گاهی اوقات بروز مشکلاتی در ناحیه ماهیچه گلو و گرفتگی عضلات آن باعث اسپاسم مری می‌شود. مری لوله‌ای است که غذا و نوشیدنی را بعد از بلع به معده می‌برد. اسپاسم منتشر مری می‌تواند علائمی جزئی تا شدید مانند دشواری در بلع و درد در قفسه سینه ایجاد کند. معمولاً برای درمان اسپاسم مری از داروها استفاده می‌شود و در موارد نادر، دکتر گوارش از روش‌های عمل جراحی کمک می‌گیرد. اسپاسم مری دردناک است و از انتقال غذا از دهان به معده جلوگیری می‌کند. در این مقاله، درباره انواع اسپاسم، روش‌های تشخیص و دارودرمانی و تمام موارد دیگر می‌خوانید.
در پایان، پرسش‌هایتان درباره درمان اسپاسم مری و مسائل دیگر را بپرسید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر پاسخ دهد.
اسپاسم مری چیست؟
اسپاسم مری انقباضات ماهیچه‌ای غیرطبیعی در مری است. مری همان لوله‌ای است که غذا و نوشیدنی را پس از قورت‌دادن به معده انتقال می‌دهد. این اسپاسم‌ها رسیدن غذا به معده را سخت‌تر می‌کنند و اصولاً دردناک‌اند. بعد از قورت‌دادن، ماهیچه های مری منقبض و شُل می‌شوند. در حالت عادی، موجی از انقباضات هماهنگِ غذا و مایعات به سمت معده وجود دارد. این انقباضات پریستالسیس (Peristalsis) نامیده می‌شوند. اگر اسپاسم مری رخ دهد، انقباضات به درستی عمل نمی‌کنند. انقباضات غیرمعمول قوی یا بی‌اثر عضلانی در مری، حرکت غذا یا مایعات را دشوار می‌کنند. در نتیجه، شاید به زمان بیشتری برای قورت‌دادن نیاز باشد یا حتی امکان برگرداندن غذا هم وجود دارد. برای رفع چنین مشکلی، باید به دکتر گوارش مراجعه کنید.
انواع اسپاسم مری چیست؟
انواع مختلفی از اسپاسم گلو وجود دارد. برای تشخیص بهتر مشکلات اسپاسم و گرفتگی عضلات ناحیه گلو، دانشمندان تقسیم‌بندی‌هایی در این زمینه در نظر گرفته‌اند. در این صورت، بررسی علائم و رسیدن به نتیجه‌گیری برای تشخیص و درمان بسیار ساده‌تر پیش می‌رود. در ادامه، از انواع اسپاسم مری برایتان گفته‌ایم.
اسپاسم منتشر مری یا دیستال
بیشترِ انقباضات عضلانی ناهماهنگ در قسمت تحتانی مری اتفاق می‌افتند. این نوع اسپاسم مری اغلب باعث می‌شود که غذا یا مایعی که قبلاً بلعیده شده است، به مری برگردد. این نوع اسپاسم مری گاهی اتفاق می‌افتد و همیشگی نیست.
در پایگاه سازمان ملی سلامت آمریکا (NIH) آمده است:
اسپاسم منتشر مری (DES) نوعی اختلال حرکتی نادر مری است که با انقباضات هم‌زمان، ناهماهنگ یا به سرعت منتشر می‌شود.
بازگرداندن نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها از راه مری به دهان یا رفلاکس مری اصلاً خوشایند نیست.
اسپاسم مری فندق‌شکن
در این وضعیت، انقباضات عضلانی خیلی قوی یا شدید هستند. انقباضات دردهای قابل توجه ایجاد می‌کنند. به ویژه، در زمانی که می‌خواهید چیزی قورت دهید، مشکلات زیادی پیش می‌آید. گاهی اوقات، درد آن‌قدر شدید است که انگار قفسه سینه به سختی در حال فشرده‌شدن است.
علائم اسپاسم مری چیست؟
دو علامت شایع اسپاسم مری، مشکل در بلع (دیسفاژی) و درد غیرقلبی قفسه سینه است. یادتان باشد که همه موارد علائم ایجاد نمی‌کنند. در برخی موارد، اسپاسم مری می‌تواند باعث درد قفسه سینه شود و شاید به نظر برسد که دچار حمله قلبی شده‌اید. در صورت بدترشدن و تشدید درد قفسه سینه برای بیش از پنج دقیقه، با پزشک خود تماس بگیرید یا به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید.
علائم اسپاسم مری گاهی خفیف و در برخی مواقع شدید هستند. ضمن اینکه شاید در زمان‌های خاصی مانند بعد از غذاخوردن شروع شوند. گاهی اوقات، هم به طور ناگهانی رخ می‌دهند. اسپاسم مری چند دقیقه یا بیش از یک ساعت طول می‌کشد. از علائم این مشکل باید به این‌ها اشاره کنیم:
- سوزش سر دل (احساس سوزش در قفسه سینه)
- فشردن، سفت‌شدن، فشار یا سنگینی، به خصوص در پشت استخوان سینه
- درد در سمت راست، سمت چپ یا وسط و منتهی به گردن، بازوی چپ یا پشت
اگر دیسفاژی رخ دهد، احساس گیرکردن چیزی در گلو به وجود می‌آید یا اینکه انگار مایعی سعی به بازگشت به بیرون از گلو دارد.
علت اسپاسم مری چیست؟
دانشمندان هنوز علت دقیق اسپاسم مری را نمی‌دانند، اما برخی معتقدند اسپاسم به دلیل اعصاب معیوب است. منظور اعصابی است که نحوه عملکرد ماهیچه‌های مری را کنترل می‌کنند. در برخی موارد، اعصاب معیوب می‌توانند با اسید اضافی در مری ارتباط داشته باشند. بسیاری از افراد مبتلا به اسپاسم، مری رفلاکس اسید (GERD) هم دارند. با این وضعیت، اسید معده به مری باز می‌گردد. احتمالاً این اسید به اعصاب مری آسیب می‌رساند و اختلالات عصبی در این ناحیه ایجاد می‌کند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند، افرادی که به مدت سه ماه یا بیشتر از مواد افیونی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به اسپاسم مری هستند.
تشخیص اسپاسم مری چگونه است؟
پزشکان برای تشخیص اسپاسم مری از معاینه فیزیکی کمک می‌گیرند. اگر درد قفسه سینه دارید، امکان دارد که پزشک از آزمایشاتی مانند الکتروکاردیوگرام (EKG) برای رد بیماری قلبی هم استفاده کند. هنگامی که پزشک احتمال ابتلا به بیماری قلبی و نیاز به داروهای قلبی را رد می‌کند، به سراغ آزمایش‌های دیگر می‌رود:
| آزمایش | هدف اصلی | نحوه انجام | چه چیزی را نشان می‌دهد؟ |
|---|---|---|---|
| آندوسکوپی فوقانی | مشاهده مستقیم مری، معده و دوازدهه | واردکردن آندوسکوپ از دهان | زخم‌ها، التهاب‌ها، تومورها، واریس‌ها |
| ازوفاگرام | بررسی حرکت غذا در مری | بلع باریم و گرفتن عکس با اشعه ایکس | تنگی مری، تومورها، فتق هیاتال |
| مانومتری مری | اندازه‌گیری فشار داخل مری | واردکردن لوله با سنسور فشار | اسپاسم مری، آهالازیا، اختلالات حرکتی مری |
شاید هریک از این آزمایش‌ها عوارضی مانند ناراحتی، سرفه یا درد گلو داشته باشد.
درمان اسپاسم مری چگونه است؟
درمان اسپاسم مری بر شل‌کردن عضلات مری برای تسکین علائم تمرکز دارد. اگر اسپاسم مری علائمی ایجاد نکند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. به طور کلی، روش‌های مختلفی از درمان‌های خانگی تا مصرف دارو و تزریق بوتاکس، برای این وضعیت وجود دارند. در ادامه به هریک از آن‌ها، اشاره می‌کنیم.
درمان‌های خانگی
اسپاسم مری درمان خانگی را هم پاسخ می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که روغن نعناع می‌تواند به شل‌شدن عضلات مری کمک کند. نوشیدن آب با چند قطره روغن نعناع، علائم جزئی را تسکین می‌دهد. شناسایی عواملی که باعث ایجاد علائم و اسپاسم اولیه مری می‌شوند، به شما در جلوگیری از اسپاسم ثانویه مری کمک می‌کند.
دارودرمانی
قرص ضداسپاسم مری به طور خاص وجود ندارد، اما مصرف مسدودکننده‌های کانال کلسیم (دارو فشار خون) قبل از غذاخوردن به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانند مواد را قورت دهند. مصرف نیترات می‌تواند به تسکین درد قفسه سینه کمک کند. مصرف برخی داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای هم اعصاب معیوب مری را هدف قرار می‌دهند و باعث تسکین درد می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به اسپاسم مری و GERD با مصرف مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI)، علائم را برای هر دو بیماری تسکین می‌دهند. این داروها تولید اسید معده را کاهش می‌دهند. اسپاسم مری مربوط به مصرف مواد افیونی هم اغلب پس از قطع مصرف آن‌ها برطرف می‌شود.
تزریق سم بوتولینوم
تزریق بوتاکس به طور موقت، ماهیچه‌های مری را فلج و اسپاسم را متوقف می‌کند. اگر سایر روش‌های درمانی کمکی نکنند، پزشکان به سراغ این روش خواهند رفت. البته دقت کنید که این درمان موقتی است و مشکل را به طور کامل از بین نمی‌برد. نتایج و اثرات چنین درمانی فقط شش ماه دوام خواهد داشت.
جراحی
اگر علائم شما شدید باشد و سایر درمان‌ها کمکی نکنند، شاید پزشک نوعی جراحی به نام میوتومی (myotomy) را توصیه کند. در طول میوتومی، جراح برشی در امتداد عضله تحتانی مری ایجاد می‌کند. این برش کار عضله را به طور کامل متوقف و انقباضات غیرطبیعی را متوقف می‌کند. با عدم استفاده از عضله مری، جاذبه غذا و مایعات را به سمت پایین مری حرکت می‌دهد.
پیشگیری از اسپاسم مری امکان‌پذیر است؟
متأسفانه، راهی برای جلوگیری از ابتلا به اسپاسم ناحیه مری وجود ندارد. با این حال، شناسایی دلایل ایجاد آن و تلاش برای پیشگیری از وقوع آن‌ها می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد. اگر برخی از غذاها یا نوشیدنی‌های محرک را کنار بگذارید، امکان دارد که بتوانید از شروع اسپاسم مری یا وخیم‌شدن علائم آن جلوگیری کنید.
برای درمان اسپاسم مری به چه پزشکی مراجعه کنید؟
اسپاسم مری گاهی اوقات می‌تواند علائمی شبیه حمله قلبی ایجاد کند. حمله قلبی در صورت عدم درمان فوری اسپاسم منتشر مری می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. اگر علامت‌های زیر را دارید، در هر حال به اورژانس مراجعه کنید تا پزشکی شما را ببیند که می‌داند تخصص گوارش و کبد چیست و به شما در رفع مشکل کمک می‌کند:
- عرق سرد، حالت تهوع یا استفراغ دارید.
- اگر اسپاسم مری و تنگی نفس وجود دارد.
- سرگیجه یا احساس ضعف و بیهوشی دارید.
- تپش قلب، مانند ضربان قلب سریع یا نامنظم رخ داده است.
- سنگینی یا سفتی در قفسه سینه که بعد از پنج دقیقه از بین نمی‌رود.
- درد در سایر نواحی نزدیک قفسه سینه، مانند شانه، بازو یا گردن احساس می‌شود.
برای معاینه و درمان اسپاسم مری باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. اگر به دنبال متخصصی خبره هستید، یادتان باشد که یکی از بهترین روش‌ها برای پیداکردن بهترین دکترها، مراجعه به سامانه دکتردکتر است. در این پلتفرم آنلاین، نظرات بیماران قبلی هر دکتر موجود است. با مرور تجارب مراجعان پزشکان و امتیازات آن‌ها، از بهترین دکتر به طور اینترنتی وقت بگیرید.
منابع:
my.clevelandclinic.org
verywellhealth.com
webmd.com
سوالات متداول اسپاسم مری
اسپاسم مری گاهی باعث درد قفسه سینه یا مشکل در بلع می‌شود. اما پزشکان این بیماری را تهدیدی جدی برای سلامتی شما نمی‌دانند. اسپاسم مری خطر ابتلا به سرطان مری یا سایر بیماری‌های جدی را افزایش نمی‌دهد.
برای تشخیص اسپاسم مری، پزشک علاوه بر بررسی علائم، از آزمایش‌هایی مانند مانومتری مری (اندازه‌گیری فشار در مری)، آندوسکوپی (بررسی داخل مری با یک لوله نازک) و رادیوگرافی با آزمایش بلع با باریم استفاده می‌کند.
درمان اسپاسم مری بسته به شدت علائم و علت زمینه‌ای متفاوت است. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از داروهای کاهنده اسید و مانع بازگشت اسید معده به مری برای رفع ترش‌کردن، تزریق بوتاکس، تغییر سبک زندگی مانند کاهش استرس و بالون‌گذاری یا جراحی.
درد قفسه سینه، احساس گیرکردن غذا در گلو، سوزش سر دل و سرفه خشک از علائم ابتلا به مشکل اسپاسم ماهیچه‌های مری هستند.
