عرق سوز شدن نوعی التهاب پوست است که بیشتر در نواحی چین‌دار بدن همچون کشاله ران، زیر بغل و ناحیه تناسلی ایجاد میشود. قرمزی، خارش، برجستگی‌های کوچک و سوزش از علائم اصلی این عارضه هستند و نوزادان، سالمندان و افراد دارای اضافه وزن بیشتر در معرض آن قرار دارند.
از مهم‌ترین دلایل بروز این عارضه میتوان به گرما و رطوبت بالا، اصطکاک پوست، تعریق بیش‌ازحد و برخی بیماری‌های پوستی اشاره کرد. برای تسکین و درمان این التهاب پوست هم میتوان از روش‌های خانگی همچون کمپرس سرد، ژل آلوئه‌ورا، وازلین و پودر بچه و هم پمادهای مخصوص کمک گرفت.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، به معرفی این عارضه پوستی، علل، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری از آن خواهیم پرداخت.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به سوالات شما پاسخ خواهد داد.
عرق سوز شدن چیست؟
عرق سوز شدن یک نوع التهاب پوستی سطحی و بسیار رایج است که میتواند در هر ناحیه‌ای از بدن که پوست‌ها با هم تماس پیدا میکنند و مرطوب هستند، بروز کند. این مشکل بیشتر در چین‌های پوستی مشاهده میشود. پوست این نواحی معمولا دمای سطحی بالاتری دارد و به دلیل بسته بودن فضا، رطوبت ناشی از تعریق نمی‌تواند به راحتی خارج شود.
باقی ماندن رطوبت در این نواحی به همراه تماس مستقیم پوست، محیطی مناسب برای این التهاب پوستی فراهم می‌کند. در جدول زیر به شایع‌ترین نواحی پوست که در معرض این مشکل قرار دارند، اشاره شده است.
| نواحی رایج در بزرگسالان | نواحی رایج در نوزادان |
|---|---|
| چین‌های گردن | باسن یا ناحیه کشاله ران |
| زیر بغل | بین چین‌های گردن |
| بین چین‌های شکم | در چین‌ها و تاخوردگی‌های پوست بازوها و پاها |
| بین انگشتان دست و پا | — |
| زیر یا بین سینه‌ها | — |
| بین باسن | — |
| کشاله ران | — |
| ناحیه تناسلی (بیضه‌ها و واژن) | — |
زندگی در مناطق با آب و هوای گرم و مرطوب، به طور مستقیم با افزایش احتمال عرق سوز شدن در نواحی مختلف بدن ارتباط دارد.
براساس تحقیقات منتشر شده در وب‌سایت clevelandclinic؛
نوزادان و سالمندان بیشتر از سایر گروه‌های سنی در معرض عرق سوز شدن قرار دارند. نوزادان به دلیل داشتن پوست حساس و مرطوب، مستعد این التهاب پوستی هستند، در حالی که سالمندان معمولا به دلیل عدم مراقبت کافی از پوست خود دچار این مشکل میشوند.
علل عرق سوز شدن
از اصلی‌ترین دلایلی که در ایجاد این التهاب نقش دارند، بی‌توجهی به نحوه صحیح آفتاب گرفتن و گرما زدگی است. علاوه‌بر این، موارد دیگری باعث ابتلا به این عارضه میشوند که شامل زیر هستند:
- تجمع رطوبت و گرما در نواحی چین‌دار بدن
- تماس و اصطکاک مداوم پوست با پوست
- افزایش تعریق
- چاقی
- لباس‌های تنگ و یا ساخته شده از جنس غیرقابل تنفس
همچنین، برخی عوامل زمینه‌ای همچون مصرف داروهای مدر (ادرارآور) یا ابتلا به بیماری های پوستی همچون پسوریازیس هم می‌توانند احتمال عرق سوز شدن را افزایش دهند.
علائم رایج عرق سوز شدن
علائم این عارضه با توجه به شدت آن و وجود یا عدم وجود عفونت متغیر و شامل موارد زیر است:
| علائم اولیه | علائم در صورت عدم درمان | علائم عفونی |
| راش قرمز یا قرمز مایل به قهوه‌ای متقارن با برجستگی‌های کوچک، خارش، سوزش، ناراحتی یا درد خفیف | ایجاد ترک و شکاف در ناحیه آسیبدیده، خونریزی یا ترشح مایع، پوسته‌ریزی یا خشکی پوست | بوی بد و نامطبوع، تاول‌های چرکی، برجستگی‌های متورم، حساس و دردناک |
در صورت مشاهده هر یک از علائم عفونت، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. هرگونه تاخیر در درمان منجر به عوارض جدی‌تر و گسترش عفونت خواهد شد.
تشخیص تفاوت با جوش گرم معمولی یا قارچ پوستی
عرق سوز، نوعی التهاب غیرعفونی پوست است که در اثر تماس مکرر پوست با پوست و تجمع رطوبت در چین‌های بدن ایجاد میشود که علائمی همچون قرمزی پوست، سوزش، خارش و گاهی بوی نامطبوع دارد.
قارچ پوستی اغلب توسط قارچ‌های کاندیدا ایجاد میشود و از مهم‌ترین علائم آن میتوان به لکه‌هایی با رنگ قرمز یا تیره‌تر از پوست اطراف، همراه با پوسته‌ریزی، خارش شدید و معمولا فلس‌های ریز اشاره کرد. جوش گرمی هم ناشی از انسداد مجاری عرق است و به صورت برجستگی‌های کوچک و قرمز همراه با خارش و سوزش بروز می‌کند.
سریع‌ترین روش‌های درمان خانگی عرق سوز شدن
در ادامه، برخی از رایج‌ترین و موثرترین راهکارهای خانگی درمان عرق سوز در موارد خفیف و غیرعفونی را معرفی کرده‌ایم:
کمپرس سرد یا دوش ولرم
کمپرس سرد یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای تسکین خارش و التهاب است. سرمای ناشی از کمپرس سرد با منقبض کردن رگ‌های خونی، قرمزی و تورم را کاهش داده و حس سوزش را از بین می‌برد. در صورت عدم دسترسی به کمپرس سرد، دوش آب ولرم هم میتواند با خنک کردن سطح پوست به کاهش التهاب و ناراحتی کمک کند.
استفاده از ترکیبات گیاهی و طبیعی
ژل آلوئه‌ورا، خیار، آرد نخودچی و جو دو سر کلوئیدی از جمله مواد موثر در تسکین التهاب به شمار می‌روند. برای استفاده از هر یک از این مواد باید شیوه‌های زیر عمل کرد:
- ژل آلوئه‌ورا: مقداری از ژل آلوئه‌ورای تازه را روی پوست قرار داده و بمالید تا التهاب را کاهش دهد.
- خیار: چند حلقه خیار را همراه با برش‌های نازک لیمو در یک ظرف آب سرد قرار دهید. پس از چند دقیقه، خیارها را روی پوست آسیبدیده بگذارید و اجازه دهید چند دقیقه روی پوست بماند.
- آرد نخودچی: یک الی 2 قاشق از این آرد را با مقدار کمی آب مخلوط کنید تا به شکل خمیر درآید. سپس خمیر را روی ناحیه آسیبدیده بمالید و پس از چند دقیقه با آب سرد بشویید.
- جو دوسر کلوئیدی: مقداری از این جو را به وان حمام پر از آب ولرم اضافه کنید و به مدت چند دقیقه در آن بنشینید.
نکته! پس از شستشوی ناحیه مورد نظر، آن را به آرامی و با ضربات ملایم حوله خشک کرده و از مالش شدید خودداری کنید.
پودر بچه برای خشک نگه‌داشتن ناحیه
خشک نگه داشتن ناحیه آسیبدیده یکی از اصول اساسی در درمان این عارضه محسوب میشود. پودر بچه با جذب رطوبت اضافی و کاهش اصطکاک بین چین‌های پوستی از تشدید بثورات و تحریکات جلوگیری می‌کند. علاوه‌بر این، خشک نگه‌داشتن ناحیه ملتهب مانع رشد میکروارگانیسم‌ها و بروز عفونتهای ثانویه میشود.
وازلین
پس از شستشو و خشک کردن کامل ناحیه آسیبدیده، مقدار کمی وازلین را روی آن بمالید و پس از حدود یک ساعت آن را پاک کرده و ناحیه را بشویید. این ماده با کاهش تبخیر آب از سطح پوست، رطوبت و نرمی آن را حفظ می‌کند و مانع خشکی بیش از حد و تحریک پوست میشود.
استفاده از روغن‌های گیاهی، سرکه سیب و چای سبز
روغن درخت چای، روغن نارگیل، سرکه سیب و چای سبز هر کدام با خواص ضدالتهابی خود به کاهش این التهاب در نواحی مختلف پوست کمک میکنند. با این حال رعایت نکات زیر برای جلوگیری از تحریک پوست ضروری است:
- روغن درخت چای به دلیل غلظت بالا هرگز نباید به طور مستقیم روی پوست استفاده شود. حتما آن را با یک روغن حامل همچون روغن نارگیل رقیق کنید.
- سرکه سیب باید با مقدار مناسبی آب رقیق شود، زیرا استفاده مستقیم آن روی پوست باعث بدتر شدن سوزش خواهد شد.
- برای بهره‌مندی از خواص چای سبز، کافی است یک تی‌بگ چای سبز را دم کنید و پس از اینکه کاملا خنک شد، آن را روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.
این روش‌های طبیعی مکمل درمان‌های پزشکی هستند و نباید جایگزین درمان حرفه‌ای در موارد شدید یا عفونی شوند.
پماد برای عرق سوز شدن
در مواردی که روش‌های خانگی برای درمان عرق سوز کفایت نکنند، استفاده از محصولات مراقبت پوست تخصصی همچون پمادها برای کاهش التهاب و بهبود وضعیت پوست پیشنهاد میشود. در ادامه به برخی از پمادهای موثر در این زمینه اشاره شده است:
زینک اکساید
استفاده از پماد زینک اکساید باعث ایجاد یک لایه محافظ روی سطح پوست مانع تحریک بیشتر پوست میشود. استفاده از این پماد در کاهش قرمزی و التهاب پوست نیز موثر است.
کالامین
ترکیبات موجود در این پماد (زینک اکساید و اکسید آهن) دارای اثرات ضدخارش، ضدالتهاب و خنک‌کننده هستند و به کاهش سوزش، قرمزی و احساس ناراحتی کمک میکنند. به طور معمول این پماد برای عرق سوز شدن بزرگسالان تجویز و مصرف میشود.
هیدروکورتیزون 1 درصد
این کورتیکواستروئید ضعیف برای تسکین خارش و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. به هیچ عنوان برای مدت طولانی از این پماد استفاده نکنید زیرا باعث نازک شدن پوست میشود.
پمادهای آنتی‌بیوتیکی/ ضدقارچ
اگر این عارضه با عفونت قارچی همراه باشد، پماد کلوتریمازول و اگر با عفونت باکتریایی همراه باشد، پمادهای آنتی‌بیوتیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای تهیه هر یک از پمادها و تحویل درب منزل، می‌توانید سفارش خود را از طریق داروخانه آنلاین دکتردکتر ثبت کنید.
پماد عرق سوز برای نواحی خاص
در ادامه این بخش به پمادهای مناسب برای نواحی خاص بدن همچون بیضه‌ها، زیر بغل، کشاله ران و واژن اشاره شده است:
پماد برای عرق سوز شدن بیضه
پوست ناحیه بیضه بسیار نازک و حساس است و به آسانی تحریک میشود. بنابراین، استفاده از پمادهای ملایم و فاقد مواد تحریک‌کننده همچون زینک اکسید یا کالامین که دارای خواص تسکین‌دهنده و ضدخارش هستند، برای عرق سوز شدن و عفونت بیضه گزینه مناسبی محسوب میشوند.
توصیه می‌کنیم در صورت بروز شرایط اینچنینی، با دکتر آنلاین پوست حتما مشاوره پزشکی متنی یا تلفنی داشته باشید.
پماد برای عرق سوز شدن زیر بغل
معمولا پماد هیدروکورتیزون 1 درصد برای کاهش التهاب و تحریک ناشی از عرق سوز شدن زیر بغل مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، به دلیل حساس بودن ناحیه زیر بغل و احتمال نازک شدن آن با مصرف طولانی‌مدت این پماد، مصرف آن باید محدود و زیر نظر پزشک باشد.
پماد برای عرق سوز شدن کشاله ران
برای التیام علائم عرق سوز شدن کشاله ران پمادهایی نظیر زینک اکساید و کالامین توصیه میشوند. به‌علاوه، پمادهایی که ترکیبات ضدالتهاب ملایم و تسکین‌دهنده دارند، به کاهش التهاب و تسریع روند بهبود پوست کمک کرده و از تشدید عفونتهای احتمالی جلوگیری میکنند.
پماد برای عرق سوز شدن واژن
بهترین پماد برای عرق سوز شدن این ناحیه حساس، پمادی است که فاقد هرگونه رایحه، عطر یا ترکیبات تحریک‌کننده باشد. این نوع محصولات، بدون آسیب به تعادل pH ناحیه باعث کاهش سوزش و التهاب میشوند. پمادهای معطر می‌توانند پوست را خشک، تحریک یا مستعد عفونت کنند. علاوه بر استفاده از پماد، رعایت بهداشت و خشک نگه داشتن ناحیه واژن هم برای تسریع روند بهبودی و کاهش احتمال بروز مجدد التهاب ضروری است.
پیشگیری از عرق سوز شدن
با رعایت چند نکته ساده زیر میتوان تا حد زیادی از بروز این مشکل پوستی پیشگیری کرد و پوستی سالم و بدون التهاب داشت:
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد
- خشک نگه داشتن پوست بعد حمام
- استفاده از پودر محافظ یا وازلین در نواحی مستعد
- عوض کردن منظم پوشک کودک
- کاهش وزن
- پرهیز از مرطوب‌کننده‌های سنگین
علاوه‌بر این موارد، استفاده از بهترین ضدآفتاب ایرانی یا خارجی با بافت سبک هم نقش مهمی در پیشگیری از عرق سوز شدن دارد.
اهمیت پیشگیری و درمان به موقع عرق سوز شدن
عرق سوز شدن، این التهاب پوستی آزاردهنده که با علائمی همچون خارش، قرمزی و سوزش همراه است، در صورت عدم رسیدگی میتواند عفونی شده و مشکلات جدی‌تری را ایجاد کند. از این رو، رعایت نکات پیشگیرانه همچون خشک نگه‌داشتن پوست و استفاده از لباس‌های گشاد و نخی و همچنین اقدام به درمان مناسب در صورت بروز علائم اهمیت فراوانی دارد.
اگر با این مشکل پوستی مواجه شده‌اید و درمان‌های خانگی برای‌تان موثر نبوده است، توصیه می‌کنیم در اولین فرصت از طریق سایت دکتردکتر با یک دکتر پوست مشورت کنید.
منابع:
