آنژیوادم، تورم عمقی لایه‌های زیرپوستی است که در اثر نشت مایع از مویرگ‌ها رخ میدهد. این بیماری معمولا به دلایل آلرژیک، دارویی، ارثی، اکتسابی یا ناشناخته ایجاد میشود. علائم بیماری آنژیوادم شامل تورم ناگهانی لب، چشم، گلو، دست و پا، همراه با درد یا سوزش است. برخلاف کهیر که سطحی و خارش‌دار است، آنژیوادم عمیق‌تر و اغلب بدون خارش ظاهر خواهد شد.
تشخیص این بیماری از طریق معاینه پزشکی، تست آلرژی و آزمایش خون انجام میشود. برای درمان هم بسته به نوع آنژیوادم از آنتی‌هیستامین و اپی‌پن یا اپی‌نفرین (در نوع آلرژیک) و جایگزینی آنزیم (در نوع ارثی) استفاده می‌کنند. این تورم گاهی فقط آزاردهنده است؛ اما در موارد جدی می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.
شناخت علل و انواع آنژیوادم، اولین و مهم‌ترین گام درمان و بهبودی است. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به بررسی این بیماری، علائم و درمان آن پرداخته‌ایم.
در انتها اگر سوالی درباره این بیماری دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
آنژیوادم چیست؟
بیماری آنژیوادم (Angioedema) به تورم سریع و عمیق لایه‌های زیرین پوست یا بافت‌های مخاطی گفته میشود. دلیل اصلی این تورم، ایجاد حساسیت پوستی، آزاد شدن موادی مثل هیستامین یا برادی کینین است که معمولا در نواحی زیر دیده میشود:
- اطراف چشم‌ها
- لب‌ها
- زبان و گلو
- دست‌ها و پاها
- اندام تناسلی
انواع آنژیوادم
بیماری آنژیوادم بر اساس عامل اصلی به چند نوع مختلف تقسیم میشود که در جدول زیر با آن‌ها آشنا می‌شوید:
| نوع آنژیوادم | علت اصلی | ویژگی‌های مهم |
|---|---|---|
| آنژیوادم آلرژیک | واکنش به آلرژن‌هایی مثل غذا، دارو، نیش حشرات و آزاد شدن هیستامین | اغلب همراه با کهیر و خارش، پاسخ عالی به آنتی‌هیستامین‌ها و اپی‌نفرین |
| آنژیوادم ناشی از دارو | واکنش به داروهای خاص، مثل داروهای فشار خون و آزاد شدن برادی‌کینین | معمولاً بدون کهیر، هفته‌ها یا ماه‌ها پس از مصرف دارو، پاسخ ضعیف به آنتی‌هیستامین‌ها |
| آنژیوادم ارثی | نقص ژنتیکی در مهارکننده 1C (آنزیم پروتئینی کنترل‌کننده تورم) | حمله‌های مکرر، سابقه خانوادگی، اغلب بدون کهیر، نیاز به درمانهای تخصصی |
| آنژیوادم اکتسابی | اختلال در سیستم ایمنی (نادر) | شبیه به نوع ارثی؛ اما در بزرگسالی و همراه با بیماری‌های زمینه‌ای |
| آنژیوادم ناشناخته (ایدیوپاتیک) | به علت ناشناخته و تشخیص در زمان ردشدن دیگر علل | تشخیص سخت، تمرکز روی کنترل و مدیریت علائم |
این طبقه‌بندی نشان میدهد که اگرچه ممکن است علائم ظاهری شبیه به هم باشند اما ریشه بیماری متفاوت است و همین تفاوت، مسیر درمان را مشخص می‌کند. به‌عنوان مثال، درمان قطعی آنژیوادم ارثی کاملا متفاوت از نوع آلرژیک آن است.
علائم آنژیوادم چیست؟
علائم بیماری آنژیوادم اغلب به طور ناگهانی ظاهر میشوند و معمولا در طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت خودبهخود کم میشوند یا از بین می‌روند. شایع‌ترین علائم آن شامل موارد زیر هستند:
- تورم شدید؛ به ویژه در لب‌ها و اطراف چشم‌ها، زبان و گلو، دست‌ها و پاها و اندام‌های تناسلی
- احساس سوزش و سفتی؛ در ناحیه متورم (بدون خارش شدید)
- دل درد شدید، تهوع و استفراغ؛ به دلیل تورم و التهاب داخلی در دستگاه گوارش
- تحت تاثیر قرار دادن بینایی؛ به دلیل تورم موقت بافت‌های اطراف چشم و آنژیوادم چشم
آگاهی از علائم می‌تواند به افراد کمک می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، به پزشک متخصص مراجعه کنند. اگر هم‌اکنون برخی از علائم فوق را دارید، ویزیت آنلاین متخصص آسم و آلرژی را دریافت کنید.
آنژیوادم و کهیر چه تفاوتی با هم دارند؟
اغلب بیماری آنژیوادم با کهیر (قرمز، خارش‌دار و برجسته شدن پوست) همراه است؛ اما تفاوت‌های مهمی بین این دو بیماری پوستی وجود دارد. محل تورم کهیر در لایه‌های سطحی و روی پوست رخ میدهد. درحالی‌که آنژیوادم در لایه‌های عمیق‌تر (در بافت‌های زیر پوست) ایجاد میشود. کهیر به شدت خارش دارد و قرمز و برجسته میشود. ولی آنژیوادم بیشتر با سفتی یا سوزش همراه است. هرچند کهیر معمولا خطرناک نیست؛ اما آنژیوادم گلو می‌تواند با بستن راه تنفس، خطرناک شود و یک مورد اورژانس پزشکی باشد.
علل آنژیوادم
شناخت دقیق علت، کلید پیشگیری، مدیریت و درمان است. علل اصلی آنژیوادم عبارتند از:
- واکنش‌های آلرژیک؛ غذاهایی مانند بادام زمینی و صدف، داروهایی مانند پنی‌سیلین، نیش حشرات و لاتکس باعث بروز این واکنش‌ها می شوند.
- داروها؛ به خصوص داروهایی که برای کنترل فشار خون و نارسایی قلبی استفاده میشوند. این داروها می‌توانند منجر به آنژیوادم عصبی ناشی از برادی‌کینین شوند و تورم بدون کهیر ایجاد کنند.
- مشکلات ارثی؛ نوعی آنزیم پروتئینی در خون ما وجود دارد که با نام مهارکننده C1 شناخته میشود. این آنزیم از فعالیت و تورم بیش از حد در بدن جلوگیری می‌کند. نقص در عملکرد و کمبود این مهارکننده، منجر به آنژیوادم ارثی میشود.
- عوامل فیزیکی: گرما، سرما یا فشار از عوامل ایجادکننده این عارضه هستند.
براساس مقاله منتشر شده در کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (NIH)،
داروهای کنترل فشار خون (ACE-I)، که حدود ۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان از آن‌ها استفاده می‌کنند، با بروز آنژیوادم مرتبط هستند؛ شیوع این عارضه در میان مصرف‌کنندگان حدود ۰٫۱ تا ۰٫۷ درصد گزارش شده است.
همچنین، جالب است بدانید که آنژیوادم دارویی ناشی از ACE-I، در افراد آفریقایی‌تبار، افراد سیگاری، زنان، افراد مسن و کسانی که سابقه راش دارویی، آلرژی‌های فصلی یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دارند، شایع‌تر رخ میدهد.
چگونه آنژیوادم تشخیص داده میشود؟
تشخیص آنژیوادم معمولا بر اساس توضیح بیمار درباره شرایط و وضعیت و معاینه فیزیکی است. پزشک برای رد کردن یا تایید علل زمینه‌ای، ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
- شرح حال دقیق: زمان شروع، محل تورم، داروهای مصرفی (مخصوصا قرص فشار) و سابقه خانوادگی
- آزمایش‌های آلرژی: تست‌های پوستی یا خونی برای شناسایی عوامل احتمالی حساسیت، در موارد مشکوک به نوع آلرژیک
- آزمایش خون: اندازه‌گیری سطح و عملکرد آنزیم پروتئینیC1 و مکمل‌های خونی برای تشخیص بیماری آنژیوادم ارثی یا اکتسابی
- حذف داروها: در صورت مصرف قرص فشار، قطع موقت دارو برای مشاهده بهبود
این روش‌ها برای کاهش خطای تشخیص و انتخاب مناسب‌ترین و موثرترین درمان بسیار ضروری است.
چگونه آنژیوادم را درمان کنیم؟
درمان بیماری آنژیوادم به علت زمینه‌ای و شدت حمله بستگی دارد. درمان این عارضه، شامل دو بخش است:
- درمان حمله حاد با داروهای اورژانسی
- پیشگیری از حملات بعدی
درمان پزشکی آنژیوادم
در ادامه به بررسی روش‌های مختلف درمان، با توجه به عامل بیماری پرداخته‌ایم:
- داروهای آنتی‌هیستامین و حاوی کورتون؛ برای تسکین خارش، کاهش تورم و مهار التهاب ناشی از آنژیوادم آلرژیک استفاده میشود. اگر تورم ناحیه گلو باعث مشکل در تنفس شود، تزریق فوری اپی‌نفرین (اپی‌پن) ضروری است و می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.
- داروی ایکاتیبانت؛ برای درمان آنژیوادم ارثی یا دارویی موثر است. همچنین، در صورت نیاز جایگزین داروهای مهارکننده C1 نیز تجویز میشود.
- جایگزینی مهارکننده C1 یا داروهای مهارکننده برادی‌کینین؛ برای درمان آنژیوادم ارثی و اکتسابی حاد و پیشگیری از کاهش دفعات و شدت حملات مصرف میشوند.
درمان خانگی آنژیوادم
استفاده از درمانهای خانگی، جایگزین مراقبت‌های پزشکی اورژانسی نیستند؛ اما می‌توانند به تسکین علائم خفیف کمک کنند و در کنار درمان اصلی آنژیوادم قرار گیرند. ایمن‌ترین روش‌های درمان خانگی بیماری آنژیوادم عبارتند از:
- استفاده از کمپرس سرد
- دوری از عامل ایجاد حساسیت و آلرژی
- مصرف مایعات کافی
- کنترل اضطراب و استرس
- استراحت
درمان آنژیوادم با طب سنتی اغلب شامل استفاده از گیاهانی با خواص ضدالتهابی است؛ اما هیچ مدرک علمی برای درمان قطعی با این روش‌ها وجود ندارد. بنابراین، قبل از استفاده از هرگونه درمان جایگزین، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
آنژیوادم اگر درمان نشود چه خطراتی به همراه دارد؟
در صورت درمان نشدن بیماری آنژیودام حاد، فرد مبتلا ممکن است با خطرات زیر روبه‌رو شود:
- تورم گلو و زبان؛ که خطری جدی است و می‌تواند منجر به انسداد مجاری تنفسی و خفگی شود.
- ناراحتی شدید گوارشی؛ که منجر به سوء تغذیه و تورم روده میشود.
- اضطراب و کاهش کیفیت زندگی؛ که در اثر ترس از حملات پیش‌بینی نشده رخ میدهد.
به همین دلایل، هر فرد مبتلا به بیماری آنژیوادم، باید تحت مراقبت پزشک بوده و داروهای اورژانسی را همیشه در دسترس و همراه خود داشته باشد.
چگونه از ابتلا به بیماری آنژیوادم جلوگیری کنیم؟
پیشگیری از آنژیوادم با شناخت دقیق نوع بیماری و عوامل محرک آن مرتبط است. وقتی چیزهایی که باعث شعله‌ور شدن این بیماری میشود را بشناسیم، می‌توانیم از حمله آنژیوادم و بروز عوارض خطرناکی همچون تورم زبان و انسداد مسیر هوایی پیشگیری کنیم.
به‌خاطر داشته باشید که درمان گیاهی آنژیوادم پشتوانه علمی نداشته و ایمن نیست. بنابراین، در صورت مشاهده نشانه‌هایی مانند تورم بدن همراه با احساس درد، سوزش یا کهیر، مراجعه به دکتر متخصص آلرژی یا ایمونولوژیست ضروری است. برای دریافت نوبت حضوری مطب یا ویزیت آنلاین بهترین متخصصان ایران، به سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
با سلام اینجانب مبتلا به بیماری آنژیو ادم هستم و با توجه به تجربیاتم میدانم هیچ دارویی در ایران برای جلوگیری وجود ندارد و صرفا ضد حساسیت های معمولی وجود دارند.پس بهترین کار این است که همان ۳ روز حمله آنژیوادم مراقب باشیم تا دوره بیماری عبور کند.
سرگیجه و احساس خفگی شدید داشتم
چون برا قبل تست نباید قرص انتی هیستامین میخوردم
هم ورمم زیاد هم اون احساساتو داشتم شب بدی پشت سر گذاشتم
فقط کولر رو زیاد کردم اب خوردم سعی کردم بخوابم