زمان نیاز دارید.
زخم باز چیست؟
معمولا امکان درمان زخم‌های باز جزئی در خانه وجود دارد اما زخم‌های بزرگ یا زخم‌هایی که خونریزی را متوقف نمی‌کنند، نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند.
زخم باز نوعی آسیبدیدگی بافت پوست است که در خارج یا زیر آن رخ می‌دهد. تقریبا همه در مقطعی از زندگی خود دچارشدن به زخمی باز را تجربه خواهند کرد.
سقوط یا برخورد با اجسام نوک تیز و تصادفات رانندگی از شایع ترین علل زخم‌های باز هستند. در صورت وقوع حادثه‌ای جدی، باید فوری و سریع به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. این امر به ویژه در مواردی که خونریزی زیاد است یا خونریزی بیش از ۲۰ دقیقه طول می‌کشد از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود.
| عوارض زخم باز | زهکشی، چرک غلیظ سبز، زرد یا قهوه‌ای، چرک با بوی بد، تب بیش از ۳۸ درجه سانتیگراد برای بیش از چهار ساعت، وجود توده‌ای حساس در کشاله ران یا زیر بغل و وجود زخمی که خوب نمی‌شود |
| درمان خانگی | سیر، زردچوبه، آلوئه‌ورا، عسل، روغن نارگیل |
| داروها و درمان مناسب | پنی‌سلین، آنتی‌بیوتیک‌ها |
انواع زخم باز
چهار نوع زخم از نوع باز وجود دارد که در دسته‌بندی‌های زیر معرفی می‌شوند:
سایش
ساییدگی زمانی اتفاق می‌افتد که پوست شما روی یک سطح زبر یا سخت ساییده یا خراشیده شود. در این حالت، معمولا خونریزی زیادی وجود ندارد، اما برای جلوگیری از عفونت، زخم باید شسته و تمیز شود.
پارگی
پارگی هم نوعی جراحت است که به‌شکل بریده‌شدن بخشی از پوست و قرارگرفتن بافت زیر آن در معرض محیط دیده می‌شود. آسیبدیدگی با چاقو، ابزار و ماشین‌آلات از علل شایع پارگی هستند. در پارگی‌های زخم باز عمیق، امکان خونریزی شدید و گسترده وجود دارد. با رعایت نکات مراقبتی مراحل ترمیم زخم به‌خوبی پیش خواهد رفت.
سوراخ‌شدن
سوراخ‌شدن هم به‌واسطه برخورد پوست با جسمی نوک‌تیز مانند میخ یا سوزن ایجاد می‌شود. در موارد جدی‌تر، برخورد گلوله با پوست هم باعث سوراخ‌شدن آن می‌شود.
سوراخ‌شدن با گلوله با خونریزی زیاد همراه است و میتواند اندام‌های داخلی را دچار آسیب‌های جدی کند. در موارد محدود هم ممکن است که در سوراخ‌های کوچک ایجادشده روی پوست، عفونت و میکروب وارد شود و مشکلاتی مانند کزاز را رقم بزند.
صدمه جداشدگی
در این حالت، صدمه‌ای به پوست و بافت بدن وارد می‌شود که باعث بیرون‌زدگی گوشت از زیر پوست می‌شود. انفجار و شلیک گلوله و تصادفات مختلف منجر به چنین وضعیتی می‌شوند. این مشکلات نیاز به عمل‌کردن نزد متخصص جراحی دارند.
درمان زخم باز چگونه است؟
برخی از زخم‌ها در خانه درمان می‌شوند و برخی دیگر نیاز به مراجعه به پزشک دارند. حواستان باشد که در صورت لزوم به اورژانس یا پزشک مراجعه کنید. نگذارید که با سهل‌انگاری مشکلات جدی رخ بدهد یا زخم مزمن شکل بگیرد.
درمان پزشکی
پزشک از تکنیک‌های مختلفی برای درمان زخم‌های باز شما استفاده می‌کند. پس از تمیز‌کردن و احتمالا بی‌حس‌کردن ناحیه، زخم را با استفاده از چسب یا بخیه زخم باز می‌ببندد. در صورت وجود زخم سوراخ‌شده، امکان دارد که نیاز به واکسن کزاز هم باشد.
بسته به محل زخم و احتمال عفونت، گاهی پزشک زخم را نمی‌بندد و می‌گذارد تا به طور طبیعی بهبود پیدا کند. درمان دیگر برای زخم باز هم شامل استفاده از داروهای ضددرد می‌شود.
در صورت وجود عفونت یا خطر بالای ابتلا به عفونت، ممکن است که پزشک پنی‌سیلین یا آنتی‌بیوتیک دیگری را هم تجویز کند. در برخی موارد نیاز به جراحی زخم باز وجود دارد.
اگر قسمتی از بدن بریده شده باشد، برای درمان نیاز به دریافت کمک‌های حرفه‌ای در بیمارستان است. آن قسمت بدن را در گاز استریل مرطوب بپیچید و آن را در یخ قرار دهید.
دقت کنید که زخم خود را در حمام یا دوش خیس نکنید. به خشک کردن زخم باز دقت داشته باشید. چون ترکردن بیش از حد زخم میتواند باکتری‌ها را از سایر قسمت‌های بدن به داخل آن پخش کند.
بیشتر زخم‌ها بریدگی‌ها و خراش‌های جزئی هستند که با مراقبت مناسب می‌توانید به تنهایی در خانه آنها را کنترل کنید. اما برخی از زخم ها جدی تر هستند.
دکتر مایکل یاکوویان (Michael Yaakovian) جراح و متخصص مراقبت از زخم می‌گوید:
اگر زخم عمیق است و می‌توانید چربی یا ساختارهای زیرین مانند تاندون یا عضله را ببینید، حتما باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. احتمالا این زخم باید بسته شود. اگر دچار آلودگی هم باشد، ممکن است نیاز به شست‌وشو داشته باشد و آنتی بیوتیک هم تجویز شود.
درمان خانگی
برای درمان خانگی زخم باز باید به موارد زیر دقت کنید:
- ابتدا زخم را بشویید و ضدعفونی کنید تا تمام آلودگی‌ها پاک شوند.
- برای کنترل خونریزی و تورم سعی کنید که روی ناحیه فشار بیاورید.
- هنگام پیچیدن زخم، همیشه از یک پانسمان یا باند استریل استفاده کنید.
- زخم‌های بسیار جزئی می‌توانند بدون پانسمان بهبود پیدا کنند.
- باید زخم را به مدت پنج روز تمیز و خشک نگه دارید.
زخم‌های باز معمولا با درد همراه هستند. برای تسکین وضعیت از استامینوفن کمک بگیرید. از محصولات حاوی آسپرین خودداری کنید زیرا می‌توانند باعث خونریزی یا طولانی‌شدن بهبود شوند.
برای درمان خانگی زخم باز از مواد زیر هم استفاده کنید:
- خمیر زردچوبه؛ ترکیبی در زردچوبه به نام کورکومین دارای خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی قوی است و میتواند باعث بهبود زخم شود.
- آلوئه ورا؛ این مورد هم از خانواده کاکتوس‌ها است. برگ‌های گیاه آلوئه‌ورا حاوی ماده ژل‌مانند غنی از مواد معدنی و ویتامین هستند که باعث بهبود زخم می‌شود.
- روغن نارگیل؛ روغن نارگیل به دلیل غلظت بالای مونولورین یعنی نوعی اسید چرب با اثرات ضدمیکروبی میتواند باعث بهبود زخمی باز شود.
- سیر؛ این ماده هم حاوی ترکیبی به نام آلیسین است که خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی دارد.
- عسل؛ درمان زخمی باز با عسل هم توصیه می‌شود اما باید بدانید که این روش‌ها پشتوانه علمی دقیقی ندارند.
چه زمانی باید به اورژانس یا پزشک مراجعه کرد؟
اگرچه می‌توانید برخی از زخم‌ها را در خانه درمان کنید، اما در موارد زیر چنین چیزی مقدور نیست و باید نزد پزشک بروید:
- یک زخم باز عمیق‌تر از ۱.۵ سانتی‌متر است.
- زخم با خونریزی همراه است و با فشار مستقیم متوقف نمی‌شود.
- خونریزی بیش از ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.
- خونریزی نتیجه تصادفی جدی است.
یکی از بهترین روش‌ها برای وقت‌گرفتن از پزشکان مختلف، استفاده از سایت دکتردکتر و دریافت نوبت اینترنتی است. با این روش در وقت و مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کنید.
عوارض زخم باز چیست؟
عارضه اصلی زخم‌های باز خطر عفونت است. اگر سوراخ، پارگی عمیق یا تصادف جدی داشتید و علائم خونریزی یا عفونت قابل‌توجهی را تجربه کردید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
علائم خونریزی شامل خونریزی مداومی است که به فشار مستقیم متوقف نمی‌شود. این علائم می‌توانند حاکی از بروز عفونت هم باشند:
- افزایش زهکشی
- چرک غلیظ سبز، زرد یا قهوه‌ای
- چرک با بوی بد
- تب بیش از ۳۸ درجه سانتیگراد برای بیش از چهار ساعت
- وجود توده‌ای حساس در کشاله ران یا زیر بغل
- وجود زخمی که خوب نمی‌شود
در صورت ایجاد عفونت باکتریایی، پزشک زخم را تخلیه یا جدا و اغلب آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. در موارد جدی، ممکن است برای برداشتن بافت زخم عفونی و گاهی اوقات بافت اطراف زخم باز نیز به جراحی نیاز داشته باشید.
عوارض دیگر زخم باز به‌شرح زیر هستند:
- قفل‌شدن فک؛ این عارضه در اثر عفونت ناشی از باکتری‌های عامل کزاز ایجاد می‌شود و میتواند باعث انقباض عضلات در فک و گردن شود.
- فاشئیت نکروزان (Necrotizing fasciitis)؛ این مورد نوعی عفونت شدید بافت نرم است که توسط باکتری‌های مختلف از جمله کلستریدیوم و استرپتوکوک ایجاد می‌شود. این وضعیت میتواند منجر به از دست‌دادن بافت شود.
- سلولیت؛ نوعی عفونت پوستی است.
محصولات درمان زخم باز چیست؟
برای خوب‌شدن زخم‌های باز چه باید کرد؟ استفاده از محصولات زیر را به‌خاطر داشته باشید. بهترین پماد برای زخم باز برای جلوگیری از عفونت، پمادهای آنتی بیوتیکی هستند:
- باسیتراسین (Bacitracin)
- پلی اسپورین (Polyspori)
- نئوسپورین (Neosporin)
زخم را با یک باند بپوشانید تا از ورود باکتری‌های مضر و کثیف به آن جلوگیری کنید. بانداژ را ۳ بار در روز عوض و علائم عفونت را کنترل کنید. اگر بانداژ خیس یا کثیف شد آن را عوض کنید.
اسپری زخم باز هم برای ضدعفونی‌کردن محل جراحت در بازار موجود است. برای مثال، اسپری سیلوسپت (silovsept) از جمله مواردی است که الکل و مواد سمی ندارد و حاوی نانو کلوِیید نقره است که باعث ترمیم جای زخم و تمیز نگه‌داشتن آن می‌شود.
نکات مهم مراقبت از زخم باز چیست؟
در صورت کبودی یا تورم از یخ استفاده کنید و به زخم دست نزنید. اگر زمانی را در خارج از منزل می‌گذرانید، از کرم ضد آفتابی استفاده کنید که فاکتور محافظتی ۳۰ در برابر آفتاب (SPF) دارد. از کرم ضدآفتاب روی آن ناحیه استفاده کنید تا زمانی که به طور کامل بهبود پیدا کند.
به نکات ساده اما مهم زیر هم درباره مراقبت از زخم بازشده دقت داشته باشید:
- دست هایتان را بشویید تا خطر عفونت کم شود.
- زخم را تمیز نگه دارید.
- از پماد آنتی‌بیوتیک برای زخم باز استفاده کنید.
- پوشاندن زخم باز در صورت امکان هم واجب است.
- پانسمان را عوض کنید.
- در صورت نیاز، واکسن کزاز بزنید.
- مراقب علائم عفونت باشید. این موضوع در زمان رسیدگی به زخم باز کیست مویی و موارد مشابه بسیار مهم است.
اگر نکات بهداشتی را رعایت نکنید، زخم باز و ایدز و مشکلات جدی مشابه دیگر اصلا دور از ذهن نیستند. برای مثال، اگر زخم بازتان در معرض مخاط و خون آلوده به ایدز قرار بگیرد، امکان ابتلا قوت می‌گیرد.
در مواردی مانند سزارین هم امکان وقوع زخم‌های باز وجود دارد. برای مراقبت از زخم باز سزارین باید محل زخم را با شستن آن با آب و صابون ملایم تمیز نگه دارید.
پیشگیری از ایجاد زخم باز چگونه است؟
پیشگیری از ایجاد زخم باز هم اهمیت زیادی دارد. از جمله روش‌هایی که به شما در این راه کمک می‌کنند باید به رعایت احتیاط اشاره کنیم. برای مثال با اجتناب از آب داغ، آتش سوزی، اشیا نوک تیز و خطرات مشابه، خود را از آسیب‌های پوستی دور نگه دارید.
با ورزش‌کردن و تحرک و داشتن رژیم غذایی سالم هم می‌توانید بدنتان را در برابر بروز آسیب‌ها و زخم مقاوم کنید. وزنتان را متعادل نگه دارید و بهداشت را رعایت کنید. حواستان به ترک سیگار هم باشد تا میزان آسیب‌پذیری‌تان نسبت به زخم‌شدن بدن در نواحی مختلف کم شود. از شناکردن با زخم باز در استخر هم برای حفظ سلامت خودتان و دیگران به‌طور جدی پرهیز کنید.
سوالات متداول زخم باز
سوزش زخم باز نشانه چیست؟
این نوع درد به دلیل آسیب به اعصاب در محل زخم رخ می‌دهد.
خارش زخم باز نشانه چیست؟
خارش یک علامت شایع و ناراحت‌کننده از روند بهبود است. زخم هایی که خارش دارند معمولا در مسیر بهبود قرار دارند. اگر خارش شدید باشد یا با علائم دیگری مانند قرمزی، تورم یا چرک همراه باشد، ممکن است که عفونت رخ بدهد.
آیا تاتو زخم باز است؟
بله. از آنجایی که خالکوبی یک زخم باز به حساب می‌آید، مهم است که اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از احتمال عفونت انجام دهید.
منابع:
ممنونم مفید بود