درد شکمی، تهوع، استفراغ و یرقان از علائم مشترک بیشتر بیماری های کیسه صفرا هستند. انواع بیماری کیسه صفرا می‌توان به سنگ مجاری صفراوی، سرطان کیسه صفرا، پولیپ کیسه صفرا و کلانژیت اشاره کرد. در صورت مشاهده هر یک از علائم بیماری های کیسه صفرا باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. با توجه به اهمیت کیسه صفرا در تجزیه چربیها و هضم غذا، باید بیماری‌های مرتبط با این عضو حیاتی را جدی بگیرید. با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به 4 دقیقه زمان نیاز دارد، انواع بیماری های کیسه صفرا و علائم آن‌ها را خواهید شناخت.
در انتها، اگر سوالی درباره اهمیت کیسه صفرا و درمان بیماری های شایع کیسه صفرا دارید، آن را در قسمت نظرات بنویسید. پزشک ما به آن پاسخ خواهد داد.
معرفی انواع بیماری های کیسه صفرا
همان‌طور که گفتیم بیماری‌های کیسه صفرا شامل مجموعه‌ای از اختلالات است که می‌تواند بر عملکرد این عضو تأثیر بگذارد. برخی از مهم‌ترین بیماری‌های کیسه صفرا عبارتند از سنگ‌های صفراوی، التهاب کیسه صفرا (کوله‌سیستیت) و سرطان کیسه صفرا. سنگ‌های صفراوی به‌دلیل تجمع کلسترول و مواد دیگر در کیسه صفرا شکل می‌گیرند، التهاب کیسه صفرا اغلب به‌دلیل انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ‌های صفراوی رخ می‌دهد و سرطان کیسه صفرا می‌تواند به‌دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی توسعه یابد. در ادامه به بررسی جامع‌تر این بیماری‌ها و دیگر اختلالات کیسه صفرا خواهیم پرداخت.
سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا، توده‌های جامدی از جنس کلسترول یا بیلی‌روبین بوده که اندازه آن می‌تواند از دانه‌های شن تا توپ گلف متغیر باشد. این سنگ تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون چاقی، رژیم غذایی پرچرب، دیابت و گاهی کم‌خونی و ژنتیک تشکیل می‌شود. بیمار مبتلا به سنگ کیسه صفرا علائمی همچون درد شدید در ناحیه شکم، حالت تهوع، استفراغ، زردی پوست و تب و لرز را تجربه می‌کند. دکتر گوارش، برای درمان این بیماری، روش‌های درمانی زیر را ارائه می‌دهد:
- دارودرمانی؛ تجویز داروهای حل‌کننده سنگ‌های کلسترولی
- جراحی؛ برداشتن کیسه صفرا طی جراحی کوله‌سیستکتومی و رعایت رژیم غذایی بعد از عمل کیسه صفرا که می‌تواند شما را به بهبودی کامل نزدیک کند.
- رژیم غذایی؛ پیشگیری از تشکیل سنگ‌های جدید با کاهش مصرف چربیها و کلسترول
متخصص گوارش، برای تشخیص سنگ کیسه صفرا، به‌عنوان یکی از بیماری‌های گوارشی، از سونوگرافی و سایر مطالعات تصویربرداری استفاده می‌کند.
التهاب کیسه صفرا
التهاب کیسه صفرا، در اثر انسداد مجرای کیسه صفرا ایجاد می‌شود. این انسداد، می‌تواند ناشی از سنگ‌های صفراوی، عفونت، ضربه به شکم و کاهش خون‌رسانی به کیسه صفرا باشد. علائم این بیماری، درد شدید در سمت راست بالای شکم، تب، تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها و زردی پوست و زرد شدن سفیدی چشم‌ها هستند. متخصص گوارش، در این شرایط، بستری شدن برای دریافت مراقبت‌های پزشکی، تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای مقابله با عفونت و گاهی جراحی برای برداشتن کیسه صفرا را توصیه می‌کند.
عدم درمان به‌موقع این نوع از بیماری های کیسه صفرا، عوارض خطرناکی همچون پارگی کیسه صفرا یا عفونت منتشرشده در بدن را در پی دارد. ب
فیستول کیسه صفرا
فیستول کیسه صفرا، شکل‌گیری نوعی مسیر غیرطبیعی بین کیسه صفرا و ساختارهایی همچون روده‌ها و معده است. التهاب مزمن و سنگ‌های صفراوی می‌توانند ایجادکننده این فیستول باشند. در ادامه به علل ایجاد فیستول کیسه صفرا از شایع‌ترین بیماری های کیسه صفرا پرداخته‌ایم:
- التهاب حاد و مزمن؛ در اثر سنگ‌های صفراوی یا عفونت
- سنگ‌های صفراوی؛ ایجاد فیستول به دلیل انسداد و فشار زیاد کیسه صفرا
- تروما یا جراحی؛ تشکیل فیستول ناشی از آسیب واردشده به کیسه صفرا طی جراحی‌های شکمی یا تروماها
- بیماری‌های التهابی روده؛ افزایش احتمال تشکیل مسیر غیرطبیعی در اثر بیماری کرون
در فرد مبتلا به فیستول کیسه صفرا، علائمی همچون درد شکمی، تب، زردی، مشکلات گوارشی و کاهش وزن و ضعف عمومی ظاهر می‌شود. متخصص گوارش، پس از ارزیابی علائم، به کمک انواع تصویربرداری، آندوسکوپی و آزمایش‌های خون، به تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازد. این متخصص، برای مدیریت این بیماری، از آنتی‌بیوتیک، جراحی برای برداشتن فیستول و درناژ یا تخلیه آبسه و عفونت استفاده می‌کند.
کوله‌سیستیت حاد
کوله‌سیستیت حاد، التهاب ناگهانی کیسه صفرا در اثر انسداد مجرای صفراوی توسط عفونت یا سنگ صفرا است. این شرایط، منجر به تجمع صفرا و ایجاد التهاب و عفونت می‌شود. درد شدید شکمی، به‌ویژه در قسمت بالا و راست آن، شایع‌ترین علامت بیماری کوله‌سیستیت حاد است. از دیگر علائم این بیماری، می‌توان به تب و لرز، تهوع و استفراغ، بی‌اشتهایی، زردی و احساس ناخوشی عمومی اشاره کرد. دکتر گوارش، برای درمان کوله‌سیستیت حاد، از مهم‌ترین بیماری های کیسه صفرا، مراقبت‌های زیر را توصیه می‌کند:
- بستری شدن در بیمارستان برای ارزیابی‌های مداوم و درمان فوری
- مصرف آنتی‌بیوتیک برای کنترل عفونت
- مدیریت درد با داروهای تسکین‌دهنده
- جراحی کوله‌سیستکتومی برای برداشتن کیسه صفرا
عدم درمان به‌موقع این بیماری، عوارضی همچون انفارکتوس کیسه صفرا، پرفوراسیون کیسه صفرا و عفونت‌های شدید را به دنبال دارد. رای آگاهی از اهمیت مراجعه به‌موقع به دکتر گوارش، برای درمان بیماری های کیسه صفرا، مطلب تخصص گوارش چیست را مطالعه کنید.
کوله‌سیستیت مزمن
کوله‌سیستیت مزمن، یک التهاب طولانی‌مدت در کیسه صفرا است که از عفونت‌های مکرر یا وجود مداوم سنگ‌های صفراوی منشا می‌گیرد. در این شرایط، دیواره کیسه صفرا ضخیم شده و عملکرد آن مختل می‌شود. گاهی، با ادامه یافتن این وضعیت، فیبروز و از دست دادن عملکرد کیسه صفرا اتفاق می‌افتد. کوله‌سیستیت مزمن، با ظهور علائم زیر در بیمار، قابل تشخیص خواهد بود:
- درد شکمی؛ در قسمت بالا و راست شکم و قابل انتشار به پشت یا شانه راست
- تهوع و استفراغ؛ به‌ویژه در افراد با برنامه غذایی پرچرب
- نفخ و سوءهاضمه؛ احساس سنگین و ناخوشایند پس از غذا خوردن
- تب و لرز؛ در موارد بسیار شدید و با وجود عفونت
- یرقان؛ زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها
دکتر گوارش با معاینه فیزیکی و ارزیابی این علائم، انجام سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن به تشخیص این بیماری مزمن از بیماری های کیسه صفرا می‌پردازد. جراحی کوله‌سیستکتومی، موثرترین راه درمان کوله‌سیستیت مزمن است.
سنگ مجاری صفراوی
سنگ مجاری صفراوی، حاصل تجمع مواد جامدی از جنس کلسترول و نمک‌های صفراوی در مجاری صفراوی هستند. مجاری صفراوی، صفرا را از کبد و کیسه صفرا به روده کوچک انتقال می‌دهند. با ایجاد سنگ‌های مجاری صفراوی، جریان صفرا مسدود شده و فرد دچار درد شدید در سمت راست و بالای شکم می‌شود. تب و لرز به دلیل عفونت، زردی و مشکلات گوارشی از دیگر علائم سنگ‌های مجاری صفراوی هستند.
بنا به گزارش سازمان جهانی گوارش (WGO) در آمریکا،
سنگ‌های صفراوی در مجاری صفراوی و عمدتاً در کیسه صفرا تشکیل می‌شوند. حدود 10 تا 15 درصد از بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا، به‌طور هم‌زمان سنگ کیسه صفرا و سنگ مجرای صفراوی دارند؛ در‌حالی‌که، سنگ‌های داخل کبدی کمتر رخ می‌دهند.
متخصص گوارش، برای تشخیص این بیماری، از انواع آزمایش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند. موثرترین روش درمان سنگ مجاری صفراوی، ERCP است که به کمک آندوسکوپ، سنگ‌ها را از مجاری خارج می‌کنند.
سرطان کیسه صفرا
سرطان کیسه صفرا، یکی از نادرترین بیماری های کیسه صفرا، در اثر عواملی همچون سنگ‌های صفراوی، عفونت‌های مزمن کیسه صفرا و عوامل ژنتیکی رخ می‌دهد. این بیماری، در ابتدا علائم خاصی نداشته یا علائمی مشابه با سایر بیماری‌ها دارد. به‌همین‌خاطر، تشخیص زودهنگام آن کمتر اتفاق می‌افتد. در صورت ابتلای فرد به سرطان کیسه صفرا، علائمی همچون درد شکمی، زردی، کاهش وزن، مشکلات گوارشی، تب و خستگی عمومی ظاهر می‌شود. دکتر گوارش برای تشخیص این بیماری، از تکنیک‌های تشخیصی ذکرشده در جدول زیر استفاده می‌کند:
| تکنیک تشخیصی | شرح تکنیک |
| سونوگرافی | بررسی کیسه صفرا و شناسایی توده‌ها یا سنگ |
| سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی | دریافت جزئیات بیشتر از ساختار داخلی کیسه صفرا و نواحی اطراف |
| آزمایش خون | بررسی عملکرد کبد و نشانه‌های سرطان |
| بیوپسی | نمونه‌برداری از بافت کیسه صفرا برای بررسی سلول‌های سرطانی |
اثربخش‌ترین برنامه درمانی برای مدیریت سرطان کیسه صفرا، جراحی کوله‌سیستکتومی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و درمان هدفمند هستند. این برنامه درمانی به مرحله تشخیص سرطان و میزان گسترش آن بستگی دارد.
پولیپ کیسه صفرا
پولیپ کیسه صفرا، توده‌های حاصل از رشد غیرطبیعی سلول‌ها هستند که به دیواره داخلی کیسه صفرا چسبیده‌اند. بیشتر این پولیپ‌ها، خوش‌خیم بوده و تنها، در موارد نادری ممکن است پتانسیل سرطانی شدن داشته باشند. پولیپ‌های صفرا، اصولا بدون علامت هستند و به‌طور تصادفی در ارزیابی‌های تصویربرداری شناسایی می‌شوند. در صورت بزرگتر بودن این پولیپ‌ها از 10 میلی‌متر، با التهاب کیسه صفرا، فرد دچار درد شکمی، تهوع و استفراغ خواهد شد. دکتر گوارش یا دکتر پولیپ کیسه صفرا، برای درمان پولیپ‌های بزرگتر، ممکن است مداخلات جراحی و انجام عمل جراحی کوله‌سیستکتومی را تجویز کند. اما پولیپ‌های کوچک‌تر، تنها به ارزیابی‌های دوره‌ای نیاز دارند و بی‌خطر هستند.
آبسه کیسه صفرا
آبسه کیسه صفرا یا کلانژیت آبسه‌دار، در اثر تخلیه نادرست صفرا و تجمع عفونت در کیسه صفرا رخ می‌دهد. در این شرایط، کیسه صفرا، دچار عفونت و التهاب شدیدی خواهد شد. عوامل ایجادکننده این شرایط، سنگ‌های صفراوی، عفونت‌های باکتریایی و التهاب مزمن کیسه صفرا هستند. فرد مبتلا به آبسه کیسه صفرا، علاوه‌بر تب، تهوع و استفراغ، زردی و درد شکمی، دچار حساسیت به لمس و درد در ناحیه کیسه صفرا خواهد شد. متخصص گوارش، برای درمان این بیماری، آنتی‌بیوتیک‌ها، تخلیه عفونت و جراحی کوله‌سیستکتومی را تجویز می‌کند. آبسه، یک وضعیت اورژانسی در میان بیماری های کیسه صفرا است و با مشاهده علائم، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کرد.
کیسه صفرا چینی
کیسه صفرا چینی، حالتی نادر و شدید از بیماری‌های کیسه صفرا است. در این بیماری، دیواره کیسه صفرا به دلیل رسوب کلسیم، سخت و سفید شده و شبیه به چینی به نظر می‌رسد. التهاب مزمن و طولانی‌مدت کیسه صفرا، اغلب در زنانی با سنین بالا منجر به وقوع کیسه صفرا چینی می‌شود. علائم این بیماری شامل درد شکم، تهوع و استفراغ است. فرد مبتلا به کیسه صفرا چینی با خطر بالای ابتلا به سرطان کیسه صفرا مواجه خواهد بود. بنابراین، دکتر التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) پس از تشخیص این بیماری با روش‌های اولتراسوند و سی‌تی‌اسکن، برای انجام جراحی کوله‌سیستکتومی و برداشتن کیسه صفرا اقدام می‌کند.
رفلاکس صفرا
رفلاکس صفرا، در نتیجه بازگشت غیرطبیعی صفرا از روده کوچک به معده و گاهی به مری اتفاق می‌افتد. مایع صفرا ترکیبی از رنگ‌های زرد و سبز بوده که توسط کبد تولید و در کیسه صفرا برای هضم چربیها ذخیره می‌شود. صفرا، به‌طور طبیعی از مجاری صفراوی به روده کوچک ترشح می‌شود. هنگامی که دریچه پیلور بین معده و روده کوچک، به‌درستی کار نکند، مایع صفرا به معده بازگشته و پوشش معده و مری را تحریک می‌کند. رفلاکس صفرا با سوزش معده، درد شکم، تهوع و گاهی استفراغ صفراوی همراه است. درمان این بیماری با بیماری رفلاکس معده به مری متفاوت بوده و به تشخیص تخصصی پزشک نیاز دارد.
کلانژیت
کلانژیت، التهاب مجاری صفراوی در کبد است. این التهاب، در اثر عواملی همچون عفونت باکتریایی، انسداد مجاری صفراوی یا بیماری‌های خودایمنی مانند کلانژیت اسکلروزان اولیه رخ می‌دهد. بیماری کلانژیت، علائمی همچون درد شکمی، تب، یرقان و خستگی به همراه دارد. این بیماری، از طریق آزمایش‌های خونی، تصویربرداری‌های پزشکی مانند سونوگرافی یا MRI و گاهی نمونه‌برداری از کبد تشخیص داده می‌شود. درمان کلانژیت، بسته به علت وقوع آن، شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدالتهابی و در موارد شدیدتر جراحی است.
کیست کیسه صفرا
کیست کیسه صفرا، کیسه‌ای کوچک و پر از مایع است که در کیسه صفرا و در زیر کبد، تشکیل می‌شود. این کیست‌ها معمولاً خوش‌خیم و بدون هیچ علائمی هستند. عوامل ژنتیکی، انسداد مجاری صفراوی یا عفونت‌های مزمن باعث تشکیل کیست کیسه صفرا می‌شوند. فرد مبتلا به این کیست، درد در ناحیه فوقانی راست شکم، تهوع و استفراغ را تجربه خواهد کرد. بزرگ شدن این کیست می‌تواند فرد را با مشکلات جدی مواجه کند. در این صورت، فرد به مراقبت‌های پزشکی همچون دارودرمانی، تخلیه کیست یا جراحی نیاز خواهد داشت.
پیشگیری از عوارض بیماری های کیسه صفرا
تشخیص زودهنگام بیماری های کیسه صفر مانند پولیپ کیسه صفرا، از پیشرفت این بیماری‌ها و بروز عوارض جدی آن‌ها جلوگیری می‌کند. انواع بیماری کیسه صفرا همچون سنگ کیسه صفرا، آبسه کیسه صفرا، رفلاکس کیسه صفرا و کوله سیستیت مزمن و حاد می‌توانند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشند. مراجعه به موقع به دکتر گوارش برای درمان بیماری های شایع کیسه صفرا بسیار مهم است. بیماری‌هایی همچون سنگ‌های صفراوی، سنگ مجاری صفراوی و کیست کیسه صفرا، در صورت عدم درمان به‌موقع، به مشکلات حادی مانند پانکراتیت یا التهاب شدید کیسه صفرا تبدیل خواهند شد.
اگر با علائم بیماری های کیسه صفرا مواجه شده‌اید و به مشورت با متخصص گوارش و کبد در شهر خود نیاز دارید، می‌توانید این متخصص را در سایت دکتردکتر پیدا کنید. به این صورت که، پس از ورود به سایت دکتردکتر، از قسمت تخصص‌ها، تخصص گوارش و کبد و سپس شهر خود را انتخاب کنید. فهرستی از متخصصان گوارش فعال در شهر شما، پیش روی‌تان خواهد بود. با انتخاب دکتر گوارش مورد نظر خود و کلیک روی گزینه «نوبت بگیرید»، وارد پروفایل این متخصص شوید و زمان مناسب خود را انتخاب کرده و نوبت خود را قطعی کنید.
سوالات متداول بیماری های کیسه صفرا
بله، مصرف چربی‌های غیر اشباع مانند چربی‌های موجود در روغن‌های گیاهی و ماهی می‌تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرا کمک کند.
بله، انسداد مجرای صفراوی مشترک می‌تواند باعث التهاب پانکراس (پانکراتیت) شود که بسیار دردناک و جدی است.
عوامل خطر سرطان کیسه صفرا، شامل سنگ کیسه صفرا، سابقه خانوادگی، عفونت‌های مزمن کیسه صفرا و برخی عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص است.
بله، بسیاری از افراد ممکن است بدون هیچ علامتی، سنگ کیسه صفرا داشته باشند. این حالت به‌عنوان سنگ‌های خاموش شناخته می‌شود.
منابع:
- hopkinsmedicine.org
- nhs.uk
من سونو گرافی رفتم دکتر گفت لوله ای که از کبد به صفرا وصل است گشاد شده به نظر شما چکار کنم
سلام
دوست عزیز
باید جواب سونوگرافی را با یک متخصص جراحی یا فوق تخصص گوارش مشورت کنید
سلام از یک ماه پیش سوزش سر دل دارم و الان یک هفته است که بعد از غذا خوردن بین دو کتف کمرم تیر میکشه و بخش کمی از سفیدی چشمم زرد و خونی شده و قولنج هم دارم. به نظر شما اینها از علایم چه بیماری است؟
سلام من در سمت راست و بالاي شكمم درد دارم و اين درد تا پشت كمرم هم كشيده ميشه . بيشتر اوقات در حالت خوابيده درد ندارم ولي با خم و راست شدن دردم بيشتر ميشه و درد در قسمت پشت حالت انقباضي داره و در قسمت جلو تيز و نقطه اي هست ممكنه مشكل از كيسه صفرا باشه؟ وقتي قرص ضد التهاب مصرف ميكنم دردم كمتر ميشه مشكلي برام بوجود نمياد؟
سلام بله ممكنه بدليل سنگ كيسه صفرا باشه
لازمه كه سونوگرافي كبد و كيسه صفرا بديد
خوب