علت درد زیر شکم مردان چیست؟ + راه‌های تشخیص و درمان

علت درد زیر شکم مردان از مشکلات ساده‌ای مانند یبوست تا بیماری‌های جدی‌تری مانند آپاندیسیت یا عفونت مجاری ادراری ناشی می‌شود. مشکلات گوارشی، پروستاتیت یا بیماری‌هایی مانند دیورتیکولیت از دیگر علل این درد هستند.

تشخیص دقیق علت این درد، نیازمند بررسی علائم همراه، معاینه بالینی و در صورت لزوم، آزمایش‌های تخصصی است. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، ضمن بررسی دقیق هر یک از این علل، به راه‌های تشخیص، روش‌های تصویربرداری و گزینه‌های درمانی متناسب پرداخته‌ایم.

در انتها، اگر در این مورد سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.

علت درد زیر شکم مردان چیست؟

علت درد زیر شکم مردان از عوامل مختلف خوش‌خیم تا جدی ناشی می‌شود. شایع‌ترین علل این عارضه شامل مشکلات گوارشی، مسمومیت غذایی، بیماری‌های دستگاه ادراری، پروستاتیت یا فتق کشاله ران هستند. محل درد، شدت و علائم همراه آن برای تشخیص علت این مشکل بسیار اهمیت دارند.

برخی از این بیماری‌ها ممکن است نیاز به درمان فوری برای جلوگیری از عوارض داشته باشند. به‌همین خاطر، ارزیابی‌های پزشکی سریع و دقیق ضروری هستند. در ادامه، به مهم‌ترین عوامل ایجادکننده درد شکم و درد زیر شکم در مردان پرداخته‌ایم:

آپاندیسیت

درد آپاندیستیت یا التهاب آپاندیس معمولا ابتدا در اطراف ناف شروع شده و سپس به قسمت پایین و راست شکم منتقل می‌شود. پیشرفت آپاندیستیت به مراحل مختلف زیر تقسیم می‌شود:

• درد اولیه؛ معمولاً درد به صورت یک ناراحتی مبهم در اطراف ناف شروع می‌شود.
• انتقال درد؛ بعد از چند ساعت، درد سمت راست شکم شروع می‌شود.
• حساسیت موضعی؛ با پیشرفت التهاب، درد شدیدتر و متمرکزتر می‌شود، به ویژه زمانی که فشار به قسمت پایین شکم وارد می‌شود.
• علائم اضافی؛ سایر علائم ممکن است شامل تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها و تب باشند.

علائم و پیشرفت آپاندیستیت در مردان و زنان مشابه است. گاهی، مکان دقیق درد و نحوه بروز آن بسته به آناتومی فرد متفاوت خواهد بود. به‌عنوان مثال، در برخی موارد، آپاندیس ممکن است در موقعیت‌های مختلفی قرار داشته باشد که بر محل درد تاثیر می‌گذارد. علت دقیق آپاندیستیت همیشه مشخص نیست. اما معمولا زمانی رخ می‌دهد که انسداد آپاندیس باعث افزایش فشار، کاهش جریان خون و رشد باکتری‌ها می‌شود. در نهایت، آسیب به بافت و مرگ بافتی رخ می‌دهد. در صورت درمان نشدن این شرایط و با پاره شدن آن باکتری‌ها وارد حفره شکمی شده و عوارض شدیدی به دنبال خواهد داشت.

سندروم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک اختلال گوارشی است که می‌تواند علت درد زیر شکم مردان باشد. این عارضه علاوه‌بر درد شکمی با نفخ و تغییر در عادات روده‌ای همراه خواهد بود. علت دقیق IBS هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما چندین عامل زیر به‌عنوان محرک‌های احتمالی آن شناخته شده‌اند:

• عدم تعادل میکروب‌های روده‌ای؛ اختلال در تعادل باکتری‌های روده بر فرایند هضم و ارتباط بین مغز و روده تاثیر بگذارد و موجب بروز علائم IBS می‌شود.
• حساسیت بیش از حد سیستم عصبی روده‌ای؛ حساسیت افزایش یافته سیستم عصبی روده‌ای می‌تواند باعث ایجاد درد و ناراحتی در طول فرایند هضم غذا شود.
• اختلال در محور مغز-روده؛ اختلالات در ارتباط بین مغز و روده می‌تواند منجر به حساسیت بیش از حد روده و تغییر در حرکات روده‌ای شود که درد شکمی را در پی دارد.
• اختلال در سیستم ایمنی؛ گاهی، التهاب خفیف ناشی از واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به غذا یا عدم تعادل باکتری‌ها در بروز این سندرم نقش دارد.

علاوه‌براین، استرس روانی و اضطراب علائم این بیماری از جمله دردهای شکمی را تشدید می‌کنند. با اینکه سندرم روده تحریک پذیر ممکن است باعث ناراحتی قابل توجهی شود، اما به آسیب دائمی به روده‌ها منجر نمی‌شود. استراتژی‌های مدیریت معمولا شامل تغییر در رژیم غذایی، تکنیک‌های مدیریت استرس و در برخی موارد، داروهایی برای کاهش علائم بسیار موثر عمل می‌کنند.

یبوست

یبوست، از طریق مکانیزم‌های مختلفی علت درد زیر شکم مردان محسوب می‌شود. زمانی که مدفوع به سختی از بدن خارج می‌شود، ناراحتی‌های شدیدی به دنبال خواهد داشت که مهم‌ترین دلایل آن شامل موارد زیر می‌شوند:

• انبساط روده؛ تجمع مدفوع در روده باعث افزایش فشار، کشیدگی و انبساط روده می‌شود. در این شرایط، اعصاب روده تحریک شده و فرد گرفتگی یا درد تیزی را در ناحیه پایین شکم تجربه خواهد کرد. این درد معمولا با فشاری که مدفوع سفت و بزرگ به دیواره روده وارد می‌کند، شدت می‌یابد.
• خستگی عضلانی؛ فشار آوردن هنگام دفع مدفوع باعث درد عضلانی در نواحی شکم و لگن می‌شود. این درد، به‌ویژه در زمانی که یبوست برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد، حین یا پس از تلاش برای دفع مدفوع احساس خواهد شد.
• انباشته شدن گاز؛ وقتی مدفوع برای مدت طولانی در روده باقی می‌ماند، باکتری‌ها غذای هضم نشده را تجزیه کرده و گاز تولید می‌کنند. این انباشته شدن گاز منجر به نفخ، انبساط و ناراحتی در ناحیه پایین شکم می‌شود.
• کاهش جریان خون؛ یبوست مزمن می‌تواند باعث کاهش جریان خون به نواحی پایین دستگاه گوارش شود. در این شرایط، فرد احساس فشار و ناراحتی را تجربه خواهد کرد. چرا که عضلات و بافت‌های گوارشی از اکسیژن و مواد مغذی کافی محروم می‌شوند.

در برخی موارد، یبوست شدید منجر به عوارضی مانند انسداد روده می‌شود که درد شدید و طولانی‌مدت شکم را به دنبال دارد. این شرایط ممکن است نیاز به مداخله پزشکی برای رفع انسداد و کاهش ناراحتی داشته باشد. مدیریت یبوست با مصرف مایعات کافی، فیبر غذایی، ورزش و در صورت نیاز، استفاده از ملین‌ها یا داروهای دیگر می‌تواند به پیشگیری یا تسکین درد شکم ناشی از یبوست کمک کند.

دیورتیکولار

دیورتیکولار زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های کوچکی به نام دیورتیکولا که در دیواره‌های روده بزرگ تشکیل می‌شوند، ملتهب یا عفونی شوند. این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع یا باکتری‌ها در این کیسه‌ها به دام می‌افتند. عواملی مانند پیری، رژیم غذایی کم‌فیبر، چاقی و عدم فعالیت بدنی خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.

این وضعیت، یکی از انواع علت درد زیر شکم مردان، به‌ویژه در ربع پایین چپ است. محل درد این بیماری بسته به تفاوت‌های آناتومیکی در کولون متفاوت خواهد بود. رایج‌ترین علامت آن، درد ناگهانی و شدید در قسمت پایین شکم است.

براساس تحقیقات منتشر شده در وب‌سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (NIH)،

در کشورهای غربی، این درد معمولا در ربع پایین چپ شکم قرار دارد. اما در افراد آسیایی، این درد ممکن است در سمت راست باشد، زیرا دیورتیکولیت راست در این جمعیت‌ها بیشتر شایع است.

عفونت‌های ادراری

مشکلات مجاری ادراری از طریق مکانیزم‌های مختلف علت درد زیر شکم مردان هستند که به دلیل عفونت و التهاب رخ می‌دهند. این عفونت‌ها به شکل‌های زیر می‌تواند دردهای شکمی را ایجاد کند:

• التهاب مثانه؛ این التهاب باعث درد و ناراحتی در ناحیه پایین شکم، به‌ویژه در ناحیه لگن می‌شود. این درد معمولا شبیه گرفتگی است و زمان پر بودن مثانه یا حین دفع ادرار شدت پیدا می‌کند.
• عفونت مجرای ادرار (یوریتریت)؛ عفونت‌های ادراری، مجرای ادرار را که وظیفه حمل ادرار به بیرون از بدن برعهده دارد، تحت تاثیر قرار می‌دهند. یوریتریت باعث درد و احساس سوزشی شده که گاهی به ناحیه پایین شکم هم انتقال پیدا می‌کند.
• افزایش فشار مثانه؛ زمانی که مثانه عفونی می‌شود، به‌طور کامل تخلیه نمی‌شود. این شرایط، احساس پر بودن مثانه، افزایش فشار داخلی و ناراحتی در ناحیه پایین شکم را در پی دارد.
• عفونت پروستاتیت؛ در مردان، گاهی عفونت‌های ادراری به غده پروستات سرایت کرده و پروستاتیت ایجاد می‌کنند. این وضعیت، باعث درد و ناراحتی در ناحیه پایین شکم و همچنین در ناحیه پرینه (منطقه بین کیسه بیضه و مقعد) می‌شود. پروستاتیت معمولا با احساس سوزش حین ادرار و مشکل در دفع ادرار همراه است.
• ادرار دردناک (دیزوریا)؛ یکی از علائم شایع عفونت‌های ادراری، دیزوریا بوده که به معنی درد یا احساس سوزش هنگام ادرار است. این وضعیت، منجر به تنش عضلانی در ناحیه لگن و درد و ناراحتی در زیر شکم خواهد شد؛ به‌ویژه اگر عفونت شدید یا مزمن باشد.
• افزایش دفعات و فوریت ادرار؛ عفونت‌های ادراری معمولا باعث افزایش تمایل به ادرار و دفعات ادرار می‌شوند که می‌تواند علت درد زیر شکم مردان هم باشد. در این شرایط، عضلات مثانه تحریک و فعال‌تر شده که باعث اسپاسم‌های عضلانی و درد در ناحیه پایین شکم می‌شود.

عفونت‌های مجاری ادراری اگر درمان نشوند، مشکلات جدی‌تری مانند عفونت‌های کلیوی (پیلونفریت) را در پی خواهند داشت که باعث درد شدید و علائم سیستمیک مانند تب و تهوع می‌شوند. بنابراین، مردانی که علائم عفونت ادراری دارند، باید به سرعت به پزشک مراجعه کرده تا علاوه‌بر جلوگیری از عوارض، درد را به‌طور موثر درمان کنند.

درمان این شرایط معمولا شامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن عفونت و داروهایی برای مدیریت درد و التهاب است. نوشیدن مایعات زیاد، اجتناب از مواد تحریک‌کننده مانند کافئین یا الکل و پیروی از توصیه‌های پزشکی به تسکین علائم و پیشگیری از عفونت‌های آینده کمک خواهد کرد.

سنگ کلیه

سنگ‌های کلیه می‌توانند به شیوه‌های متفاوت باعث درد مثانه و درد در ناحیه پایین شکم در مردان شوند. در ادامه، به مهم‌ترین انواع علت درد زیر شکم مردان در اثر سنگ کلیه پرداخته‌ایم:

• انسداد حالب؛ زمانی که سنگ از کلیه به حالب (لوله‌ای که کلیه را به مثانه متصل می‌کند) می‌رود، ممکن است باعث انسداد شود. این انسداد، با افزایش فشار در دستگاه ادراری و درد شدیدی به نام کولیک کلیوی همراه است. این درد، از ناحیه پشت یا پهلو شروع شده و به زیر شکم و کشاله ران منتشر خواهد شد.
• تحریک پوشش حالب؛ وقتی سنگ از حالب عبور می‌کند، گاهی باعث تحریک پوشش آن و التهاب می‌شود. این التهاب و اسپاسم‌ها درد تیز و شبیه به کرامپ در ناحیه زیر شکم مردان ایجاد می‌کند.
• درد ارجاعی؛ اعصاب موجود در کلیه‌ها و حالب، به نواحی دیگر بدن مانند زیر شکم هم می‌روند. بنابراین، درد ناشی از سنگ‌های کلیه به صورت درد در این ناحیه احساس می‌شود.
• هیدرونفروز؛ اگر سنگ کلیه باعث انسداد آن شود، ادرار در کلیه تجمع یافته و حالت هیدرونفروز رخ می‌دهد. این تورم می‌تواند دردهایی ایجاد کند که به زیر شکم هم منتقل شود.

سنگ‌های کلیه معمولا دردهایی در ناحیه کمر یا پهلو ایجاد می‌کنند، اما این دردها به پایین شکم و کشاله ران نیز گسترش یافته که به‌ویژه در مردان یک علامت قابل توجه است.

پروستات

پروستاتیت یا التهاب غده پروستات می‌تواند به دلایل مختلف باعث درد سمت چپ پایین شکم شود. این درد ممکن است ناشی از انقباض عضلات کف لگن، تحریک اعصاب مرتبط با پروستات، اختلال در عملکرد مثانه یا ازدحام خون در ناحیه لگن باشد. به دلیل ارتباط پیچیده پروستات با سیستم عصبی و عضلانی اطراف، درد به نواحی دیگر هم انتشار می‌یابد. از آنجا که علائم در افراد متفاوت است و علت دقیق همیشه مشخص نیست، مشورت با پزشک برای تشخیص و درمان دقیق ضروری است.

مشکلات بیضه

مشکلات بیضه می‌توانند از مهم‌ترین علت درد زیر شکم مردان باشد. در برخی از مردان، علت درد زیر شکم و بیضه به شرح زیر است:

• اپیدیدیمیت؛ این التهاب در اپیدیدیم (لوله‌ای که اسپرم را منتقل می‌کند) رخ می‌دهد. درد ناشی از این التهاب معمولا به تدریج شروع می‌شود و با قرمزی، گرمی و تورم در اسکروتوم همراه است. در پی این بیماری، علائم عفونت ادراری، تب و در بیش از نیمی از موارد، اورکیت (التهاب بیضه) رخ می‌دهند که منجر به درد در قسمت تحتانی شکم مردان می‌شود.
• پیچ خوردگی بیضه؛ این وضعیت ناشی از پیچ خوردن طناب اسپرماتیک است که خونرسانی به بیضه را قطع می‌کند. این شرایط، به صورت درد ناگهانی و شدید در بیضه‌ها و درد در ناحیه پایینی شکم تحتانی احساس می‌شود.
• هرنی اینگوئینال؛ در این وضعیت، بخشی از روده از طریق یک ناحیه ضعیف در دیواره شکم بیرون می‌زند. این درد به زیر شکم مردان، کشاله ران و در برخی موارد، به بیضه‌ها انتشار پیدا می‌کند.

برای تشخیص علت درد زیر شکم مردان چه کنیم؟

تشخیص درد قسمت پایین شکم در مردان، با ترکیبی از شرح حال پزشکی، معاینه فیزیکی و انجام آزمایش‌های تشخیصی صورت می‌گیرد. در جدول زیر، به این روش‌ها اشاره کرده‌ایم:

درمان درد زیر شکم مردان

درمان درد پایین شکم و درد زیر ناف در مردان بستگی به علت زمینه‌ای ابتلا به آن دارد. درمان‌های رایج شامل مصرف آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌ها (مانند عفونت مجاری ادراری یا پروستاتیت)، تغییر رژیم غذایی و استفاده از ملین‌ها برای یبوست یا داروهای ضدالتهاب برای شرایطی مانند دیورتیکولیت است. در مورد فتق، جراحی و برای سنگ کلیه، درمان‌هایی مانند مصرف مایعات، داروهای مسکن یا سنگ‌شکنی تجویز می‌شوند. تشخیص دقیق با کمک پزشک و آزمایش‌های تصویربرداری، مسیر درمان را مشخص می‌کند.

چه زمانی برای این درد به دکتر مراجعه کنیم؟

علت درد زیر شکم مردان، تنها محدود به یک بیماری نیست؛ بلکه این درد نشانه‌ای از مجموعه‌ای از اختلالات گوناگون از مشکلات گوارشی مانند یبوست گرفته تا عفونت‌های ادراری، التهاب پروستات، فتق یا حتی سنگ کلیه به‌شمار می‌رود. شناسایی دقیق منشاء درد براساس علائم همراه، معاینه بالینی و آزمایش‌های تشخیصی انجام می‌شود. هرچه این روند سریع‌تر و دقیق‌تر طی شود، درمان موثرتر خواهد بود و از بروز عوارض جدی جلوگیری خواهد شد. در این مسیر، مشورت با پزشک اولین و مهم‌ترین گام است. در صورت مواجهه با این درد، به سایت دکتردکتر مراجعه کرده و از امکان نوبت‌دهی آنلاین دکتر داخلی بهره‌مند شوید.

منابع:

niddk.nih.gov

hopkinsmedicine.org

سوالات متداول