زمانی که خانم‌ها به قاعدگی نزدیک میشوند، تغییرات جسمی، روانی و احساسی مختلفی را تجربه میکنند. یکی از تغییراتی که کم‌تر به آن پرداخته شده، افزایش وزن در قاعدگی است. این موضوع هم جزو علائم PMS به شمار می‌رود و جای نگرانی ندارد. وزن خانم‌ها در این دوران ممکن است تا دو کیلوگرم هم بیشتر شود، اما در اغلب موارد این افزای وزن موقتی است و بعد از پایان پریود، دوباره به وزن قبلی باز خواهید گشت. البته افزایش بیش از حد وزن در این دوران، طبیعی نیست و به معاینه متخصص زنان نیاز دارد. در این مقاله علت‌های افزایش وزن در این دوران را بررسی می‌کنیم و به روش‌های پیشگیری و بهبود آن هم می‌پردازیم.
علت‌های افزایش وزن در قاعدگی چیست؟
عوامل مختلفی باعث افزایش وزن در پریود میشوند. البته گاهی اوقات شما فقط بخاطر سایر علائم PMS احساس سنگینی می‌کنید، اما زمانی که روی ترازو می‌روید، عدد همان وزن سابق را نشان میدهد. در بعضی موارد هم بدن ورم می‌کند و شما افزایش سایز را تجربه خواهید کرد. در این بخش علت‌هایی که باعث اضافه شدن وزن، احساس سنگینی و تورم در قاعدگی میشوند را بررسی می‌کنیم.
1. تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی پریود بدن شما را برای ذخیره بیشتر و احتباس مایعات تحریک می‌کند؛ در نتیجه بدن میزان دفع مایعات را به حداقل می‌رساند. استروژن و پروژسترون در تنظیم میزان آب بدن نقش دارند و نوسان آن‌ها در طول دوران قاعدگی و PMS، نظم ذخیره آب بدن شما را به هم می‌ریزد. نتیجه این موضوع افزایش وزن یا تورم بدن است. احتباس آب یک عامل موقت برای افزایش وزن در قاعدگی است که اکثر خانم‌ها آن را تجربه میکنند.
2. هوس‌های غذایی
احتمالا تجربه کرده‌اید که در دوران قاعدگی، میل شما به غذا خوردن تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند. در این دوران دوست دارید غذاهای متنوع بخورید، اشتهایتان زیاد می‌شود و احتمالا مقدار هر وعده غذاییتان هم بیشتر از حالت معمول خواهد بود.
ترشح میزان استروژن با مقدار سروتونین هم ارتباط دارد؛ زمانی که ترشح استروژن بخاطر سیکل ماهانه کم می‌شود، سطح سروتونین بدن هم کاهش پیدا می‌کند. سروتونین انتقال‌دهنده‌های عصبی و اشتها را کنترل می‌کند و با کاهش مقدار آن در بدن، مدیریت مقدار غذایی که می‌خورید، سخت‌تر می‌شود. از طرفی در دوران قاعدگی، میزان ترشح پروژسترون هم تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند، این هورمون هم تحریک کننده اشتهاست. پس جای تعجب ندارد که اغلب خانم‌ها در سیکل قاعدگی میل بیشتری به خوردن غذا و شیرینی دارند.
تغییرات متابولیسم بدن هم از دیگر علت‌های افزایش اشتها در چرخه ماهانه است. در بعضی روزها، سوخت و ساز بدن بیشتر می‌شود و بدن کالری بیشتری مصرف می‌کند. این موضوع میل شما به مصرف غذاهای پرکالری را افزایش میدهد. نتیجه عواملی که گفتیم، میل شدید به خوردن غذا در حجم زیاد است که به افزایش وزن در قاعدگی می‌انجامد.
3. نفخ در قاعدگی
نفخ یا احساس سنگینی و گرفتگی در ناحیه شکم یکی از علت‌هایی است که خانم‌ها بخاطر آن احساس میکنند وزنشان افزایش پیدا کرده. این تصور زمانی قوی‌تر می‌شود که می‌بیننند لباس‌هایی که تا هفته قبل اندازه‌شان بوده، اکنون تنگ شده است. تغییرات هورمونی، انقباض عضلات و احتباس مایعات در بدن از مهم‌ترین علت‌های نفخ و افزایش وزن در قاعدگی است.
4. مشکلات گوارشی
نفخ تنها علامت گوارشی قاعدگی نیست. در این دوران ممکن است یبوست یا اسهال داشته باشید، درد شکم را تجربه کنید و حرکت روده‌هایتان از روال معمول خارج شود.
ترشح پروژسترون انقباضات روده را افزایش میدهد. همچنین رحم در این دوران ماده‌ای شیمیایی به نام پروستاگلاندین ترشح می‌کند؛ انقباضات با ترشح این ماده، تشدید می‌شود. پروستاگلاندین روی روده هم تأثیر می‌گذارد و انقباضات این عضو را نیز بیشتر می‌کند. در نتیجه حرکات روده محدود خواهد شد و مشکلاتی مثل درد، یبوست و نفخ پیش می‌آید. در بعضی از افراد نیز پروستاگلاندین تعادل مایعات و الکترولیت‌های داخل روده را بر هم می‌زند و بیمار را دچار اسهال می‌کند.
مشکلات گوارشی در دوران قاعدگی و قبل از آن طبیعی است و بعد از پایان سیکل بهبود پیدا می‌کند. این مشکلات، میزان دفع را تحت تأثیر قرار می‌دهند، در نتیجه احتمال افزایش وزن در قاعدگی را بیشتر میکنند. بعد از بهبود انقباضات روده و بازگشت به حالت عادی، وزن اضافه شده دوباره به قبل برمی‌گردد.
5. کاهش منیزیوم
با شروع خونریزی، میزان منیزیوم بدن به تدریج کم‌تر می‌شود و به دنبال این موضوع، تمایل شما به خوردن شیرینی افزایش پیدا می‌کند. کمبود منیزیوم همچنین بدن را دهیدراته می‌کند. جالب است بدانید که بعضی از افراد هنگام کمبود آب در بدنشان، بیشتر احساس گرسنگی میکنند. نتیجه این موضوع افزایش مصرف کالری و اضافه کردن وزن است.
6. ورزش نکردن
اکثر خانم‌هایی که به ورزش منظم عادت دارند اما در مدت PMS و قاعدگی، ورزش را کنار می‌گذارند، دچار افزایش وزن میشوند. برهم خوردن تعادل هورمون‌ها و علائمی مثل درد قاعدگی و خستگی، رمقی برای ادامه دادن فعالیت‌های روزانه، به خصوص ورزش کردن، باقی نمی‌گذارد. اگر این موضوع با بیشتر خوردن همراه باشد، وزن افزایش پیدا می‌کند.
7. مصرف کافئین
متخصصان توصیه میکنند که از دو هفته قبل از شروع قاعدگی، مصرف کافئین را به حداقل برسانید و حتی حذف کنید. حذف نوشیدنی‌های کافئین‌دار در زمانی که احساس درد و خستگی دارید، کار ساده‌ای نیست. حتی بعضی از خانم‌ها، در این دوران، برای بهبود علائم و رسیدگی به کارهای روزمره، قهوه یا انرژی‌زای بیشتری مصرف میکنند. نتیجه این موضوع تشدید انقباضات عضلانی و نفخ است؛ به خصوص اگر نوشیدنی کافئین‌داری که مصرف شده، گازدار باشد. همانطور که گفتم، نفخ و کاهش دفع بدن، از مهم‌ترین علت‌های افزایش وزن در قاعدگی است.
آیا احتمال باقی ماندن وزن اضافه شده بعد از پایان قاعدگی وجود دارد؟
این موضوع به روتینی که در طول قاعدگی و PMS در پیش می‌گیرید، بستگی دارد. اگر میل خود به خوردن غذاهای شیرین، افزایش حجم کالری دریافتی روزانه و ورزش نکردن را کنترل نکنید، احتمال اینکه تورم موجود در بدنتان به چربی و اضافه وزن همیشگی تبدیل شود، وجود خواهد داشت.
در قسمت‌های بعدی روش‌هایی برای بهبود علت‌های افزایش وزن در قاعدگی و پیشگیری از اضافه کردن وزن در این دوران مطرح می‌کنیم. با استفاده از این روش‌ها می‌توانید علائم PMS و قاعدگی را مدیریت کنید و بعد از پایان دوره، به وزن عادی خود برگردید.
روش‌های پیشگیری از افزایش وزن در پریود
پیشگیری از اضافه وزن ساده‌تر از کم کردن وزنی است که افزایش پیدا کرده. البته امکان پیشگیری کامل از افزایش وزن در قاعدگی وجود ندارد؛ زیرا در هر صورت سطح هورمون‌ها در نوسان است و این موضوع وزنتان را افزایش میدهد. پیروی از عادت‌های سالم به شما کمک می‌کند مقدار وزن اضافه شده را به حداقل برسانید. در ادامه به لیستی از عادت‌های کاربردی برای پیشگیری از افزایش شدید وزن در سیکل قاعدگی اشاره می‌کنیم.
- ورزش منظم: روزانه ۳۰ دقیقه تمرینات هوازی انجام بدهید. در روزهای پریود هم تمرینات یوگا و کششی را به برنامه خود اضافه کنید.
- تأمین آب بدن: اگر بدن شما همیشه هیدراته باشد، دیگر در دوران قاعدگی آب را محبوس نمی‌کند و مایعات در بدن به روال سابق در جریان خواهند بود.
- کاهش مصرف نمک: نمک احتمال احتباس آب در بدن را افزایش میدهد. برای پیشگیری از افزایش شدید وزن در قاعدگی، از مصرف غذاهای پرنمک و فرآوری شده پرهیز کنید.
- کاهش مصرف کافئین و شکر: از دو هفته قبل از شروع سیکل قاعدگی، مصرف کافئین و شکر را قطع کنید. خوراکی‌های حاوی این دو ماده، نفخ را تشدید میکنند و باعث افزایش وزن در قاعدگی میشوند.
- کاهش مصرف غذاهای نفاخ: حبوبات، نوشیدنی‌های گازدار و سایر غذاهای نفاخ باید در دوران PMS و پریود محدود شوند.
- افزایش تعداد وعده‌های غذایی: به جای اینکه روزانه سه وعده سنگین بخورید، تعداد میان‌وعده‌هایتان را افزایش دهید تا در وعده‌های اصلی میل به خوردن غذا در حجم زیاد نداشته باشید. همچنین سعی کنید مواد غذایی مغذی و کم‌کالری را در رژیم روزانه‌تان قرار بدهید.
لیست بالا عادت‌هایی هستند که نه تنها برای دوران قاعدگی، بلکه برای تمام روزهای ماه کاربردی هستند. اگر در طول ماه این روتین‌ها را در پیش بگیرید، هنگام قاعدگی کم‌تر اذیت می‌شوید و دچار اضافه وزن نخواهید شد.
روش‌های کاهش وزن در پریود
همانطور که گفتیم، افزایش وزن دوران قاعدگی بعد از پایان خونریزی و برگشتن بدن به وضعیت عادی، جبران می‌شود. اما اقداماتی وجود دارد که با انجام آن‌ها می‌توانید وزنتان را حتی در روزهای خونریزی هم کاهش دهید. در ادامه به لیستی از اقدامات کاربردی در این زمینه اشاره می‌کنیم.
- آب بیشتری بنوشید. بدن‌های کم‌آب بیشتر از بدن‌های هیدراته، مایعات محبوس میکنند. پس با تأمین مایعات مورد نیاز بدن، احتباس آب به حداقل می‌رسد و آب اضافی به راحتی دفع خواهد شد.
- مصرف داروهای ادرارآور از احتباس آب پیشگیری می‌کند. این داروها باید با نظارت پزشک مصرف شوند. توجه داشته باشید که در صورت استفاده از داروهای ادرار آور، باید بیش از پیش آب بنوشید، زیرا بدن حجم زیادی مایعات از دست میدهد و به جبران نیاز دارد.
- مکمل منیزیوم مصرف کنید تا با عوارض کمبود این ماده در بدن مواجه نشوید.
- حتی در دوران قاعدگی هم به ورزش‌های سبک ادامه دهید و بی‌تحرک نمانید.
کلام آخر
بدن خانم‌ها در دوران قاعدگی ورم می‌کند و ممکن است افزایش وزن هم داشته باشد. بعضی از خانم‌ها در سیکل پریود تا دو کیلوگرم وزن اضافه میکنند، اما معمولا چند روز بعد از شروع خونریزی، به وزن سابق برمی‌گردند. البته در صورتی که میل به شکر، اشتهای زیاد و افزایش مصرف کالری مدیریت نشود، احتمال اینکه وزن اضافه شده به چربی تبدیل شود و در بدن باقی بماند، وجود دارد.
به طور کلی علائم قاعدگی در سطح معمول، طبیعی هستند و با پایان سیکل ماهانه بهبود پیدا میکنند، اما در صورتی که علائم شدید باشد، به بررسی پزشک نیاز خواهد داشت. به عنوان مثال افزایش وزن بیشتر از ۵ کیلوگرم در قاعدگی چندان طبیعی نیست و می‌تواند نشان از یک مشکل جسمی باشد. با دریافت نوبت دکتر و مشورت با پزشک زنان و زایمان می‌توانید علت افزایش شدید وزن در این دوران را پیدا کنید و اقدامات لازم برای درمان را انجام بدهید.
