آهن برای رشد کودک شما ضروری است و کمبود آن می‌تواند بر سلامت و رشد او اثرات منفی جدی بگذارد. کمبود آهن در کودکان منجر به کم‌خونی می‌شود. کم‌خونی به‌دلیل فقر آهن در کودکان تقریبا شایع است و زمانی رخ می‌دهد که هموگلوبین خون کمتر از حد مطلوب باشد. در ادامه، برایتان از دلایل کمبود آهن و علائم و راه‌کارهای رفع آن می‌گوییم. با ما همراه باشید.
نقش آهن در شیرخواران چیست؟
وجود آهن در بدن برای ساخت هموگلوبین ضروری است. هموگلوبین اکسیژن موجود در گلبول‌های قرمز را به تمام قسمت‌های بدن می‌رساند. آهن به رشد عصبی مناسب در دوران نوزادی و اوایل کودکی هم کمک می‌کند.
همه کودکان به آهن نیاز دارند. در تمام مراحل رشد کودک هم وجودش مهم است. بنا به اینکه نوزاد شیر مادر را مصرف می‌کند یا شیر خشک یا ترکیبی از این دو، نیازش به آهن متفاوت خواهد بود.
چرا کمبود آهن در کودکان رخ می‌دهد؟
دلایل مختلفی باعث کمبود آهن در کودکان می‌شوند. از جمله این دلایل باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- رژیم غذایی نامناسب
- از دست‌دادن خون
- ناتوانی در جذب آهن کافی از غذا
رژیم غذایی نامناسب
اگر مواد حاوی آهن در رژیم غذایی کودکان وجود نداشته باشد، امکان دارد که در معرض خطر فقر آهن و کم‌خونی قرار بگیرند. به عبارت ساده، رژیم غذایی ضعیف از نظر منابع آهن می‌تواند منجر به کمبود آهن شود.
یادتان باشد که در مصرف شیر هم زیاده روی نکنید. رژیم غذایی حاوی مقدار اضافی شیر (که منبع ضعیفی از آهن است) می‌تواند کودک را با فقر آهن روبه‌رو کند.
از دست دادن خون
علت از دست دادن خون می‌تواند از زخم معده (که در کودکان رایج نیست) تا التهاب مزمن روده یا عفونت انگلی مانند کرم قلاب باشد. در نتیجه، اگر به دلایل مختلف، کودکان خون از دست بدهند در معرض کم‌خونی و فقر آهن قرار می‌گیرند.
ناتوانی در جذب آهن کافی از غذا
ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند سلیاک یا بیماری کرون باعث می‌شود که کودکان نتوانند آهن کافی را از خوراکی‌ها جذب کنند. اگر کودکی نتواند آهن موجود در غذا را جذب کند، دچار فقر این ماده مهم در بدن می‌شود.
علائم کمبود آهن در کودکان چیست؟
علائم پرشماری می‌توانند نشان‌دهنده ابتلای کودک به فقر آهن باشند. از جمله آنها به موارد زیر دقت کنید:
- کمبود انرژی و خستگی.
- ظاهر رنگ‌پریده با کاهش سطح هموگلوبین.
- ناخن‌هایی که شکننده به نظر می‌رسند.
- زبانی که قرمزتر از حد معمول به نظر می‌رسد.
- نواحی گوشه لب‌ها ترک می‌خورد.
- کم اشتهایی یا میل شدید به خوردن مواد غیر خوراکی مانند یخ، خاک، رنگ یا نشاسته.
- کودکان مبتلا به کمبود آهن، بیشتر در معرض خطر برای مسمومیت با سرب و عفونت هستند.
اثرات مخرب کمبود آهن در کودکان چیست؟
کمبود آهن در کودکان با عوارض بسیار جدی همراه است. کودکانی که دچار این وضعیت هستند، رنگ‌پریده و ضعیف می‌شوند. این بچه‌ها کمتر از حالت لازم غذا می‌خورند و سریع خسته می‌شوند.
وزن کودکان دچار کمبود آهن کم است و در معرض عفونت‌های تنفسی و روده قرار می‌گیرند. به‌عبارت کلی، رشد جسمی و مغزی این دسته از کودکان به مخاطره می‌افتد و مراحل طبیعی را در این زمینه پشت سر نمی‌گذارند.
میزان شیوع کم‌خونی ناشی از فقر آهن در ایران چقدر است؟
متأسفانه، کمبود آهن در کودکان در کشور ما رایج است و شیوع زیادی دارد. آمارهای دقیقی در این حوزه وجود ندارد اما مطالعات در طی دو دهه اخیر نشان می‌دهند که شیوع این مشکل در حدود یک‌پنجم کودکان زیر ۶ سال در نواحی مختلف ایران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
توصیه دستورالعمل کشوری در ایران
در ایران مشکل کمبود آهن رواج دارد و پزشکان و محققان مختلف توصیه‌هایی در این زمینه به‌طور رسمی ارائه کرده‌اند. از جمله این توصیه و تجویزات باید به این مورد دقت کنید که از سوی سازمان بهداشت جهانی هم مطرح شده است.
چه توصیه‌ای؟ مکمل‌یاری آهن روزانه به عنوان یک مداخله بهداشت عمومی در نوزادان و کودکان در سنین ۶ تا 24 ماه و ساکن مناطق با شیوع زیاد کم‌خونی برای جلوگیری از کمبود و کم‌خونی به‌شدت توصیه می‌شود.
راه‌کار مؤثر در رفع کمبود آهن در کودکان
تشخیص کمبود آهن مستلزم ارزیابی کودک شما توسط متخصص اطفال است. ارزیابی شامل بررسی شرح حال دقیق، ارزیابی تغذیه، معاینه فیزیکی و در نهایت، آزمایش است. آزمایش‌های مورداستفاده در این زمینه شامل شمارش کامل خون، از جمله سطح هموگلوبین، ارزیابی وضعیت آهن و ذخایر بدن می‌شوند.
شایع‌ترین علت کمبود آهن، دریافت ناکافی آن در رژیم غذایی است. بااین‌حال، گاهی دلایل دیگر هم به میان‌اند و آزمایش‌ها در کشف علت مؤثرند. درمان کمبود آهن معمولا شامل مصرف مکمل‌های آهن است و روند درمان حداقل تا حدود ۳ ماه طول می‌کشد.
در مواردی که سطح هموگلوبین کودک بسیار پایین می‌آید، ممکن است نیاز به تزریق خون یا درمان با تزریق آهن یا درمان آهن وریدی وجود داشته باشد. این درمان‌ها در بیمارستان انجام می‌شوند.
به طور کلی، خانواده‌هایی که با کمبود آهن مواجه هستند، بهتر است که از کمک متخصص تغذیه کودکان برای بهبود مصرف غذاهای حاوی آهن در رژیم غذایی بهره مند شوند. ویتامین C هم می‌تواند به بهبود جذب آهن کمک کند. مصرف مکمل‌های حاوی آن در صورت تجویز پزشک گزینه مطلوبی خواهد بود.
مصرف فروفورت؛ راهی مؤثر برای مقابله با کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از آن
محصولی با عنوان فروفورت در بازار موجود است که در مقابله با کمبود آهن در کودکان نقش مؤثری ایفا می‌کند. این محصول شاخصه‌های جذابی دارد که آن را از نمونه‌های مختلف متمایز می‌کند:
- طعم مطلوب و جذاب برای کودکان
- تغییرندادن رنگ دندان‌های کودکان
- وجود ۱۵ گرم آهن لیپوزومال در آن و کافی‌بودن یک سی‌سی از مکمل در روز برای کودک که با قطره‌چکان مصرف می‌شود.
ترکیبات موجود در این مکمل باعث می‌شوند که کودک از رشد مغزی و جسمی جا نماند و کمبودهای آهن در بدنش به‌خوبی جبران شوند. فروفورت مورد تأیید سازمان غذا و دارو است و به‌خاطر شکل مصرف مناسب و طعم خوبش با استقبال مصرف‌کنندگان روبه‌رو می‌شود.
نیاز به بررسی میزان آهن در کودکان وجود دارد؟
کمبود آهن و کم خونی فقر آهن معمولا از طریق آزمایش خون تشخیص داده می‌شوند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که همه نوزادان برای کم‌خونی فقر آهن از سن ۹ تا ۱۲ماهگی آزمایش‌های لازم را انجام بدهند.
کمبود آهن در کودکان قابل پیشگیری است. برای اینکه رشد و تکامل فرزندتان را در مسیر درست نگه دارید، غذاهای غنی از آهن را در وعده‌های غذایی و میان وعده ها قرار بدهید و با پزشک کودک درباره نیاز به غربالگری و مکمل‌های آهن صحبت کنید.
برای دریافت نوبت ملاقات با پزشکان هم می‌توانید از سیستم نوبت دهی دکتر سایت دکتردکتر استفاده کنید. این روش به‌سادگی به شما کمک می‌کند که بهترین متخصصان را بشناسید و از آنها وقت ملاقات بگیرید.
درباره کمبود آهن و راه چاره آن پرسش دیگری برایتان باقی مانده است؟ از ما بپرسید تا در رسیدن به نتیجه به شما کمک کنیم.
منابع:
apps.who.int/iris/bitstream/handle
واقعا دستتون درد نکنه که این اطلاعات ضروری و پر محتوا را در اختیار ما قرار داده اید.