شناخت بیماری های پوستی امری مهم در جهت کنترل علائم و عوارض آنهاست. آکنه، اگزما، پسوریازیس، سرطان پوست، لک و پیس، بیماری پروانهای و سرخک، از انواع بیماری های پوستی هستند. بعضی از این بیماریها، در گروه بیماری های شایع پوستی و بعضی دیگر در گروه بیماریهای نادر قرار میگیرند. اما بیماریهایی مانند زگیل تناسلی، سیفلیس، تبخال دهانی، تبخال تناسلی، آبله مرغان و زونا بیماری پوستی نیستند. بلکه بیماریهای عفونی و ویروسیاند که موجب بروز مشکلات پوستی میشوند. پر واضح است که برای درمان بیماریهای پوستی، باید به دکتر پوست مراجعه کنید تا با درمانهای پزشکی و خانگی، وارد مسیر درمان شوید.
برای توضیح دقیقتر، این مطلب از دکتردکتر را به بررسی بیماری های پوستی اختصاص میدهیم. برای خواندن این مطلب، به ۷ دقیقه زمان نیاز دارید.
درپایان اگر سوالی درباره انواع بیماری های پوستی داشتید، میتوانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
بیماری های پوستی چیست و چرا ایجاد میشوند؟
بیماریهای پوستی، مشکلات مختلفی هستند که میتوانند بر ظاهر و عملکرد پوست تأثیر بگذارند. بیماریهای پوستی، ۱.۷۹٪ بیماریهای جهان را شامل میشوند. بر این اساس، تقریبا از هر ۴ نفر، 1 نفر در جهان به یکی از انواع بیماری پوستی دچار است. این بیماریها ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونتها، اختلالات خودایمنی، آلرژیها، عوامل ژنتیکی یا محیطی باشند. برای درمان این بیماریها، باید به دکتر پوست مراجعه کنید. در ادامه، مهمترین انواع بیماریهای پوستی را معرفی خواهیم کرد:
کورک یا دُمَل
کورک (Boil) یا دمل، نوعی جوش بزرگ، چرکین و بسیار دردناک است که به دلیل عفونت فولیکولهای مو، روی پوست ظاهر میشود. جوش کورک، یک مشکل نادر نیست و بیشتر مردم آن را تجربه میکنند. اما گروهی از افراد، بیشتر از دیگران در معرض این مشکل پوستی هستند. برای مثال افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند و توانایی بدنیشان برای مقابله با عفونت ضعیف است. سایر شرایط خاص را بررسی میکنیم:
- ابتلا به بیماری های پوستی مانند آکنه و اگزما
- سیستم ایمنی ضعیف
- تماس پوستی با افراد مبتلا به عفونت استافیلوکوک
جوش و کورک، با گذشت زمان از بین میرود. ولی چنانچه اندازه آن بسیار بزرگ باشد، بهتر است برای اقدامهای درمانی به دکتر پوست مراجعه کنید. متاسفانه برخی افراد برای اینکه از درد جوش خلاص شوند، آن را فشار میدهند. این کار بسیار اشتباه است و عفونت لایه زیرین پوست را گسترش میدهد. پس بهتر است به جوشهای کورک دست نزنید زیرا میتوان آن را جزئی از بیماریهای پوستی واگیردار به حساب آورد.
آکنه
آکنه (Acne)، یکی از شایعترین بیماری های پوستی در سراسر جهان است. برخلاف باور عمومی، آکنه همان جوش نیست؛ زیرا آکنه از تجمع چندین ضایعه پوستی در یک ناحیه مشخص ایجاد میشود، در حالی که جوش معمولاً به یک یا چند برآمدگی چرکی منفرد اشاره دارد. ضایعات آکنه عمدتاً در نواحی صورت، گردن، قفسه سینه و پشت ظاهر میشوند. شایعترین نوع آکنه، آکنه ولگاریس نام دارد که به دو دسته التهابی و غیرالتهابی تقسیم میشود. در موارد خفیف آکنه، مشاوره با پزشک داروساز و مصرف داروهای تجویز شده میتواند مؤثر باشد. استفاده از ویتامینهای مختلف مثل سرم ویتامین سی میتواند برای بهبود آکنه و جای زخم حاصل از آن مفید باشد. بااینحال، در صورت شدید بودن عارضه، مراجعه به متخصص پوست و دریافت درمانهای تخصصی ضروری است.
آکنه روزاسه
آکنه روزاسه (Acne Rosacea)، یکی از بیماریهای التهاب پوست است که علائم آن روی بینی و گونهها ظاهر میشوند. اولین نشانههای روزاسه، شامل تورم بینی و گونهها، چرب شدن و قرمزی پوست هستند. قرمزی ناشی از روزاسه، اغلب طولانیمدت و مشکلساز است. سایر علائم مربوط به روزاسه، موارد زیر را شامل میشوند:
- درد چشم ( در صورت امتداد بثوراتها تا چشمها)
- قرمزی چشم
- سوزن سوزن شدن پوست
- التهاب پوست
- احساس خارش در چشمها و پوست
- آبریزش بینی
- خشکی چشم
- خطر از دست دادن بینایی
در صورت تشدید روزاسه، بثوراتها به چشمها نیز میرسند که بسیار خطرناک است. چنانچه التهاب پوستی شدید باشد، فرد مبتلا باید به پزشک پوست مراجعه کند. همچنبن، علائم آکنه روزاسه، با بعضی از بیماری های پوستی مانند آکنه، عفونت قارچی پوست، فولیکولیت عفونی، و راشهای پروانهای ناشی از بیماری لوپوس مشابهت دارد. با اینحال، تشخیص افتراقی روزاسه درهمان معاینه اولیه توسط دکتر پوست امکان پذیر است.
اگزما یا درماتیت آتوپیک
اگزما (eczema) یا درماتیت آتوپیک، یکی از بیماری های پوستی مزمن است که باعث خشکی، خارش و التهاب پوست میشود. علت بروز اگزما، تماس مستقیم با یک محرک آلرژیزا است که شناسایی و اجتناب از آنان، خطر تشدید اگزما را کاهش میدهد. علائم و نشانههای اگزما شامل آلرژی، تب، ضخامت و خشکی پوست هستند. همچنین در موارد شدیدتر، خطر ابتلا به آسم نیز فرد را تهدید میکند. با اینکه تمام گروههای سنی در معرض ابتلا به اگزما قرار دارند، اما میزان شیوع بیماری در بین نوزادان و کودکان بیشتر است. دلایل بروز اگزما وسیعاند که مهمترین آنها را در جدول زیر آوردهایم:
| دلایل بروز بیماری | توضیحات کلی |
| ژنتیک | در صورت وجود سوابق ژنتیکی، احتمال ابتلا به اگزما بیشتر است. |
| سیستم ایمنی | سیستم ایمنی بدن در برخورد با یک محرک ساده، وارد فرآیند دفاع ( پاسخ التهابی ) میشود. پاسخهای التهابی، علائم اگزما را در پوست ایجاد میکنند. |
| شرایط محیطی | برخورد با محرکهای آلرژن مانند گرده گل، موی حیوانات خانگی، مصرف بعضی از ادویهها |
| وضعیت روانی | وجود منابع استرس و اضطراب شدید و کنترل نشده |
برای کنترل اگزما، افراد باید به پزشک پوست مراجعه کنند. متاسفانه هیچ درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد؛ افراد مبتلا فقط میتوانند با مدیریت شرایط محیطی خود و مصرف بعضی از داروها آن را کنترل کنند.
پسوریازیس یا بیماری پوستی صدفک
پسوریازیس (Psoriasis)، یکی از بیماری های پوستی خود ایمن و همچنین از انواع بیماری های پوستی خارشدار است که باعث میشود سلولهای پوستی با سرعت زیاد تکثیر شوند. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن سلولهای سالم پوست را بیمار تلقی کرده و برای از بین بردن آنها، پادتن ترشح میکند. طی این اتفاق، مغز هرچند روز یکبار دستور ساخت سلولهای پوستی جدید را صادر میکند. (این در حالیست که سلولهای پوستی جدید، هر چهارهفته یکبار تولید میشوند). در نهایت، سلولهای جدید روی سطح پوست تجمع کرده و زائدههای پوستی پولکی شکل میسازند. علائم مهم بیماری پسوریازیس را باهم بررسی میکنیم:
- احساس خارش
- پوست ملتهب و قرمز
- احساس درد در نواحی پولکها
- تورم مفاصل
پسوریازیس، احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، فشار خون و دیابت نوع دوم را افزایش و سلامت روانی فرد را کاهش میدهد.
به نقل از مرکز اطلاعات زیست فناوری آمریکا (NIH)،
تخمین زده میشود که بیش از ۶۰ میلیون نفر در سراسر جهان، به بیماری پسوریازیس مبتلا هستند.
با اینکه پسوریازیس بیشتر کودکان و جوانان را درگیر میکند، اما میزان شیوع آن در بین مردان و زنان یکسان است.
سرطان پوست
سرطان پوست (Skin Cancer)، هم در گروه بیماری های پوستی و هم در گروه بیماریهای سرطانی قرار دارد. سرطان پوست، در اثر رشد بیرویه سلولهای پوست اتفاق میافتد و شایعترین نوع آن، «کارسینوم سلول بازال» است. مهمترین دلیل ابتلا به سرطان پوست، قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید است. علائم ظاهری این بیماری، عمدتا روی گردن و صورت نمایان میشوند؛ اما نشانههای این بیماری، ممکن است با ایجاد لکههای غیرعادی روی کل سطح پوست و رشد خالهای پوستی بروز کنند. برای پیشگیری از سرطان پوست، در قدم اول ضد آفتاب بزنید و سپس از قرارگرفتن در مقابل تابش مستقیم نور خورشید بپرهیزید.
ملاسما
ملاسما(melasma)، یکی از شایعترین مشکلات پوستی است که آثار آن، بیشتر روی گونهها، بینی، چانه و لب فوقانی ظاهر میشوند. میزان شیوع ملاسما، در بین زنان باردار بیشتر از افراد دیگر است. بهاندازهای که هرسال، ۱۵ تا ۵۰ درصد از زنان باردار با لکههای ملاسما درگیر میشوند. این لکهها، معمولا به رنگهای قهوهای تیره، قهوهای روشن و خاکستری هستند. به همین دلیل، نشانههای آن در افراد روشنپوست بیشتر از افراد دیگر قابل مشاهدهاند. دلیل اصلی وقوع پلاسما تاکنون مشخص نشده است؛ اما قرارگرفتن در معرض نور خورشید و مصرف قرصهای ضدبارداری، دو عامل مهم برای بروز ملاسما هستند. چنانچه دلیل ابتلا به پلاسما، مصرف قرصهای ضد بارداری باشد، لکهها با انجام مراقبتهای پوستی و استفاده از انواع بهترین کرم ضد لک تاحدودی رفع میشوند. درغیراینصورت، ممکن است لکهها هرگز از بین نروند.
جوش پوستی
جوش پوستی به بروز برآمدگیهای کوچک، ملتهب و گاهی چرکی بر روی پوست گفته میشود که معمولاً در نتیجه انسداد فولیکولهای مو توسط چربی و سلولهای مرده پوست ایجاد میشود. جوشهای پوستی انواع مختلفی دارند و میتوانند به دلایل مختلفی بروز کنند. جوشهای سرسیاه (Blackheads)، جوشهای سرسفید (Whiteheads)، پاپولها (Papules)، پوسچولها (Pustules)، ندولها (Nodules) و کیستها (Cysts)، از انواع مختلف جوش هستند. برای از بین آنها حتما باید از روشهای مناسب استفاده نمایید در غیر این صورت منجر به ایجاد لک پوستی خواهد شد.
قارچ پوستی
قارچ پوستی (درماتوفیتوز یا تینیا)، نوع عفونت پوستی است که توسط قارچهای مختلف ایجاد میشود. این قارچها معمولاً روی لایه بالایی پوست، مو و ناخنها تأثیر میگذارند. عفونتهای قارچی پوستی میتوانند در هر قسمتی از بدن ایجاد شوند و با توجه به محل عفونت نامهای مختلفی دارند. پای ورزشکار (Tinea Pedis)، کچلی بدن (Tinea Corporis)، کچلی کشاله ران (Tinea Cruris) و اونیکومایکوزیس (Onychomycosis)، از جمله انواع قارچهای پوستی هستند.
بیماری پروانهای
بیماری پروانهای یا اپیدرمولیز بولوزا، از بیماری های پوستی نادر و ژنتیکی است که به بافتهای پوستی آسیب میرساند. عامل این بیماری، وجود یک جهش ژنتیکی در سلولهای پروتئینی پوست است که در ساخت پروئینهای پوستی و اتصال لایههای پوستی به هم اختلال ایجاد میکند. این بیماری با اینکه واگیر ندارد ولی پیشرونده است. همچنین زمانی که بیماری به حالت شدید خود میٰرسد، پوست تاول میزند و ضخامت آن کاهش مییابد. پوست بیماران پروانهای درست مانند بال پروانه حساس است و درصورت یک تماس ساده بافت پوستی پاره شده و پوست خونریزی میکند. نشانههای مهم دیگر بیماری پروانهای شامل موارد زیر هستند:
- تب یا لرز شدید
- مشکلات تنفسی
- مشکل در بلع
- بوی نامطبوع پوست (عفونت زخمها)
بیماری پروانهای، ارثی است و ژن آن از والد بیمار به فرزند منتقل میشود. همچنین ممکن است بر اساس جهشهای ژنتیکی نیز بروز کند. برای درمان این بیماری، ابتدا باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید تا تشخیص درست انجام گیرد. سپس بسته به شدت پیشرفت بیماری، پزشک درمانهای مانند عمل جراحی، ژن درمانی، پیوند مغز استخوان را تجویز خواهد کرد.
درماتیت سبورئیک
درماتیت (Dermatit)، یک اصطلاح کلی برای معرفی التهابهای پوستی است. انواع درماتیتها بسیار وسیعاند. برای مثال درماتیت سبورئیک، یک التهاب شایع پوستی است که پوست سر را درگیر میکند. این بیماری بدون درمان نیز رفع میشود؛ اما اگر شدید باشد باید به پزشک مراجعه کنید. درماتیت سبورئیک در چند مرحله بروز میکند که باهم بررسی میکنیم:
- مواجهه با محرک آلرژیزا
- پوسته پوسته شدن پوست سر در اثر واکنش به محرک
- بروز التهاب شدید در پوست سر
- افزایش شوره و خارش سر
- ریزش مو
ریزش مو ناشی از درماتیت سبوریک، موقتی و قابل درمان است. بااینحال، در صورت دوام ریزش مو، پزشک متخصص، دارودرمانی و استفاده از شامپوهای خاص را تجویز میکند.
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی، یکی دیگر از انواع درماتیت است که به صورت بثورات پوستی خارشدار بروز میکند. تماس پوستی مستقیم با ماده آلرژیزا باعث میشود که چنین مشکلی به وحود بیاید. برای مثال استفاده از عطرها، تماس پوستی با جواهرات بدل و گیاهان خاص، از جمله دلایل بروز این حساسیت هستند. علائم درماتیت تماسی پوست، به دو دسته تقسیم میشوند:
- درماتیت تماسی آلرژیک؛ یک عامل آلرژیزا عوارض پوستی ایجاد میکند.
- درماتیت تماسی تحریکی؛ پوست در اثر تحریک با مشکل مواجه میشود.
برای درمان درماتیت تماسی آلرژیک ، باید از منابع آلرژیزا دوری کنید. همچنین، میتوانید پوست خود را با یک پارچه خنک و مرطوب، به آرامی ماساژ دهید. درصورت رعایت نکات مراقبتی، واکنشهای پوستی در عرض ۲ تا ۴ هفته از بین میروند.
حساسیت به لاتکس
حساسیت به لاتکس (latex allergy)، یک حساسیت پوستی است که در واکنش به پروتئین موجود در لاتکس بروز میکند. یعنی پوست در مواجهه با پروتئین لاتکس، آن را با یک ماده مضر اشتباه میگیرد و و بدین ترتیب، واکنشهای آلرژیک در فرد ایجاد میشود. عوارض حساسیت به لاتکس، شامل موارد زیر هستند:
- خارش
- قرمزی پوست
- کهیر
- تورم گلو ( در صورت شدید بودن )
- سختی تنفس
برای درمان یا پیشگیری از این حساسیت، دارودرمانی و عدم استفاده از محصولات جنس لاتکس، راهکارهایی کاربردی و مناسباند.
کهیر
کهیر (Hives)، یک واکنش پوستی خارشدار به محرکهای آلرژیزا است. بثورات کهیر، برآمدگیهای صورتی رنگ و برجستهای هستند که در اثر پاسخ به یک عامل تحریککننده بروز میکنند. بثوراتهای کهیر ممکن است در چند ناحیه از پوست، یا در کل آن پخش شوند. در حالت عادی، بثورات کهیر با مصرف داروهای ضد آلرژیک از بین میرود. اما اگر بثورات تغییر شکل دهند، خطرناک است و باید به پزشک مراجعه کنید. چون احتمال دارد میزان آلرژی، گلو و دستگاه تنفسی را تحت تاثیر قرار دهد و فرد را تا مرز خفگی ببرد. برای درمان کهیر، میتوانید داروهای ضد آلرژی و استروئیدی مصرف کنید. یا در صورت صلاحدید پزشک خود، از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده کنید.
خالهای پوستی
خالهای پوستی (مولها)، نوعی زائده خوشخیم هستند که معمولاً به رنگ قهوهای یا سیاه روی پوست ظاهر میشوند. این خالها میتوانند به صورت تکی یا گروهی بر روی پوست ظاهر شوند و ممکن است در طول زمان تغییر کنند. خالهای معمولی، مادرزادی و دیسپلاستیک، از انواع خالهای پوستی هستند.
بیماری لکوپیس یا ویتیلیگو
ویتیلیگو یا پیسی ، اسامی یک بیماری نادر پوستی هستند که فقط نزدیک ۲ درصد از جمعیت جهان را درگیر میکند. در این بیماری، حملات خود ایمنی باعث تخریب سلولهای ملانوسیت شده و رنگدانههای پوست از بین میروند. هنگام بروز بیماری، لکههای سفید کوچک روی پوست ظاهر میشوند. سپس با گذشت زمان، اندازه این لکهها بزرگتر شده و تا نواحی گستردهای از پوست امتداد مییابند. نشانههای این بیماری، در افراد سیاه پوست و سبزه پوست بیشتر از دیگران قابل مشاهدهاند. برای کنترل بیماری ویتیلیگو، افراد باید به پزشک پوست مراجعه کنند تا با تجویز داروهای خوراکی یا موضعی، بیماری پیشرفت نکند. همچنین، انجام لیزر برای سفید کردن کل بدن نیز یکی دیگر روشهای کنترل ویتیلیگو است.
بیماری قارچی پوستی کاندیدیازیس
کاندیدیازیس پوستی، یک عفونت ناشی از قارچهای مخمری از جنس کاندیدا است. این قارچها به طور طبیعی در بدن وجود دارند، اما تحت شرایط خاصی میتوانند بیش از حد رشد کرده و باعث عفونت شوند. کاندیدا آلبیکانس رایجترین عامل این نوع عفونت است. عفونتهای قارچی کاندیدیازیس، معمولاً با رعایت بهداشت مناسب و استفاده از درمانهای ضد قارچ قابل کنترل هستند.
زونا
زونا یک بیماری ویروسیست که در اثر ویروس واریسزوستر (Varicella-zoster virus) ایجاد میشود. زونا در واقع نسخه پیشرفته عفونت واریسل است. زمانی که این ویروس در عصبهای حسی بماند و در شرایطی مانند کاهش ایمنی بدن فعال شود، باعث ظهور علائم زونا میشود. درد شدید و سوزش، از علائم زونا هستند و اغلب در یک یا دو طرف بدن ظاهر میشود.
سوختگی یا راش پوشک
سوختگی (nappy rash) یا راش پوشک، یک مشکل پوستی است که بیشتر در نوزادان و کودکان رخ میدهد. این وضعیت، معمولاً به دلیل مختلفی مانند تماس مداوم با مدفوع و ادرار، تحریک پوست از پوشک، عفونت قارچی یا باکتریایی، یا حساسیت به مواد موجود در پوشکها (مانند مواد شیمیایی در حفاظتهای پوستی) ایجاد میشود. علائم سوختگی پوشک شامل قرمزی، تحریک، درد و در برخی موارد ترشحات مانند آبکی یا خراشیده شدن پوست هستند. در صورت عدم مراقبت، ممکن است این وضعیت منجر به تشدید علائم شده و حتی میتواند به عفونت پوستی منجر شود.
تبخال
این بیماری ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است که به شکل زخمهای کوچک و دردناک در ناحیه دهان، لبها یا نواحی تناسلی ظاهر میشود. بیماری تبخال قابلیت انتقال بالا دارد و معمولاً با شیوعهای مکرر همراه است، به ویژه در شرایطی که سیستم ایمنی بدن ضعیف شده باشد.
بیماری تبخال معمولاً به دو نوع تقسیم میشود: نوع 1 که عمدتاً به نواحی دهانی و لبها حمله میکند و نوع 2 که به نواحی تناسلی مربوط میشود. علائم این بیماری شامل سوزش، خارش، و ایجاد تاولهای کوچک است که ممکن است با تب و تورم غدد لنفاوی همراه باشد. درمانهای معمول شامل استفاده از داروهای ضدویروسی موضعی یا خوراکی و مراقبتهای حمایتی برای تسکین علائم و جلوگیری از شیوع مجدد است. مدیریت موثر بیماری نیازمند توجه به عوامل محرک، مانند استرس و ضعف سیستم ایمنی، و رعایت بهداشت شخصی برای کاهش انتقال ویروس است.
میخچه
میخچه (Acrochordon)، نوعی از تومورهای پوستی است که به صورت تودههای کوچک و نرم در پوست ظاهر میشوند. این تودهها، اغلب از بافت پوستی هستند و معمولاً رنگ پوست یا کمی تیرهتر از آن دارند. میخچهها غالباً در مناطقی از بدن که اندامها به هم میخورند، مانند بین زیر بغل، زیر سینه، در کنار گردن و پاها پیدا میشوند. این تودهها در حالت عمومی خطرناک نیستند.
کک و مک نیز یکی از مشکلات پوستی است که نمیتوان به آن بیماری گفت. در مقاله درمان کک و مک با این مشکل پوستی و علت آن آشنا شوید.
چه زمانی باید برای درمان بیماریهای پوستی به پزشک مراجعه کرد؟
به محض دیدن اولین نشانههای هر کدام از انواع بیماری های پوستی، باید به دکتر پوست مراجعه کنید. این که چرا باید در چنین موقعیتی به این تخصص مراجعه کنید را میتوانید در مطلب تخصص پوست و مو چیست، بخوانید. بیماری های پوستی همچون آکنه و قارچ پوستی، سریع بهبود پیدا میکنند و از بیماری های شایع پوستی، محسوب میشوند. اما سرطان پوست، طول درمان بیشتری دارد. اگر نیاز به مشاوره با پزشک دارید، میتوانید همین حالا، با مراجعه به لیست پزشکان پوست شهرتان در پلتفرم دکتردکتر، بهترین پزشکان را یافته و نوبت حضوری یا غیرحضوری بگیرید.
منابع:
niams.nih.gov
mayoclinic.org
سوالات متداول بیماریهای پوستی
خیر، نوعی عارضه است که در اثر مراقبتهای پوستی، از بین میرود.
آکنه مردانه (Acne vulgaris)، ککسیدیوم (Candidiasis) و بثورات و طفحهای پوستی از جمله بیماریهای پوستی دستگاه تناسلی مردان هستند.
زگیل تناسلی، تبخال دهانی، سفلیس، آبله مرغان و آفتاب سوختگی بیماریهای پوستی نیستند اما علائم شدید پوستی دارند.
خارش پوست، خشکی پوست، چین و چروک پوستی و تاولهای پوستی، علائمی هستند که روی پوست ظاهر میشوند اما بیماری، نیستند.
