۲از جمله مشکلات متداول پوستی متداول میان خانم‌ها و آقایان، جوش یا آکنه است. ریشه این مشکل را معمولاً باید در عواملی مثل عفونت، تغییرات هورمونی، واکنش‌های آلرژیک و مواردی از این دست جستجو کرد. اما از انواع متداول آکنه که اتفاقا بیشتر قشر جوان با آن درگیر هستند، جوش هورمونی است که در اثر ترشح بیش از حد هورمون مردانه تستوسترون ایجاد میشود. برای درمان این نوع از جوش باید به پزشک پوست مراجعه کرد. اما این که دقیقا جوش هورمونی چیست و چگونه درمان میشود را در این مطلب از مجله دکتردکتر مورد بحث و بررسی قرار داده‌ایم؛ از شما دعوت می‌کنیم تا در ادامه با ما همراه باشید.
پرسش‌های خود را در پایان بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
جوش هورمونی چیست و چگونه به وجود می‌آید؟
این یک اصل کلی است؛ همه آکنه‌ها در دسته جوشهای هورمونی قرار می‌گیرند. جوشها زمانی به وجود می‌آیند که بدن هورمون‌های خاصی را بیشتر تولید میکند و در نتیجه باعث تحریک پوست و ترشح چربی بیشتر میشود.
ترشح چربی توسط پوست به سلامت، شفافیت، شادابی، لطافت و جوانی پوست کمک میکند. اما هنگامی که هورمون‌ها به بدن دستور تولید چربی و سبوم اضافی‌تری بدهند، این فرایند باعث تشکیل آکنه خواهد شد. البته میزان حساسیت هر فرد نسبت به هورمون‌های ترشح شده متفاوت است. سؤال مهم این است چه هورمون‌هایی باعث تشکیل آکنه در نقاط مختلف پوست میشوند؟
جوشهای هورمونی معمولاً در اثر نوسانات هورمونی به‌ویژه در دوران قاعدگی یا استرس ایجاد میشوند و اغلب به شکل عمیق و دردناک ظاهر میشوند. این نوع جوشها می‌توانند به شکل آکنه کیستیک یا جوش کیستی بروز کنند که شدیدترین نوع آکنه محسوب میشود.
اصلی‌ترین هورمونی که ترشح آن به ظاهر شدن جوش صورت منجر میشود، هورمون تستستورون است. این هورمون یک آندروژن محسوب شده و باعث افزایش تولید چربی و سبوم پوست و در نهایت مسدود شدن فولیکول‌های پوست و مو میشود. در حالت کلی آکنههای هورمونی طی چهار مرحله زیر ظاهر میشوند:
۱. تولید هورمون‌ها
قبل از شروع دوره پریودی (عادت ماهیانه)، بدن آندروژن‌های بیشتری تولید میکند. افزایش سطح هورمون تستوسترون باعث تحریک بدن برای تولید چربی بیشتر میشود.
۲. مسدود شدن فولیکول‌های مو
در مرحله بعد چربی‌های تولید شده باعث مسدود شدن فولیکول‌های پوست و مو میشود. پس از آن ابتدا تعدادی جوش سرسفید روی صورت ایجاد شده و در نهایت به بروز جوشهای سرسیاه منتهی میشود.
۳. عفونت باکتریایی
درون این جوشهای سرسیاه مقادیری از باکتری وجود دارد که موجب ایجاد عفونت، التهاب و درد در موضع آسیب دیده خواهد شد.
۴. التهاب پوست
بدن در واکنش به عفونت باکتریایی به وجود آمده در ناحیه فولیکول‌های آسیب‌دیده، دچار التهاب، تورم، درد و قرمزی خواهد شد.
۵. قاعدگی مهمترین علت جوش هورمونی
علت نوسانات هورمونی متفاوت است. اما یکی از مهمترین دلایل ایجاد جوش هورمونی، قاعدگی است. البته ظاهر شدن جوشهای هورمونی ممکن است دلایل مخلفی داشته باشد. مثلا:
- تنبلی تخمدان
- یائسگی
- بارداری
- وراثت و ژنتیک
- عوارض مصرف دارو
افزایش سطح آندروژن هم می‌تواند باعث بروز جوشهای هورمونی شود. از کیست‌های تخمدان مانند سندروم پلی کیستیک هم غافل نشوید.
جوشهای هورمونی در کجای بدن دیده میشوند؟
انواع جوش بدن هورمونی به طور معمول در ناحیه T صورت یعنی در بینی، چانه و پیشانی ظاهر میشوند. علاوهبراین جوشهای هورمونی می‌توانند سایر قسمت‌های صورت را نیز تحت تأثیر قرار دهند. در بزرگسالی، معمولاً شیوع جوشهای هورمونی روی فک، گونه‌ها و نواحی اطراف لب رایج است.
درمان جوشهای هورمونی
با توجه به شدت آسیب‌دیدگی صورت و بدن، راه‌های زیادی برای درمان جوشهای هورمونی وجود دارد. برای همین پزشکان برای درمان جوشه نوع جوش و مدت زمان بروز آن توجه می‌کنند. در ادامه روشهای درمانی معرفی می‌کنیم.
۱. درمان جوشهای هورمونی در خانه
داشتن یک سبک زندگی سالم به شما کمک میکند همیشه پوستی سالم و شفاف داشته و از بروز مشکلات این چنینی جلوگیری کنید. شاید تغییرات کوچک در سبک زندگی و اصلاح کیفیت آن برای درمان جوشهای هورمونی شدید تنها روش درمانی آکنه نباشد، اما رعایت همین موارد کوچک در کنار مصرف داروهای تجویز‌شده توسط پزشک، به افزایش سرعت روند درمان کمک میکند:
- تا حد امکان از خاراندن و دستکاری جوشهای خود اجتناب کنید
- برای شستشوی صورت خود از محصولات شیمیایی خشن و سخت استفاده نکنید
- در شرایط معمولی اگر تعریق زیادی ندارید، بیش از دو بار در روز صورت خود را نشویید
- مصرف روزانه چای سبز به بهبود وضعیت پوست شما کمک زیادی میکند
- درطول هفته حتماً از ماسک‌های مخصوص ضد آکنه صورت استفاده کنید
- در رژیم غذایی خود از غذا‌های حاوی آنتی‌اکسیدان استفاده کنید.
توجه کنید که اگر به جوشهای روی پوست خود بیش‌ازحد دست بزنید یا آنها را بکنید، با عارضه دیگری به‌نام جای جوش درگیر خواهید شد. دراین‌حال بعد از درمان جوش باید به فکر ازبین بردن جای جوش باشید. برای همین پیشنهاد می‌کنیم که به جوشهای صورت خود دست نزنید و اجازه دهید راهکارهای درمانی کار خود را انجام دهند.
۲. درمان جوش هورمونی با داروهای پزشکی
گاهی اوقات تغییر سبک زندگی به تنهایی به درمان آکنههای هورمونی کمک نمی‌کند و در موارد شدید لازم است پزشک دارو‌هایی را برای بیمار تجویز کند. این دارو‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
کرم‌های موضعی
اگر جوشهای هورمونی در خانه درمان نشدند، پزشک با تشخیص خود رتینوئید‌ها را تجویز میکند. رتینوئید‌ها از مشتقات ویتامین A هستند و قدرت و سرعت فرایند ترمیم و بازسازی پوست را افزایش میدهند.
از محبوب‌ترین رتینوئید‌های موضعی، می‌توان به ترتینوئین و یک نوع رتینوئیک‌اسید اشاره کرد که از محصولات مراقبت پوستی بوده و به عنوان یکی از پرفروش‌ترین داروهای آنتی آکنه شناخته میشود. استفاده از ترتینوئین‌ها بسیار راحت است و باید کرم را هر روز در ساعت مشخص روی صورت خود بمالید.
درمان جوشهای هورمونی با قرص
گاهی اوقات روشهای درمانی موضعی تأثیرگذار نبوده و پزشک مجبور است برای درمان سریع و فوری جوشهای هورمونی، رتینوئید‌های خوراکی مانند ایزوترتینوئین را تجویز کند.
یکی از معروف‌ترین رتینوئید‌ها که نوعی ایزوترتینوئین است، قرص راکوتان است. راکوتان در درمان جوشهای هورمونی نقش بسیار مهمی دارد و منافذ مسدود شده توسط چربی و باکتری‌ها و التهاب ناشی از آن را درمان میکند. اما عوارض جانبی این قرص ضد جوش هورمونی زیاد است و برای همین باید با دستور پزشک پوست مصرف شود.
علاوه‌بر رتینوئید‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در دسته دارو‌هایی قرار می‌گیرند که کارشان مبارزه با عفونت‌های باکتریایی است و در درمان جوشهای هورمونی بسیار تأثیر دارند. به‌طورکلی این دارو‌ها از بدتر شدن وضعیت جوشهای هورمونی جلوگیری می‌کنند. معمولا آنتی بیوتیک برای جوش هورمونی متوسط تا شدید در کنار رتینوئید و ترتینوئین تجویز میشود.
تتراسایکلین، کلیندامایسین، ترومایسین، داکسی سایکلین و ماینوکسی سایکلین، از جمله داروهای آنتی بیوتیکی و قرص برای جوش هورمونی هستند.
داروهای هورمونی
درصورتی که جوشهای هورمونی با دارو‌هایی که بالا از آنها نام بردیم، درمان نشدند، پزشک قرص‌های هورمونی را برای بیمار تجویز میکند. دراین‌میان رایج‌ترین داروی هورمونی، قرص ضدبارداری است که از آن برای درمان جوشهای هورمونی زنان استفاده می‌کنند.
۳. درمان جوشهای هورمونی با طب سنتی
گاهی اوقات درمان‌های گیاهی می‌توانند برای پاک کردن جوش هورمونی خفیف مورد استفاده قرار گیرند. در ادامه به تعدادی از روشهای درمان جوشهای هورمونی با گیاهان دارویی می‌پردازیم:
| گیاه/ماده طبیعی | خاصیت اصلی | روش استفاده |
|---|---|---|
| چای سبز | ضدالتهاب، آنتی‌اکسیدان | دم‌کردن و اسپری روی پوست پس از خنک‌شدن |
| روغن درخت چای | ضدالتهاب، ضدباکتری | استفاده موضعی با غلظت ۵٪ روی جوشها |
| سیر | آنتی‌باکتریال، حاوی سولفور | مصرف خوراکی یا مالیدن عصاره روی جوشها |
| رازیانه | ضدمیکروبی، تنظیم هورمون‌ها | دم‌کرده یا ماسک موضعی |
| عصاره نعنا | خنک‌کننده، ضدالتهاب | ماسک صورت یا افزودن به تونر طبیعی |
| عسل | آنتی‌باکتریال، ترمیم‌کننده | ماسک مستقیم روی پوست یا ترکیب با مواد گیاهی دیگر |
البته پیشنهاد میشود، سعی کنید که دست‌کم با ویزیت آنلاین متخصص پوست در مسیر درست درمان قرار بگیرید و از اقدامات خودسرانه خودداری کنید.
تفاوت جوشهای هورمونی و دیگر جوشها و آکنه‌ها
با این که اغلب آکنههای هورمونی در دوران بلوغ به‌وجود می‌آیند اما زنان یائسه هم جوش هورمونی می‌زنند. در مجموع این جوشها مخصوصا در خانم‌ها بیشتر به‌صورت چرخه‌ای روی پوست ظاهر میشوند و با استرس زیاد و دوره قاعدگی ارتباطی نزدیک دارند.
تغییرات هورمونی می‌تواند به ایجاد جوش کیستیک یا جوش غیرالتهابی منجر شود. جوشهای هورمونی در قسمت‌های دیگری از بدن مانند کمر، باسن و سینه نیز ظاهر میشوند؛ علت ظاهر شدن این نوع از آکنه‌ها در این بخش از پوست، تحرک آنها در اثر فشار و حرارت است. به این نوع از جوشها، مکانیکا می‌گویند. بیشتر ورزشکاران یا کسانی که فعالیت زیادی دارند، مکانیکا می‌زنند.
جوش هورمونی دوران یائسگی
به‌طور معمول شروع دوران یائسگی به کاهش طبیعی سطح هورمون‌های فعال جنسی زنانه مانند استروژن منجر خواهد شد. این نوسان هورمونی در برخی از بانوان باعث ایجاد جوشهای هورمونی میشود.
با کاهش سطح استروژن بدن، آندروژن‌ها چربی بیشتری تولید می‌کنند و اگر پوست مستعد آکنه باشد، تغییرات هورمونی ایجاد شده در دوران یائسگی، منجر به وجود آمدن جوشهای هورمونی خواهد شد. علاوهبراین، بروز جوشهای هورمونی در این دوران می‌تواند به دلیل استفاده از داروهای مکمل هورمونی برای کنترل علائم یائسگی باشد. برای تهیه انواع دارو میتوانید از سامانه دکتردکتر کمک بگیرید و از روش سفارش آنلاین دارو استفاده کنید.
باور‌های اشتباه درباره جوشهای هورمونی و درمان آن
شاید جزء آن دسته از افرادی باشید که راه درمان جوشهای پوستی و هورمونی را دشوار می‌دانند. اما بهترین راه درمان این است که باور‌های غلط را کنار بگذارید تا درمان برایتان آسان‌تر باشد. از جمله باور‌های اشتباهی که در رابطه با این موضوع وجود دارد، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- شستشوی مداوم صورت به بهبود جوشهای پوستی کمک میکند.
- در مکان‌های گرم، جوشهای هورمونی کمتری ظاهر میشوند.
- خوردن شکلات یا غذای چرب هیچ تأثیری بر جوش صورت ندارد.
- خورشید، جوشهای پوستی و هورمونی را بهبود می‌بخشد.
جوش صورت با پوست کثیف ایجاد میشود (شستن زیاد پوست با صابون‌های خشن یا مواد شیمیایی، پوست را تحریک کرده و جوش صورت بدتر میشود). با کاهش رابطه جنسی هم جوشهای هورمونی کمتری روی پوست ظاهر میشود.
تشخیص جوشهای هورمونی
هر جوشی روی صورت ممکن است بنابه دلایل متفاوتی ایجاد شده باشد و بدون آزمایش نمی‌توان نظری درخصوص علت آن داد. برای تشخیص بهتر جوشهای هورمونی لازم است آزمایش‌های هورمونی انجام شود. آزمایش‌هایی مانند:
| نام آزمایش | کاربرد در تشخیص جوشهای هورمونی |
|---|---|
| Cortisol | بررسی سطح هورمون استرس که می‌تواند بر بروز آکنه اثر بگذارد. |
| SHBG (Sex Hormone Binding Globulin) | ارزیابی تعادل هورمون‌های جنسی و ارتباط آنها با آکنه. |
| Prolactin | بررسی سطح پرولاکتین؛ افزایش آن می‌تواند عامل اختلالات پوستی و هورمونی باشد. |
| TSH (Thyroid Stimulating Hormone) | بررسی عملکرد تیروئید که اختلالات آن می‌تواند بر پوست اثر بگذارد. |
| LH-FSH | سنجش تعادل هورمون‌های زنانه که در بروز جوشهای هورمونی نقش دارند. |
| CBC (Complete Blood Count) | بررسی وضعیت کلی خون و ایمنی بدن. |
| Testosterone | بررسی سطح تستوسترون که افزایش آن از عوامل اصلی آکنه هورمونی است. |
| DHEAS | بررسی هورمون آندروژن غدد فوق کلیوی که می‌تواند در جوشهای هورمونی نقش داشته باشد. |
آزمایش Esrogen-Progestron-۱۷-Hydroxy Progestron هم گاهی توصیه میشود.
درمان جوشهای هورمونی در زنان
چگونه جوش های هورمونی را از بین ببریم؟ باتوجه به میزان حساسیت افراد، اختلال در تولید هورمون تستوسترون می‌تواند به شکل‌های گوناگونی ظاهر شود. در برخی از خانم‌ها این اختلال با جوشهای هورمونی در صورت و بدن ظاهر میشود و لازم است برای رفع آن از روشهای درمانی تایید شده توسط پزشک استفاده کرد.
گاهی پس از گذشت دوره پریودی، جوشهای صورت بهبود پیدا می‌کنند و به استفاده از روشهای درمانی نیازی نیست. اما گاهی شدت این هورمون‌ها بسیار زیاد بوده و برای رفع آنها لازم است به متخصص پوست مراجعه کرد.
درمان جوشهای زیرپوستی هورمونی
جوشهای زیرپوستی که معمولاً در همه افراد ظاهر میشود دلایل مختلفی دارند. یکی از علت‌های ایجاد جوش زیر پوستی، هورمون‌ها هستند که اتفاقا در سن بلوغ پسران و دختران میزان تولید آنها بیشتر میشود. برای درمان جوشهای زیر پوستی از نوع هورمونی میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
- کمپرس آب گرم
- درمان‌های طبیعی مانند روغن درخت چای، خمیر عسل و زردچوبه، چای سبز
- برچسب آکنه و غیره.
همچنین جوشهای هورمونی به‌دلیل تغییرات هورمونی باعث ضخیم‌تر شدن فولیکول مو میشوند که می‌تواند به ایجاد موهای زیرپوستی منجر شود. این حالت به‌ویژه در نواحی مثل چانه، خط فک یا گردن بیشتر دیده میشود.
درمان جوشهای هورمونی در مردان
معمولاً میزان شیوع آکنه هورمونی در بدن آقایان نسبت به خانم‌ها چندان زیاد نیست. اما گاهی در بعضی از افراد میزان آکنههای عمومی بیشتری شده و هورمون تستوسترون با شدت بیشتری تولید میشود. این اتفاق باعث ایجاد غدد چربی بیشتری شده و به انسداد منافذ پوست منجر میشوند.
این موضوع می‌تواند باعث ایجاد ورم غدد و تشدید آکنه شود. مردان برای درمان جوشهای هورمونی بهتر است قبل از هر کاری با دکتر پوست آنلاین مشاوره کنند تا با رفع اختلال پیش آمده در میزان تولید هورمون‌ها، آکنههای پوستی آنها بهبود پیدا کند.
درمان جوشهای هورمونی در بارداری
باتوجه به این که در دوران بارداری میزان تولید هورمون‌ها دچار تغییرات شدید شده و فرد استرس‌های زیادی را تحمل میکند، ممکن است جوشهای هورمونی در بدن او ظاهر شود. برای درمان جوشهای هورمونی در بارداری میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
- پرهیز از روغن نارگیل
- مصرف روغن درخت چای برای آکنه بارداری
- استفاده‌نکردن از راکوتان، تتراسایکلین، داکسی سایکلین و مینوسیکلین بدن تجویز پزشک
برای درمان سریع جوشهای بارداری از آلوئه‌ورا استفاده کنید. ضمناً هرگز جوشها را اصطلاحاً نترکانید.
درمان جوشهای کیستی هورمونی
در دوران بلوغ میزات تغییرات هورمونی بسیار بالا است و به‌دلیل همین تغییرات شدید، جوشهای کیستی روی پوست افراد ایجاد میشود. اما تنها بلوغ باعث ایجاد جوشهای کیستی هورمونی نشده و در به‌وجود آمدن آن عواملی مثل بارداری، ژنتیک، تعریق زیاد، مصرف برخی دارو‌ها و لوازم آرایشی نیز تأثیرگذار هستند. برای درمان جوشهای کیستی هورمونی میتوانید از روشهای زیر و انواع قرص هورمونی برای جوش استفاده کنید:
- مصرف بنزوئیل پراکسید
- مصرف ایزوترتینوئین با دستور پزشک
- تزریق استروئید
- مصرف قرص ضد بارداری
پرهیز از آرایش سنگین هم روش مناسبی برای درمان جوشهای کیستی هورمونی است.
با جوش و آکنه هورمونی خداحافظی کنید!
پوست و ظاهر هر فرد تأثیر زیادی در زیبا به نظر رسیدن دارد و داشتن پوستی جوش‌دار و دارای لکه، باعث کاهش اعتماد به نفس هر کسی میشود. یکی از علل ظاهر شدن جوش و آکنه در صورت، تغییرات هورمونی است که در زنان شیوع بیشتری دارد.
جوشهای هورمونی معمولاً به دلیل موارد مختلفی ایجاد میشوند که برای رفع آنها ابتدا باید علت بیماری مشخص شود. سپس در موارد شدید، باید طبق دستور پزشک از روشهای موضعی یا خوراکی برای رفع آکنه‌ها اقدام کرد.
در این مطلب سعی کردیم تا با علل ایجاد جوشهای هورمونی و روشهای درمانی آن صحبت کنیم، اما اگر درمان خانگی جوش های هورمونی برای شما کارساز نبوده، باید به یک پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید تا بهترین قرص برای درمان جوشهای هورمونی و راهکار مناسب برای شما را تجویز کند. برای این کار میتوانید از امکان نوبت آنلاین دکتر پلتفرم دکتردکتر استفاده کنید.
حال شما بگویید که آیا تابه‌حال جوشهای هورمونی در صورت شما ظاهر شده است؟ از چه روشی برای رفع آن استفاده کرده‌اید؟ لطفاً روشهای خود را با ما و خوانندگان این مجله در میان بگذارید.
والا من پیش دکتر ساعتی رفتم که فکر کنم حاذقترین پزشک پوست هستند و کارشون درمان هست نه عملهای زیبایی و … که بقیه پزشکا فعلا مشغول اون حوزه هستند و ایشون گفتند چیزایی که می خورید از نظر علمی ربطی به جوش صورت نداره.