رتینول، مشتقی از ویتامین A و یکی از رایجترین ترکیبات ضدپیری است. این ماده با افزایش گردش سلولی و تحریک تولید کلاژن، به کاهش خطوط ریز و چینوچروک، بهبود بافت و ضخامت پوست و کاهش ظاهر منافذ کمک میکند. رتینول در درمان آکنه خفیف تا متوسط نیز کاربرد دارد.
با وجود فواید متعدد، استفاده نادرست از رتینول میتواند باعث خشکی، قرمزی و تحریک پوستی شود؛ به همین دلیل باید آن را بهصورت تدریجی وارد روتین مراقبت از پوست کرد. مصرف رتینول در دوران بارداری توصیه نمیشود و افرادی که پوست بسیار حساس یا دچار بیماریهای التهابی فعال دارند، بهتر است با احتیاط و تحت نظر پزشک از آن استفاده کنند.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، همراه ما باشید و با فواید، عوارض و نکات مهم استفاده از رتینول آشنا شوید. در کنار این، به شما پیشنهاد میکنیم برای استفاده از این ماده، با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید.
در پایان اگر سوال داشتید، میتوانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ دهد.
رتینول چیست و چگونه عمل میکند؟
رتینول، تنظیمکننده هوشمند پوست است؛ این مشتق ویتامین A که کارش فقط جوانسازی نیست، بلکه رفتار پوست را نیز بازآموزی میکند. رتینول سرعت بازسازی سلولی را بالا میبرد، لایههای فرسوده را کنار میزند و قدرت کلاژنسازی پوست را افزایش میدهد.
در نتیجه با استفاده از رتینول، پوست صافتر و یکدستتر میشود، چربی پوست تنظیم شده و روند پیری پوست کند میشود. قدرت اثر رتینول، مثل هر ماده فعال دیگر به غلظت، نوع پوست و نحوه مصرف وابسته است.
به گفته سایت clevelandclinic،
رتینول یک درمان موضعی است، به این معنی که آن را باید روی پوست خود بمالید. همچنین رتینول در انواع مختلفی مانند: کرم، ژل، لوسیون، پماد و سرم وجود دارد.
نکته! پیش از استفاده از رتینول با دکتر پوست مشورت کنید و اجازه دهید محصولی را تجویز کند که غلظتی متناسب با نیاز شما دارد.
رتینول چگونه عمل میکند؟
رتینول پس از ورود به پوست، به فرم فعال ویتامین A -یکی از ویتامین های مفید برای پوست– یعنی «اسید رتینوئیک» تبدیل میشود. این ماده، با افزایش سرعت تقسیم سلولی لایه اپیدرم، لایههای سطحی مرده پوست را سریعتر جایگزین میکند؛ به همین دلیل پوست شفاف و شادابتر دیده میشود. این افزایش گردش سلولی همچنین باعث پاکسازی و کوچک شدن منافذ و کاهش جوشهای سرسیاه و سرسفید میشود.
در اینفوگرافی زیر میتوانید با رتینول و خواص آن بهصورت خلاصه آشنا شوید:
خواص و فواید رتینول برای پوست چیست؟
همانطور که در بخشهای قبل گفته شد، خواص رتینول برای پوست قابل چشمپوشی نیست. اثرات رتینول معمولا پس 8 تا 12 هفته استفاده منظم، قابل مشاهده است. در ادامه با این فواید و نحوه اثر آن روی پوست بیشتر آشنا خواهیم شد:
رتینول برای درمان منافذ باز
هنگامی که منافذ پوست با سلولهای مرده یا چربی پوست مسدود میشوند، بزرگتر به نظر میرسند. رتینول موضعی موجود در محصولات مراقبتی پوست، منافذ بزرگ را درمان و از ایجاد منافذ مسدود شده جلوگیری میکند. این ماده میتواند پوست را مستحکمتر کند.
درمان لک پوست
لکههای تیره میتوانند در نتیجه آسیبرساندن خورشید به پوست ایجاد شوند. اگر لکههای قهوهای روشن یا تیره روی صورت، دستها، گردن یا بازوهای خود دارید، یعنی با تجمع ملانین (رنگدانه طبیعی) روبهرو هستید.
استفاده از محصولات حاوی رتینول برای درمان انواع لک ناشی از آفتاب و درمان جای جوش بسیار موثر است. جالب است بدانید که یکی از ترکیبات مهم در انواع بهترین کرم ضد لک، همین ماده رتینول است.
نکته! ممکن است استفاده از رتینول برای درمان لک های قدیمی پوست کافی نباشد، بنابراین توصیه میکنیم در اولین فرصت با پزشک متخصص مشورت کنید.
رتینول برای جای جوش
اسکار (جای زخم) آکنه در نتیجه آسیب و التهاب ایجاد میشود. این لکههای صورتی، قرمز یا تیره روی پوست با بهبود آکنه ظاهر میشوند و ممکن است چند هفته روی آن بمانند.
درمانهای موضعی رتینول میتواند به کاهش تورم و التهاب ناشی از جوشها کمک کند. یادتان باشد که درمان موضعی رتینول برای جای جوش و روی اسکارهای شدید آکنه که فرورفته یا برجسته شدهاند، همیشه اثرگذاری مفید ندارد.
کاهش چروک پوست
با افزایش سن، سلولهای پوست کندتر تقسیم میشوند؛ درنتیجه، لایه میانی پوست (درم) نازک میشود، میزان رطوبت آن کاهش مییابد الاستین و کلاژن پوست کاهش مییابد. ترتینوئین و تازاروتن موضعی میتوانند ظاهر خطوط و چین و چروکها را با کاهش سرعت تجزیه کلاژن و ایجاد حالت ارتجاعی پوست بهبود بدهند.
با شناخت بهترین سرم و کرم رتینول میتوانید محصولات برای درمان چروک پوستی را انتخاب کنید.
عوارض مصرف رتینول چیست؟
عوارض رتینول معمولا خفیف و گذرا هستند و بیشتر در هفتههای اول مصرف بروز میکنند. رایجترین واکنشها به این ماده شامل قرمزی پوست، خشکی، پوستهریزی، سوزش یا احساس گزگز است؛ نشانههایی که از افزایش گردش سلولی و حساستر شدن لایه سطحی پوست ناشی میشوند و با عادتکردن پوست به درمان جدید، این عوارض جانبی به تدریج از بین میروند.
مصرف رتینول احتمال آفتاب سوختگی را نیز افزایش میدهد، بنابراین، بهصورت منظم از مرطوب کننده و ضدآفتاب استفاده کنید. در مطلب لینک شده میتوانید بهترین ضد آفتاب ایرانی را بشناسید و مناسبترین محصول را انتخاب کنید.
موارد منع مصرف رتینول چیست؟
رتینول با تمام فوایدش، برای همه مناسب نیست و در بعضی شرایط، استفاده از آن نهتنها نتیجه مطلوب نمیدهد، بلکه ممکن است التهاب و مشکلات پوستی را تشدید کند. شناخت موارد منع مصرف به شما کمک میکند بدون ریسک، از مزایای رتینول بهره ببرید و در صورت نیاز، سراغ گزینههای ایمنتر بروید. در ادامه با موارد منع منصرف این ماده آشنا خواهید شد:
اثر رتینول در بارداری
استفاده از مشتقات ویتامین A به شکل خوراکی مانند قرص رتینول، میتواند موجبات نقص مادرزادی بچه شود و برای بانوان باردار ممنوع هستند. برخی از مطالعات نشان میدهند که استفاده از این ماده به شکل موضعی، با جذب کمتری در خون همراه است و شواهدی بر خطرآفرینی آن وجود ندارد؛ اما براساس برخی گزارشها، تعدادی از نوزادان، پس از مصرف موضعی رتینوئید توسط مادر، با نقص و ناهنجاری متولد شدهاند.
از آنجایی که راههای دیگری برای درمان بیماری های پوستی وجود دارد، پزشکان از تجویز رتینوئیدها در صورت بارداری خودداری میکنند. اگر قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید و اگر از محصولات رتینول استفاده میکنید، روشهای پیشگیری از بارداری را در نظر بگیرید.
رتینول در دوران شیردهی
رتینول موضعی روی پوست مالیده میشود و جذب زیادی در خون ندارد. در واقع، نمیتواند خطرات زیادی در دوران شیردهی به همراه بیاورد. بااینحال، بهتر است مصرف رتینول را فقط با نظر پزشک ادامه دهید و از تماس مستقیم پوست نوزاد با نواحی حاوی محصول پرهیز کنید.
رتینول برای پوست حساس
اگر پوستتان بهطور طبیعی حساس، نازک یا مستعد خشکی شدید است، رتینول میتواند بهجای بهبود، موجب التهاب و ناراحتی بیشتر شود. تحریکهای خفیف مثل پوستهریزی یا سوزش، بخشی از روند عادتکردن پوست است، اما در پوستهای بسیار حساس این واکنشها معمولا شدت میگیرند و ادامه پیدا میکنند. افرادی که مبتلا به بیماریهای التهابی فعال پوست مانند روزاسه یا اگزما هستند نیز باید از گزینههای مناسبتری غیر از رتینول، استفاده کنند.
چطور از رتینول استفاده کنیم؟
نحوه مصرف رتینول به شکل آن وابسته است. در ادامه با روشهای استفاده از سرم و قرص رتینول آشنا خواهید شد.
نحوه استفاده از سرم رتینول
برای شروع استفاده از رتینول موضعی، پوست را کمکم با آن آشنا کنید. همچنین، برای بررسی حساسیت پوست به رتینول، تست پچ انجام دهید؛ برای اینکار، مقدار کمی از محصول را روی بخش کوچکی از پوست (معمولا پوست داخل بازو) بزنید و ۲۴ ساعت صبر کنید. اگر قرمزی شدید، خارش یا سوزش ماندگار نداشتید، میتوانید رتینول را وارد روتین شبانه خود کنید.
بهترین زمان مصرف رتینول در روتین شب است. هنگام مصرف، همیشه دستور درجشده روی بسته یا توصیه پزشک را در اولویت قرار دهید. در جدول زیر میتوانید ترتیب استفاده از رتینول در روتین پوستی شبانه را مشاهده کنید:
استفاده سرم رتینول در کنار رعایت اصول مراقبت پوستی، علاوهبر خاصیت ضد آکنه و درمان لکه پوستی، جوانی و شفافیت را به پوست شما هدیه میدهد.
| مرحله | محصول مراقبتی | توضیحات |
|---|---|---|
| اول | پاککننده آرایش | آرایش و آلودگی پوست را با استفاده از یک میسلارواتر یا شیرپاککن پاک کنید. |
| دوم | شوینده صورت | پوست خود را با یک پاککننده ملایم تمیز و آن را خشک کنید. |
| سوم | رتینول | مقدار کمی از رتینول را به صورت یک لایه نازک روی صورت بمالید و از تماس با چشم، دهان و بینی خودداری کنید. |
| چهارم | مرطوبکننده | پس از جذب رتینول، از یک مرطوبکننده سبک و مناسب جنس پوست استفاده کنید. |
| پنجم | سایر محصولات پوستی | درصورتی که از کرم ضدچروک، کرم لیفت یا سایر محصولات مراقبتی استفاده میکنید، آن را در این مرحله بزنید. |
نکته مهم! رتینول را بهصورت تدریجی وارد روتین پوست خود کنید. در هفتههای اول، رتینول را یک روز در میان یا حتی کمتر استفاده کنید و به مرور، در صورت تحمل پوست، میتوانید دفعات استفاده را به هر شب افزایش دهید.
نحوه استفاده از قرص رتینول
برای استفاده از قرص رتینول، باید دستور پزشک را رعایت کرد؛ زیرا مصرف بیش از حد این ماده میتواند عوارض جدیای مانند آسیب کبدی، تهوع یا خشکی پوست ایجاد کند. معمولا این قرصها همراه غذا مصرف میشوند تا جذب بهتر و کاهش تحریک معده حاصل شود. دوز و مدت زمان مصرف بسته به هدف شما توسط پزشک تعیین میشود.
نکات مهم استفاده از رتینول را بشناسید!
شناخت نکات زیر، به اثرگذاری بهتر و کاهش عوارض مصرف رتینول کمک میکند. بنابراین قبل از مصرف رتینول، نکات زیر را بهخاطر داشته باشید:
رتینول برای چه سنی مناسب است؟
بهترین زمان مصرف رتینول با توجه به نیاز فرد تعیین میشود. اگر هدف جوانسازی پوست باشد، رتینول را از میانه دهه ۲۰ زندگی قابل استفاده است. همچنین، اگر از رتینول برای درمان جوش صورت استفاده میکنید، مصرف آن در سنین زیر ۲۰ سال هم منعی ندارد.
البته بهخاطر داشته باشید که مصرف این محصول برای کودکان زیر 12 سال توصیه نمیشود و در هر شرایطی، نظر متخصص را در این زمینه جویا شوید.
سادهترین راه برای مشاوره با دکتر پوست درباره مصرف رتینول، استفاده از مشاوره آنلاین است. در این روش میتوانید با دریافت ویزیت آنلاین دکتر پوست، بهراحتی با بهترین پزشکان ایرانی مشورت کنید.
زمان اثرگذاری رتینول
طبق یکی از مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۵، چین و چروک پوست افرادی که به مدت ۱۲ هفته از رتینول استفاده کرده بودند، به میزان قابلتوجهی کاهش یافته است. همچنین، نتایج پژوهشی جدیدتر نشان میدهد که چینوچروکهای اطراف چشم و گردن در افرادی که به مدت ۸ هفته از این ماده مصرف کرده بودند، بهبود چشمگیری داشته است.
بهطور کلی، اثر رتینول پس از 8 تا 12 هفته قابل مشاهده خواهند بود.
رتینول با چه محصولاتی تداخل دارد؟
نباید سرم ویتامین سی و رتینول با هم مصرف شوند. میان اینها تداخل وجود دارد و روی اثربخشی هم تاثیر میگذارند. در موارد زیر هم نمیتوانید رتینول را همزمان مصرف کنید:
- با AHAها (تونر گلیکولیک اسید، آلفا هیدروکسی اسید، اسید لاکتیک، درمان با اسید ماندلیک، لایه بردار اسید سرکه سیب)،
- BHAs (سرم بتا هیدروکسی اسید، C-50 لکه درمانی شبانه)
- تونر PHA
امکان استفاده از رتینول برای پوست چرب و خشک وجود دارد و مشکلی با انواع پوست ندارد و عموما پزشک پوست و مو آن را تایید میکنند. برای آنکه با این نوع تخصص و حوزه وظایف آن آشنا شوید مقاله تخصص پوست و مو چیست را مطالعه کنید.
تفاوت رتینول با ترکیبات مشابه چیست؟
محصولات مختلفی از رتینول و موارد مشابه آن در بازار موجود هستند، شناخت تفاوتها در این زمینه مهم است.
تفاوت رتینول و ویتامین A
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که در بسیاری از غذاها و مکملها یافت میشود و چند نقش مهم در بدن شما ایفا میکند. این ویتامین به اندامها کمک میکند و در سیستم ایمنی، بینایی و تولید مثل نقش دارد. رتینول نوعی ویتامین A است که با قرارگرفتن روی پوست، رنگ و بافت آن را بهبود میدهد.
تفاوت رتینوئید با رتینول
رتینول و رتینوئید از مشتقات ویتامین A هستند که برای بهبود بافت و ظاهر پوست استفاده میشوند و از بهترین ویتامین برای پوست صورت به حساب میآیند. تفاوت اصلی آنها در قدرت و اثرگذاریشان است. رتینول به طور گستردهای بدون نسخه در سرمها و کرمها در دسترس است و حتی بهعنوان یک ماده در برخی از لوازم آرایشی استفاده میشود. رتینوئیدها در غلظتهای بالاتر ساخته میشوند و با نسخه در دسترس هستند.
رتینوئیدهای تجویزی حاوی غلظت بیشتری از مواد فعال هستند. بنابراین، با مصرفشان تغییرات قابل توجهی در پوست خود مشاهده خواهید کرد. رتینول بدون نسخه معمولا با سایر مواد ترکیب میشود. تشخیص اینکه چه مقدار از ماده فعال در آن وجود دارد هم آسان نیست. اما سایر مواد موجود در محصولات بدون نسخه رتینول هم میتوانند پوست شما را هیدراته و درخشان کنند.
تفاوت ترتینوئین با رتینول
ترتینوئین یک رتینوئید است که فقط با نسخه در دسترس است. دههها است که برای درمان آکنه و پیشگیری از نشانههای پیری زودرس ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید (فوتوپیری) از آن استفاده میشود. این مورد قویتر از رتینولی است که میتوانید بدون نسخه بخرید و شاید اثرگذاری سریعتری هم داشته باشد. برای استفاده از این محصولات در روتین پوست چرب خود باید دقت به خرج بدهید.
جدول مقایسه تفاوت رتینول با رتینوئید و ویتامین A
در جدول زیر، میتوانید خلاصه بخشهای قبلی را مشاهده کنید:
| نوع ماده | ویژگیها | دسترسی | میزان اثرگذاری |
|---|---|---|---|
| رتینول | مشتق ویتامین A؛ جوانسازی و بهبود وضعیت پوست | کرمها، سرمها و لوازم آرایشی موجود است | اثر متوسط و تدریجی |
| رتینوئید | مشتق ویتامین A؛ برای بهبود قابل توجه بافت و ظاهر پوست | در غلظت بالاتر با نسخه پزشک | قویتر از رتینول |
| ترتینوئین | مشتق ویتامین A؛ درمان آکنه و پیشگیری از پیری زودرس ناشی از نور خورشید | فقط با نسخه در دسترس است | نوعی رتینوئید قوی |
| ویتامین A | ویتامین محلول در چربی؛ تقویت سیستم ایمنی، بینایی و تولید مثل | در غذاها و مکملها موجود است | اثر مثبت و تدریجی در سلامت بدن |
بهترین محصولات دارای رتینول ایرانی و خارجی
با رتینول آشنا شدید و باید بدانید که مصرف آن با تجویز پزشک اثرگذارتر خواهد بود. اگر میخواهید از این ماده استفاده کنید، بهتر است که با محصولات خوب ایرانی و خارجی هم آشنایی داشته باشید.
از جمله محصولات مفید و پرطرفدار در بازار فروش رتینول باید به کرم ضدچروک گردن و صورت بریلی (BREYLEE)، کرم رتینول برای رفع چروک دور چشم اسکینوان (SKIN ONE) و کرم ضدچروک روز لورآل (LOREAL) اشاره کنیم. شرکتهای نئودرم و سیگل هم در این زمینه محصولاتی دارند.
رتینول، معجزه ای برای شفافیت پوست
سرم یا قرص رتینول به عنوان یک محصول آرایشی و مراقبتی پوست شناخته میشود که از خانواده ویتامین A هستند. این ماده مغذی برای پوست حساس مناسب بوده و از خشکی پوست، چین و چروک و آکنه جلوگیری میکند. با مصرف روزانه و قرار دادن این محصول در روتین پوستی میتوان به بهبود وضعیت پوست کمک کرد و علائم پیری را کاهش داد. همچنین این ماده یک آنتی اکسیدان قوی است که برای از بین بردن خطوط ریز و چین و چروک پوست استفاده میشود. اما قبل استفاده هریک از محصولات آرایشی و بهداشتی باید با پزشک متخصص پوست مشورت کرد تا پزشک بهترین گزینه را برای شما تجویز کند.
از این رو دکتردکتر به عنوان یک سامانه آنلاین نوبت دهی در کنار شما است تا بتوانید از بهترین متخصصهای پوست و مو نوبت مشاوره و ملاقات حضوری دریافت کنید. در این وبسایت میتوانید علاوهبر دریافت نوبت، نسبت به درخواست آزمایش در محل و خرید آنلاین دارو نیز اقدام کنید.
منابع:
سلام و خسته نباشید
این دارو پوست رو خشک نمیکنه
سلام عزیزم
بله در مواردی ممکن است سبب خشکی پوست بشود
این دارو برای زیر چشم هم خوبه ؟
سلام عزیزم
خیر ، توصیه نمیشود عزیزم
سلام میشه بدون نسخه استفاده کرد؟
سلام
خیر عزیزم ، توصیه میشود جهت درمان با رتینول حتما توسط متخصص پوست ویزیت شوید
سلام و ادب
این دارو برای لکه های که بر اثر آفتاب به وجود آمده خوبه
سلام عزیزم
بله ممکن است در درمان لک پوستی هم به کار گرفته شود
با سلام آیا برای بیماری پسیوریازی هم موثر هست؟؟؟
سلام عزیزم
در برخی موارد بله در پسوریازیس هم ممکن است تجویز شود