رهایی از نوروپاتی دیابتی با جدیدترین روش‌ها؛ شناخت علائم + درمان

شاید اسم بیماری نوروپاتی دیابتی به گوشتان خورده باشد. آیا با نوروپاتی دیابتی به صورت كامل آشنا هستید؟ افرادی که مشکوک به نوروپاتی دیابتی هستند، معمولا به صورت کامل‌تر می‌خواهند با علائم نوروپاتی دیابت آشنا شوند. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر درباره یکی از عوارض دیابت به نام نوروپاتی دیابت بحث خواهیم کرد و راه‌های تشخیص و رفع نوروپاتی را شرح خواهیم داد.

همچنین به بررسی روش‌های درمان نوروپاتی دیابتی خواهیم پرداخت. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا این بیماری و عوامل آن را به صورت مفصل‌تر بررسی کنیم. این مقاله 7 دقیقه زمان لازم دارد.

اگر سوالی درباره این بیماری دارید، می‌توانید در انتهای این صفحه و در بخش نظرات مطرح کنید تا دکتر متخصص در اسرع وقت به آن پاسخ دهند.

نوروپاتی دیابتی چیست؟

به نقل از niddk.nih:

نوروپاتی دیابتی آسیب عصبی است که در اثر دیابت ایجاد می‌شود. با گذشت زمان، سطوح بالای گلوکز خون (قند خون) و سطوح بالای چربی‌ها، مانند تری گلیسیرید در خون ناشی از دیابت می‌تواند به اعصاب شما آسیب برساند. علائم بستگی به نوع نوروپاتی دیابتی شما دارد.

نوروپاتی ترکیبی از دو واژه نورون و پاتی است. نورون به واحد‌های عملکردی دستگاه عصبی گفته می‌شود. در واقع به سلول‌های دستگاه عصبی، نورون می‌گویند. پاتی در واقع همان آسیب دیدن و بیمار شدن است. بنابر توضیح داده شده درباره‌ دو واژه‌ اخیر، نتیجه می‌گیریم که نوروپاتی دیابتی به معنی بروز اختلال و بیماری در دستگاه عصبی است که در اثر دیابت و کنترل نکردن قند خون بروز می‌کند. این بیماری در دیابت نوع یک و نوع دو دیده می‌شود. اگر اطلاعاتی در مورد تفاوت این دو دیابت ندارید در مقاله فرق دیابت نوع یک و دو از مجله دکتر دکتر به طور کامل به بررسی تفاوت‌های آنها پرداخته‌ایم.

اعصاب آسیب دیده در افراد دیابتی

نوروپاتی معمولا عصب‌های قسمت پا را هدف قرار می‌دهد و امکان آسیب رساندن به اعصاب خودمختار و حرکتی هم وجود دارد.

یکی از آسیب‌هایی که دیابت به بدن وارد می‌کند، تخریب رگ‌ها است. گاهی این تخریب در رگ‌هایی که مسئول تغذیه‌ یک عصب هستند، رخ می‌دهد؛ بنابراین تغذیه و اکسیژن رسانی به عصب مربوطه اتفاق نمی‌افتد و عصب دچار مشکل می‌شود. دلیل دیگر این است که در بیماری دیابت، فرد قند خون بالایی دارد و همین موضوع نیز سبب آسیب رساندن به اعصاب می‌شود.

نوروپاتی دیابتی هم اعصاب محیطی و هم اعصاب خودکار را که شامل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک هستند، درگیر می‌کند. اعصاب محیطی از مغز و نخاع خارج می‌شوند و به صورت و اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن می‌روند و بیشتر مسئول حرکات ارادی هستند. اعصاب خودکار به احشای بدن می‌روند و بیشتر مسئول عملکرد غیرارادی این بخش‌ها همچون قلب، روده‌ها، معده و … هستند.

علائم نوروپاتی دیابتی

علائم نوروپاتی دیابتی در برخی افراد با احساس درد پدیدار می‌شود و در برخی افراد با بی‌حسی و احساس کرختی خود را نشان می‌دهد. نوروپاتی دیابتی اکثر مواقع، ابتدا با احساس مور مور شدن یا سوزن سوزن شدن در اندام‌ها و به صورت متناوب بروز می‌کند و خود را نشان می‌دهد. این موضوع نشان دهنده وارد شدن آسیب به شاخه‌های حسی اعصاب محیطی است، بنابراین اولین گروهی از اعصاب که در جریان دیابت تحت آسیب قرار می‌گیرند، شاخه‌های حسی اعصاب محیطی هستند.

علائم نوروپاتی دیابتی بسته به این که کدام بخش از اعصاب را درگیر کرده باشد، متفاوت است. مثلا اگر اعصابی که به معده می‌روند درگیر شوند، معده نمی‌تواند حرکات خود را به خوبی انجام دهد؛ بنابراین فرد دائما احساس دل درد، پری سردل، تهوع و استفراغ دارد. همچنین اگر اعصاب روده‌ها درگیر شوند، فرد دائما احساس یبوست یا اسهال دارد. حتی ممکن است اعصاب قلب درگیر شده و فرد دچار آریتمی ‌قلبی (اختلال ریتم ضربانات قلب) شود. در این صورت حتما فرد باید تحت نظر دکتر قلب باشد.

به صورت کلی علائم نوروپاتی دیابتی عبارتند از:

• احساس سوزش
• سوزن شدن قسمتی از بدن
• بی‌حسی و کرختی
• احساس درد
• ضعف
• کرمپ و گرفتگی عضلانی

معمولا علائم نوروپاتی دیابتی در قسمت دست و پا دیده می‌شود.

علائم ثانویه نوروپاتی دیابتی

ممکن است علائم نوروپاتی دیابتی به سایر قسمت‌های بدن نظیر بازوها، ران و ساق پا نیز منتقل شود.

دیگر علائم نوروپاتی دیابتی عبارتند از:

• احساس درد در بازوها و پاها هنگام شب
• بروز اختلال جنسی
• عدم تشخیص پایین بودن قند
• فشار خون پایین (در حالت ایستاده)
• اسهال
• ناتوانی در تحمل گرما
• مشکلات گوارشی و نفخ
• بروز اختلال در خواب شبانه
• عدم احساس درد، زخم، بریدگی و سوزش (بی‌حسی)
• مشکلات مربوط به ادرار

با مشاهده هر یک از علائم بالا سریعا موضوع را با دکتر مغز و اعصاب خودتان در میان بگذارید. معمولا همان احساس گزگز شدن و مور مور شدن در اندام‌های انتهایی است که در نهایت به بی حسی اندام منجر می‌شود. به طوری که مثلا به پای فرد ضربه وارد می‌شود پا دچار آسیب می‌شود ولی فرد اصلا متوجه آن نمی‌شود که اصطلاحا به این حالت، «پای دیابتی» می‌گویند.

معرفی انواع نوروپاتی دیابتی

بهتر است قبل از بررسی مفصل‌تر نوروپاتی دیابتی با انواع آن آشنا شویم. چند نوع نوروپاتی داریم که عبارتند از:

• نوروپاتی اتونومیک
• نوروپاتی کانونی
• نوروپاتی محیطی
• نوروپاتی پروگزیمال

در ادامه به بررسی هر یک از انواع نوروپاتی دیابتی می‌پردازیم.

نوروپاتی اتونومیک

در نوروپاتی اتونومیک، اعصابی که به احشا درونی عصب‌دهی می‌کنند، دچار اختلال می‌شوند و خود را با علائمی ‌همچون اختلال در بلع غذا، اسهال یا یبوست، کاهش وزن، تعریق، تغییر فشار وضعیتی (ارتوهایپوتنشن)، کاهش عملکرد جنسی، اشکال در عملکرد مثانه، کند تخلیه شدن معده و … نشان می‌دهند .

نوروپاتی کانونی

نوروپاتی کانونی معمولا به صورت ناگهانی رخ می‌دهد. در این نوع نوروپاتی اغلب اعصاب محیطی دچار آسیب می‌شوند و خود را با نشانه‌هایی همچون درد ران‌ها، دوبینی، بی حسی یک طرف صورت، مشکلات شنوایی، درد شدید در ناحیه لگن، درد قفسه سینه یا معده یا پهلوها نشان می‌دهد .

نوروپاتی محیطی

از متداول‌ترین انواع نوروپاتی دیابتی می‌توان به نوروپاتی محیطی اشاره کرد. نوروپاتی محیطی به آسیب عصبی گفته می‌شود که معمولا روی دست‌ها، پاها و بازوها اثر می‌گذارد.

در این نوروپاتی، اعصاب اطراف مغز و نخاع دچار آسیب می‌شوند. معمولا افرادی که به نوروپاتی محیطی مبتلا شده‌اند، ممکن است نوروپاتی حسی یا حرکتی را تجربه کند، همچنین احتمال تجربه هر دو نیز وجود دارد. عصب پاها در بیماران دیابتی حساس هستند و برای جلوگیری از هر گونه آسیب، باید به صورت منظم و سالانه توسط پزشک معاینه شوند.

نوروپاتی پروگزیمال

نوروپاتی پروگزیمال یکی از آسیب‌های عصبی نادر است که عصب‌های ران، باسن و لگن را درگیر می‌کند. یک این نوع آسیب عصبی معمولا از یک سمت بدن شروع می‌شود و سپس به سمت‌ دیگر ادامه پیدا می‌کند. نوروپاتی پروگزیمال با درد شدیدی همراه است و کاهش وزن شدید را به دنبال دارد.

علت ایجاد نوروپاتی در افراد دیابتی چیست؟

افرادی که مبتلا به دیابت هستند، معمولا قند خون و چربی خون (مثل تری گلیسیرید) بالایی دارند که باعث آسیب دیدن عصب‌ها به مرور زمان می‌شود. بالا بودن قند خون به عروق خونی که وظیفه تامین مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز عصب‌ها را دارند، آسیب می‌رساند. در کار عصب‌ها نیز بدون مواد مغذی کافی و اکسیژن خلل ایجاد می‌‎شود. عوامل ارثی نیز می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

از دیگر علت‌های ایجاد نوروپاتی در افراد دیابتی شامل موارد زیر است:

• بالا بودن فشار خون
• کمبود ویتامین B در بدن
• مصرف برخی داروها (مانند داروهای ضدسرطان)
• مصرف الکل و دخانیات
• بیماری‌های مربوط به کبد و کلیه

احتمال ابتلا به نوروپاتی و رتینوپاتی دیابتی در افرادی که سال‌های طولانی به بیماری دیابت مبتلا هستند، بیشتر است؛ یعنی با گذشت سال‌ها، احتمال ابتلا بالاتر می‌‎رود.

تشخیص نوروپاتی دیابتی چگونه انجام می‌شود؟

سوال پیش می‌آید که چگونه نوروپاتی دیابتی را تشخیص دهیم؟ همانطور که می‌دانید افراد مبتلا به دیابت باید تحت نظر پزشک باشند و در بازه‌های زمانی مشخص برای تست میزان قند خون و معاینه فیزیکی به پزشک مراجعه کنند.

از آن جایی که معاینه پا برای افراد دیابتی مهم است، پزشک هنگام مراجعه افراد دیابتی باید پاهایشان را نیز معاینه کند. در این معاینه، پوست پا، نبض، دمای پا و عضلات آن نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورتی که پزشک مورد مشکوکی مشاهده کند، برای بررسی احتمال آسیب به اعصاب، بیمار، نوار عضله (تست هماهنگی و همکاری عصب و عضله) یا تست سرعت هدایت عصبی (تست سلامت عصب‌ها با اندازه‌گیری سرعت انتقال پیام‌های عصبی) را توصیه می‌کند. بر اساس نتیجه تست، پزشک نورولوژیست ابتلا به نوروپاتی دیابتی یا عدم ابتلا به آن را تشخیص می‌دهد. در اینجا شاید برای شما سوال باشد که نورولوژی چیست ما در مقاله‌ای درباره آن به طور کامل شرح داده‌ایم.

روش‌های درمان نوروپاتی دیابتی

درمورد نوروپاتی دیابتی نیز همچون بسیاری از بیماری‌های دیگر، پیشگیری بهترین راه درمان است اما در صورت ابتلا به آن تعدادی اقدامات درمانی لازم است که انجام شود که به شرح آن‌ها می‌پردازیم:

• اگر با استفاده از داروها نمی‌توانید قند خون تان را کنترل کنید، می‌توانید از انسولین برای این منظور استفاده کنید.
• گاهی برای درمان اختلالات خواب در نوروپاتی دیابتی از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌شود.
• اگر به علت نوروپاتی دیابتی فرد دچار مشکلات گوارشی شد، بهتر است تعداد وعده‌های غذایی را زیاد کند و حجم هر وعده را کاهش دهد و از مصرف غذاهای پر فیبر و پر چربی پرهیز کند.
• اگر فرد دچار ضعف در عضلات شد، می‌تواند با مشورت پزشک از چند جلسه فیزیوتراپی بهره ببرد.
• به علت نوروپاتی دیابتی فرد ممکن است دچار عفونت ادراری شود بنابراین توصیه می‌شود که فرد آب زیادی بنوشد.
• افرادی که دچار نوروپاتی دیابتی در اندام‌های انتهایی می‌شوند ممکن است در اثر ضربه پایشان زخم شود ولی اصلا متوجه این مشکل نشوند بنابراین باید از برخی جوراب‌ها و دستکش‌ها برای محافظت از اندام‌هایشان استفاده کنند.
• کلیه این افراد، به شدت سنگ‌ساز است. بنابراین این افراد باید به شدت از مواد سمی ‌و موادی که ریسک تولید سنگ را بالا می‌برند مثل سموم حشره کش، سیگار و الکل به شدت دوری کنند.
• استرس باعث التهاب می‌شود، بنابراین نشانه‌های نوروپاتی دیابتی را تشدید می‌کند. افراد مبتلا به این مشکل باید از روش‌هایی مانند مدیتیشن، طب سوزنی و … برای آرامش اعصاب استفاده کنند و سعی کنند که تا حد امکان از استرس به دور باشند.

در ادامه روش‌های درمان نوروپاتی دیابتی را مطرح می‌کنیم.

جلوگیری از پیشروی بیماری

یکی از قدم‌های اولیه برای درمان نوروپاتی دیابتی ، جلوگیری از پیشروی بیماری دیابت است. در قدم اول باید میزان قند خون کنترل شود. با کنترل قند خون، نوروپاتی دیابتی هم بهتر خواهد شد. در واقع کنترل قند خون اساسی‌ترین راه برای درمان است، در صورت عدم کنترل و جلوگیری از قند خون، درمان‌های دیگر فقط جنبه تسکینی و کاهش علائم بیماری دارند.

مصرف قرص و دارو

از دیگر روش‌های درمان نوروپاتی دیابتی ، مصرف قرص و داروی تجویز شده توسط پزشک است. از انواع داروهایی که برای مبتلایان نوروپاتی دیابتی تجویز می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دارو‌های موضعی نوروپاتی دیابتی مثل کپسایسین (Capsaicin)
• داروهای سیستمیک نوروپاتی دیابتی شامل داروهای ضدتشنج، ضدافسردگی، مهار کننده های باز جذب سروتونین و نور‌اپی‌نفرین (SNRs)
• داروهای تسکین‌دهنده درد نوروپاتی دیابتی مانند دولوکستین (Duloxetine)، پرگابالین (Pregabalin) و تاپنتادول (Tapentadol)
• داروهای افیونی (اپیوئید‌ها) نظیر اکسی‌کدون (Oxycodone)، ترامادول (Tramadol) و تاپنتادول

دقت داشته باشید که انتخاب نوع دارو به وضعیت بیماری شما دارد و پزشک بر اساس شدت بیماری، داروهایی را تجویز می‌کند.

تحریک عصب‌ها

تحریک عصب‌ها از طریق الکتروتراپی (IFC) و پوست (TENS) از دیگر روش‌های درمان نوروپاتی دیابتی است. در این روش درمانی، جریان الکتریکی عصب‌ها را تحریک کرده و با فرکانس کمتر به بافت پوست نفود می‌کند. به این ترتیب می‌تواند سفتی پوست، دردهای عصبی، زخم و ورم پاهای مبتلایان به نوروپاتی دیابتی را کاهش دهد.

انرژی نوری تک فام دادون قرمز (درمان جدید)

یکی از روش‌های جدید برای درمان نوروپاتی دیابتی، استفاده از دستگاه انرژی نوری تک‌فام مادون قرمز است. این دستگاه می‌تواند به بافت زیرجلدی پوست، نوری با طول موج ۸۰ نانومتر ساطح کند و به موجب این عمل، عروق خونی بافت مربوطه گشاد شود.

با گشاد شدن عروق خونی، خونرسانی به اعصاب نیز بهبود پیدا می‌کند و به این ترتیب بافت عصبی نیز ترمیم می‌شود و به دنبال آن بیمار، درد و التهاب کمتری خواهد داشت.

استفاده از لیزر

برای کنترل و درمان علائم بیماری نوروپاتی دیابتی می‌توان از روش لیزردرمانی نیز استفاده کرد. لیزردرمانی می‌تواند ناراحتی‌ها و احساس درد ناشی از این بیماری را کمتر کند. در این روش درمانی از لیزر سرد استفاده می‌شود.

لیزر سرد در نواحی آسیب دیده گردش خون را تحریک می‌کند و این عمل باعث کاهش درد در بیماران و رسیدن مواد مغذی و اکسیژن به عصب‌ها می‌شود. معمولا پزشکان انجام 3 بار لیزر در هفته را توصیه می‌کنند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی از دیگر روش‌های درمان نوروپاتی دیابتی است. در جلسه‌های فیزیوتراپی به بیماران دیابتی نحوه قدم زدن، نحوه جابجایی، نحوه نگه داشتن وضعیت بدنی آموزش داده می‌شود تا در این بیماران زخم پای دیابتی ایجاد نشود. همچنین تمرینات ورزشی و انجام فیزیوتراپی تحت نظر دکتر فیزیوتراپی برای رهایی از سفت شدگی عضلات و گرفتگی آن‌ها ارائه می‌شود.

درمان خانگی نوروپاتی

خودتان با کارهای ساده و درمان‌های خانگی نیز می‌توانید نوروپاتی را کنترل کنید. چک کردن قند خون و کنترل فشار خون اولین قدمی است که می‌توانید انجام دهید. رعایت رژیم غذایی متعادل با وعده‌های کم نیز برای کنترل نوروپاتی دیابتی و درمان آن اهمیت داد.

سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات تازه را در وعده‌ها و میان‌وعده‌های خود جای دهید. دوری از سیگار و ورزش نیز از دیگر درمان‌های خانگی است که شما می‌توانید انجام دهید. همچنین داروهایی که منتشا طبیعی دارند را با مشورت پزشک می‌توان مصرف کرد، این داروها عبارتند از:

• داروهای مکمل اسیدهای چرب مانند امگا ۳، گاما لینولنیک اسید (Gamma-Linolenic acid) و آلفا لیپوئیک اسید (Alpha-Lipoic acid)
• دانه‌های گیاهی

با رعایت نکات بالا به راحتی می‌توانید نوروپاتی دیابتی را در منزل درمان کنید.

درمان نوروپاتی دیابتی در طب سنتی

درمان نوروپاتی در طب سنتی نیز امکان‌پذیر است. طبق توصیه طب سنتی به بیماران دیابتی، داروهای گیاهی زیر می‌توانند میزان خون را نیز کنترل کنند به دنبال آن در درمان نوروپاتی نیز موثر باشند:

سعی کنید در رژیم غذایی خود دانه‌های گیاهی را جای دهید تا قند خون‌تان کنترل شود.

آیا با طب سوزنی می‌توان نوروپاتی را درمان کرد؟

طب سنتی، باعث بهبود گردش خون و تحریک عصب‌ها می‌شود و با این کار عصب‌های آسیب دیده را ترمیم و حفظ می‌کند. در نواحی آسیب دیده طب سوزنی انجام می‌شود تا عصب‌ها تحریک شوند. این روش بیشتر برای درمان نوروپاتی پریفرال کاربرد دارد و عوارض آن در مقایسه با داروهای شیمیایی، کمتر است.

زالو درمانی

برای درمان زخم‌های دیابتی می‌توان از روش زالو درمانی استفاده کرد. در روش زالو درمانی از زالوهای استریل شده ریز و متوسط برای ناحیه زخم شده استفاده می‌‎شود. معمولا در طی 7 تا 10 جلسه، از درمان نتیجه دریافت می‏‌شود. البته دقت داشته باشید که زالو درمانی فقط برای افرادی مفید است که کم خونی نداشته باشند و سیستم ایمنی‌شان نیز قوی باشد.

عوارض نوروپاتی دیابتی در بدن چگونه نمایان می‌شود؟

مشکلات ناشی از نوروپاتی دیابتی باعث می‌شود حرکت بیمار سخت‌تر شود و به دنبال این قضیه، استقلال فردی در حرکت از بین برود و این موضوع برای هیچکس خوشایند نیست. همچنین به این علت که نوروپاتی به اعصاب بدن آسیب می‎زند، دردهایی هم به دنبال دارد که امکان دارد این دردهای مزمن در نهایت به افسردگی و اضطراب ختم شود.

آیا می‌توان از ابتلا به نوروپاتی جلوگیری کرد؟

برای بسیاری از مبتلایان به دیابت، سوال پیش می‌آید که چگونه می‌توان از ابتلا به نوروپاتی جلوگیری کرد؟ افرادی که قند خون دارند، باید آن را کنترل کنند. همچنین مدیریت و کنترل چربی خون و کلسترول اهمیت زیادی دارد. مبتلایان به دیابت باید به صورت منظم چکاپ انجام دهند.

ورزش و تحرک منظم، رعایت رژیم غذایی برای افراد دیابتی و پرهیز از غذاهای مضر برای دیابت، کاهش مصرف الکل، ترک سیگار و مصرف منظم داروها اهمیت زیادی دارد. با رعایت این عوامل ساده می‌توان از ابتلا به نوروپاتی جلوگیری کرد.

پیش از افزایش علائم به پزشک متخصص مراجعه کنید

تقریبا ۶۰ درصد افراد مبتلا به دیابت، مبتلا به نوروپاتی دیابتی نیز هستند و حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد آن‌ها علائم نوروپاتی را نشان می‌دهند. وقتی فرد مبتلا به دیابت شد و به بیماری‌اش پی برد، تقریبا ۱۰ تا ۲۰ سال بعد، اولین علائم نوروپاتی بروز می‌کنند. البته در بعضی افراد ممکن است اصلا نوروپاتی دیابتی بروز نکند و در برخی خیلی زودتر از این تاریخ اولین نشانه‌های نوروپاتی دیابتی خود را نشان دهد.

در صورتی که علائمی از نوروپاتی دیابتی را در خود مشاهده کردید، بیش از افزایش علائم به پزشک متخصص غدد یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. از سایت دکتر دکتر امکان دریافت نوبت حضوری، تلفنی و چتی از پزشک متخصص وجود دارد. خوشحال می‌شویم اگر نظرها و سوال‌های خود را در بخش کامنت با ما در میان بگذارید.

منبع:

niddk.nih.gov

سوالات متداول نوروپاتی دیابتی