مشکلات کبدی، خطر ابتلا به دیابت، چاقی و مشکلات گوارشی، از مهم‌ترین مضرات فروکتوز به شمار می‌روند. فروکتوز نوعی قند طبیعی است که در میوهها، آبمیوهها، عسل و بعضی از سبزیجات وجود دارد. مصرف فروکتوز در قالب منابع غذایی سالم برای بدن مفید و مغذی است. با این حال، شربت ذرت حاوی فروکتوز بالایی است که از نشاسته ذرت تهیه شده و به نوشابه، آب‌نبات، شیرینی‌جات و بعضی دسرها اضافه می‌شود. این منابع با اینکه ارزش غذایی پایینی دارند، اما مصرف آنها در حد اعتدال مشکلی ایجاد نمی‌کند. مضرات یا عوارض فروکتوز، زمانی بروز می‌کنند که افراد در مصرف منابع شربت ذرت زیاده‌روی کنند.
برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی مضرات مصرف فروکتوز اختصاص می‌دهیم.
اگر سوالی داشتید، در بخش نظرات بنویسید که تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
بررسی مضرات فروکتوز
منابع مدعی‌اند که معایب مصرف فروکتوز هنوز به طور کامل اثبات نشده‌اند. با این وجود، شواهد نشان می‌دهند که مصرف مقادیر بالای این قند برای بدن آسیب‌زا است. مهم‌ترین عوارض را بررسی می‌کنیم:
- ایجاد اختلال در ترکیب چربی‌های خون (احتمال افزایش سطح کلسترول بد)
- تجمع چربی در اطراف اندام‌ها
- احتمال بروز بیماریهای قلبی
- افزایش سطح اوریک اسید خون
- مشکلات گوارشی
- احتمال ابتلا به دیابت
- احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ
- مشکلات کبدی
- چاقی و اضافه وزن شدید
لازم به ذکر است که تحقیقات دانشمندان و محققین، برای اثبات کامل مضرات فروکتوز ادامه دارد. احتمالاً در سا‌ل‌ها و دهه‌های پیش رو، تصویر واضح‌تری از موارد فوق ترسیم شود.
ایجاد اختلال در ترکیب چربی‌های خون
برخلاف متابولیسم گلوکز، متابولیسم فروکتوز توسط کبد انجام می‌شود. زمانی که فرد مقدار زیادی فروکتوز مصرف می‌کند، سطح چربی خون افزایش یافته و فرد در معرض ابتلا به بیماریهای مختلف قرار می‌گیرد. برای مثال، کبد چرب و بیماریهای قلبی عروقی از این دست هستند.
تجمع چربی در اطراف اندام‌ها
یکی دیگر از تاثیرات منفی فروکتوز، تبدیل شدن آن به چربی احشایی است. چربی‌های احشایی، چربی‌هایی هستند که در اعماق شکم ذخیره شده و در اطراف کبد و روده تجمع می‌کنند. تجمع چربی در اطراف این اندام‌ها برای سلامتی مناسب نبوده و فرد را در معرض بیماری دیابت نوع ۲ قرار میدهد.
احتمال بروز بیماریهای قلبی
زمانی که فروکتوز در کبد به چربی تبدیل می‌شود، تولید تری‌گلیسیرید (نوعی چربی خون) افزایش می‌یابد. با ورود تری‌گلیسیرید‌ها به جریان خون، فرد در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی قرار می‌گیرد. چگونگی تاثیر این قند را بررسی می‌کنیم:
- افزایش سطح کلی چربی خون؛
- آسیب به دیواره رگ‌ها؛
- ایجاد پلاک در دیواره رگ‌ها و بروز آترواسکلروز (تنگ شدن رگ‌ها)؛
- کاهش مقادیر کلسترول خوب؛
- افزایش مقادیر کلسترول بد؛
- افزایش فشار خون
- بروز التهاب در دیواره عروق خونی.
تمام موارد فوق، موجب می‌شود که فرد با گذشت زمان به بیماریهای قلبی عروقی مبتلا شود.
افزایش سطح اوریک اسید خون و ابتلا به نقرس
یکی از فرآیند‌های فرعی که در طول متابولیزه‌شدن فروکتوز رخ میدهد، تولید اسید اوریک است. اسید اوریک، نوعی ماده زاید است که در نتیجه تجزیه ماده‌ای شیمیایی به نام پورین تولید می‌شود. در صورت افزایش تولید این ماده، فرد در معرض ابتلا به بیماریهای زیر قرار خواهد گرفت:
- نقرس
- بیماریهای کلیوی
- بیماریهای متابولیک
- مقاومت به انسولین
- افزایش فشار خون
- بیماریهای قلبی
برای جلوگیری از بروز مشکلات فوق، افراد باید در حد اعتدال منابع فروکتوز را مصرف کنند.
مشکلات گوارشی
یکی از مهم‌ترین مضرات مصرف فروکتوز، بروز مشکلات گوارشی است. زیرا، زمانی که فروکتوز به درستی جذب نشود، وارد روده بزرگ شده و باکتری‌های روده را تخمیر می‌کند. عوارض ناشی از این فرآیند‌ها عبارتند از:
- درد شکم
- دل‌پیچه
- رشد باکتری‌های بد در روده
- تولید سموم در روده
- التهاب مخاط روده
- گاز زیاد شکم و معده
- مدفوع شل
- اسهال
- ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر
افرادی که دستگاه گوارش‌شان حساس است، حتی مصرف مقدار کمی از فروکتوز نیز عوارض فوق را ایجاد می‌کند. منابع غذایی را که مشکلات گوارشی ایجاد می‌کنند، در جدول زیر آورده‌ایم:
| منابع غذایی | دلیل ایجاد مشکلات گوارشی |
| سیب | درصد بالای فروکتوز طبیعی |
| انبه | ً |
| گلابی | ً |
| عسل | ً |
| پیاز | وجود مقادیر فراکتان |
| سیر | ً |
| آبمیوه‌های دارای افزودنی | شربت ذرت با فروکتوز بالا |
| نوشابه‌های گازدار | ً |
| نوشیدنی‌های الکلی طعم‌دار | ً |
برای جلوگیری از بروز هرگونه مشکلات گوارشی ناشی از مضرات فروکتوز، می‌توانید پیش از مصرف این مواد غذایی با پزشک خود مشورت کنید.
احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ
از سال‌های ۲۰۱۹ تاکنون، محققان با انجام چند آزمایش روی موش‌ها دریافتند که مصرف بیش از اندازه فروکتوز، می‌تواند احتمال رشد تومور را در نواحی روده افزایش دهد. در این آزمایش‌ها، محققان به نتیجه رسیدند که مصرف شربت ذرت، باعث می‌شود که سلولهای سرطانی برای مدت بیشتری زنده بمانند.
به نقل از سایت موسسه ملی سلامت آمریکا NIH،
مصرف زیاد فروکتوز، ممکن است با خطر ابتلا به بعضی از سرطان‌ها مرتبط باشد.
با این حال، مطالعات بیشتری لازم است که این موضوع در مورد به طور کامل اثبات شود.
مشکلات کبدی
براساس مقاله‌ای منتشر شده در وب‌سایت موسسه ملی بهداشت آمریکا، مصرف فروکتوز احتمالاً خطر ابتلا به بیماریهای کبدی را افزایش میدهد. زیرا، فروکتوز را کبد متابولیزه می‌کند و مصرف بیش از حد آن موجب تجمع چربی در کبد می‌شود. بیماری‌ها و مشکلاتی که بعد از این فرآیند بروز می‌کنند، عبارتند از:
- آسیب به کبد
- ایجاد التهاب در ساختار کبد
- زخم‌شدن کبد
- نارسایی کبد
چندین مورد از مطالعات در سال‌های اخیر، این یافته‌ها را تایید کرده‌اند. در حالی که بعضی دیگر اظهار داشته‌اند که ارتباطی بین مصرف فروکتوز و مشکلات کبدی وجود ندارد.
چاقی
در سال ۲۰۱۷، محققان شواهدی یافتند مبنی بر اینکه مصرف زیاد فروکتوز احتمالاً خطر چاقی و سندرم متابولیک را افزایش میدهد. همچنین، احتمالاً مصرف بیش از حد فروکتوز با افزایش رشد چربی در بدن ارتباط داشته باشد. زیرا ممکن است نحوه تجزیه چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها تغییر یابد. علاوه بر این، مصرف فروکتوز باعث می‌شود که احساس سیری افراد به تاخیر بیفتد و غذای بیشتری مصرف کنند.
محققان در یک بررسی در سال 2017 شواهدی پیدا کردند که مصرف مقادیر زیاد فروکتوز ممکن است منجر به خطر بیشتر چاقی و شرایط مرتبط مانند سندرم متابولیک شود. آنها همچنین دریافتند که مصرف بیش از حد فروکتوز ممکن است با افزایش رشد چربی ارتباط داشته باشد، زیرا ممکن است نحوه تجزیه چربی ها و کربوهیدرات ها را در بدن تغییر دهد. علاوه بر این، مصرف فروکتوز می تواند منجر به افزایش مصرف غذا شود، زیرا ممکن است احساس سیری را در فرد به تاخیر بیاندازد.
آیا تمام شواهد علمی مضرات مصرف فروکتوز را اثبات می‌کنند؟
شواهد زیادی وجود دارند که مضرات فروکتوز را اثبات می‌کنند، اما قند فروکتوز تنها قند مضر در مواد غذایی نیست. زیرا غذاهای حاوی فروکتوز بالا، معمولاً حاوی سطوح بالایی از قندهای دیگر مانند گلوکز نیز هستند. از این رو، محققان چندان نمی‌توانند اثرات قندهای دیگر را بر سلامتی نادیده بگیرند. در سال ۲۰۱۴، محققان در یک بررسی دریافتند که مصرف فروکتوز در مقایسه با قندهای دیگر، اثرات خاصی بر بدن ندارد که موجب اضافه وزن شود.
همچنین، سازمان غذا و دارو (FDA) مدعی است که در حال حاضر هیچ مدرک قطعی در مورد مضرات فروکتوز نسبت به سایر قندها وجود ندارد. این سازمان، حتی شربت ذرت با فروکتوز بالا و بحث‌برانگیز‌ترین غذاهای حاوی فروکتوز را در لیست غذاهای بی‌خطر قرار داده است. با این تفاسیر، پزشکان و محققان معتقدند که افراد باید مصرف تمام منابع غذایی حاوی قند بالا را محدود کنند.
فروکتوز در چه چیز‌هایی وجود دارد و چند نوع است؟
در حالت کلی، دو نوع فروکتوز وجود دارد که شامل فروکتوز طبیعی و فروکتوز موجود در شربت ذرت است. با این حال، بدن هر دو نوع فروکتوز را به یک شکل هضم می‌کند.
منابع غذایی فروکتوز طبیعی و فرآوریشده
نمونه‌هایی از غذاهای طبیعی که سرشار از فروکتوز و فروکتان (زنجیره طولانی فروکتوز) هستند، عبارتند از:
- سیب
- هندوانه
- پرتقال
- توت‌ها (توت‌فرنگی، تمشک)
- گلابی‌ها
- آلو
- انبه
- انجیر
- خرما
- ذرت خوشه‌ای
- شیرین بیان
- شربت آگاوه (نوعی شربت از عصاره گیاه آگاو)
- ملاس (شیره قند یا شیره نیشکر)
- آبمیوهها
- عسل
- پیازها
- سیر
- تره‌فرنگی
- کنگر اورشلیم
- ریشه کاسنی
- مارچوبه (نوعی گیاه علفی)
مقدار فروکتوز این سبزیجات نسبت به میوهها کمتر است. غذاهای فرآوریشده حاوی فروکتوز نیز عبارتند از:
- انواع شربت‌ها
- نوشابه‌های گازدار
- دسرها و کیک‌ها
- انواع شیرینی‌ها
- بعضی از سس‌ها
- انواع شکلات‌ها
مصرف مقدار نرمالی از موارد فوق، مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کند. اما در صورتی که غذاهای فرآوریشده بیش از اندازه مصرف شوند، قند فروکتوز سلامتی اعضای مهم بدن را تحت تاثیر قرار میدهد.
نکته! در حالت کلی، بهتر است فروکتوز را از منابع طبیعی دریافت کنید.
در صورت مواجهه با مضرات فروکتوز به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
در صورت مواجهه با مضرات فروکتوز، پزشک خود را بر اساس نوع عارضه‌ای که تجربه می‌کنید باید انتخاب کنید. جزییات را بررسی می‌کنیم:
- متخصص داخلی؛ برای بررسی علائم اولیه، تجویز آزمایش خون و ارجاع به سایر متخصصین
- متخصص غدد و متابولیسم؛ در صورت ابتلا به سندروم متابولیک و بیماریهای مرتبط با قند خون و چاقی
- متخصص گوارش و کبد؛ در صورت بروز مشکلات گوارشی و ابتلا به کبد چرب
- متخصص قلب و عروق؛ در صورت ابتلا به فشار خون بالا و ابتلا به بیماریهای قلبی
- متخصص تغذیه؛ برای تغییر رژیم غذایی، تغذیه اصولی و کاهش مصرف قندها
برای دریافت نوبت حضوری و آنلاین از متخصصین حوزه‌های فوق، به پلتفرم نوبت‌دهی آنلاین مجله پزشکی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
healthline.com
medicalnewstoday.com
با عرص سلام وتشکر از تحقیقات شما خال به نظر شما جز شکر خالص و نمک آیا فروکتوز هم بایذ برای بیماران سرطانی قطع شود؟! پس ویتامین ث صناعی باید برای تامین ویتامین ث بیماران استفاده کرد اگر فروکتوز استفاده نشود ؟ خود ویتامین ث هم در سرطان باید کم مصرف شود؟! چه میوه هایی فروکتوز کمتر دارد
سلام
میزان کم فروکتوز منعی ندارد و باید از خواص میوه ها استفاده کرد
ویتامیت ث سبب بهبود اثر شیمی درمانی در نابودی سلول سرطانی دارد و با نظر پزشکتون مصرف کنید
با سلام و احترام . ممنون بابت مطالب مفیدتون . اخیرا من یه مقاله مطالعه کردم که نوشته بود فروکتوز یک عامل تغذیه ای برای پیشرفت سلولهای سرطانی محسوب میشه . حالا در اینجا یه سوال پیش میاد و اون این هست که برای مثال انجیر خشک که فروکتوز بالایی هم داره مصرف بشه یا خیر البته با وجود خواص بیشماری که برای انجیر خیلی جاها گفته میشه الان بنده دقیقا سر در گم هستم که مصرف بشه یا خیر ؟ ممنون میشم راهنمایی بفرمایید . با تشکر خدا قوت
سلام
مصرف فروکتوز به میزان زیاد ضرر دارد
در میزان کم موردی ندارد
مصرف انجیر در میزان کم منعی ندارد و میتوان از خواص اون استفاده کرد
ممنون عالی بود …
تشکر از اشتراک گزاری نظرتون
بسیار عالی و کاربردی. سپاس فراوان
سلام
تشکر از اشتراک گزاری نظرتون
سلام، لاکتوز ( موجود در لبنیات) هم تاثیری شبیه به فروکتوز یا گلوکوز دارد ؟
بسیار مفید بود
تشکر از اشتراک گزاری نظرتون
با عرص سلام وتشکر از تحقیقات شما خال به نظر شما جز شکر خالص و نمک آیا فروکتوز هم بایذ برای بیماران سرطانی قطع شود؟! پس ویتامین ث صناعی باید برای تامین ویتامین ث بیماران استفاده کرد اگر فروکتوز استفاده نشود ؟ خود ویتامین ث هم در سرطان باید کم مصرف شود؟! چه میوه هایی فروکتوز کمتر دارد
سلام
میزان کم فروکتوز منعی ندارد و باید از خواص میوه ها استفاده کرد
ویتامیت ث سبب بهبود اثر شیمی درمانی در نابودی سلول سرطانی دارد و با نظر پزشکتون مصرف کنید