تا به حال به ساختار سینه دقت کرده‌اید؟ بسیاری از ما از درون سینه و ساختارش باخبر نیستیم. آشنایی با ساختار سینه راهی برای شناخت وضعیت سینه‌ها و پیشگیری از بیماری‌های مختلف مانند سرطان سینه هم خواهد بود. بهتر است که با بافت‌های سینه و ساختار آن آشنا باشیم. چنین شناختی به ما کمک می‌کند که در هنگام مراجعه به پزشک زنان یا جراحان برای ارزیابی مشکلات این بخش از بدن و بررسی توده‌ها، دقیق‌تر از وضعیتمان باخبر شویم. در این مقاله از مجله دکتردکتر از آناتومی پستان مرد و زن برایتان خواهیم گفت؛ با ما همراه باشید.
سینه چیست؟
سینه یا شاید بهتر باشد که بگوییم پستان، بخشی از اندام‌های جنسی بدن مردان و زنان است. سینه برای زنان هم در شیردهی کاربرد دارد و هم تحریک جنسی. سینه مردان کاربردی در زمینه شیردهی ندارد اما مانند سینه زنان اعصاب فراوانی دارد که در تحریک جنسی به کار می‌آید.
سینه‌ها دارای رگ‌های خونی پرشماری هم هستند که خون را درون آنها به گردش درمی‌آورند. یادتان باشد که امکان وجود توده‌های سرطانی در سینه مردان و زنان وجود دارد. البته ابتلا به چنین سرطانی در مردان بسیار نادر است. در ادامه درباره آناتومی سینه زنان و مردان بیشتر برایتان خواهیم گفت.
ساختار سینه زنان چگونه است؟
با نگاهی به ساختار سینه زنان متوجه می‌شویم که این بخش از بدن آنها دارای بافت‌های مختلفی است:
- بافت چربی
- بافت فیبری
- بافت غددی
بافت پیوندی یا فیبری مشابه بافتی است که رباط‌ها یا بافت اسکار یا زخم‌ها را می‌سازد. بافت‌های چربی هم فضای میان بافت فیبری و چربی را پُر می‌کنند. اندازه پستان‌ها هم وابسته به این بافت‌های چربی است. برخی برای تنظی اندازه آن به صورت دلخواه، عمل کوچک کردن سینه و برخی عمل بزرگ کردن را انجام می‌دهند.
پزشکان به تمام بافت‌های غیرچربی بافت فیبروگلندولار (fibroglandular) می‌گویند. نوارهایی پشتیبان و بافت‌های پیوندی منعطفی موسوم به رباط هم در ساختار سینه وجود دارد. این‌ها از پوست به دیواره سینه کشیده می‌شوند تا بافت پستان را سر جای خود نگه دارند.
ماهیچه‌ها هم نقش مهمی در ساختار سینه دارند. عضله سینه زیر دو پستان و در مقابل دیواره سینه قرار می‌گیرد. وجود آن باعث حفاظت از پستان‌ها می‌شود. رگ‌های خونی به بافت‌های سینه اکسیژن‌رسانی و مواد زائد را دفع می‌کنند.
لوب‌ها و مجرای سینه
در بررسی ساختار بافتی غدد پستانی در بافت‌های فیبری و چربی پستان ۱۵ تا ۲۰ غده وجود دارد که به آنها لوب گفته می‌شود. هر یک از این لوب‌ها دارای تعداد زیادی بخش کوچک‌تر موسوم به لوبول هستند. این لوبول‌ها یا کیسه‌ها شیر تولید می‌کنند و در خوشه‌هایی مانند خوشه‌های انگور قرار می‌گیرند.
داکت‌ها (ducts) یا مجاری هم لوله‌های باریکی هستند که شیر را به نوک پستان می‌رسانند. نوک در میانه هاله رنگی روی پوست پستان قرار دارد. کسانی که مبتلا به سرطان سینه هستند، تومورهایی در لوب‌ها و مجاری شیری دارند. بررسی وجود تومور در پستان با ماموگرافی مقدور می‌شود. درباره این آزمایش در یکی از مقالات مجله دکتردکتر برایتان گفته‌ایم؛ مطالعه آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
گره‌های لنفاوی
گره‌های لنفاوی هم بخشی از ساختار سینه زنان به شکل لوبیا و در اندازه‌ای کوچک هستند. این گره‌ها به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند و به جز سینه در سراسر بدن وجود دارند. گره‌های لنفاوی مایعی بی‌رنگ موسوم به لنف تولید می‌کنند که شامل گلبول‌های سفیدی به نام لنفوسیت است. لنفوسیت‌ها سلول‌های ایمنی هستند که از بدن در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌هایی مانند سرطان مراقبت می‌کنند.
رگ‌های لنفی مایع لنف را تصفیه می‌کنند و از سینه به گره‌های لنفی می‌برند. خوشه‌های گره‌های لنفاوی نزدیک سینه زیر بغل قرار دارند. به این گره‌های لنفی، گره‌های لنفاوی زیربغلی یا آگزیلاری (axillary) می‌گویند. این گره‌ها بالای استخوان ترقوه، در گردن و سینه قرار می‌گیرند.
عملکرد سینه زنان چگونه است؟
هورمون‌های زنامه شامل استروژن، پروژسترون و پرولاکتین نقش مهمی در رشد و عملکرد پستان‌های زنان بازی می‌کنند:
- استروژن باعث کشیده‌شدن مجاری شیری می‌شود و به آنها کمک می‌کند که با ایجاد شاخه‌های جانبی، شیر بیشتری حمل کنند.
- پروژسترون اندازه و تعداد لوبول‌ها را برای شیردهی افزایش می‌دهد. این هورمون باعث بزرگ‌کردن رگ‌های خونی و سلول‌های پستان بعد از تخمک‌گذاری هم می‌شود. در این دوران، امکان دارد که حس آزردگی و زخم در پستان‌ها به وجود بیاید.
- پرولاکتین باعث تولید پروژسترون می‌شود و غدد را برای تولید شیر آماده می‌کند. در چنین شرایطی برخی از زنان با انجام عمل بزرگ کردن سینه، سایز آن را تغییر داده‌اند، ممکن است دچار مشکل شوند.
آناتومی سینه مردان چگونه است؟
آناتومی سینه مردان به زنان شباهت دارد اما پای تفاوت‌هایی جزئی هم به میان است. به عبارت دقیق‌تر، پستان مردان شبیه پستان زنی است که هنوز به سن بلوغ نرسیده است؛ ضمن اینکه لوبول هم ندارد. زمانی که مردان به سن بلوغ می‌رسند، ترشح هورمون تستوسترون مانع از بزرگ‌شدن پستان‌ها می‌شود.
ساختار سینه مردان شبیه زنان است اما بخش نوک پستان و هاله آن هم کوچک‌تر است. پستان مردان با ثبات بیشتری در جای خود روی سینه قرار دارد؛ البته ممکن است بنا به سن و شکل بدن، حالات سینه‌های آنها هم با یکدیگر متفاوت باشد. درون سینه مردان هم مجاری شیری توسعه‌نیافته وجود دارد. بافت سینه‌شان هم فاقد بافت غددی یا گرندولار است.
بزرگ‌شدن سینه مردان
گاهی‌اوقات، سینه مردان بزرگ و به ژنیکوماستی (gynaecomastia) مبتلا می‌شوند. ژنیکوماستی رشد غیرطبیعی غدد پستانی بزرگ در مردان است. دلایل مختلفی برای بروز این مشکل وجود دارد؛ برای مثال، مصرف برخی از داروها باعث بزرگ‌شدن غیرعادی پستان‌ها می‌شود.
ابتلا به بعضی از بیماری‌های مزمن مانند سیروز کبدی هم می‌تواند منجر به رشد غیرعادی سینه‌ها شود. وجود برخی تومورهای سرطانی در بیضه‌ها یا انواع دیگری از تومور در بدن هم می‌تواند به چنین وضعیتی در مردان ختم شود.
منظور از سینه‌های متراکم چیست؟
بعد از ماموگرافی و تصویربرداری از سینه‌ها به بیشتر زنان گفته می‌شود که سینه‌هایی متراکم دارند اما منظور چیست؟ به سینه‌ای متراکم گفته می‌شود که بیشتر بافت آن حالت فیبری یا غددی (گلندولار) داشته باشد.
متراکم‌بودن بافت پستان مشکلی ندارد و بیشتر در زنان جوان و افرادی دیده می‌شود که پستان‌های کوچک دارند. بافت‌های فیبری و غددی نسبت به بافت‌های چربی حالت ضخیم‌تر و متراکم‌تری دارند و این موضوع در تصویرهای برداشته‌شده از سینه در ماموگرافی دیده می‌شود.
سلول‌های سرطانی هم مانند بافت متراکم پستان در تصویربرداری سفید نشان داده می‌شوند. برای همین است که تشخیص بیماری در زنانی که سینه‌هایی با بافت متراکم دارند، ساده نیست. برای تشخیص سرطان در افرادی با چنین بافتی از پستان به انجام سونوگرافی یا MRI هم نیاز است.
چه شرایط و اختلالاتی روی ساختار سینه اثر می‌گذارد؟
ابتلا به سرطان سینه نخستین تهدید برای سلامت سینه‌ها است. تقریباً از هر ۸ زن، یک نفر در طول زندگی‌اش به سرطان سینه دچار می‌شود. موارد دیگری که روی ساختار سینه اثر دارند هم بشناسید:
- وجود توده‌های خوش‌خیم و غیرسرطانی در سینه
- کیست‌های پستانی
- برآمدگی‌هایی در بافت پستان
- درد سینه‌ها (ماستالژی)
- بثورات سینه
- تغییرات فیبروکیستیک
- تورم غدد شیری
- عفونت پستان
- ترشحات نوک سینه
برای مراقبت از خود و پستان‌ها باید با معاینه ماهانه آشنا باشید. هرماه در روزی مشخص و در شرایطی که پزشکان توصیه می‌کنند، پستان‌ها را معاینه کنید تا در صورت وجود تومور یا موردی غیرعادی در آن، اقدامات لازم را انجام بدهید.
چه زمانی باید برای مشکلات سینه به پزشک مراجعه کنید؟
مراقبت از سینه‌ها و بررسی وضعیتشان اهمیت زیادی دارد. اگر در آنها برآمدگی جدید و مشکوکی دیدید یا شاهد ترشحاتی از نوک سینه بودید، باید به پزشک مراجعه کنید. تغییرات پوست پستان و وجود درد در آن، فرورفتن نوک پستان یا بروز بثورات پوستی در ناحیه مذکور را هم به حال خود رها نکنید.
با شناخت آناتومی و ساختار سینه زنان و مردان، دید بهتری نسبت به سینه و مشکلات احتمالی‌اش پیدا می‌کنید. اگر هم نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید، امکان استفاده از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر برایتان وجود دارد.
پرسش یا ابهامی درباره ساختار پستان‌ها برایتان وجود دارد؟ اگر سؤالی دارید یا فکر می‌کنید که نکته‌ای از نظر ما جا مانده، حتما نظرتان را با ما درمیان بگذارید.
منابع:
