سرفه نوزادان؛ علل، درمان و زمان مراجعه به دکتر

 سرفه نوزادان دلایل مختلفی مثل سرماخوردگی، خروسک، ذات‌الریه، آسم و موارد دیگری از این دست دارد. از آنجا که نوزدان توانایی حرف‌زن و بیان شرح حال خود را ندارند، باید برای تشخیص و استفاده از درمان‌هایی مانند استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده در فضا، قطره آب‌نمک، دادن عسل (به نوزاد بالای یک سال) به پزشک اطفال مراجعه کنید.

در این مقاله درباره علل سرفه نوزاد و روش‌های درمان و مراجعه به پزشک می‌خوانید. مطالعه مطلب پیش روی به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.

اگر پرسشی درباره سرفه‌کردن کودکان دارید، در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات از ما بپرسید تا مشاور سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.

علت سرفه نوزادان چیست؟

سرفه نتیجه تحریک یا تحت تاثیر قرار‌گرفتن راه هوایی نوزاد با عاملی آزاردهنده است. شاید این تحریک ناشی از تجمع بیش از حد مخاط مربوط به یک بیماری ویروسی یا محرک‌های محیطی مانند گرده یا دود باشد.

برای کمک به تشخیص و درمان باید به علائم همراه با سرفه در نوزاد دقت کنید. از جمله علل سرفه نوزادان به این موارد توجه داشته باشید:

• سرماخوردگی و آنفولانزا
• خروسک
• ذات‌الریه
• آسم
• حساسیت
• رفلاکس معده

سرماخوردگی و آنفولانزا

بیش از ۲۰۰ نوع ویروس سرماخوردگی مختلف وجود دارد که ابتلا به آنها برای همه نوزادان ممکن است. این ویروس‌ها باعث گرفتگی بینی، عطسه، تب و  سرفه می‌شوند.

برای درمان حتما باید به متخصص اطفال مراجعه کنید. بدن نوزادان بسیار حساس است و نمی‌توانید با روش‌هایی معمولی و خودسرانه اقدام به درمان کنید.

علائم آنفولانزا در نوزادان عبارت‌اند از:

• تب‌
• لرز
• بدن‌درد و سردرد
• گلو درد
• گرفتگی بینی
• سرفه خشک

شاید نوزاد در زمان ابتلا به ویروس‌های مذکور، دچار ناراحتی معده همراه با استفراغ یا اسهال هم بشود.

خروسک

ابتلای نوزاد به خروسک هم باعث بروز سرفه می‌شود. این سرفه‌ها صدادار هستند و قابل‌توجه. از علائم دیگر خروسک در کنار سرفه نوزادان به این موارد هم دقت کنید:

• تب
• آبریزش بینی
• لارنژیت (از دست دادن صدا)
• صدای سوت بلند هنگام تنفس

خروسک خفیف اغلب در خانه قابل درمان است اما نوع شدید با درمان‌های تنفسی یا استروئیدها برطرف می‌شود.

ذات الریه

سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر بیماری‌ها می‌توانند به ذات‌الریه تبدیل شوند. امکان سرایت این بیماری از افراد دیگر به نوزاد هم وجود دارد. سرفه نوزادان در زمان ابتلا به ذات‌الریه مولد است، یعنی مخاط تولید می‌کند و می‌تواند دردناک باشد.

از علائم دیگر آن هم باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• تب
• خستگی
• استفراغ
• اسهال

درمان شامل مصرف آنتی‌بیوتیک، مایعات اضافی و استراحت می‌شود.

آسم

ویروس‌ها شایع‌ترین محرک آسم در نوزادان ۶ماهه و کمتر هستند. سرفه نوزادان در ابتلا به آسم بسیار شایع است و با عوارض دیگری مانند خس‌خس سینه و تندشدن تنفس همراه می‌شود.

علائم دیگر عبارت‌اند از:

• مشکل در مکیدن/خوردن
• رنگ پریده و کبودشدن

حساسیت

امکان دارد که نوزادان به برخی مواد غذایی یا فصل‌های سال حساسیت و آلرژی داشته باشند. در این صورت هم بروز سرفه آلرژی نوزاد در آنها دور از ذهن نیست. سرفه از علائم سرماخوردگی و حساسیت است اما بیشتر در زمان بروز سرماخوردگی رخ می‌دهد.

تفاوت اصلی این دو وضعیت در این است که آلرژی باعث تب و درد نمی‌شود و به ندرت با گلودرد همراه است. اگر نوزاد مشکوک به حساسیت باشد، پزشک برایش آزمایش‌هایی تجویز می‌کند.

رفلاکس معده

گاهی‌اوقات، نوزادتان در حین یا بعد از شیر‌دادن به‌طورمرتب بزاق ترشح می‌کنند و دچار سرفه می‌شوند. این علائم در کنار بدخلقی و وزن کم می‌توانند نشانه رفلاکس معده باشند. سرفه نوزادان بعد از رفلاکس واکنشی رایج است.

سرفه بعد از شیرخوردن همراه با ریفلاکس به دلیل جریان معکوس محتویات معده و اسید معده مزمن است. برخی از نوزادان با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کنند. برخی دیگر هم برای درمان نیاز به دارو دارند.

انواع سرفه در نوزادان

دو نوع کلی سرفه در نوزدان وجود دارد:

• مرطوب و خلط‌دار؛ سرفه خلطی نوزادان که سرفه مولد هم نامیده می‌شود، معمولا با خلط همراه است.
• خشک؛ سرفه خشک نوزادان یا غیرمولد باعث ایجاد مخاط نمی‌شود.

سرفه نوزادان بعد از سرماخوردگی یا آنفولانزا معمولا حالت خلط‌دار و مرطوب دارد و سرفه‌های خشک هم اغلب ناشی از آلرژی، آسم و خروسک هستند؛ البته نه همیشه.

علائم همراه با سرفه نوزادان

بنا به دلیل بروز سرفه در کودکان، علائمی مانند موارد زیر احتمال وقوع دارند:

• عطسه‌
• آبریزش چشم
• بی‌اشتهایی
• تب خفیف
• تنفس تند
• خستگی
• خس‌خس سینه
• کبودی لب‌ها یا ناخن
• بدن‌درد
• لرز

چه زمانی باید برای سرفه نوزادان به دکتر مراجعه کرد؟

مهم نیست که علت سرفه نوزادان چیست، برخی از علائم هشداردهنده نشان می‌دهند که به کمک پزشکی نیاز دارید. اگر کودک سرفه می‌کند و هر‌یک از علائم زیر را دارد، به اورژانس مراجعه کنید:

• تنفس مشکل
• تنگی نفس
• خون هنگام سرفه
• مشکل در بلع
• تورم قابل توجه لوزه فقط در یک طرف
• تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد برای کودکان زیر ۳ ماه یا بالاتر از ۳۹ درجه سانتی‌گراد برای کودکان بالای ۳ ماه

سایر علائم قابل توجه درباره سرفه نوزادان هم شامل موارد زیر می‌شوند:

• سرفه نوزاد چندروزه نیاز به پیگیری جدی دارد.
• سرفه‌ای که ۸ هفته یا بیشتر طول بکشد.
• سرفه‌ای که با گذشت زمان، به خصوص پس از ۳ هفته بدتر می‌شود.
• سرفه‌ای که همراه با تعریق شبانه یا کاهش وزن است.
• سرفه  با خس‌خس یا تنفس سریع همراه می‌شود.

حتی اگر کودک علائم شدیدی ندارد اما متفاوت از حالت عادی عمل می‌کند، بهتر است که دست‌کم با پزشک اطفال تماس بگیرید.

درمان سرفه نوزادان چیست؟

با استراحت و مصرف مایعات فراوان، سرفه‌ نوزاد یک ماه و بزرگ‌تر  در عرض ۳ تا ۴ هفته از بین می‌رود. بنا به علت سرفه، راه‌کارهای درمانی متفاوت خواهد بود.

درمان سرفه نوزادان با دارو

مصرف داروها یا شربت‌های سرفه برای کودکان زیر ۴ سال توصیه نمی‌شود. داروهای سرفه حاوی موادی هستند که اثری روی نوزادان ندارند و مصرفشان خطرناک است. هرگز سرخودانه، اقدام به ارائه شربت یا قرصی برای رفع سرفه نوزادان نکنید. یادتان باشد که:

• مواد تشکیل‌دهنده داروهای برای نوزادان مضر است.
• کنترل مقدار مصرف دارو برای نوزادان ساده نیست و این موضوع از دلایل منع مصرف آنها در رده سنی نوزادی است.

درمان سریع سرفه نوزادان

درمان سرفه نوزادان در خانه به کاهش علائم سرفه کمک می‌کند. این پیشنهادات درمان سرفه نوزادان بدون دارو هستند:

• آب‌رسانی به بدن نوزاد
• استفاده از قطره آب‌نمک
• روشن‌کردن دستگاه بخور
• مصرف عسل
• حذف محرک‌ها از محیط

آب‌رسانی به بدن نوزاد

هیدراته نگه‌داشتن کودک کلیدی است و باعث می‌شود، مخاط روان نگه داشته شود و نوزاد راحت‌تر سرفه کند. شیر خشک یا شیر مادر را به‌اندازه کافی به نوزاد بدهید تا بدنش بی‌آب نشود.

مصرف قطره آب‌نمک

راه دیگر برای مرطوب‌کردن ترشحات و کاهش سرفه نوزادان هم استفاده از قطره‌های نمکی در بینی است. مخاط بینی می‌تواند از پشت بینی و گلوی نوزاد عبور کند و باعث تحریک گلو و ایجاد سرفه شود.

سرفه نوزاد صبح و بعد از بیدارشدن از خواب در زمان سرماخوردگی به همین علت است. از ۲ تا ۳ قطره نمک در هر سوراخ بینی چند بار در طول روز استفاده کنید. راه استفاده از قطره نمک برای نوزاد را از پزشک جویا شوید.

روشن‌کردن دستگاه بخور

مرطوب‌کردن هوایی که نوزاد تنفس می‌کند، راه دیگری برای کنترل سرفه است. از دستگاه مرطوب‌کننده برای افزایش رطوبت فضا استفاده کنید.

اگر دستگاه بخور ندارید، حمام خود را شبیه اتاق بخار کنید. آب گرم را باز کنید، در حمام را ببندید و اجازه دهید رطوبت زیاد شود و با نوزاد به فضای حمام بروید. فقط ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، این فرایند را انجام دهید.

استفاده از عسل

برای نوزادان ۱۲ماهه یا بزرگتر، استفاده از مقداری عسل در صورت اجازه پزشک می‌تواند به رفع سرفه کمک کند. عسل گلوی نوزاد را می‌پوشاند تا درد و التهاب را از بین ببرد.

باید بدانید که عسل برای سرفه نوزاد زیر ۶  ماه و کوچکتر به دلیل خطر بوتولیسم توصیه نمی‌شود. بوتولیسم شکل نادری از مسمومیت غذایی است.

حذف محرک‌ها از محیط

برای رفع سرفه نوزاد دو ماه یا کمتر/بیشتر که ناشی از آلرژی است، باید عوامل محرک دستگاه تنفسی را از محیط حذف کنید:

• حذف دود سیگار از محیط نوزاد
• جاروبرقی فرش با استفاده از جاروبرقی با فیلتر هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA)
• تهویه هوا با دستگاه تصفیه هوای اتاق مجهز به فیلتر HEPA
• حفظ سطح رطوبت خانه بین ۴۰ تا ۵۰درصد
• دور نگه‌داشتن حیوانات خانگی از محل خواب
• استفاده از روکش تشک و بالش ضدحساسیت

سوالات متداول درمان سرفه نوزادان

منابع:

verywellhealth.com

calpol.co.uk

healthline.com

babycenter.com