ماموگرافی چیست؟ این روش مهم تشخیص سرطان سینه چگونه است؟

ماموگرافی یا ماموگرام عکسی رادیوگرافی از سینه است که از آن برای تشخیص بیماری سرطان سینه استفاده می‌شود. این آزمایش یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های چکاپ زنان است البته اگر به دکتر زنان مراجعه کرده‌اید و این آزمایش را برایتان تجویز کرده اصلا استرس نگیرید زیرا ماموگرافی آزمایشی کاملا معمولی است که اصلا از یک سنی به بعد باید سالانه انجام شود؛ همه چیز بستگی به علائم شما دارد. در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید زیرا قصد داریم تا درباره آزمایش ماموگرافی، کاربرد و چگونگی انجام آن برایتان بگوییم.

آزمایش ماموگرافی چیست؟

با توجه به آمار موسسه ملی سرطان، سرطان سینه پس از سرطان پوست دومین و شایع ترین سرطان زنان در ایالات متحده است. سالانه حدود ۲۳۰۰ مورد جدید سرطان سینه در مردان و حدود ۲۳۰ هزار مورد جدید در زنان وجود دارد و همین باعث شده تا آزمایش ماموگرافی یکی از مهم‌ترین و پرتقاضاترین آزمایش‌ها برای زنان باشد.

همانطور که گفتیم، ماموگرافی آزمایشی با تابش پرتوهای خفیف اشعه X است و یکی از روش‌های سریع و کم خطا برای تشخیص سرطان سینه محسوب می‌شود. این آزمایش معمولا برای کسانی که علائمی همچون توده، درد، فرورفتگی، پوسته پوسته شدن و چندین ناهنجاری دیگر را در این ناحیه احساس می‌کنند، تجویز می‌شود. البته لازم به ذکر است که همیشه تجویز این آزمایش به نشانه ابتلا به بیماری سرطان سینه نیست.

انواع آزمایش ماموگرافی

ماموگرافی دارای دو نوع آزمایش است:

ماموگرافی تشخیصی که توده و علائم سرطان سینه را نشان می‌دهد و معمولا دکتر به همین منظور آن را تجویز می‌کند. در این روش از دُز بالاتری از اشعه ایکس استفاده می‌شود و از سینه‌ها در چندین زاویه مختلف عکاسی می‌شود.

ماموگرافی غربالگری معمولا از طرف پزشکان به عنوان یک آزمایش روتین برای بررسی علائم سرمان و بررسی تغییرات سینه تجویز می‌شود.

ماموگرافی از چه سنی باید انجام شود؟

معمولا می‌گویند که با معاینه خانگی سرطان سینه می‌توانید سریع‌تر متوجه نشانه‌ها شوید و به پزشک مراجعه کنید اما از 40 سالگی به بعد حتما باید ماموگرافی انجام دهید.

پزشک با دیدن هر نشانه‌ای، آزمایش ماموگرافی تجویز می‌کند اما این موضوع برای بانوانی که در دهه چهل زنگی خود هستند، کمی متفاوت است.

به توصیه بسیاری از کارشناسان زنان ۴۰ ساله و بالاتر باید هر یک تا دو سال یکبار در کنار آزمایش‌های چکاپ کامل زنان یک آزمایش ماموگرام داشته باشند. البته انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند که شروع منظم غربالگری در سن 45 سالگی باشد. لازم است بدانید اگر سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان سینه داشته باشید، ممکن است که پزشک، غربالگری زودتر را توصیه کند و از ابزارهای اضافی تشخیص استفاده کنند.

ماموگرافی مشکوک چیست و تجویز آن چه معنایی دارد؟

در صورتی‌که پزشک آزمایش ماموگرام را به عنوان تست روتین برای بررسی سرطان یا تغییرات سینه برایتان تجویز کرد، به عنوان آزمایش ماموگرام غربالگری شناخته می‌شود. در این نوع آزمایش، چندین عکس اشعه ایکس از هر پستان بیمار گرفته می‌شود.

اگر یک توده یا هر علامت دیگری از سرطان پستان داشته باشید، پزشک شما یک ماموگرام تشخیصی را تجویز می‌کند. اگر شما دارای پروتز پستان هستید، احتمالا به یک ماموگرام تشخیصی نیاز خواهید داشت. ماموگرام‌های تشخیصی، گسترده‌تر از ماموگرام های غربالگری هستند و دقت بسیار بالاتری دارند. معمولا این نوع عکس‌برداری نیاز به اشعه ایکس بیشتری دارد تا نماهای سینه را از موقعیت های مختلف بدست آورد. رادیولوژیست شما همچنین ممکن است مناطق خاصی را مورد توجه قرار دهد.

انجام آزمایش ماموگرافی شرایط خاصی دارد؟

اگر پزشک برای شما آزمایش ماموگرافی تجویز کرده، باید در روز انجام آزمایش دستورات خاصی را دنبال کنید. مثلا نمی‌توانید از دئودورانت‌ها، پودرهای بدن یا عطرها استفاده کنید. همچنین، نباید هیچ پماد یا کرم را به سینه یا زیر بغل خود بمالید. این مواد می‌توانند تصاویر را منحرف کنند یا مشابه کلسیفیکاسیون‌ها یا رسوبات کلسیم دیده شوند ، بنابراین مهم است که از استفاده از آن‌ها اجتناب کنید.

اگر باردار یا شیرده هستید، قبل از آزمایش، رادیولوژیست خود را مطلع سازید. معمولا در چنین موقعیت‌هایی نمی‌توانید ماموگرافی غربالگری انجام دهید، اما در صورت لزوم، پزشک می‌تواند از دیگر روش‌های غربالگری مثل اولتراسوند استفاده کند.

ماموگرافی چگونه انجام می‌شود؟

دستگاه انجام ماموگرام یک مخزن مستطیل شکل است و لوله تولیدکننده اشعه ایکس درون آن قرار دارد. این دستگاه به‌صورت اختصاصی برای معاینه سینه به‌وسیله اشعه ایکس استفاده می‌شود و تجهیزات خاصی در آن تعبیه شده است. ساختار این دستگاه به شکلی است که فقط سینه در معرض اشعه ایکس قرار می‌گیرد. این دستگاه در حین غربالگری ماموگرافی، تصاویر سه بعدی معمولی و سنتز شده و عکس دو بعدی از هر سینه می‌گیرد.

برای نگه داشتن پستان زنان، دستگاهی متصل به این دستگاه قرار دارد که پستان را نگه‌ می‌دارد و فشرده می‌کند. در نتیجه سینه در موقعیت مناسب قرار می‌گیرد و تصاویر مختلف در زوایای متفاوت ثبت می‌شود.

برای انجام ماموگرافی، ابتدا تمام زیورآلات و لباس‌ها در بالاتنه را باید دربیاورید و روپوش مخصوص بپوشید. بسته به نوع دستگاه و امکانات مرکز تصویربرداری که به آن مراجعه کرده‌اید، امکان دارد این آزمایش به صورت ایستاده یا نشسته از شما گرفته شود.

هر سینه شما روی یک صفحه از اشعه به صورت مسطح در دستگاه قرار می‌گیرد. در این دستگاه سینه‌ها به وسیله یک کمپرسور برای صاف شدن و وضوح عکس‌ها، فشار داده می‌شوند. همچنین بهتر است که برای جلوگیری از تار شدن عکس‌ها، نفس خود را حبس کنید.

امکان دارد در زمان انجام آزمایش ماموگرافی، موقعیت ایستادن خود را برای گرفتن عکس از هر سینه تغییر دهید. به هر حال تصویری که در ماموگرافی ثبت می‌شود از بالا به پایین و از نمای روبرو به صورت زاویه‌دار است. این آزمایش معمولا تا 30 دقیقه طول می‌کشد.

تفسیر ماموگرافی چگونه انجام می‌شود؟

تصاویری از یک آزمایش ماموگرافی می‌تواند در تشخیص کلسیفیکاسیون یا رسوبات کلسیم، در سینه کمک کند. وجود کلسیفیکاسیون نشانه سرطان نیست. این آزمایش همچنین می‌تواند کیست‌ سینه و کیسه‌های پر شده با مایع را که ممکن است در طی دوره قاعدگی اتفاق بیفتد را به همراه هر نوع توده سرطانی یا غیر سرطانی تشخیص دهد.

یک سیستم تشخیصی جهانی برای خواندن ماموگرافی به نام BI-RADS یا سیستم گزارش تصویری و پایگاه داده تصویربرداری پستان وجود دارد. در این سیستم، هفت دسته از صفر تا شش وجود دارد. هر دسته توصیف می‌کند که آیا عکس‌های بیشتری مورد نیاز هستند و این که آیا یک منطقه احتمالا دارای یک توده خوش خیم (noncancerous) یا سرطانی است.

هر دسته دارای برنامه پیگیری خود است. اقدامات در طرح پیگیری ممکن است شامل جمع‌آوری تصاویر اضافی، ادامه آزمایشات منظم، قرار ملاقات برای پیگیری در شش ماه یا انجام بیوپسی باشد.

در نهایت دکتر نتایج را بررسی کرده و مراحل بعدی را در طی یک جلسه ویزیت پیگیری توضیح می‌دهد.

عوارض جانبی ماموگرافی چیست؟

همانند هر نوع عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس، فرد در معرض یک مقدار بسیار کمی از تابش در طول ماموگرافی قرار می‌گیرد. با این حال، خطر مواجهه با آن بسیار پایین است. اگر بیمار یک زن باردار است و قبل از تاریخ زایمان باید آزمایش ماموگرافی بدهد، معمولا در طول پروسه یک پیش بند سربی به او پوشانده می‌شود.

ماموگرافی مثبت کاذب چیست؟

تقریبا بین 5 تا 15 درصد از آزمایش‌های غربالگری ماموگرافی ممکن است برای تشخیص صحیح نیاز به آزمایش مجدد یا سونوگرافی داشته باشند. گاهی ممکن است که موارد غیرطبیعی در آزمایش دیده شود و همین موجب ماموگرافی مثبت کاذب شود. این اتفاق بیشتر برای سنین بین 40 تا 49 سال اتفاق می‌افتد و درصد احتمال آن، 30 درصد است.

آیا با وجود ایمپلنت سینه می‌توان آزمایش ماموگرافی انجام داد؟

وجود پروتز و ایمپلنت گرفتن عکس و تفسیر نتیجه آزمایش ماموگرافی را سخت می‌کند اما با این وجود راهی برای پایین آوردن میزان خطا هست. برای گرفتن عکس ماموگرافی از سینه در بیمارانی که دارای پروتز هستند، باید با دقت سینه‌ها را فشرده کرده تا بدون پارگی پروتز، دید لازم از داخل قفسه سینه ایجاد شود.

فرق ماموگرافی و سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی با امواج صوتی کار می کند و دارای خطا است. همچنین این روش نمی تواند رسوبات کلسیمی را نشان دهد؛ این رسوبان از اولین نشانه‌های ابتلا به سرطان سینه هستند. این‌ها همپی در شرایطی هستند که آزمایش ماموگرافی با اشعه ضعیف شده ایکس و امواج الکترومغناطیسی با کمترین میزان خطا آزمایش را انجام می دهد.

آیا آزمایش ماموگرافی درد دارد؟

این آزمایش در مجموع دردناک نیست ولی با فشرده شدن سینه‌ها روی صفحه اشعه ایکس امکان دارد مقداری احساس درد در فرد ایجاد کند.

نکات مهم در زمینه آزمایش ماموگرافی که باید از آن‌ها اطلاع داشته باشید

• در طول فرایند، پزشک شما تصاویر را همانطور که گرفته شده، بررسی خواهد کرد. اگر چیزی مشخص نباشد یا نیاز بیشتری به توجه داشته باشد ممکن است عکس‌های اضافی که زوایای مختلف را نشان می‌دهند، تجویز کند. اگر این عمل به طور مداوم اتفاق بیوفتد نباید باعث ناراحتی یا وحشت شما شود.
• گاهی اوقات ماموگرافی دیجیتال در صورت وجود موارد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش مخصوصا برای زنان کمتر از 50 سال که معمولا سینه‌های متراکم‌تری نسبت به زنان مسن دارند، مفید است.
• یک ماموگرام دیجیتال اشعه ایکس را به یک تصویر الکترونیکی از سینه تبدیل می‌کند که روی کامپیوتر ذخیره می‌شود. تصاویر بلافاصله قابل مشاهده هستند، بنابراین رادیولوژیست شما مجبور نیست که منتظر تصاویر باشد. این رایانه هم چنین می‌تواند به پزشک کمک کند تا تصاویری را که ممکن است در یک ماموگرام ساده دیده نشود، به راحتی مشاهده کند.

انجام آزمایش ماموگرافی برای زنان مهم است!

بدن یک زن همچون برگ گل است و مراقبت از آن و سلامتیش، وظیفه‌ای مهم و خطیر است. انجام آزمایش ماموگرافی به زنان کمک خواهد کرد که در کنار مراقبت از نعمت سلامتی خود، از ابتلا به بیماری مثل سرطان سینه پیشگیری کنند. اگر فکر می‌کنید که همین حالا نیاز به مشاوره با دکتر دارید، می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.

خوشحال می‌شویم تا نظرتان را در مورد این آزمایش و تاثیر آن با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر در میان بگذارید.

منبع:

healthline