اسپاسم شکمی یا اسپاسم معده زمانی رخ میدهد که ماهیچههای معده یا روده منقبض میشوند. این اسپاسمها، از نظر شدت و مدت زمان متفاوت هستند. پس از اسپاسم معده، ممکن است به طور ناگهانی در سمت چپ پایین شکم، گرفتگی را احساس کنید. علائم اسپاسم معده معمولاً بهصورت سفت شدن یا فشار شدید در شکم احساس میشود.
اسپاسمهای شدیدتر ممکن است باعث درد شکمی شده و چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. برای کاهش اسپاسمهای شکمی، میتوان از روشهایی مانند استفاده از کیسه آب گرم، ماساژ آرام عضلات شکم و نوشیدن آب به اندازه کافی، برای جلوگیری از کمآبی بدن کمک گرفت. در صورت عدم درمان این عارضه، باید برای تشخیص علت دقیق بیماری به دکتر گوارش مراجعه کنید.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به 6 دقیقه زمان نیاز دارد، با دلایل اسپاسم معده و نحوه درمان آن آشنا خواهید شد.
در انتها، اگر سوالی در رابطه گرفتگی معده دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.
اسپاسم یا گرفتگی معده چیست؟
اسپاسم یا پرش معده، زمانی رخ میدهد که ماهیچههای معده یا روده به طور غیرارادی منقبض شده باشند. این اسپاسمها، از نظر شدت و مدت زمان متفاوت هستند. به طور کلی، اسپاسم معده به گرفتگی و انقباضات دردناک در معده اشاره دارد. علائم اسپاسم عصبی معده برای هر فردی متفاوت است. در صورت شدت گرفتن این علائم، باید فرد به پزشک متخصص این حوزه مراجعه کند.
علائم اسپاسم معده
اسپاسم معده میتواند به صورت فشار شدید در ناحیه شکم احساس شود. بیماران معمولاً این احساس را به عنوان گرفتگی یا گره توصیف میکنند که میتواند آزاردهنده باشد. علائم دیگر اسپاسم معده عبارتاند از:
درد شکم
اسپاسمهای شدیدتر ممکن است باعث درد شکمی شوند که میتواند چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. این درد میتواند در ناحیه خاصی از شکم باشد، یا به طور عمومی در کل شکم احساس شود. شدت درد میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و به صورت سوزش یا درد تیز نمایان شود.
آروغ زدن
اسپاسم معده، میتواند به تجمع گاز در معده منجر شود. شدت نفخ و آروغ زدن با توجه به میزان و شدت اسپاسم و همچنین وضعیت بدنی فرد متفاوت خواهد بود؛ بنابراین، برخی افراد ممکن است تجربه نفخ و آروغ زدن بیشتری داشته باشند. این شرایط، میتواند به طور قابل توجهی ناراحتی و درد را افزایش دهد.
نفخ شکم
اسپاسم معده میتواند موجب نفخ شکم شود. این اتفاق به دلیل این است که اسپاسمها مانع حرکت صحیح غذا در دستگاه گوارش شده و موجب تجمع گاز و مایعات در شکم میگردند. هنگامی که غذا به درستی از معده به رودهها منتقل نمیشود، این تجمع منجر به احساس نفخ و افزایش فشار در ناحیه شکم خواهد شد. ئذ نتیجه، نفخ شکم میتواند بسیار آزاردهنده باشد.
دردی که به پشت یا بین تیغههای شانه کشیده میشود
در بعضی موارد، درد ناشی از اسپاسم معده ممکن است به نواحی دیگر بدن مانند پشت یا بین تیغههای شانه منتقل شود. این امر به دلیل نزدیکی معده به سایر ساختارهای بدن و ارتباط عصبی میان آنها رخ میدهد. به همین دلیل، درد گرفتگی معده به نواحی دیگر بدن رسیده و بیمار، احساس ناراحتی بیشتری ایجاد میکند.
انقباض معده
برخی افراد ممکن است دچار انقباضات عضلات معده شوند. این انقباضات معمولاً به صورت مداوم و در فواصل کوتاه زمانی اتفاق میافتند. انقباضات غیرارادی عضلات شکم باعث میشوند که فرد احساس ناراحتی و گرفتگی در ناحیه معده داشته باشد. این عارضه میتواند به شدت آزاردهنده بوده و موجب ایجاد احساس درد شدید در شکم شود.
احساس سوزش از گلو تا معده
بیماری رفلاکس معده (GERD) نیز میتواند باعث اسپاسم معده شود؛ زیرا در ایمن شرایط، اسید معده به سمت مری برمیگردد. در این مواقع، علاوه بر اسپاسم معده، احساس سوزشی که از گلو تا معده کشیده میشود نیز تجربه میشود. سوزش معده ناشی از گرفتگی میتواند کوتاه یا طولانی باشد. در صورت ادامهدار شدن این عارضه، حتماً باید برای درمان آن اقدام کنید.
دلایل اسپاسم یا گرفتگی عضلات معده
در برخی موارد، اسپاسم معده میتواند نشانهای از یک بیماری زمینهای باشد. در ادامه برخی از شایعترین مواردی که ممکن است با اسپاسم معده مرتبط باشند را ارائه کردهایم.
سندرم روده تحریکپذیر
سندرم روده تحریکپذیر (IBS) یک اختلال گوارشی است که با درد و گرفتگی شکم مشخص میشود. این وضعیت میتواند منجر به تغییرات قابل توجهی در عادات روده مانند اسهال یا یبوست شود. علاوه بر این، IBS با اسپاسم معده، نفخ و تولید گاز نیز مرتبط است. عوامل مختلفی از جمله استرس، مصرف برخی غذاها و تغییرات در ترکیب باکتریهای گوارشی نیز میتواند موجب بروز IBS شوند.
گاستروانتریت
گاستروانتریت، که به عفونت دستگاه گوارش اطلاق میشود، میتواند موجب درد معده، گرفتگی عضلات، حالت تهوع، استفراغ و اسهال گردد. این عفونت، معمولاً توسط ویروسها یا باکتریها ایجاد میشود و میتواند منجر به اسپاسم شدید معده شود؛ زیرا پس از بروز علائم عفونت، بدن در حال تلاش برای مقابله با عفونت و کاهش التهاب است.
روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که ممکن است التهاب را به اندامها و ماهیچههای شکم منتقل کند. این التهاب میتواند باعث ایجاد درد و اسپاسم در ناحیه معده شود. درد ناشی از این التهاب میتواند به شدت آزاردهنده باشد. معمولاً برای رفع علائم این بیماری نیاز به درمان پزشکی خواهد بود.
اندومتریوز
اندومتریوز زمانی رخ میدهد که بافتی که معمولاً در داخل رحم رشد میکند، در خارج از آن رشد کند. این وضعیت میتواند موجب درد و گرفتگی شکم و همچنین اسپاسم معده شود. عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این عارضه نقش دارند.
کولیت زخمی
کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی روده است که میتواند باعث گرفتگی شکم، درد، اسهال و کاهش وزن شود. این بیماری به دلیل یک پاسخ ایمنی بیشفعال در دستگاه گوارش ایجاد شده و منجر به اسپاسم شدید معده خواهد شد. درمان این بیماری، معمولاً شامل مدیریت علائم و کاهش التهاب است.
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا یک اختلال درد مزمن است که موجب درد گسترده عضلات و مفاصل میشود. این بیماری میتواند باعث اسپاسم معده نیز شود؛ زیرا فیبرومیالژیا روی عضلات و اعصاب شکم تأثیر میگذارد. علت بروز این بیماری معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی است.
علت اسپاسم معده در کودکان
درد شکم در کودکان میتواند ناشی از علل مختلفی باشد. این درد ممکن است به دلیل مشکلات رودهای، عفونتها و حتی مسائل مربوط به غذا ایجاد شود. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب این عارضه، درک علل مختلف و بررسی علائم ضروری خواهد بود.
به نقل از medicalxpress،
هر زمانی که کودک شما بیش از دو هفته از علائمی مانند درد، گرفتگی، نفخ، گاز یا حالت تهوع شکایت داشته باشد، باید او را برای معاینه و تشخیص علت اسپاسم معده نزد پزشک ببرید.
از جمله علتهای رایج گرفتگی معده در کودکان، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بیماری | علت بیماری |
مشکلات رودهای | مشکلاتی مانند یبوست، قولنج یا روده تحریکپذیر میتواند باعث درد شکم شود. |
عفونتها | عفونتهایی مانند گاستروانتریت، عفونت کلیه یا مثانه و عفونتهای دیگر مثل گوش یا قفسه سینه میتواند درد معده ایجاد کند. |
مشکلات مرتبط با غذا | مصرف زیاد غذا، مسمومیت غذایی یا آلرژی غذایی نیز میتواند علت درد شکم باشد. |
مشکلات خارج از شکم | کشیدگی عضلات یا میگرن ممکن است به صورت درد شکم کودکان خودش را نشان دهد. |
مشکلات جراحی | مشکلاتی مانند آپاندیسیت، انسداد روده یا انواژیناسیون میتواند باعث درد شکم شود. |
درد پریود | برخی دختران ممکن است قبل از شروع قاعدگی درد شکم داشته باشند. |
مسمومیت | مسمومیتهای ناشی از نیش عنکبوت، خوردن صابون یا سیگار کشیدن میتواند موجب درد معده شود. |
علت | مشکلاتی مانند یبوست، قولنج یا روده تحریکپذیر میتواند باعث درد معده شود. |
مشکلات رودهای | عفونتهایی مانند گاستروانتریت، عفونت کلیه یا مثانه و عفونتهای دیگر مانند مشکلات قفسه سینه میتواند معده درد ایجاد کند. |
برای درمان درد شکم در کودکان، ابتدا باید علت دقیق آن شناسایی شود. پزشک با انجام معاینات لازم علت این عارضه را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز میکند. برای شناخت نحوه درمان اسپاسم معده کودکان، لازم است درباره تخصص گوارش و کبد چیست اطلاعات کافی داشته باشید.
علت اسپاسم معده عصبی
دستگاه گوارش دارای یک سیستم عصبی خاص به نام سیستم عصبی روده است. این سیستم به هورمونهای استرسی که از مغز ترشح میشود، پاسخ میدهد. این موضوع باعث میشود که هورمونهای استرس به معده سیگنال دهند، تا فعالیت خود را کاهش دهد. زمانی که دچار اضطراب و استرس میشویم، هورمونها و انتقالدهندههای عصبی در بدن ترشح میشوند. این موضوع میتواند بر تحرک روده، فشار در روده و معده و حرکت مواد زائد در بدن تأثیر منفی بگذارد. همچنین، استرس میتواند بر تعادل باکتریهای روده تأثیر بگذارد و منجر به ناراحتی معده شود.
برای اجتناب از بروز بیماری های معده مانند اسپاسم یا گرفتگی معده، باید استرستان را کاهش دهید و آن را مدیریت کنید. تا به دلیل تحرک سیستمهای عصبی بدن، فشاری روی دستگاه گوارش وارد نشود.
عوارض و خطرات اسپاسم معده
اسپاسم خفیف معده معمولاً نگرانکننده نیست، به ویژه اگر به سرعت برطرف شود و برنگردد. با این حال، در شرایطی خاصی اسپاسمهای معده ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند. در ادامه، علائمی که نشان میدهد اسپاسم معده شدید است و نیاز به مراقبت پزشکی دارد را ارائه کردهایم:
- دوره طولانی درد؛ اگر اسپاسم معده شما بیش از چند دقیقه طول بکشد، این عارضه میتواند نشانه یک مشکل جدیتر باشد و نیاز به معالجه دارد.
- وجود خون در مدفوع؛ مشاهده خون در مدفوع، نشانهای از بروز بیماریهای زمینهای مانند کولیت اولسراتیو یا اندومتریوز است و باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
- تب؛ تب همراه با اسپاسم معده میتواند نشاندهنده عفونت یا مسمومیت غذایی باشد.
- تهوع و استفراغ؛ حالت تهوع یا استفراغ همراه با اسپاسم معده میتواند نشانهای از بیماریهایی مانند گاستروانتریت یا IBS باشد و باید مورد توجه قرار بگیرد.
- کاهش وزن غیر قابل توجیه؛ کاهش وزن بدون دلیل مشخص میتواند نتیجه مشکلات پزشکی زمینهای مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون باشد و نیاز به بررسی دقیق تر دارد.
- درد قفسه سینه، گردن یا شانه؛ درد در این نواحی همراه با اسپاسم معده، میتواند نشانه یک مشکل جدیتر باشد و باید برای ارزیابی و تشخیص عارضه، به پزشک مراجعه کنید.
اگر با هر یک از این علائم مواجه شدید، ضروری است که برای تشخیص دقیق و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید، زیرا این عوارض میتوانند نشانه مشکلات جدی گوارشی باشند.
درمان گرفتگی معده
اسپاسم معده خفیف که ناشی از بیماریهای زمینهای نیست. در نتیجه، با درمانهای ساده و اقدامات پیشگیرانه قابل کنترل خواهد. برای جلوگیری از گرفتگی عضلات شکم و درمان گرفتگی معده، لازم است موارد زیر را رعایت کنید:
- نوشیدن آب بیشتر؛ هیدراته ماندن با افزایش انتقال مواد زائد از طریق سیستم گوارش و کاهش التهاب میتواند به کاهش شدت اسپاسم معده کمک کند.
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل؛ رژیم غذایی سالم و متعادل میتواند به بهبود هضم و کاهش گرفتگی شکم کمک کند. پرهیز از غذاهای چرب و فرآوری شده نیز میتواند شدت اسپاسم معده را کاهش دهد.
- شستن دستها برای جلوگیری از انتشار ویروس؛ شستن مرتب دستها میتواند از انتشار ویروسهای معده که باعث اسپاسم میشوند، جلوگیری کند.
- تغییر نحوه مصرف غذا و سرعت غذا خوردن؛ خوردن وعدههای غذایی کوچکتر و کاهش سرعت غذا خوردن، میتواند به هضم بهتر غذا و کاهش شدت اسپاسم معده کمک کند.
- گرما؛ قرار دادن کیسه آب گرم یا کمپرس گرم روی شکم میتواند به شل شدن عضلات و کاهش شدت اسپاسم و گرفتگی معده کمک کند.
- ماساژ؛ ماساژ آرام عضلات شکم میتواند جریان خون را بهبود بخشیده و به کاهش گرفتگی و اسپاسم معده کمک کند.
با کمک این روشها میتوانید به کاهش اسپاسم و درد معده کمک کنید؛ اما در صورت ادامه یا شدت یافتن علائم معده درد، مشاوره با پزشک ضروری خواهد بود.
دارو برای درمان اسپاسم معده
برای درمان سریع اسپاسم معده، داروهای مختلفی مانند هیوسین در دسترس هستند. داروهایی مانند قرص اسپاسم معده، با توجه به علت و شدت عارضه تجویز میشوند. از جمله دیگر داروهای رایج برای درمان گرفتگی معده، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آمینوسالیسیلاتها و کورتیکواستروئیدها؛ این داروها میتوانند برخی از اشکال بیماری التهابی روده (IBD) را درمان کنند.
- آنتیاسیدها یا مهارکنندههای پمپ پروتون (PPIs)؛ این داروها به کاهش سطح اسید معده و کاهش اسپاسم مرتبط با گاستریت کمک میکنند.
- آنتیبیوتیکها؛ این داروها، برای درمان عفونتهای باکتریایی که باعث گاستریت یا گاستروانتریت شدهاند تجویز میشوند.
- دی سیکلومین؛ این دارو از دسته آنتیکولینرژیکها است و با مسدود کردن فعالیت یک ماده طبیعی خاص در بدن، اسپاسم عضلانی در دستگاه گوارش را تسکین میدهد.
- داروهای ضد اسپاسم؛ این داروها میتوانند به کاهش اسپاسم در افرادی که دچار سندرم روده تحریکپذیر (IBS) هستند، کمک کنند.
استفاده از این داروها باید تحت نظر پزشک باشد، تا درمان اسپاسم معده مؤثر واقع شود.
درمان خانگی و تغذیهمناسب برای درمان اسپاسم معده
اگر اسپاسم شکمی آزاردهنده است، میتوانید با استفاده از روشهای خانگی به کاهش علائم آن کمک کنید. برخی از این درمانها، علت اصلی اسپاسم را هدف قرار میدهند. در حالی که برخی دیگر از آنها، به شل کردن عضلات معده کمک میکنند. قبل از امتحان کردن هر درمان خانگی به ویژه در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید. از جمله درمانهای خانگی این عارضه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان | نکات درمانی |
گرما | استفاده از پد گرمکننده یا نشستن در حمام گرم میتواند به شل شدن عضلات شکم کمک کند. بهویژه اگر اسپاسم ناشی از کشیدگی یا استفاده بیش از حد عضلانی باشد، این روش درمانی مفید خواهد بود |
ماساژ دادن | ماساژ آرام عضلات شکم میتواند به کاهش اسپاسم و آرامش عضلات کمک کند. |
چای گیاهی | دمنوشهای گیاهی مانند بابونه یا زنجبیل میتوانند به آرام کردن ناراحتی معده و کنترل اسپاسم کمک کنند. این ترکیبات، به عنوان درمان خانگی برای گاز معده نیز در نظر گرفته میشوند. |
الکترولیتها | اگر اسپاسم ناشی از کمآبی بدن است، مصرف نوشیدنیهای الکترولیتی یا خوردن میوههایی مانند موز میتواند مفید باشد. با این حال، اگر سابقه زخم معده یا نارسایی کلیه دارید، مراقب مصرف الکترولیتها باشید و در صورت سرگیجه یا بیهوشی، به اورژانس مراجعه کنید. |
مسکنهای درد | برای کاهش درد ناشی از اسپاسم، میتوانید از مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید. با این حال، در مصرف این داروها باید احتیاط کنید. در صورت نیاز به دوز بالاتر دارو، حتما با پزشک مشورت کنید. |
استراحت | استراحت دادن به عضلات شکم و کاهش فعالیت بدنی، میتواند به توقف اسپاسم ناشی از استرس و اضطراب کمک کند. |
اگر علائم شما مانند تهوع یا رفلاکس معده ادامه داشته باشد، یا عفونتهای گوارشی شدت پیدا کند، برای انجام آزمایش، تشخیص و درمان قطعی اسپاسم معده به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از گرفتگی عضلات معده
اگر اسپاسم عضلات شکم ناشی از شرایطی مانند بیماری التهابی روده یا IBS است، درمان این بیماریها بهترین راه برای پیشگیری از اسپاسم معده خواهد بود. به طور کلی، برای جلوگیری از اسپاسمهای ناشی از فشار عضلانی، گاز یا کمآبی و گرفتگی معده، میتوانید موارد زیرا مد نظر داشته باشید:
- ورزش کردن؛ تمرینات ورزشی میتوانند برای بهبود نفخ معده و بیماریهای معده مفید باشند، اما باید فرم مناسب تمرینات را برای پیشگیری از آسیبهای احتمالی انجام دهید.
- هیدراته ماندن؛ کمآبی میتواند باعث اسپاسم عضلانی شود. در نتیجه، نوشیدن مقدار کافی مایعات به حفظ تعادل الکترولیتها و کاهش اسپاسم معده و سوزش سر دل کمک میکند.
- تغییرات رژیم غذایی؛ تغییرات در رژیم غذایی میتواند به جلوگیری از اسپاسم معده یا روده ناشی از گاز، گاستریت، IBS و اختلالات التهابی روده کمک کند.
- محدود کردن مصرف الکل؛ مصرف الکل میتواند معده و روده را تحریک کرده و اسپاسم را بدتر کند.
- اجتناب از غذاهای تند و چرب؛ غذاهای تند و چرب میتوانند معده و روده را تحریک کرده و علائم را بدتر کنند، بنابراین برای درمان روده تحریک پذیر، باید مصرف آنها را محدود کنید.
- مشاوره با پزشک؛ اگر به بیماری التهابی روده مبتلا هستید، مشاوره با پزشک برای شناسایی غذاهای مناسب و پیشگیری از سنگینی معده میتواند کمکتان کند.
- مدیریت شرایط زمینهای؛ مدیریت بیماریهایی مانند IBS یا IBD از طریق دارو، تغییر سبک زندگی یا هر دو نیز میتواند به کاهش یا از بین بردن اسپاسمهای بدن کمک کند.
برای تسکین مؤثر اسپاسمهای معده و شکم، شناسایی و مدیریت علت زمینهای بسیار مهم است. سپس میتوانید از بروز این عارضه پیشگیری کرده یا آن را درمان کنید.
برای درمان گرفتگی معده باید به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
در بسیاری از موارد، اسپاسم معده و گرفتگی معده به خودی خود برطرف میشود و جای نگرانی ندارد؛ اما اگر اسپاسم معده شدید یا مکرر باشد، نشاندهنده وضعیت جدیتری است و نیاز به بررسی پزشکی دارد. اگر فردی علائم اسپاسم معده همچون خون در مدفوع، درد قفسه سینه، مشکل در تنفس، تب، درد شدید، استفراغ، زرد شدن پوست، کاهش وزن یا مدفوع سیاه و قیری رنگ را تجربه کند، باید فوراً به دکتر گوارش مراجعه کند. برای دریافت مشاوره و اطلاعات بیشتر درباره درمان گرفتگی عضلات معده، با دکتر معده تماس بگیرید.
برای دریافت نوبت از متخصص گوارش، از امکان نوبتدهی آنلاین سایت دکتردکتر استفاده کنید.
منابع:
medicalnewstoday.com
relatyv.com
nhsinform.scot
healthline.com
سؤالات متداول اسپاسم معده
اسپاسم معده چند روز طول میکشد؟
اگر درد شکمی شما برای یک هفته یا بیشتر ادامه داشت، یا در عرض 24 تا 48 ساعت بهبود پیدا نکرد، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
آیا استرس میتواند باعث اسپاسم معده شود؟
استرس و اضطراب میتواند باعث درد معده و مشکلات گوارشی موقتی شود. اگر این وضعیت به مدت طولانی ادامه داشته باشد، به مشکلات مزمن تبدیل خواهد شد.
چه دارویی برای معده عصبی استفاده میشود؟
پزشک داروهایی مانند کاهشدهندههای اسید معده، مسکنهای درد معده، داروهای ضد التهاب یا دیمنهیدرینات را برای تسکین علائم معده درد عصبی تجویز میکند.
آیا گرما برای اسپاسم معده مفید است؟
برای درمان گرفتگی معده، یک پد حرارتی را بر روی ناحیه دردناک شکم قرار دهید. گرما به شل شدن ماهیچههای بیرونی معده کمک کرده و حرکت دستگاه گوارش را تسهیل میکند.
سلام خسته نباشید
آیا استرس و نگرانی میتونه باعث اسپاسم معده بشه؟
سلام عزیزم
بله اسپاسم معده رابطه مستقیمی با اضطراب داره
امانمو بریده اسپاسم معده، هر کاریم میکنم خوب نمیشه. چی کار کنم دیگه؟
سلام عزیزم
اضطراب، استرس، تند خوردن غذا، خوردن غذا بعد از گرسنگی طولانی، خوردن غذاهای حجیم بعد از گرسنگی طولانی، عفونت اچ پیلوری و. میتواند سبب اسپاسم مکرر معده بشود
علایمتون دقیقا چی هست و چه درمان هایی انجام شده؟