با گرم‌تر شدن هوا و آغاز تابستان، بسیاری از افراد با پدیده‌ای ناخوشایند به نام حساسیت فصلی تابستان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. شاید از خود بپرسید چرا در تابستان دچار حساسیت می‌شویم؟ پاسخ این سوال در افزایش گرده گیاهان، کپک‌های فضاهای باز و ذرات معلق در هوای گرم خلاصه می‌شود. در واقع، علت حساسیت فصلی در تابستان ارتباط مستقیمی با فعالیت شدیدتر گیاهان و افزایش آلاینده‌ها دارد. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر با علائم، علل و روش‌های درمانی حساسیت تابستانی آشنا خواهید شد.
اگر در این زمینه سوالی دارید، آن را در بخش نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ می‌دهد.
حساسیت فصلی تابستان چیست؟
حساسیت فصلی تابستان یا رینیت آلرژیک، یکی از انواع رایج آلرژی فصلی است که بسیاری از افراد در ماه‌های گرم سال آن را تجربه می‌کنند. این حساسیت معمولا از اوایل خرداد آغاز شده و تا پایان شهریور ادامه می‌یابد و در ماه‌های خرداد و تیر به اوج خود می‌رسد. حساسیت تابستانی در واقع واکنش بدن به ذرات معلق در هوا مانند گرده گیاهان، چمن‌ها و درختان این فصل است.
علائم رایج حساسیت تابستانی
علائم حساسیت فصلی تابستان اغلب مشابه با علائم سرماخوردگی هستند، اما تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به طور مفصل به آن اشاره خواهیم کرد. اما از علائم شایع آلرژی در تابستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عطسه‌های پی‌درپی
- آبریزش بینی
- گرفتگی و انسداد بینی
- چشم‌های خارش‌دار و اشک‌آلود
- احساس خارش در گلو یا گوش‌ها
- سرفه‌های خشک
- خستگی و بی‌حوصلگی
- اختلال در تمرکز به دلیل ناراحتی تنفسی یا بی‌خوابی
تفاوت حساسیت تابستانی با سرماخوردگی
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، علائم حساسیت تابستانی شباهت زیادی با سرماخوردگی دارند و احتمالا باعث اشتباه در تشخیص شوند. در جدول زیر به معرفی تفاوت‌های این دو وضعیت پرداخته‌ایم:
| ویژگی | حساسیت تابستانی | سرماخوردگی |
| تب | ندارد | گاهی تب خفیف (به‌ویژه در کودکان) |
| مدت زمان علائم | تا زمان قرار داشتن در معرض آلرژن | معمولا بین 7 تا 14 روز |
| نوع علائم | عطسه، خارش، آبریزش بینی، چشم‌های اشک‌آلود | گلودرد، تب، بدن‌درد، آبریزش بینی |
| الگوی بروز | فصلی یا در مواجهه با آلرژن مشخص | معمولا در طول سال، به ویژه در فصول سرد |
با توجه به شباهت علائم، بهتر است برای تشخیص دقیق بین حساسیت و سرماخوردگی به دکتر مراجعه کنید.
چرا به این نوع آلرژی مبتلا می‌شویم؟
حساسیت تابستانی معمولا به دلیل عوامل محیطی خاصی ایجاد می‌شود که در این فصل شدت بیشتری دارند. در ادامه، با مهم‌ترین عوامل ایجاد حساسیت فصلی تابستان آشنا خواهید شد:
گرده درختان
گرده درختان، یکی از عوامل رایج آلرژی تابستانی به‌ویژه در مناطقی با شب‌هایی خنک و روزهایی گرم است. بسته به نوع و تعداد درختان موجود در منطقه، امکان دارد که میزان گرده در هوا در این فصل بالا باشد و موجب بروز علائم آلرژیک در افراد حساس شود.
گرده چمن
چمن‌ها تقریبا در همه مناطق جغرافیایی رشد می‌کنند و از شایع‌ترین دلایل حساسیت تابستانی محسوب میشوند. گرده‌های تولیدشده توسط چمن‌ها به راحتی در هوا پخش شده و باعث تحریک سیستم ایمنی بدن افراد میشوند.
کپک‌ها
کپک‌های فضای باز هم می‌توانند در تابستان منجر به بروز حساسیت شوند. میزان رشد و انتشار هاگ‌های کپک به شرایط آب‌و‌هوایی بستگی دارد؛ برخی در هوای خشک و بادخیز فعال میشوند و برخی دیگر در رطوبت بالا مانند مه و شبنم بیشتر رشد می‌کنند.
گیاه راگوید
راگوید از رایج‌ترین عوامل ایجاد حساسیت فصلی تابستان و پاییز است. این گیاه در بسیاری از مناطق رشد میکند و هر بوته آن میتواند تا یک میلیارد دانه گرده تولید کند که بسیار سبک هستند و به‌راحتی در هوا پخش میشوند. گرده‌افشانی این گیاه معمولا از مرداد شروع شده و تا آبان ادامه دارد.
گیاه مگ‌ورت
این گیاه چندساله، به‌ویژه در اواخر تابستان تا اوایل پاییز باعث بروز آلرژی در افراد حساس به گرده می‌شود. مگ‌ورت دارای پروتئین‌هایی است که در برخی افراد واکنش‌های آلرژیک ایجاد میکند.
گیاه گزنه
گزنه، نوعی گیاه با پرزهای سوزاننده روی برگ‌ها و گل‌های خود است که میتواند باعث حساسیت شود. گرده این گیاه اغلب از طریق استنشاق یا تماس مستقیم با آن، باعث بروز علائم آلرژیک خواهد شد.
میوهها و سبزیجات تابستانی (سندرم آلرژی دهانی)
برخی افراد، علاوه‌بر حساسیت به گردهها، نسبت به مصرف میوهها و سبزیجات خام تابستانی هم واکنش نشان می‌دهند. این وضعیت به نام سندرم آلرژی دهانی (Oral Allergy Syndrome) شناخته می‌شود. علائم رایج این نوع حساسیت شامل موارد زیر هستند:
- خارش دهان
- گلو درد خفیف
- تورم لب‌ها، دهان یا گلو
- گاهی خارش گوش یا کهیر اطراف دهان
طبق مقاله منتشر شده در وب‌سایت Zyrtec،
افراد حساس به گرده چمن معمولا نسبت به کرفس، طالبی، پرتقال، هلو و گوجهفرنگی واکنش نشان می‌دهند. همچنین، افراد حساس به گرده راگوید نسبت به موز، خیار، تخمه آفتابگردان، کدو و طالبی حساس هستند.
لازم به ذکر است که اگر علائم شما فراتر از دهان باشد یا دچار واکنش‌های شدید شوید، احتمال دارد در معرض خطر آنافیلاکسی باشید و باید حتما به پزشک یا متخصص آلرژی مراجعه کنید.
روش‌های تشخیص حساسیت تابستانی
برای تشخیص دقیق حساسیت فصلی تابستان، پزشک ابتدا درباره علائم و سابقه آلرژی در شما یا خانواده‌تان سوال خواهد پرسید. سپس، بسته به شدت و نوع علائم، یکی از روش‌های زیر را برای بررسی بیشتر توصیه میکند:
- آزمایش پوستی: در این روش، متخصص آلرژی مقدار کمی از مواد آلرژی‌زا را روی پوست بازو یا پشت شما اعمال میکند. اگر بدن شما به آن ماده حساس باشد، در محل تماس یک برجستگی قرمز و خارش‌دار ایجاد می‌شود که نشانه واکنش آلرژیک است.
- آزمایش خون: گاهی به جای تست پوستی، از آزمایش خون استفاده می‌شود تا میزان آنتی‌بادی‌های خاص آلرژی (مانند IgE) در بدن شما بررسی شود. این روش، به‌ویژه در افرادی که نمی‌توانند تست پوستی انجام دهند (مانند کسانی که مشکلات پوستی یا بیماری‌های خاص دارند) کاربرد دارد.
چگونه این نوع آلرژی درمان می شود؟
برای درمان آلرژی و حساسیت فصلی تابستان گزینه‌های متعددی وجود دارد. این روش‌ها به دو دسته کلی دارویی و غیردارویی تقسیم میشوند و شامل روش‌های خانگی، طب سنتی و داروهای شیمیایی هستند. انتخاب بهترین روش باید زیر نظر پزشک و با در نظر گرفتن سابقه آلرژی انجام شود.
درمان حساسیت تابستانی با دارو
داروهای بدون نسخه که معمولا برای کنترل حساسیت تابستانی توصیه میشوند، شامل موارد زیر هستند:
- داروهای ضد حساسیت برای کنترل خارش و عطسه
- ضد احتقان‌ها برای باز کردن راه‌های تنفسی
- اسپری‌های بینی کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب (استفاده محدود از اسپری‌های ضد احتقان بینی فقط تا 3 روز)
- قطره‌های چشمی برای کاهش قرمزی و سوزش چشم‌ها
- شست‌وشوی بینی با سرم نمکی یا دستگاه‌های مخصوص
- استفاده از دستگاه‌های بیو الکترونیکی برای تسکین سینوس‌ها
در موارد شدیدتر یا عدم پاسخ به درمان‌های بدون نسخه، پزشک ممکن است داروهای نسخه‌ای مانند موارد زیر را تجویز کند:
- اسپری‌های بینی قوی‌تر حاوی کورتیکواستروئید
- آنتاگونیست‌های گیرنده لکوترین
- اسپری بینی ایپراتروپیوم بروماید
- ایمونوتراپی (تزریق یا مصرف خوراکی دوزهای کم آلرژن برای افزایش تحمل بدن)
درمان خانگی حساسیت تابستانی
گاهی درمان‌های خانگی هم به‌طور موثری علائم حساسیت فصلی تابستان را کاهش می‌دهند. این روش‌های معمولا برای درمان آلرژی کودکان هم استفاده میشوند. از رایج‌ترین درمان‌های خانگی حساسیت تابستانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شست‌وشوی بینی با آب نمک: پاک‌سازی مخاط و مواد حساسیت‌زا از بینی
- مصرف عسل طبیعی (برای کودکان بالای یک سال): کاهش تحریک گلو و احتمال ایجاد تحمل نسبت به گرده‌های محلی
- مصرف دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه، زنجبیل و نعناع: تسکین التهاب، بهبود تنفس و کاهش سرفه
- استفاده از غذاهای سرشار از کورستین (مثل سیب و پیاز): دارای عملکردی مانند آنتی‌هیستامین‌ها
- تقویت سیستم ایمنی با ویتامین C و پروبیوتیک‌ها: برای تنظیم واکنش بدن به آلرژن‌ها
درمان حساسیت فصلی تابستان در طب سنتی
روش‌های درمانی حساسیت تابستانه در طب سنتی، ترکیبی از گیاهان دارویی و مواد طبیعی را شامل میشوند که با تقویت سیستم ایمنی، علائم آلرژی را کاهش می‌دهند. این روش‌ها اغلب عوارض کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند و برای مصرف روزمره گزینه‌ای مناسب به شمار می‌روند. در جدول زیر، به برخی از این روش‌های درمانی اشاره شده است:
| روش درمانی | خواص درمانی |
| زردچوبه | ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان قوی |
| آویشن | بازکننده مجاری تنفسی و ضدعفونی‌کننده طبیعی |
| عسل طبیعی | تقویت سیستم ایمنی و کاهش حساسیت |
| دمنوش سیاه‌دانه | کاهش التهاب و تقویت‌کننده بدن |
| بادرنجبویه | آرام‌بخش و موثر در بهبود تنفس |
| بابونه | دمنوش ضد حساسیت با خاصیت آرام‌بخش |
| چای سبز | سرشار از آنتی‌اکسیدان، تقویت سیستم ایمنی |
| پرتقال تازه | منبع ویتامین C و آنتی‌هیستامین طبیعی |
| دارچین | ضد حساسیت، قابل مصرف در دمنوش یا غذا |
استفاده از این ترکیبات طبیعی به‌عنوان بخشی از سبک زندگی سالم، در کنترل بهتر حساسیت‌های فصلی تابستان موثر است. البته در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای یا مصرف داروهای خاص، مشورت با پزشک توصیه می‌شود.
برای خرید داروی اینترنتی، می‌توانید از داروخانه آنلاین دکتردکتر استفاده کنید و انواع مکمل و دارو را با نسخه یا بدون نسخه، خریداری کنید.
چگونه از بروز حساسیت تابستانی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از بروز حساسیت تابستانی، رعایت چند نکته ساده اما مهم میتواند به کاهش تماس با عوامل آلرژی‌زا و کنترل علائم کمک کند. در ادامه، مهم‌ترین راهکارهای پیشگیرانه ارائه شده است:
- در خانه بمانید: زمانی که میزان گرده یا آلودگی در هوا بالا است (مثل صبح‌های اواخر تابستان یا عصرهای اوایل تابستان)، تا حد امکان از خانه خارج نشوید.
- در و پنجره‌ها را بسته نگه داشته و از کولر استفاده کنید: برای جلوگیری از ورود گردهها و آلرژن‌ها به خانه، از باز کردن پنجره‌ها پرهیز کرده و از سیستم تهویه مطبوع یا کولر استفاده کنید.
- هوای داخل خانه را تصفیه کرده و تمیز نگه دارید: از دستگاه تصفیه هوا با فیلتر HEPA استفاده کرده و فیلترهای کولر و تهویه را مرتب تمیز یا تعویض کنید.
- رطوبت داخل خانه را تنظیم کنید: نگه داشتن رطوبت نسبی بین 30 تا 50 درصد باعث کاهش رشد مایت‌ها و کپک می‌شود.
- بعد از بازگشت از بیرون، دوش بگیرید و لباس‌ها را عوض کنید: برای پاک شدن گرده‌های چسبیده به پوست و مو، بلافاصله پس از بازگشت به خانه استحمام کرده و لباس‌های بیرون را تعویض کنید.
- وسایل خانه را مرتب بشویید: شست‌وشوی منظم ملحفه‌ها، پرده‌ها و فرش‌ها با آب داغ به کاهش آلرژن‌ها کمک میکند.
- در صورت نیاز از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کنید: اگر با وجود مراقبت‌ها دچار علائم حساسیت شدید، مصرف داروهای ضد آلرژی (با مشورت پزشک) میتواند موثر باشد.
تابستانی بدون عطسه و خارش با مدیریت درست حساسیت فصلی تابستان
حساسیت تابستانی گرچه میتواند چالش‌برانگیز باشد، اما با رعایت چند نکته ساده، پرهیز از عوامل محرک و استفاده صحیح از داروهای ضد حساسیت (با مشورت پزشک) قابل مدیریت است. همچنین، درمان‌های خانگی و طب سنتی در کنار درمان‌های دارویی به بهبود علائم کمک می‌کنند. اگر علائم شما شدید شد، مراجعه به پزشک آلرژی ضروری است. با استفاده از وب‌سایت دکتردکتر می‌توانید بدون اتلاف وقت، به‌صورت آنلاین از متخصصان وقت بگیرید یا داروی مورد نیاز خود را در کمترین زمان تهیه کنید.
اگر هم نیاز به ویزیت آنلاین با دکتر آلرژی دارید، می‌توانید متنی یا تلفنی با بهترین متخصصان ایران صحبت کنید.
منابع:
