فروکتوز چیست و چه خطراتی برای سلامتی دارد؟

فروکتوز یک قند طبیعی است که در میوه ها، آب میوه ها، برخی سبزیجات و عسل وجود دارد. در این اشکال، قندهای فروکتوز می توانند بخشی از یک رژیم غذایی مغذی باشند. با این حال، شربت ذرت دارای  فروکتوز بالایی است که تولید کنندگان آن را از نشاسته ذرت تهیه می کنند و به غذاهایی مانند نوشابه و آب نبات اضافه می کنند. این غذاها مواد مغذی کمتری دارند اما فرد می تواند آنها را در حد اعتدال مصرف کند.

محققان در حال بررسی ارتباط بین غذاهای با فروکتوز بالا و چاقی، دیابت و حتی برخی سرطان ها هستند. با این حال، برخی شواهد نشان می دهد که فروکتوز لزوماً یک نگرانی برای سلامت عمومی نیست، البته تا زمانی که فرد آن را در حد اعتدال مصرف می کند.

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که فروکتوز می‌تواند به طرق مختلف بر سلامت فرد تأثیر منفی بگذارد.

چاقی

محققان در یک بررسی در سال 2017 شواهدی پیدا کردند که مصرف مقادیر زیاد فروکتوز ممکن است منجر به خطر بیشتر چاقی و شرایط مرتبط مانند سندرم متابولیک شود. آنها همچنین دریافتند که مصرف بیش از حد فروکتوز ممکن است با افزایش رشد چربی ارتباط داشته باشد، زیرا ممکن است نحوه تجزیه چربی ها و کربوهیدرات ها را در بدن تغییر دهد. علاوه بر این، مصرف فروکتوز می تواند منجر به افزایش مصرف غذا شود، زیرا ممکن است احساس سیری را در فرد به تاخیر بیاندازد.

مقاومت به انسولین

همان بررسی در سال 2017 نشان داد که مقادیر بیش از حد فروکتوز غذایی باعث التهاب می شود که می تواند منجر به مقاومت به انسولین شود. مقاومت به انسولین به این معنی است که گلوکز می تواند در خون انباشته شود و باعث ایجاد طیفی از مشکلات سلامتی از جمله دیابت نوع 2 شود. یک مطالعه دیگر در سال 2016 نتایج مشابهی را کشف کرد. این تحقیق به بررسی اثرات مصرف نوشیدنی غنی از فروکتوز در افراد 12 تا 16 ساله در تایوان پرداخت. افرادی که نوشیدنی های حاوی فروکتوز بیشتری مصرف می کردند، سطوح بالاتری از مقاومت به انسولین داشتند.

مشکلات کبدی

به گفته مؤسسه ملی بهداشت (NIH)، مصرف فروکتوز می تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی شود. در این شرایط بدن چربی بیش از حد در سلول های کبد ذخیره می کند.

بیماری کبد چرب می تواند منجر به آسیب و التهاب کبد شود که می تواند منجر به استئاتوهپاتیت غیر الکلی شود، یک بیماری جدی که می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:

• زخم کبد
• سرطان کبد
• نارسایی کبد
• سرطان روده بزرگ

محققان در یک مطالعه در سال 2021 بر روی موش ها دریافتند که مصرف بیش از حد فروکتوز می تواند رشد تومور روده را افزایش دهد. مطالعه‌ای در سال 2019، همچنین بر روی موش‌ها، یافته‌های مشابهی داشت. محققان نوشتند که در موش‌هایی که مستعد ابتلا به تومورهای روده هستند، به نظر می‌رسد شربت ذرت با فروکتوز بالا تومورها را تهاجمی‌تر کرده و باعث رشد سریع‌تر آن‌ها می‌شود، اما آنها مطمئن نبودند که چرا. مطالعه جدیدتر نشان داد که فروکتوز باعث رشد سریع‌تر سلول‌های تومور نمی‌شود، اما باعث می‌شود آنها برای مدت طولانی‌تری زنده بمانند. محققان همچنین دریافتند که فروکتوز باعث می‌شود موش‌های مبتلا به سرطان کولورکتال بیشتر دچار کم‌ خونی شوند، که با نرخ بقای کمتر در موش‌ها و انسان‌های مبتلا به این بیماری ارتباط دارد.

شواهد متضاد

اگرچه شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد مصرف بیش از حد فروکتوز اثرات منفی بر سلامتی دارد، اما برای محققان دشوار است که اثرات فروکتوز در رژیم غذایی را از سایر قندها جدا کنند.

این امر به این دلیل است که غذاهایی با سطوح بالای فروکتوز اضافه شده معمولاً حاوی سطوح بالایی از قندهای دیگر مانند گلوکز نیز هستند. دانشمندان مطالعات تحقیقاتی زیادی را در مورد اثرات فروکتوز در موش هایی که از ترکیبات قند تغذیه می کردند، انجام داده اند. یک بررسی در سال 2014 بیان می‌کند که فروکتوز در مقایسه با مصرف قند از منابع دیگر، اثرات خاصی بر بدن ندارد که بتواند باعث افزایش وزن شود.

محققان همچنین استدلال می کنند که، در حالی که نوشیدنی های شیرین شده با شکر حاوی فروکتوز هستند، کالری بالایی نیز دارند. این امر ممکن است برخی از پیوندهای بین فروکتوز و چاقی را توضیح دهد.

تا به امروز، سازمان غذا و دارو (FDA) می‌گوید که در حال حاضر هیچ مدرکی قطعی مبنی بر اینکه غذاهای حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا نسبت به سایر غذاهای حاوی شیرین‌کننده‌های مشابه، مانند ساکارز و عسل، ایمن‌تر هستند، وجود ندارد. FDA شربت ذرت با فروکتوز بالا – بحث برانگیزترین غذاهای حاوی فروکتوز – را با عنوان بی خطر برای خوردن در فهرست قرار داده است.

با این حال، افراد باید مصرف تمام قندهای اضافه شده، از جمله شربت ذرت با فروکتوز بالا و ساکارز را محدود کنند.

فروکتوز چیست؟

فروکتوز یک شیرین کننده با کالری طبیعی است. این ترکیب می تواند موجود در میوه ها، آب میوه ها، عسل و حتی برخی سبزیجات باشد. فروکتوز خالص نیز بسیار شیرین تر از سایر انواع قند است. در نتیجه افراد می توانند از فروکتوز کمتری نسبت به سایر قندها در پخت و پز استفاده کنند تا به همان شیرینی دست پیدا کنند.

مهمترین منابع فروکتوز در رژیم غذایی عبارتند از:

• شکر سفره
• عسل
• شهد آگاو
• آب میوه ها

شربت ذرت با فروکتوز بالا، که در آب نبات، محصولات پخته شده، و نوشابه ها و سایر غذاهای فرآوری شده وجود دارد.

شربت ذرت با فروکتوز بالا

تولید کنندگان شربت ذرت با فروکتوز بالا را با افزودن آنزیم های خاصی به نشاسته ذرت که اساساً گلوکز خالص است، نوع دیگری از قند، تولید می کنند. سپس از این گلوکز برای تولید شربتی استفاده می کنند که حاوی مقادیر متفاوتی فروکتوز است. اکثر انواع شربت ذرت با فروکتوز بالا حاوی 42% یا 55% فروکتوز منبع مطمئن و 58% یا 45% گلوکز هستند. این بدان معنی است که شربت ذرت با فروکتوز بالا حاوی فروکتوز کمی بیشتر از شکر سفره است که 50٪ فروکتوز منبع مطمئن و 50٪ گلوکز است.

عسل یکی دیگر از افزودنی های رایج غذایی است. ماده ای که اغلب منبع معتبر است حاوی نسبت 1 به 1 فروکتوز به گلوکز است.

فروکتوز در مقابل گلوکز

فروکتوز می تواند به گلوکز متصل شود تا ساکارز یا قند سفره را بسازد. برخلاف فروکتوز، بدن تا حد زیادی گلوکز را در سلول ها تجزیه می کند. روده کوچک معمولا این قند را جذب می کند و آن را برای دریافت انرژی به سلول های بدن می فرستد. بدن فروکتوز را با گلوکز راحت تر از فروکتوز به تنهایی هضم می کند. وقتی فردی گلوکز مصرف می کند، ساختار شیمیایی این ترکیب باعث می شود پانکراس انسولین ترشح کند، هورمونی که به سلول ها اجازه می دهد از گلوکز برای انرژی استفاده کنند.

فروکتوز باعث ترشح منبع مطمئن انسولین یا ترشح هورمون‌هایی مانند لپتین نمی‌شود که به مغز می‌گوید سیر شده است. همچنین هورمون هایی را که به بدن فرد می گویند گرسنه است، مهار نمی کند.

در نتیجه، فروکتوز ممکن است منجر به افزایش وزن شود زیرا ممکن است به پرخوری کمک کند.

در مطالعه‌ای که در سال 2017 روی موش‌ها به نقل از آرشیو خبری NIH انجام شد، محققان موش‌ها را با رژیم غذایی استاندارد و کم‌چرب به دو گروه تقسیم کردند. یک گروه گلوکز اضافه شده و گروه دیگر فروکتوز دریافت کردند. هر دو گروه موش وزن اضافه کردند. با این حال، جوندگان رژیم غذایی پرچرب که فروکتوز دریافت کرده بودند به طور قابل توجهی وزن بیشتری نسبت به موش هایی که در رژیم غذایی مشابه با گلوکز اضافه شده بودند، اضافه کردند.

منابع و انواع فروکتوز

دو نوع فروکتوز وجود دارد: فروکتوز طبیعی و شربت ذرت با فروکتوز بالا. بدن هر دو را به یک شکل هضم می کند.

نمونه هایی از غذاهای طبیعی که به طور طبیعی سرشار از فروکتوز یا فروکتان هستند که زنجیره های طولانی فروکتوز هستند، عبارتند از:

• شربت آگاوه
• آب سیب
• سیب
• کارامل
• انجیر خشک
• عسل
• شیرین بیان
• ملاس
• گلابی ها
• آلو
• ذرت خوشه ای

برخی از سبزیجات حاوی فروکتوز هستند، اما این مقدار معمولاً در مقادیر کمتر از میوه ها است. سبزیجاتی نظیر:

• مارچوبه
• ریشه کاسنی
• کنگر اورشلیم
• تره فرنگی
• پیازها

فروکتوز در غذاهای فرآوری شده

فردی که مایل به کاهش مصرف فروکتوز و فروکتان های رژیمی است، باید از خوردن شیرین کننده های زیر اجتناب کند:

• شربت ذرت با فروکتوز بالا
• کارامل
• عسل
• ملاس
• شکر خرما

فرد باید مصرف غذاهایی که معمولا حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا هستند را محدود کند. اینها شامل مواد پخته شده بسته بندی شده، آب نبات و نوشیدنی های شیرین می شود.

برخی از افراد تمام فروکتوزی را که می خورند جذب نمی کنند. این وضعیت به نام سوء جذب فروکتوز شناخته می شود که با گاز بیش از حد و ناراحتی گوارشی مشخص می شود. در افراد مبتلا به سوء جذب فروکتوز، فروکتوز به عنوان یک کربوهیدرات قابل تخمیر عمل می کند و به عنوان FODMAP طبقه بندی می شود.

بر خلاف گلوکز، فروکتوز باعث کاهش سطح قند خون می شود. بنابراین، برخی از پزشکان فروکتوز را به عنوان یک شیرین کننده “ایمن” برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 توصیه می کنند.

منبع : Medicalnewstoday