خلط خونی مخلوطی از بزاق و مخاط با رگه‌هایی قابل مشاهده از خون است که با سرفه و از گلو خارج می‌شود. خون از جایی در امتداد دستگاه تنفسی بدن ترشح می‌شود. منظور از دستگاه تنفسی دهان، گلو، بینی، ریه و راه‌های هوایی منتهی به ریه است. این موضوع معمولا جدی و خطرناک نیست، اما اگر با علائم دیگر همراه شود و مداوم باشد، نیاز به پیگیری دارد. بنا به علت ایجاد خلط خونی به درمان‌های مختلفی از جمله مصرف داروهای ضدویروس تا حتی جراحی نیاز است.
در این مقاله، درباره خلط خونی و دلایل، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری می‌خوانید. مطالعه مطلب به ۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر پرسشی درباره خلط حاوی خون دارید، در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات از ما بپرسید تا مشاور سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
خلط خونی چیست؟
وجود خون در خلط در بسیاری از بیماری‌های خفیف تنفسی، از جمله عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی و آسم، رویدادی رایج است. با‌این‌حال، گاهی‌اوقات میتواند نشانه‌ای از مشکلی جدی‌تر، مانند برونشیت یا سرطان ریه باشد. اگر خلط فقط رگه‌هایی از خون داشته باشد، یعنی احتمالا با مشکلی جدی روبه‌رو نیستید.
خلط خونی نشانه چیست؟
مجموعه‌ای از عوامل می‌توانند منجر به ایجاد خون در خلط شوند. خون معمولا از ریه‌ها می‌آید، اما گاهی هم سرمنشأ آن معده یا دستگاه گوارش است. اگر خون از دستگاه گوارش باشد، اصطلاح پزشکی وضعیت هماتمزیس (hematemesis) است.
اگر خون قرمز روشن، کف‌آلود و با مخاط مخلوط شده باشد، احتمالا منشأ آن از ریه‌ها است و میتواند ناشی از سرفه خلط دار مداوم یا عفونت ریه باشد. چنانچه خون تیره و با ردپایی از غذا همراه است، احتمالا از معده یا جای دیگری در دستگاه گوارش به‌وجود آمده است.
علائم خلط خونی
نشانه‌های ایجاد خلط خونی به این شرح‌اند:
- سرفه‌های طولانی مدت و شدید
- خونریزی بینی
علت خلط خونی
از دلایل احتمالی خلط خونی بینی و گلو می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- برونشیت و برونشکتازی
- سرفه شدید و مزمن
- استنشاق مواد مخدر
- مصرف داروهای ضدانعقاد
- بیماری انسدادی مزمن ریه
- سینه پهلو یا ذات‌الریه
- آمبولی ریه
- سل
- گرانولوماتوز
- فیبروز کیستیک
- تنگی دریچه میترال
- سرطان ریه یا گردن
- ضربه به قفسه سینه
- اِدِم ریوی (Pulmonary edema)
| برونشیت و برونشکتازی | برونشیت شامل التهاب مداوم یا مکرر راه‌های هوایی، سرفه و تولید خلط است. این وضعیت میتواند مزمن یا حاد باشد و تا ۳ هفته طول بکشد. برونشکتازی بزرگ‌شدن دائمی قسمت‌هایی از راه‌های هوایی را توصیف می‌کند. این یک بیماری طولانی مدت است و میتواند باعث تنگی نفس و خس‌خس سینه شود. |
| سرفه شدید و مزمن | سرفه شدید یا مزمن میتواند دستگاه تنفسی فوقانی را تحریک کند و به رگ‌های خونی آسیب برساند. |
| استنشاق مواد مخدر | استنشاق کوکائین یا سایر مواد مخدر باعث تحریک و آسیب به دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود. |
| مصرف داروهای ضدانعقاد | داروهای ضدانعقاد از لخته‌شدن خون جلوگیری می‌کنند. به عنوان مثال می توان به وارفارین، ریواروکسابان، دابیگاتران و آپیکسابان اشاره کرد. |
| بیماری انسداد مزمن ریوی | بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) جریان هوا در ریه‌ها را مسدود می‌کند و معمولا باعث مشکل در تنفس، سرفه، تولید خلط و خس خس سینه می‌شود. |
| ذات‌الریه | پنومونی یا ذات‌الریه شامل التهاب بافت ریه است که معمولا به دلیل عفونت باکتریایی رخ می‌دهد. علائم شایع شامل درد قفسه سینه هنگام تنفس یا سرفه، خستگی، تب، تعریق و لرز است. |
| آمبولی ریه | آمبولی ریه به لخته‌شدن خون در شریان ریه اشاره دارد. معمولا باعث درد قفسه سینه و تنگی نفس ناگهانی می‌شود و وضعیت تهدیدکننده‌ای برای زندگی است. |
| سل | سل نوعی عفونت باکتریایی است که میتواند منجر به تب، تعریق، درد قفسه سینه، درد هنگام تنفس یا سرفه مداوم شود. |
| گرانولوماتوز | گرانولوماتوز همراه با پلی‌آنژیت شامل التهاب رگ‌های خونی در سینوس‌ها، ریه‌ها و کلیه‌ها می‌شود. معمولا باعث آبریزش بینی، خونریزی بینی، تنگی نفس، خس خس سینه و تب است. |
| فیبروز کیستیک | فیبروز کیستیک نوعی بیماری ارثی است که به ریه‌ها آسیب می‌رساند و معمولا باعث مشکل در تنفس و سرفه مداوم همراه با مخاط غلیظ می‌شود. |
| تنگی دریچه میترال | تنگی دریچه میترال شامل باریک‌شدن دریچه میترال قلب است و میتواند باعث تنگی نفس، تورم پاها، تپش قلب و خستگی، به ویژه با افزایش فعالیت بدنی شود. |
| خلط خونی در سرطان ریه ریه یا گردن | سرطان ریه در افرادی که سابقه مصرف دخانیات دارند، شایع‌تر است. علائم شامل سرفه‌ای است که از بین نمی‌رود، تنگی نفس، درد قفسه سینه و گاهی اوقات، درد استخوان یا سردرد. سرطان گردن معمولا از گلو، حنجره یا نای شروع می‌شود و میتواند باعث زخم یا تورمی شود که بهبود پیدا نمی‌کند، گلودرد دائمی و لکه قرمز یا سفید در دهان هم ایجاد می‌کند. |
| ضربه به قفسه سینه | آسیب جدی یا ضربه به قفسه سینه میتواند باعث ظاهرشدن خون در خلط شود. |
| ادم ریوی | ادم ریوی زمانی رخ می‌دهد که مایع در ریه‌ها وجود داشته باشد. این بیماری بیشتر در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی شایع است و باعث خلط صورتی و کف‌آلود، تنگی نفس و درد قفسه سینه می‌شود. |
میان خلط خونی و سینوزیت هم ارتباطی به‌میان است. انواع مشکلات و عفونت‌های دستگاه تنفسی می‌توانند باعث بروز خلط خونی شوند. خلط خونی بینی در سرماخوردگی هم بعید نیست.
خلط خونی پشت حلق معمولا در اثر عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهد. خلط خونی صبحگاهی هم گاهی نشانه عفونت است و در برخی موارد میتواند نشانه برونشکتازی، سل یا موارد جدی‌تر باشد.
تشخیص خلط خونی
برای تشخیص علت بروز خلط خون‌دار باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. او با دریافت شرح حال بیمار و معاینه به نتایجی برای تشخیص دست پیدا می‌کند. در طول معاینه، پزشک از بیمار می‌خواهد:
- سرفه کند
- از خلط و خون برای نمونه‌برداری و آزمایش خلط خونی استفاده می‌کند.
- در برخی موارد، معاینات تکمیلی از جمله رادیوگرافی قفسه سینه، سی تی اسکن یا برونکوسکوپی انجام بدهد.
در طول برونکوسکوپی، پزشک ابزاری به نام آندوسکوپ را از طریق بینی یا دهان وارد راه هوایی می‌کند. آندوسکوپ دارای دوربینی در انتهای لوله است که به پزشک اجازه می‌دهد، علت خونریزی را جستجو و آن را درمان کند.
پیشگیری از خلط خونی
در مواردی مانند عمل‌های جراحی هم امکان بروز خلط خونی وجود دارد. برای مثال، خلط خونی بعد عمل بینی احتمال به‌وجودآمدن دارد. با رعایت نکات مراقبتی بعد از جراحی نگذارید که چنین چیزی رخ بدهد.
با اقدامات زیر از ایجاد خلط در خون پیشگیری کنید:
- نوشیدن آب زیاد
- پرهیز از سیگارکشیدن
- مصرف داروهای لازم در صورت عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
درمان خلط خونی چگونه است؟
هدف از درمان‌ها متوقف‌کردن خونریزی و درمان علت زمینه‌ای خلط خونی است. بسته به نیازهای فرد، طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها وجود دارد. رویکرد درمانی به شدت خونریزی و علت اصلی بستگی دارد.
گزینه‌های درمان شامل موارد زیر هستند:
- استروئیدها
- ابزارهای خاص برای برداشتن لخته خون
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای
- آمبولیزاسیون
- مصرف دارو مانند وازوپرسین
- تزریق عناصری به خون
- جراحی
| استروئیدها | تجویز استروئیدها برای کنترل التهاب یا آنتی بیوتیک‌هایی برای رفع عفونت باکتریایی مانند سل |
| ابزارهای خاص | استفاده از ابزارهایی برای توقف خونریزی یا برداشتن لخته خون در حین برونکوسکوپی |
| درمان بیماری زمینه‌ای | نیاز به طیف وسیعی از رویکردهای درمانی، از جمله شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، برای افراد مبتلا به سرطان ریه یا گردن |
| آمبولیزاسیون | اگر خون در خلط ناشی از آسیب به شریان برونش باشد، پزشک روشی به نام آمبولیزاسیون را توصیه می‌کند. جراح یک کاتتر را به داخل رگ عبور می‌دهد، منبع خونریزی را شناسایی می‌کند و از سیم‌پیچی فلزی، ماده شیمیایی یا تکه‌ای از اسفنج ژلاتین برای مهر و موم‌کردن آن استفاده می‌کند. |
| مصرف دارو | داروهایی مانند وازوپرسین می‌توانند با کاهش اندازه رگ‌های خونی، خونریزی منبع قابل اعتماد را محدود کنند. |
| تزریق عناصری به خون | اگر مشکلات لخته‌شدن منجر به وجود خون در خلط شود، ممکن است نیاز باشد که عناصری مانند پلاسما، فاکتورهای انعقادی یا پلاکت‌ها به خون تزریق شوند. |
| جراحی | گاهی برای برداشتن قسمت آسیب‌دیده یا سرطانی راه‌های هوایی یا دستگاه گوارش، جراحی ضروری است. این گزینه برای زمانی است که خونریزی شدید یا مداوم باشد. |
خونریزی شدید در مجاری تنفسی باعث دشواری تنفس می‌شود. در این مورد، ممکن است فرد برای کمک به تنفس به لوله‌گذاری و اکسیژن مکمل نیاز داشته باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده لکه‌ها یا رگه‌های خونی در خلط خود باید به دنبال مشاوره پزشکی باشید. اگر سرفه خونی شدید است، در قفسه سینه درد حس می‌شود، تنفس سخت است و ضربان قلب تند شده هم باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید.
خلط خونی بینی و گلو همیشه نگران‌کننده نیست اما گاهی نیاز به پیگیری جدی دارد و باید علت اصلی‌اش را کشف کنید. با چنین وضعیتی دست‌وپنجه نرم کرده‌اید؟ چه تجربه‌ای را پشت سر گذاشته‌اید؟
سوالات متداول خلط خونی
اگر حجم خونی که در خلط وجود دارد، زیاد باشد (حدود ۱۰۰ سی‌سی) نیاز به پیگیری است و شاید وضعیت خطرناکی به‌وجود آمده باشد.
ردپای خون در خلط میتواند نشانه عفونت دستگاه تنفسی یا سرفه شدید باشد. اگر خونریزی ادامه پیدا کند، شاید نشان از نوعی بیماری زمینه‌ای مانند سل یا برونشکتازی باشد. خونریزی شدید میتواند به‌علت آسیب شدید به ریه‌ها یا دستگاه گوارش هم باشد.
شایع‌ترین علت خلط خونی کودکان عفونت دستگاه تنفسی است.
خلط خونی کرونا بعید نیست. گاهی‌اوقات، سرفه‌کردن مخاط خونی از گلو نشانه ذات‌الریه ویروسی ناشی از کرونا است.
خلط خونی بارداری میتواند نشانه نوعی بیماری جدی باشد. دلایل متعددی برای سرفه خونی در دوران بارداری وجود دارد. یک احتمال این است که ابتلا به پره اکلامپسی وجود دارد.
در صورت استفراغ خونی باید سریع به بیمارستان مراجعه کنید. این مورد به‌احتمال زیاد، نشانه‌ای از مشکلی جدی است.
منابع:
سلام من بعدچند روز سرما خوردگی دچار خلت شدم یکم انگار قرمز بود اولین بار بود نیازه به مراجعه دارم ؟
سلام
اگر خلط رنگی یا دارای خون هست لازمه جهت بررسی به متخصص داخلی مراجعه کنید
سلام
دخترم الان چهار روز که به شدت سرما خورده وگلو درد خیلی بدی داره تا حدی که حتی نمی تونه آب رو هم قورت بده امروز وقتی سرفه کرد خلطی کاملا خونی از گلوش پرید آیا این برای سرمایی که خورده یا دلیلی دیگه ای داره 😔
سلام
با توجه به بروز خلط خونی در سیر عفونت های تنفسی لازم است حتما معاینه و به متخصص اطفال مراجعه کنید
سلام
به فواصل زمانی زیاد، مثلا هر ۱۰ روز یک بار، اولین خلط صبح (دچار مخاط پشت حلق هستم) دارای رگه‌های خون بوده، غلیظ و زیاد نبوده، یکم بوده.
علتش چی میتونه باشه و لازمه به پزشک مراجعه کنم؟
سلام
علل مختلفی میتواند مطرح باشد
از سینوزیت مزمن گرفته تا برونشیت و عفونت های مزمن
بله باید جهت معاینه به متخصص داخلی مراجعه کنید
سلام من ۳ روز که تب و بی حالی داشتم و گلو درد و سوزش داشتم. بعد از اینکه رفتم دکتر برام سرم تجویز کرد حالم خوب شد ولی خلط و چرک با کمی خون دارم در این صورت چکار کنم آیا باید برم برای معاینه؟
سلام
بله اگر ترشح چرکی خصوصا همراه با خون دارید جهت معاینه به متخصص داخلی مراجعه کنید
سلام‌من صبحا که از خواب بلند میشم خعلتم خونی میخواستم دلیلشو بفهمم
سلام
نیاز به معاینه و بررسی دارد
به متخصص داخلی مراجعه کنید
میشه سل هم باشه؟
سلام
بله یکی از علل خلط خونی سل هست و درصورتی که کسی خلط خونی داشت باید حتما تست خلط جهت سل بدهد، این ازمایش به طور رایگان در مراکز بهداشت انجام می شود