یبوست کودکان از آن مشکلات آزاردهنده‌ای است که والدین را هم شدیداً نگران می‌کند. اگر کودکی کمتر از ۲ بار در هفته مدفوع کند، یعنی به این وضعیت دچار شده است. اگر رژیم غذایی بچه‌ها فیبر کافی نداشته باشد و بدنشان بی‌آب یا اصطلاحاً دِهیدراته شود، مشکلات دفع هم به وجود می‌آیند. برای درمان این وضعیت باید در سبک زندگی و تغذیه کودکان تغییراتی اساسی به وجود بیاورید. در صورت نیاز و جدی‌شدن موضوع هم باید به متخصص اطفال در تهران یا شهرهای دیگر مراجعه کنید. در این مقاله از مجله دکتردکتر، مطالب مهمی درباره یبوست کودک برایتان آورده‌ایم؛ با ما همراه باشید.
با یبوست در کودکان آشنا شوید
یبوست یکی از مشکلات و بیماری‌های شایع کودکان است. تحرکات روده در کودکان مبتلا به یبوست کمتر از حالت طبیعی است و به‌اندازه کافی در طول هفته مدفوع نمی‌کنند. در واقع، کمتر از دوبار در هفته دفع انجام می‌دهند و زمانی هم که اجابت مزاج صورت می‌گیرد، مدفوع سفت، بزرگ و خشک است.
خارج‌شدن آن از بدن هم به سختی پیش می‌رود. در بسیاری از موارد، یبوست کودکان مشکل‌زا نیست و زود رفع می‌شود اما گاهی هم عوارضی دارد که نگران‌کننده‌اند.
یبوست طولانی کودکان
امکان بروز یبوست طولانی‌مدت در کودکان هم وجود دارد. برخی از بچه‌ها فیبر کافی مصرف نمی‌کنند؛ یعنی رژیم غذایی‌شان فاقد میوه‌ها و سبزیجات کافی است. این موضوع باعث بروز یبوست طولانی در آنها می‌شود.
اگر مصرف مایعات و آب هم کم باشد، دفع در کودک به خوبی صورت نخواهد گرفت. کودکانی که مقدار زیادی شیر می‌نوشند هم باید منتظر شکل‌گیری یبوست و عوارض آن باشند.
انواع یبوست چیست؟
به‌طورکلی، ۳ نوع یبوست نوزادان و کودکان وجود دارد:
- یبوست با دفع طبیعی؛ این مشکل ناشی از اختلالات ماهیچه‌ها و اعصابی است که حرکات روده را کنترل می‌کنند.
- یبوست با دفع کند؛ این مشکل در نتیجه اختلالات معطوف به حرکت غذا در روده‌ها است.
- یبوست ناشی از اختلال عملکرد کف لگن؛ این مشکل ناشی از ضعف و اختلال ماهیچه‌های حوالی مقعد و دهانه راست روده است.
علائم یبوست در کودکان چیست؟
نشانه‌های زیر در کودکان دچار یبوست دیده می‌شود:
- حجم مدفوعشان زیاد است و حالت خشکی دارند.
- مدفوع حالت فضولات خرگوش یا گلوله‌های کوچک پیدا می‌کند.
- دفع با درد و فشار همراه می‌شود.
- کمی خونریزی هم در دفع دیده می‌شود.
- کم‌اشتهایی و درد شکمی هم از نشانه‌های یبوست هستند.
دلایل یبوست در کودکان چیست؟
یبوست دلایل احتمالی متنوعی دارد. گاهی هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد. از جمله آنها باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- مصرف‌نکردن فیبر (میوه‌ها و سبزیجات)
- ننوشیدن مایعات کافی
- تحت فشار قراردادشتن برای دفع در توالت و ترک پوشک
- وجود استرس و نگرانی
یبوست کودکان با شیر گاو
بعضی از کودکان توانایی تحمل پروتئین موجود در شیر گاو را ندارند و دچار یبوست می‌شوند. برای درمان این وضعیت، بهتر است که از شیر گاو برای مصرف کودکان استفاده نشود. مصرف شیر سویا جایگزین مناسبی برای درمان یبوست خواهد بود.
یبوست کودکان با تب
اگر یبوست حالتی مداوم پیدا کند و با علائمی مانند تب همراه باشد، امکان وجود مشکلات ریشه‌ای و بیماری‌های جدی‌تر قوت می‌گیرد. چنین وضعیتی نیاز به پیگیری جدی نزد پزشک دارد.
تشخیص یبوست در کودکان چگونه است؟
پزشکان برای نتیجه‌گیری درباره وضعیت ابتلا به یبوست کودکان، پرسش‌هایی مطرح می‌کنند و معایناتی انجام می‌دهند. این موارد شامل موضوعات زیر است:
- الگوی اجابت مزاج کودک
- عادت‌های غذایی
- شیوه آموزش دفعی که به کودک داده شده
- مشکلات جسمانی احتمالی
- داروهای مصرفی احتمالی
در معاینه فیزیکی هم پزشک شکم کودک را بررسی می‌کند. وجود تورم و توده در این ناحیه قابل ارزیابی و بررسی است. امکان دارد که ناحیه مقعد هم از نظر وجود خون و زخم معاینه شود.
امکان انجام آزمایش‌های زیر برای رسیدن به تشخیص بهتر هم وجود دارد:
- تصویربرداری از شکم با اشعه ایکس
- آزمایش خون برای بررسی ابتلا به بیماری‌ها
- آزمایش مدفوع برای ارزیابی وضعیت عفونت
- آزمایش ادرار برای بررسی عفونت ادراری یا التهاب مثانه
- آزمایش عملکرد روده برای ارزیابی تحرک روده
- نمونه‌برداری از رکتوم یا همان دهانه راست‌روده
عوارض یبوست در کودکان چیست؟
عوارض ناشی از یبوست کودکان معمولا طولانی‌مدت نیست اما به شکل‌های زیر نمود پیدا می‌کند:
- مدفوع سفت باعث می‌شود که روده و دهانه راست روده سفت شود.
- ناتوانی در تنظیم دفع که می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد.
- پارگی‌هایی در ناحیه مقعد که باعث زخم و خونریزی می‌شود.
- بیرون‌زدن راست‌روده از مقعد هم محتمل است.
- بواسیر یا هموروئید هم از نتایج محتمل یبوست‌های سنگین است.
پیشگیری از یبوست کودکان چگونه است؟
اگر می‌خواهید که کودک را از بروز مشکلات گوارشی مانند یبوست دور نگه دارید، باید حجم فیبر مصرفی‌اش در رژیم غذایی را بالا ببرید. وجود مواد زیر در غذای کودکان می‌تواند باعث پیشگیری از بروز یبوست شود:
- سبزیجات و میوه‌ها
- انواع لوبیاها
- غلات سبوس‌دار
- نان سبوس‌دار
درمان یبوست کودکان چگونه است؟
برای درمان یبوست کودکان معمولا از روش‌های ساده‌ای استفاده می‌شود. از درمان‌های خانگی تا استفاده از دارو در این زمینه تجویز می‌شود.
درمان خانگی
از روش‌های زیر برای بهبود وضعیت یبوست کودکان بهره ببرید:
- تغییرات رژیم غذایی و مصرف فیبر می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.
- بهتر است که نوشیدن مقادیر زیادی آب در طول روز را هم فراموش نکنید و به کودک در این مورد یادآوری کنید.
- به کودک یاد بدهید که نسبت به تخلیه روده خود برنامه‌ای منظم داشته باشد و این کار را پشت گوش نیاندازد.
- اگر در مرحله گرفتن کودک از پوشک هستید و آموزش توالت‌رفتن به او می‌دهید، این روند را تا بهبود یبوست متوقف کنید.
طب سنتی
توصیه‌هایی از سوی طب سنتی هم برای رفع یبوست وجود دارد. اما باید بدانید، به رغم اینکه بسیاری فکر می‌کنند، درمان‌های سنتی بی‌خطرند اما عوارضی پنهان یا حتی آشکار در بسیاری از آنها وجود دارد. پس مشورت با پزشک برای رفع مشکلات مختلف را به هر تجویز و توصیه دیگری ارجح بدانید.
درمان یبوست کودکان با گیاهان دارویی
مصرف موادی مانند بابونه، چای سبز، زنجبیل و ریواس برای درمان یبوست توصیه می‌شود. این‌ها از تجویزات طب سنتی و گیاهی هستند. برای همین، باید با دقت به سراغشان بروید. شما از عوارض مصرف این مواد در سیستم گوارشی کودکان بی‌خبر هستید. دقت کنید که مصرف این‌ها باعث بروز مشکلاتی دیگر نشود.
درمان یبوست کودکان با ماساژ
ماساژ آرام شکم کودکان در ناحیه روده‌ها هم می‌تواند به آسان‌شدن حرکت مدفوع در آنها کمک کند. با این کار به رفع یبوست تاحدی کمک خواهید کرد. پس ماساژ آرام شکم را برای درمان این مشکل به خاطر داشته باشید.
درمان دارویی
امکان استفاده از داروهایی برای رفع یبوست کودکان هم وجود دارد. در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- مصرف پروبیوتیک‌ها
- مکمل‌های فیبر
- محلول‌های الکترولیت
- ملین و نرم‌کننده مدفوع
- شیاف گلیسیرین
این درمان‌ها در قالب قرص و قطره قابل استفاده هستند.
پوشک‌گرفتن و ارتباط آن با یبوست چیست؟
یکی از دلایل محتمل برای بروز یبوست در کودکان مسائل مربوط به پوشک است. اجازه بدهید که در این مورد بیشتر برایتان توضیح بدهیم.
یبوست کودک هنگام از پوشک گرفتن
کودکان در زمان از پوشک‌گرفتن کمی دچار یبوست می‌شوند. در واقع، احتمال بروز چنین چیزی وجود دارد. چرا؟ به دلیل اینکه شیوه جدید اجابت مزاج برای آنها هنوز عادی نشده است.
امکان دارد که برای فرار از رفتن به دست‌شویی به شیوه جدید، کودک از دفع دوری کند. این موضوع می‌تواند منجر به بروز یبوست شود.
یبوست کودک بعد از پوشک گرفتن
بعضی از کودکان هم به دفع به شکل ایستاده و با وجود پوشک عادت کرده‌اند. از همین روی، بعد از اینکه از پوشک گرفته می‌شوند، مشکل یبوست در آنها به وجود می‌آید.
یبوست بعد از اسهال کودکان
امکان بروز یبوست بعد از ابتلا به برخی از بیماری‌های عفونی مانند اسهال هم وجود دارد. بیماری‌های گوارشی در شکل‌گیری یبوست بعد از بهبود نقش دارند.
اطلاعات خود را درباره مشکلات شایع کودک بالا ببرید
یبوست از مشکلات رایج در کودکان است. هرچقدر که اطلاعاتتان درباره مشکلاتی نظیر آن بیشتر باشد، در مواجهه با آنها در هنگام بروز در کودک کمتر دست‌پاچه می‌شوید.
یادتان باشد که گاهی هم نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد. اگر یبوست طولانی شود و عوارض ناخوشایندی به همراه بیاورد، نیاز به معاینه تخصصی پیش می‌آید. برای دریافت وقت ملاقات بهترین متخصصان هم می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین سایت دکتردکتر کمک بگیرید؛ راهی ساده و سریع برای رسیدن به بهترین پزشکان.
درباره یبوست کودکان پرسش بی‌پاسخی در ذهن دارید؟ ما را در جریان بگذارید تا به شما در رسیدن به پاسخ کمک کنیم.
منابع:
