تخصص بیهوشی چیست و متخصص بیهوشی چه می‌کند؟
متخصص بیهوشی کیست و تخصص بیهوشی چیست؟ متخصص این رشته، عملیات هوشبری در جراحی‌های مختلف را برعهده می‌گیرد. با اقدامات پزشک بیهوشی، بیمار دردی در اتاق عمل احساس نمی‌کند. این متخصص قبل از عمل، در طول آن و بعد از جراحی، از بیمار مراقبت می‌کند و وضعیت او را زیر نظر دارد. برای پاسخ به پرسشِ دکتر بیهوشی کیست، باید به نقش او در مشاوره و درمان بیهوشی اشاره کنیم. این متخصص بررسی و تشخیص مشکلات بیهوشی را کنترل می‌کند. بررسی وضعیت هوشیاری قبل از جراحی از مسئولیت‌های پزشکان بیهوشی است. این متخصصان مراحل اجرای بیهوشی در بیمارستان را متناسب با هر عمل پیش می‌برند. آن‌ها با انواع بیهوشی از جمله بیهوشی وریدی، بیهوشی استنشاقی و عوارض جانبی بیهوشی، آشنا هستند.
در این مقاله می‌گوییم که بیهوشی چیست و متخصص آن چه وظایفی دارد. برای مطالعه درباره نقش دکتر بیهوشی در تیم جراحی و وظایف او مانند مراقبت‌های بعد از بیهوشی، با ما همراه باشید. خواندن این مقاله، به ۳ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر درباره اینکه کارشناس بیهوشی کیست و چه می‌کند سوالی دارید، در پایان این مطلب بنویسید. پزشک به سوالاتتان پاسخ خواهد داد.
تخصص بیهوشی چیست؟
بیهوشی، نوعی درمان پزشکی است که باعث می‌شود، بیماران در طول عمل جراحی درد را احساس نکنند. متخصصان بیهوشی از داروهای بیهوش‌کننده کمک می‌گیرند و با روش‌های مختلفی، اقدام به بیهوش‌کردن بیماران می‌کنند. برخی از داروهای بیهوشی ،بخش‌های خاصی از بدن را بی‌حس می‌کنند. اما سایر داروها، مغز را بی‌حس می‌کنند تا برای اعمال جراحی تهاجمی‌تر، مانند عمل سر، قفسه سینه یا شکم، بیمار به خواب برود.
بنا به تعریف انجمن بیهوشی آمریکا (ASA)،
متخصصان بیهوشی در مراقبت‌های بیهوشی، مدیریت درد و مراقبت‌های ویژه، تخصص دارند. حضور این افراد در اتاق عمل، ضروری است و باید به‌عنوان تیم درمانی، حضور داشته باشد.
اگر عمل جراحی ساده‌ای انجام شود و ناحیه کوچکی از بدن تحت عمل قرار بگیرد، متخصصان بیحسی موضعی را تجویز می‌کنند. با این کار، فقط درد در ناحیه آسیب دیده را کنترل می‌کنند.
دکتر بیهوشی کیست؟
متخصص بیهوشی، پزشکی است که به بیمار داروهایی مخصوص می‌دهد تا در طول عمل‌های جراحی درد را احساس نکند. البته دکتر بیهوشی در طیف وسیعی از امور دیگر هم تخصص دارد؛ این امور شامل ارزیابی وضعیت بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه، در موقعیت‌های اورژانسی و ارائه مشاوره در مورد مدیریت درد هستند. متخصصان بیهوشی، حضوری بسیار مهم در پیش‌برد عمل‌های جراحی اعضای مختلف بدن دارند.
فرق متخصص هوشبری و تخصص بیهوشی چیست؟
متخصص هوشبری، شخصی است که در سطح کارشناسی رشته هوشبری را خوانده و در اتاق عمل، به پزشک بیهوشی کمک می‌کند. پزشک بیهوشی در دانشگاه، رشته پزشکی را به‌صورت اختصصاصی خوانده و بعد از آن تخصص بیهوشی را پشت سر گذاشته است. در جدول زیر، تفاوت دکتر هوشبری و متخصص هوشبری را به تفکیک، مورد بررسی قرار داده‌ایم:
| پزشک بیهوشی |
|
| متخصص هوشبری |
|
متخصص بیهوشی، در تجویز داروهای مربوط به بیهوشی هم تخصص دارد و انجام روند بیهوشی در اتاق عمل را هدایت می‌کند.
فوق‌تخصص‌ها و فلوشیپ‌های تخصص بیهوشی چیست؟
تمام متخصصان بیهوشی، مواردی مثل بررسی وضعیت بیهوشی قبل از جراحی، حین و بعد از آن را آموزش می‌بینند. این روزها، به مدد رشد فناوری و پیشرفت شاخه‌های مختلف پزشکی، گرایش‌های گوناگونی در مقاطع فوق‌تخصص برای پزشکان بیهوشی تعریف شده است. هر کدام از این گرایش‌ها، در جنبه‌های خاصی از تخصص بیهوشی عمیق می‌شوند. در ادامه، از گرایش‌های فوق‌تخصص و فلوشیپ‌های این رشته گفته‌ایم:
مدیریت درد حاد و مزمن
متخصص بیهوشی با تحصیل در رشته بیهوشی و کسب تجربه در کنترل درد، به توانایی‌های زیادی دست پیدا می‌کند. امکان تجویز دارو یا مداخله‌کردن برای کنترل دردهای حاد و مزمن، از جمله توانمندی‌های این پزشک هستند. فوق‌تخصص درد، با استفاده از تکنیک‌های متنوعی همچون داروهای مسکن، تزریقات، بلوک‌های عصبی و روش‌های پیشرفته‌ای مانند تحریک الکتریکی و جراحی‌های خاص، به کنترل و کاهش درد بیماران کمک می‌کنند.
بیهوشی برای جراحی سرپایی
جراحی سرپایی به روش‌هایی گفته می‌شود که بعد از آن، نیازی به بستری‌کردن بیمار نیست. بیشتر جراحی‌های سرپایی، پیچیدگی کمتری نسبت به جراحی‌هایی دیگر دارند. بیهوشی در این نوع جراحی‌ها، معمولاً شامل بیهوشی موضعی، منطقه‌ای یا عمومی با دوز پایین‌تر است و منجر به بهبودی سریع‌تر بیمار می‌شود. متخصصان بیهوشی، این اقدامات را برای کنترل درد در این عمل‌ها، انجام می‌دهند.
خدمات مراقبت‌های ویژه
متخصصان بیهوشی با این تخصص، اغلب مراقبت از بیماران را در ICU به‌عهده می‌گیرند. آن‌ها پشتیبانی تنفسی، قلبی عروقی و همچنین مدیریت درد را انجام می‌دهند. کنترل درد، احیای قلبی و ریوی در شرایط اضطراری و مدیریت عوارض بیهوشی هم از مهارت‌های این متخصصان است. پزشکان با این تخصص، نقش مهمی در تثبیت حال بیماران دچار تروما و در انتظار جراحی ایفا می‌کنند.
بیهوشی جراحی مغز و اعصاب
متخصصان بیهوشی جراحی مغز و اعصاب، مراقبت‌های بیهوشی پیشرفته‌ای را برای بیماران مغز و اعصاب ارائه می‌دهند. هدف فلوشیپ مغز و اعصاب، ارائه بیهوشی ایمن و مؤثر برای بیمارانی است که تحت جراحی‌های پیچیده‌ای مانند تومورهای مغزی، جراحی‌های ستون فقرات و درمان ضایعات عروقی مغز قرار می‌گیرند. این متخصصان، مهارت‌های لازم برای مانیتورینگ دقیق عملکرد مغز و اعصاب و مدیریت بحران‌های احتمالی را دارند. این گرایش از تخصص بیهوشی، بسیار پیچیده و دشوار است.
بیهوشی زنان و زایمان
متخصصان بیهوشی زنان و زایمان، مراقبت از دو بیمار را در حین زایمان مدیریت می‌کنند؛ مادر و نوزاد. این روند معمولاً با استفاده از بی‌حس‌کننده‌های موضعی یا داروهای مسکن پیش می‌رود. داروها از طریق بلوک نخاعی یا اپیدورال یا اکسید نیتروژن استنشاقی در طول سزارین، استفاده می‌شوند. هدف فلوشیپ بیهوشی زنان و زایمان، ارائه مراقبت‌های تخصصی و ایمن در طی فرآیندهای زایمان و جراحی‌های زنان است.
بیهوشی عروقی
برای انجام انواع جراحی در ناحیه قفسه سینه و قلب، نیاز به بیهوشی قفسه سینه است. روند بیهوشی در این عمل‌ها، بسیار پیچیده و دشوار خواهد بود. بای‌پس شریان محیطی، اندارترکتومی کاروتید یا ترمیم آنوریسم‌های آئورت شکمی و قفسه سینه، از جمله این عمل‌های سخت هستند. فوق‌تخصص بیهوشی عروقی، توانایی مانیتورینگ دقیق عملکرد قلبی و مدیریت همودینامیک بیمار را دارند.
بیهوشی منطقه‌ای بلوک عصبی
حوزه دیگری که متخصصان بیهوشی در آن تخصص می‌گیرند، بیهوشی بلوک‌های عصبی منطقه‌ای است. اعصاب، پیام‌های درد را از محل آسیب، مثلاً یک محل جراحی به مغز منتقل می‌کنند. با تزریق بی‌حس‌کننده‌ای موضعی در نزدیکی عصب، می‌توان آن پیام‌ها را به‌طور موقت مسدود کرد و درد را تسکین داد. فوق‌تخصص بیهوشی منطقه‌ای، با استفاده از روش‌هایی مانند بلوک عصبی محیطی، اپیدورال و اسپاینال، بی‌دردی موثری را برای بیماران فراهم می‌کنند.
بیهوشی ارتوپدی
بیهوشی ارتوپدی، نیاز به کسب تخصص در طیف گسترده‌ای از تکنیک‌ها دارد. این بیهوشی می‌تواند برای بیماران با هر سن و با هر شرایطی استفاده شود. فوق‌تخصص بیهوشی ارتوپدی، بیهوشی را در نوزادانی با ناهنجاری‌های مادرزادی اندام، نوجوانانی با آسیب‌های ورزشی و بزرگسالان نیازمند به تعویض مفصل مدیریت می‌کند. افرادی مبتلا به سرطان‌هایی مانند استخوان هم در طیف بیماران این رشته قرار می‌گیرند و نیاز به کسب تخصص برای بیهوشی عمل‌های آن‌ها وجود دارد.
بیهوشی کودکان
بیهوشی کودکان به‌سادگی بزرگسالان نیست. متخصصان بیهوشی اطفال در مورد نیازهای منحصر‌به‌فرد نوزادان و کودکان تخصص دارند. آن‌ها برای استفاده از تجهیزات و دوزهای دارویی مخصوص این بیماران، آموزش می‌بینند. فوق‌تخصص بیهوشی کودکان، مهارت‌های لازم برای مدیریت بیهوشی در انواع جراحی‌های اطفال، همچون جراحی‌های عمومی، ارتوپدی، قلب و عروق و نورولوژی را دارند.
وظایف متخصص بیهوشی چیست؟
متخصصان بیهوشی معمولاً وظیفه ارائه انواع مراقبت‌های بیهوشی را بر عهده دارند. این متخصصان، طیف وسیعی از فعالیت‌ها را پیش می‌برند و نقش مهمی در اتاق عمل برعهده دارند. مهم‌ترین وظایف متخصصان بیهوشی، ارزیابی پیش از عمل بیماران، برنامه‌ریزی و اجرای روش‌های بیهوشی مناسب برای جراحی و نظارت دقیق بر وضعیت همودینامیک و تنفسی بیمار در طول عمل جراحی هستند. این متخصصان، مسئول مدیریت درد بعد از جراحی را هم برعهده دارند.
بیهوشی عمومی
این نوع بیهوشی، از طریق ماسک بیهوشی یا تزریق وریدی انجام و باعث از دست‌دادن هوشیاری بیمار می‌شود. بیهوشی عمومی، معمولا برای عمل‌های بزرگ، طولانی‌مدت و پیچیده مانند تعویض زانو، جراحی قلب باز و مغز کاربرد دارد. متخصصان بیهوشی، باید به دقت بر وضعیت همودینامیک، تنفسی و سطح بیهوشی بیمار در طول عمل جراحی نظارت داشته باشند. به‌گونه‌ای که از ایمنی و راحتی بیمار در طول جراحی اطمینان حاصل کنند.
بیهوشی تحت نظارت یا آرام‌بخش IV
آرام‌بخش IV باعث ایجاد احساس آرامش، کاهش اضطراب و درد در بیمار می‌شود. در این روش، داروهای آرام‌بخش و مسکن به صورت داخل وریدی تزریق می‌شوند تا بیمار در حالت آرامش و نیمه‌هوشیاری قرار بگیرد. بنا به روش انتخابی، سطح آرام‌بخشی ممکن است از خواب‌آلودگی سطحی تا عمیق، متغیر باشد. این نوع خدمات بیهوشی، بیشتر برای روش‌های کم‌تهاجمی مانند کولونوسکوپی، آندوسکوپی و برخی از جراحی‌های دندانپزشکی استفاده می‌شوند.
بیحسی ناحیه‌ای
در روش بیحسی ناحیه‌ای، داروی ضددرد برای بی‌حس‌کردن قسمت بزرگی از بدن، مانند کمر به پایین استفاده می‌شود. این دارو از طریق تزریق یا از راه لوله کوچکی به نام کاتتر هم به بدن انتقال پیدا می‌کند. در بیحسی ناحیه‌ای، بیمار بیدار می‌ماند؛ اما نمی‌توند ناحیه مذکور را احساس کند. این نوع بیهوشی، اغلب در هنگام زایمان و برای جراحی‌های بازو، پا یا شکم استفاده می‌شود. بیحسی ناحیه‌ای، با کاهش نیاز به داروهای مسکن سیستمیک، تسریع در بهبودی و کاهش عوارض جانبی همراه است.
بیحسی موضعی
بیحسی موضعی در واقع، تزریقی است که ناحیه کوچکی از بخش تحت عمل در بدن را بی‌حس می‌کند. در این نوع بیحسی، گاهی دارو بیحسی، به صورت کرم یا ژل، روی بدن مالیده می‌شود. بیمار در این فرایند بیدار و هوشیار است، اما هیچ دردی احساس نمی‌کند. این روش اغلب برای اقداماتی مانند برداشتن خال یا بخیه‌زدن بریدگی عمیق استفاده می‌شود. این روش، به دلیل کم بودن عوارض جانبی و زمان بهبودی سریع، بسیار اثربخش و ایمن است.
مراقبت‌های بحرانی و اورژانسی
متخصص بیهوشی در مراقبت‌های ویژه و درمان تروما، نقش اساسی دارد. او وضعیت بیماران را ارزیابی می‌کند، تنفس و گردش خون را تحت نظارت دارد و به پیشگیری از عفونت کمک می‌کند. متخصصان بیهوشی، به‌عنوان مهم‌ترین اعضای تیم مراقبت‌های بحرانی و اورژانسی، مهارت‌های لازم برای مدیریت شرایط بحرانی مانند شوک، نارسایی تنفسی و آسیب‌های شدید را دارند. این مراقبت‌ها، در بخش‌های اورژانس و مراقبت‌های ویژه (ICU) انجام می‌شود.
جراحی و بیهوشی
قبل از عمل، بیمار برای ارزیابی وضعیت با متخصص بیهوشی ملاقات می‌کند. متخصص بیهوشی برنامه‌ای را برای عمل تهیه می‌کند و نیازهای فردی بیمار را در نظر می‌گیرد. در روز عمل، متخصص بیهوشی بر تجویز دارو نظارت می‌کند تا بیمار دچار درد نشود. نوع تسکین درد در حین جراحی می‌تواند عمومی، آرام‌بخشی یا موضعی باشد.
در طول عمل، جراح عملیات جراحی را انجام می‌دهد و متخصص بیهوشی، همچنان مسئولیت مدیریت پزشکی بیمار را بر عهده خواهد داشت. او بر عملکردهای بدن نظارت دارد و داروهای متناسب با نیازهای فرد را فراهم می‌کند.
عملکردهایی که تحت نظر متخصص بیهوشی هستند، عبارتند از:
- ضربان قلب و ریتم
- نفس‌كشيدن
- فشار خون
- دمای بدن
- تعادل مایعات بدن
متخصص بیهوشی، میزان درد و بیهوشی بیمار را در طول عمل نیز کنترل می‌کند.
بیهوشی و ریکاوری
پس از عمل، متخصص بیهوشی همچنان مسئول مراقبت کلی از بیمار است. پزشکان این حوزه اثرات بیهوشی را معکوس می‌کنند و به ارزیابی وضعیت بیمار ادامه می‌دهند. در طول این فرآیند، متخصص بیهوشی سایر کارکنان بهداشتی از جمله پرستاران متخصص را هم هدایت می‌کند. ریکاوری، فرایندی‌ست که طی آن، از تسهیل بازگشت تدریجی بیمار به حالت طبیعی، کنترل درد و حفظ ایمنی بیمار تا زمان آماده شدن برای انتقال به بخش عادی یا ترخیص اطمینان حاصل می شود.
چه موقع به متخصص بیهوشی مراجعه می‌شود؟
اگر عمل پزشکی یا جراحی خاصی در پیش دارید، نیاز به بیهوشی به‌وجود می‌آید. متخصصان بیهوشی، پیش از عمل، وضعیت بیمار را بررسی می‌کنند تا بیهوشی مطمئن و ایمن در طول جراحی انجام شود. از جمله عمل‌هایی که نیاز به بیهوشی عمومی یا روش‌های دیگر دارند، باید به بیهوشی قلب و عروق اشاره کنیم. پزشکان با استفاده از داروهای بیهوشی مانع دردکشیدن بیماران می‌شوند. با آگاهی از اینکه کارشناس بیهوشی کیست و متخصص بیهوشی چه وظایفی دارد، پشت‌سرگذاشتن فرایند بیهوشی در عمل‌های مختلف آسان‌تر می‌شود. در واقع، خیال بیمار بابت کنترل درد، راحت خواهد بود. برای مراجعه و مشاوره با متخصصان بیهوشی کودکان، بزرگسالان یا متخصصان دیگر این حوزه، می‌توانید به سامانه دکتردکتر مراجعه کنید.
در دکتردکتر، امکان نوبت‌گرفتن آنلاین و مشاهده نظرات بیماران قبلی هر پزشک وجود دارد.بعد از اینکه متوجه شدید، تخصص بیهوشی چیست و بهترین دکتر بیهوشی کیست، از دکتردکتر وقت بگیرید.
منابع:
clevelandclinic
medicalnewstoday
asahq
spectrumhcp
سؤالات متداول متخصص بیهوشی
متخصصان پزشک هستند و در رشته پزشکی و بعد بیهوشی تحصیل کرده‌اند. کارشناسان هوشبری در سطح کارشناسی و در دوره‌ای ۴ساله تحصیل کرده‌اند و دستیار متخصصان بیهوشی در اتاق عمل‌اند.
متخصصان با بررسی سن، جنسیت، وضعیت سلامت عمومی و نوع جراحی، اقدام به ارزیابی وضعیت بیماران می‌کنند.
بیهوشی در عمل‌های مختلفی انجام می‌شود، مثلا قلب، کنترل درد و بیهوشی کودکان. برای تسکین درد زایمان، کنترل علائم حیاتی بیماران، کنترل درد و مشاوره به بیماران هم نیاز به حضور متخصص بیهوشی است.
