قوز قرنیه (keratoconus) نوعی بیماری چشمی است که در آن قرنیه (بخش شفاف و گنبدی جلوی چشم) نازک‌تر و به‌تدریج به سمت بیرون برآمده می‌شود. در این وضعیت، قرنیه حالت مخروطی به خود می‌گیرد. با شکل مخروطی این بخش از چشم، دید چشم‌ها تار و نسبت به نور حساس می‌شود. قوز قرنیه معمولا هر دو چشم را درگیر می‌کند اما می‌تواند یک چشم را بیشتر از چشم دیگر تحت تاثیر قرار بدهد. این بیماری معمولا بین اواخر نوجوانی تا ۳۰ سالگی رخ می‌دهد. شاید بتوانید در مراحل اولیه قوز قرنیه، مشکلات بینایی را با عینک یا لنزهای تماسی نرم اصلاح کنید. با پیشرفت وضعیت، احتمال دارد که مجبور شوید لنزهای تماسی سفت و محکم و قابل نفوذ گاز یا انواع دیگر لنزها مانند لنزهای اسکلرال را استفاده کنید. اگر وضعیت بدتر شود، هم نیاز به پیوند قرنیه پیش می‌آید.
در این مقاله، درباره علائم، علل، عوارض و درمان قوز قرنیه می‌خوانید. مطالعه این مقاله به حدود ۳ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر در رابطه با قوز در قرنیه چشم سوالی دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
قوز قرنیه چیست؟
قوز قرنیه وضعیتی از چشم است که در آن قرنیه گرد به‌سمت بیرون به شکل مخروطی و برآمده می‌شود. قرنیه قسمت شفاف و مرکزی سطح جلویی چشم است، از چشم محافظت می‌کند و باعث می‌شود تا دید واضح‌تری داشته باشید.
با مراجعه به چشم‌پزشک می‌توانید این بیماری را شناسایی کنید. پزشکان قوز در قرنیه را در سال‌های نوجوانی یا بازه ۲۰ تا ۳۰سالگی در بیماران مشاهده می‌کنند. امکان بروز این وضعیت در کودکی هم وجود دارد. قوز خفیف قرنیه در افراد سنین بالاتر هم دیده می‌شود.
تغییرات در شکل قرنیه طی چند سال اتفاق می‌افتد اما در افراد جوان با سرعت بیشتری پیش می‌رود.
قوز قرنیه بینایی را به دو صورت تغییر می‌دهد:
- با تغییر شکل قرنیه به شکل مخروطی، سطح صاف هم تاب می‌خورد. اصطلاح این وضعیت «آستیگماتیسم نامنظم» است. عینک نمی‌تواند آستیگماتیسم نامنظم را به طور کامل اصلاح کند.
- همانطور که قسمت جلوی قرنیه شیب‌دار می‌شود، چشم نزدیک‌بین‌تر می‌شود. در نتیجه ممکن است، نیاز به عینک جدید به‌وجود بیاید.
علائم قوز قرنیه
نشانه‌های کراتوکونوس یا قوز در قرنیه به‌شرح زیر است:
- مخدوش‌شدن تدریجی بینایی با دید تحریف‌شده، مثلا خطوط مستقیم به‌شکل منحنی یا خمیده به نظر می‌رسند و اشیا شکل درست خود را ندارند.
- بدتر شدن تدریجی بینایی در یک یا هر دو چشم. (به طور کلی، قوز قرنیه هر دو چشم را درگیر می‌کند.)
- داشتن دید دوگانه زمانی که فقط از یک چشم به مناظر نگاه می‌کنید.
- حساس بودن به نور (اصطلاح این حساسیت فتوفوبیا است.)
- دیدن هاله در اطراف نورهای روشن.
علت قوز قرنیه
علت قوز قرنیه تا حد زیادی ناشناخته است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که قوز قرنیه ارثی است یا در افرادی مبتلا به برخی بیماری‌ها و وضعیت‌های پزشکی رخ می‌دهد.
افراد مبتلا به قوز در قرنیه تمایل دارند چشم‌های خود را زیاد مالش دهند. این حرکت باعث تسریع پیشرفت این مورد از بیماری‌های چشمی می‌شود. قوز در قرنیه با شرایط خاصی ارتباط دارد که ممکن است با مالش مزمن چشم نیز مرتبط باشند. این شرایط عبارت‌اند از:
- آسم
- سندرم داون
- سندرم اهلرز-دانوس (EDS)
- درماتیت آتوپیک و درماتیت آلرژیک
- رینیت آلرژیک (التهاب مخاط بینی)
- استئوژنز ناکامل (اختلال استخوان‌زایی)
- اختلالات مادرزادی (که در بدو تولد وجود دارد) مانند آنیریدیا (Aniridia)
تشخیص قوز قرنیه
پزشکان روند تشخیص را با طرح سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی و علائم آغاز می‌کنند. سپس معاینه‌ای جامع از چشم شروع می‌شود.
احتمالا از چند آزمایش مربوط به چشم هم کمک گرفته می‌شود:
| حدت بینایی | این معاینه شامل استفاده از نمودار چشم و آزمایشی است که از طریق ابزاری (فوروپتر) به فرد کمک می‌کند که نسخه صحیح خود را برای دید واضح پیدا کند. |
| بررسی لامپ شکافی | آزمایش ترکیبی از نور روشن و میکروسکوپ است. |
| کراتومتری | این آزمایش شکل قرنیه و آستیگماتیسم را اندازه‌گیری و ارزیابی می‌کند. |
| نقشه‌برداری قرنیه (توموگرافی و توپوگرافی) | تست‌ها انحنای سطح چشم را اندازه‌گیری می‌کنند و نقشه و طرح قرنیه را به‌نمایش درمی‌آورند. قوز قرنیه در این آزمایش‌ها ظاهر می‌شود. |
درمان قوز قزنیه چیست؟
روش‌های مختلفی برای درمان قوز قرنیه وجود دارد که انتخابشان وابسته به شدت بیماری است. درمان‌ها شامل موارد زیر است:
- عینک و لنزهای تماسی
- حلقه قابل کاشت
- پیوند متقابل قرنیه
- پیوند قرنیه
عینک و لنزهای تماسی
در مراحل اولیه بیماری، می‌توان دید را با عینک معمولی یا لنزهای تماسی نرم اصلاح کرد. با پیشرفت مشکل، ممکن است عینک به دلیل میزان آستیگماتیسم نامنظم، دید را اصلاح نکند و به نوع خاصی از لنزهای تماسی سخت نیاز داشته باشید.
حلقه قابل کاشت (INTACS)
INTACS دستگاه‌های کوچکی هستند که متخصص آنها را برای بهبود بینایی یا راحت‌تر گذاشتن لنزهای تماسی در قرنیه قرار می‌دهد. این عملیات با بی‌حسی موضعی (قطره‌های بی‌حس‌کننده چشم) انجام می‌شود.
متخصص کانال‌هایی را در قرنیه ایجاد می‌کند و حلقه‌ها را در آنها قرار می‌دهد. حلقه‌ها به صاف‌شدن قرنیه کمک و تا حدی شکل مخروطی ناشی از قوز قرنیه را اصلاح می‌کنند.
پیوند متقابل قرنیه
پیوند متقابل قرنیه از درمان نور ماوراء بنفش (UV) استفاده می‌کند و می‌تواند باعث کندشدن یا جلوگیری از وخیم‌شدن قوز قرنیه شود. این روش با بی‌حسی موضعی پیش می‌رود.
قطره‌های دارویی حاوی ریبوفلاوین (ویتامین B2) را تا ۳۰ دقیقه در چشم می‌ریزند. سپس، پزشک بیمار را تا ۳۰ دقیقه در معرض نور UV قرار می‌دهد. هدف از روش اتصال عرضی قرنیه، تقویت پیوند بین رشته‌های کلاژن قرنیه و پروتئین‌های اطراف آن است.
پیوند قرنیه
برای درمان کراتوکونوس پیشرفته از روش پیوند قرنیه استفاده می‌شود. در این مسیر، قرنیه بیمار را با بافت قرنیه اهدایی فردی دیگر جایگزین می‌کنند.
معمولا افراد مبتلا به قوز قرنیه بعد از پیوند، دید چشمی بهتری دارند، اما ممکن است که بهبودی بیشتر از یک سال طول بکشد تا بینایی تثبیت شود. شاید برخی از افراد پس از پیوند همچنان برای دید کامل به لنز تماسی نیاز داشته باشند.
عوارض قوز قرنیه
عوارض احتمالی قوز قرنیه عبارت‌اند از:
- زخم قرنیه؛ جای زخم روی قرنیه ایجاد می‌شود.
- از دست‌دادن بینایی؛ کم‌شدن بینایی سطوح مختلفی دارد.
- هیدروپس قرنیه (hydrops)؛ قرنیه به‌طور ناگهانی با مایع متورم می‌شود.
- حلقه‌های فلیشر (Fleischer)؛ رسوبات آهن باعث ایجاد حلقه‌هایی در قرنیه می‌شوند.
جراحی لیزیک چشم به عنوان یک روش انکساری برای بیماران مبتلا به قوز قرنیه توصیه نمی‌شود. قوز قرنیه یک بیماری دژنراتیو است که باعث نازک‌شدن قرنیه می‌شود. روش‌های جراحی انکساری لیزری دیگر، مانند لازیک یا prk هم می‌توانند قرنیه را با برداشتن بافتی از آن که نازک شده، بیشتر تخریب و تضعیف کنند.
سوالات متداول قوز قرنیه
نه، شما نمی‌توانید از بروز قوز قرنیه پیشگیری کنید. اگر بیماری مرتبط با قوز قرنیه دارید، با اقدامات مراقبتی و کنترلی مانند پرهیز از مالش چشم‌ها، خطر ابتلا را کاهش بدهید.
قوز قرنیه درمان‌نشده می‌تواند منجر به از دست‌دادن دائمی بینایی شود.
منابع:
من قوز قرینه دارم. از مطب دکتر حسین محمدربیع لنز اسکرال گرفتم. دیدم عالی شده.