درماتوفیتوز، یک بیماری قارچی شایع در میان انسان و برخی از حیوانات مانند سگ و گربه است. این بیماری، ناشی قارچی به نام درماتوفیت است، که روی پوست بدن، مو و ناخن تکثیر مییابد و لکههای قرمز، خارشدار و پوستهپوسته ایجاد میکند. عدم رعایت بهداشت، استفاده از وسایل شخصی مشترک و شرایط محیطی گرم و مرطوب، اصلیترین علت بیماری درماتوفیتوز هستند.
تشخیص زودهنگام این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا میتواند به جلوگیری از گسترش عفونت و بروز مشکلات جدیتر کمک کند. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به بررسی انواع راههای درمان درماتوفیتوز در انسان، شامل داروهای موضعی، داروهای خوراکی و نکات بهداشتی میپردازیم.
در انتها سوالات خود را در قسمت نظرات بنویسید و پاسخ را از کارشناس سلامتی دکتردکتر دریافت کنید.
درماتوفیتوز چیست؟
عفونت درماتوفیتوز (Dermatophytosis) یا تینهآ (tinea) نوعی عفونت قارچی است که بر اثر قارچ درماتوفیت ایجاد میشود. این قارچ به سلولهای مرده پوستی حمله میکند؛ بنابراین، معمولا در قسمت خارجی پوست رشد کرده و الگوهایی حلقه مانند ایجاد میکنند که در اصطلاح به آن کرم حلقوی (ringworm) گفته میشود. این نوع از عفونتها بسیار رایج بوده و بخشهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار میدهد؛ با این حال، معمولا با موفقیت درمان میشوند. البته درصد موفقیت درمان بیماری درماتوفیتوز و سرعت آن، به ناحیه عفونت و شرایط محیطی بستگی دارد.
نحوه شکل گیری و پیشرفت درماتوفیتوز در بدن (پاتوفیزیولوژی)
درماتوفیتها پس از تماس با پوست، به لایهی شاخی میچسبند و از کراتین پوست تغذیه میکنند. رشد این قارچ در محیطهای گرم و مرطوب سریعتر است. این عفونت معمولا سطحی باقی میماند، چون قارچ توانایی نفوذ عمیق به بافت زنده را ندارد و در جایی که کراتین وجود داشته باشد(مثل پوست، مو یا ناخن) رشد میکند. گسترش درماتوفیتوز در هر ناحیه از بدن، علائم و الگوی خاصی دارد که در ادامه این مطلب آنها را بررسی میکنیم.
میزان شیوع بیماری درماتوفیتوز (اپیدمیولوژی)
درماتوفیتوز در بخشهای مختلف جهان شایع است. همچنین، برخی از انواع درماتوفیتوز مانند تینه آ پدیس در بزرگسالان، تینه آ کاپیتیس در کودکان و عفونت قارچی ناخن بیشتر شایع هستند.
براساس یکی از مقالات منتشر شده در مجله mdpi،
درماتوفیتوز تقریبا ۲۵٪ جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار میدهد.
بنابراین، معمولا 1 نفر از هر 4 نفر، حداقل یکبار در طول زنگی، نوعی از این بیماری را تجربه میکند.
علت بیماری درماتوفیتوز
شایعترین علل ابتلا به این بیماری قارچی عبارتند از:
- زندگی در محیطهای گرم و مرطوب؛ زیرا قارچها در چنین شرایطی به راحتی رشد و تکثیر میشوند.
- تماس مستقیم با فرد مبتلا؛ از طریق لمس پوست یا مو
- استفاده از وسایل شخصی مشترک؛ مانند حوله، لباس، کفش و لوازم آرایشی و بهداشتی
- عدم رعایت بهداشت فردی؛ شستشوی نامناسب و خشک نکردن پوست و مو، بستر مناسبی برای رشد قارچها فراهم میکند.
- ضعف سیستم ایمنی؛ ضعف ذاتی یا ابتلا به بیماریهایی که ایمنی بدن را کاهش میدهند، مانند دیابت یا اختلالات ایمنی.
- حضور در محیطهای آلوده؛ مانند استخرهای عمومی، باشگاهها و بیمارستان.
علائم درماتوفیتوز چیست؟
در زیر جدولی از نشانهها و علائم بیماری درماتوفیتوز در انسان آورده شده است:
| نشانهها و علائم | توضیحات |
| راش قرمز | ظهور لکههای قرمز رنگ که ممکن است دایرهای شکل باشند. |
| خارش | احساس خارش در ناحیه مبتلا، که ممکن است شدید باشد. |
| پوستهپوسته شدن | شکلگیری پوستهها یا غشای پوست در ناحیه عفونت. |
| ریزش مو | ریزش مو در نواحی تحت تأثیر، بهویژه در عفونتهای موی سر. |
| تغییر در بافت پوست | نرمی، شکنندگی یا التهاب در نواحی پوست. |
| درد یا سوزش | احساس درد (نادر) یا سوزش در ناحیه مبتلا بسته به شدت عفونت. |
این جدول به شما کمک میکند تا با نشانهها و علائم رایج درماتوفیتوز آشنا شوید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، توصیه میشود به پزشک مراجعه کنید.
طبق تحقیقات منتشرشده در کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (nih)،
لکههای این قارچ به صورت پلاک پوستهدار با حدود مشخص، با حاشیه مشخص، بیضی یا دایرهای و با لبههای برجسته ظاهر میشوند.
انواع درماتوفیتوز و علائم آن
درماتوفیتوز با توجه به محل درگیری بدن، به هفت دسته اصلی طبقهبندی میشود. این بیماری در هر ناحیه، الگو و علائم خاصی دارد که در ادامه به بررسی آنها پرداختهایم:
1. تینهآ کورپوریس؛ بیماری درماتوفیتوز سایر بدن
تینهآ کورپوریس (Tinea corporis) عفونت ناشی از قارچ پوستی است که باعث بروز لکههای دایرهای قرمز، خارشدار و پوستهپوسته در بخشهای مختلف بدن میشود.
2. تینهآ کاپیتیس؛ درماتوفیتوز پوست سر
عفونت قارچی پوست سر (tinea capitis) که معمولا با ریزش مو، پوستهپوسته شدن و التهاب همراه است. این عفونت در کودکان شایعتر است.
3. تینهآ پدیس؛ درماتوفیتوز پا
عفونت بین انگشتان و کف پا که معمولا به درماتوفیتوز پای ورزشکاران (tinea pedis) معروف است. این بیماری، علائمی مانند قرمزی، خارش، ترکهای پوستی، جوش و زیرکیسههای آبدار دارد.
4. تینهآ کروریس؛ بیماری درماتوفیتوز کشاله ران
تینهآ کروریس (tinea cruris) عفونت قارچی ناحیه کشاله ران است که معمولا در مردان شایعتر است. این بیماری موجب خارش، التهاب و بروز لکههای قرمز در ناحیه تناسلی و کشاله ران میگردد.
5. تینهآ باربی؛ درماتوفیتوز ریش
عفونت ناحیه ریش و سبیل مردان (tinea barbae) که با خارش، قرمزی، نقاط پوستهپوسته و جوشهای چرکی همراه است.
6. تینهآ ناخن؛ عفونت قارچی ناخنها
در این عفونت (onychomycosis) ناخنها دچار تغییر رنگ، ضخیم شدن، شکنندگی و جدا شدن از بستر میشوند.
7. تینهآ یا درماتوفیتوز دست
تینهآ دست (tinea manuum) با علائمی نظیر خارش، پوستهپوسته شدن و قرمزی پوست در نواحی بین انگشتان و روی دستها همراه است. این عفونت معمولا همراه با تینهآ پدیس ایجاد میشود.
تشخیص درماتوفیتوز
تشخیص بیماری درماتوفیتوز گاهی دشوار است، زیرا برخی بیماریهای پوستی علائمی مشابه با تینهآ دارند. درمان با استروئیدهای موضعی روند تشخیص را سخت میکند و باعث میشود که عفونت قارچی، حالت فلس دار و زبر خود را از دست بدهند. با این حال رایجترین روشهای تشخیص این بیماری عبارتند از:
- بررسی میکروسکوپی: نمونهای از پوست یا ناخن بررسی میشود تا حضور قارچ تایید شود.
- کشت قارچ: برای تعیین نوع قارچ استفاده میشود، اما نتیجه آن همیشه قطعی نیست و ممکن است تا ۶ هفته طول بکشد.
- نور فرابنفش (UV): برای تینهآ کاپیتیس کاربرد دارد، زیرا برخی قارچها فلورسنت تولید میکنند؛ اما این ویژگی در تینهآ کورپوریس یا تینهآ کروریس دیده نمیشود.
- نمونهبرداری پوستی: در موارد غیرمعمول یا مقاوم به درمان انجام میشود.
بیماری های مشابه با تینه آ
برخی از بیماریهای پوستی که علائمی مشابه با درماتوفیتوز دارند، شامل موارد زیر میشوند:
- اگزما و پسوریازیس؛ ممکن است با تینهآ اشتباه گرفته شوند.
- قارچ چند رنگی؛ که ضایعات آن معمولا کل شکم را میپوشانند.
- عفونت قارچ کاندیدا؛ دانههای پوستی موجدار ایجاد میکند و در افراد دیابتی یا کسانی که تحت درمان آنتیبیوتیکی هستند، دیده میشود.
- درماتیت تماسی و درماتیت سبورئیک
- عرقسوز
- اریتراسما
- میکوزیس فونگوئید
- طاسی منطقهای
بههمین دلیل است که پیشنهاد میکنیم برای تشخیص نوع بیماری و درمان، به جستجوی اینترنتی و دانش خود تکیه نکنید و حتما به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
درمان درماتوفیتوز در انسان
بیماری درماتوفیتوز معمولا با ترکیبی از درمان دارویی موضعی و خوراکی کنترل میشود. انتخاب روش درمان به شدت عفونت، محل درگیری و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد.
داروهای موضعی
داروهای موضعی مستقیما بر روی ناحیه آلوده اعمال میشوند و برای عفونتهای محدود موثر هستند. استفاده صحیح از این داروها و ادامه درمان (تا زمان تجویز پزشک) برای جلوگیری از عود بیماری اهمیت دارد. بهترین پمادهای درماتوفیتوز عبارتند از:
- پماد ایمیدازول
- کلوتریمازول
- تربینافین
- کتوکونازول
- میکونازول
- تولنافتات
نکته! هرچند استفاده از میکونازول یا کلوتریمازول برای زنان باردار یا شیرده مجاز است اما پیش از مصرف آن باید با پزشک متخصص مشورت کنید.
داروهای خوراکی
داروهای خوراکی معمولا برای عفونتهای شدید و گسترده، یا در شرایطی که درمان موضعی کافی نیست، تجویز میشوند. این داروها به صورت سیستمیک وارد جریان خون میشوند و با قارچ ها مبارزه میکنند. مهمترین قرصها برای درمان دارویی درماتوفیتوز شامل موارد زیر است:
- تربینافین: ۲۵۰ میلیگرم روزانه به مدت ۲ تا ۶ هفته
- ایتراکونازول: ۱۰۰ میلیگرم دو بار در روز به مدت یک هفته با دوز بالای اولیه، سپس دوز پایین به مدت ۳۰ روز؛ این دارو معمولاً نسبت به تربینافین اولویت دارد
- گریزئوفولوین: در موارد خاص تجویز میشود
هشدار! از مصرف خودسرانه هرکدام از داروهای ضد قارچ بشدت خودداری کنید.
سایر فرآوردههای ضد قارچ
برخی داروها و محصولات ضد قارچی دیگر برای موارد خاص یا پیشگیری استفاده میشوند. این محصولات به کنترل عفونت و کاهش احتمال بازگشت آن کمک میکنند:
- اسپری گریزئوفولوین
- قطره اسید سالیسیلیک
- آندکانوئیتها
- پماد ترکیبی بنزوئیک اسید
- تولنافتات برای عفونت قارچی پا
شما میتوانید تمامی این داروها را از داروخانه آنلاین دکتردکتر دریافت کنید.
رعایت بهداشت فردی
در کنار داروهای خوراکی و موضعی، رعایت اصول بهداشتی نقشی اساسی در سرعتبخشیدن به درمان و جلوگیری از انتشار عفونت قارچی دارد. بنابراین نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
- ناحیه درگیر را هر روز با آب و شوینده ملایم بشویید، سپس کاملا خشک کنید
- لباسهای تمیز بپوشید و هر زمان لباستان مرطوب شد، آن را عوض کنید.
- لباسهای نخی یا پارچههای تنفسپذیر انتخاب کنید تا رطوبت روی پوست نماند.
- از وسایل شخصی دیگران مانند حوله، جوراب، کفش، لباس، شانه مو یا پادری حمام مشترک استفاده نکنید.
- در محیطهای عمومی مثل رختکنها، دوشهای مشترک یا اطراف استخر از دمپایی یا صندل استفاده کنید.
- لباس و ملحفههایی را که با ناحیه آلوده تماس داشتهاند را با آب داغ (حدود ۶۰ درجه) و مواد شوینده بشویید
- کفش و جورابها را خشک نگه دارید و از کفشهای قابل تنفس استفاده کنید.
- پس از تماس با ناحیه آلوده دستهای خود را با آب و شوینده بشویید.
- سطوح مشترک مثل کف حمام یا تجهیزات ورزشی را ضدعفونی کنید.
مراقبتهای بهداشتی را تا زمان بهبودی کامل ادامه دهید و طول دوره درمان را رعایت کنید تا احتمال بازگشت بیماری کمتر شود.
مشکلات و عوارض درماتوفیتوز
درماتوفیتوز در صورت درماننشدن، میتواند منجر به مشکلات بسیاری شود. برخی از عوارض بیماری درماتوفیتوز درمان نشده شامل عفونت باکتریایی ثانویه، ریزش مو در ناحیهی ابتلا، ضخیمشدن و تغییر رنگ ناخنها و درد در هنگام پوشیدن کفش یا دستکش شود.
پیشگیری از بیماری درماتوفیتوز
پیشگیری از بیماری درماتوفیتوز بیشتر به محافظت از پوست در برابر رطوبت و تماس با منابع آلوده برمیگردد. تمیز و خشک نگه داشتن پاها و چینهای پوستی، مراقبت از ناخنها، پوشیدن لباس زیر و جوراب تمیز و پرهیز از پوشیدن طولانیمدت کفشهای بسته، از مهمترین راهکارهای مراقبتی هستند. همچنین استفاده از دمپایی در محیطهای مرطوب عمومی و عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران، میتواند احتمال ابتلا را کاهش دهد.
رعایت این اصول بهداشتی در زندگی روزمره، سپری موثر در برابر تینهآ و سایر عفونتهای قارچی خواهد بود.
با تشخیص زود هنگام، به جنگ درماتوفیتوز بروید!
درماتوفیتوز یک عفونت قارچی شایع است که میتواند روی پوست، ناخنها و مو تاثیر بگذارد و زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهد. اهمیت تشخیص زودهنگام و رعایت بهداشت فردی در پیشگیری از این عفونت غیرقابل انکار است. علاوهبر این درمان درماتوفیتوز در انسان معمولاً شامل استفاده از داروهای موضعی یا خوراکی است که به سرعت عفونت را کنترل کرده و به بازگشت به حالت طبیعی پوست کمک میکند.
با آگاهی و اقدامات پیشگیرانه میتوان از شیوع و عود این بیماری جلوگیری کرد و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کرد. برای پیدا کردن بهترین دکتر پوست و مو آنلاین و سایر متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
سلام میشه به منم بگید
هرکس بیماری قارچی درماتیفیوزداره بگه من بعدیه سال درمان شدم راهشوبگم عذاب نکشه خیلی راحت وکم هزینه
میشه به من بگید😢
خب لطفا بگو
وقت خوش
جهت بهداشت و عدم انتقال این قارچ توسط لمس با دست یا خاراندن چه اقدامی باید انجام داد ایا شستن دست با صابون کفایت دارد