افزایش استروژن در بدن میتواند با روش‌های پزشکی، تغذیه‌ای و اصلاح سبک زندگی انجام شود. برای افزایش این هورمون در بدن، مصرف مواد غذایی حاوی فیتواستروژن‌ها مانند سویا، تخم کتان، دانه‌های کنجد و شبدر قرمز مفید خواهد بود. علاوه‌بر روش‌های طبیعی، در برخی موارد درمان‌های دارویی هم میتواند نقش موثری در بازگرداندن سطح استروژن به حالت طبیعی ایفا کند.
این هورمون جنسی زنانه، که عمدتاً در تخمدان‌ها تولید میشود، نقشی اساسی در تنظیم چرخه قاعدگی، باروری، سلامت استخوان، پوست و تعادل خلق‌وخو دارد. کمبود استروژن ممکن است باعث علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، کاهش میل جنسی، اختلالات خواب، تغییرات خلقی و پوکی استخوان شود. بنابراین آشنایی با راه‌های ایمن و علمی برای حفظ یا افزایش سطح این هورمون، اهمیت زیادی در ارتقای سلامت زنان دارد.
در این مطلب از مجله دکتردکتر، به بررسی دلایل کاهش استروژن، علائم آن و روش‌های افزایش استروژن در بدن می‌پردازیم.
در انتها، اگر سوالی در این زمینه دارید، در بخش دیدگاه‌ها بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ دهد.
چرا سطح استروژن بدن کاهش پیدا میکند؟
دلایل گوناگونی همچون سندروم پیش از قاعدگی (PMS) میتوانند منجر به کاهش سطح استروژن در بدن شوند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- یائسگی؛ این دوران طبیعی، اغلب در بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی آغاز میشود و با توقف فعالیت تخمدان‌ها همراه است. در این مرحله، ترشح استروژن به‌تدریج کاهش می‌یابد و منجر به علائم متعدد یائسگی میشود.
- آمنوره یا عدم قاعدگی؛ توقف چرخه قاعدگی در اثر ورزش‌های سنگین، کاهش شدید وزن یا برخی بیماری‌ها یکی از دلایل مهم افت استروژن محسوب میشود.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)؛ این اختلال هورمونی موجب عدم تعادل در سطح هورمون‌ها شده و گاهی به کاهش تولید استروژن و بی‌نظمی قاعدگی منجر میشود.
- برداشتن تخمدان‌ها؛ انجام عمل جراحی برای خارج کردن تخمدان‌ها به دلایل پزشکی یا پیشگیری، باعث افت ناگهانی استروژن در بدن خواهد شد.
- مصرف برخی داروها؛ گاهی مصرف برخی داروهای خاص همچون داروهای مربوط به درمان سرطان یا برخی درمان‌های هورمونی سطح استروژن را کاهش می‌دهند.
بنابراین، شناسایی این عوامل و توجه به علائم مرتبط با کاهش سطح استروژن گامی مهم در پیشگیری، تشخیص به‌موقع، مدیریت موثرتر این وضعیت و همچنین کمک به افزایش استروژن در بدن خواهد بود.
چه چیزهایی هورمون زنانه را زیاد میکند؟
افزایش استروژن میتواند از طریق روش‌های علمی و کنترل‌شده یا اصلاح سبک زندگی، انجام شود. این هورمون جنسی نقش کلیدی در سلامت باروری، تراکم استخوان، سلامت قلب و تعادل خلقی زنان دارد و حفظ سطح مناسب آن برای پیشگیری از مشکلات جسمی و روانی اهمیت ویژه‌ای دارد.
انتخاب روش مناسب افزایش استروژن باید با توجه به سن، وضعیت سلامت، ریسک‌های فردی و اهداف درمانی انجام شود. در بسیاری از موارد، ترکیب چند رویکرد همزمان مانند درمان‌های هورمونی تحت نظر پزشک، مصرف غذاها و مکمل‌های حاوی فیتواستروژن، و اصلاح سبک زندگی بیشترین اثر بخشی را دارد. در ادامه، به مهم‌ترین و موثرترین راه‌های افزایش استروژن در بدن پرداخته‌ایم:
افزایش استروژن با تغییر سبک زندگی
برای افزایش استروژن از طریق سبک زندگی می‌توان چند رویکرد مؤثر را رعایت کرد:
- حفظ وزن در محدوده تناسب اندام؛ کاهش یا افزایش شدید وزن میتواند سطح استروژن را مختل کند؛ وزن متعادل به تولید طبیعی هورمون کمک میکند.
- ورزش منظم و متعادل؛ فعالیت بدنی ملایم تا متوسط مانند پیاده‌روی، یوگا یا شنا باعث تعادل هورمونی میشود؛ ورزش شدید و طولانی ممکن است استروژن را کاهش دهد.
- خواب کافی و منظم؛ ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه کیفیت تولید هورمون‌ها را بهبود می‌بخشد.
- مدیریت استرس؛ تکنیک‌های کاهش استرس مثل مدیتیشن، تنفس عمیق و ذهن‌آگاهی به تعادل هورمونی کمک می‌کنند؛ استرس مزمن سطح استروژن را کاهش می‌دهد.
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل؛ نیکوتین و الکل میتوانند سطح استروژن را مختل کنند و مصرف آنها کاهش یابد.
برای افزایش استروژن چه داروهایی مصرف کنیم؟
برای درمان کمبود استروژن در زنان بتا دارو درمانی، هم می‌توان داروهای گیاهی مصرف کرد و هم می‌توان داروهای شیمیایی تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنید. در ادامه، هر دو روش را به تفکیک بررسی خواهیم کرد:
افزایش استروژن با داروهای شیمیایی
برای افزایش استروژن، دو رویکرد اصلی پزشکی وجود دارد:
- درمان جایگزینی هورمونی (HRT) که شامل قرص، پچ، ژل یا کرم واژنی است و برای جایگزینی هورمون در زنانی با کمبود استروژن تجویز میشود؛
- داروهای تحریککننده تخمدان مانند کلومیفن یا داروهای FSH/LH که تولید طبیعی استروژن را افزایش می‌دهند.
هر دو روش باید تحت نظر پزشک و با توجه به شرایط فرد، سن و ریسک‌های مرتبط مصرف شوند. در جدول زیر، داروهای هر دو روش را آورده و بررسی کرده‌ایم:
| روش | نوع دارو | نام دارو | کاربرد بالینی | نکات مهم |
|---|---|---|---|---|
| درمان جایگزینی هورمونی (HRT) | قرص خوراکی استروژن ± پروژسترون- پچ یا ژل پوستی استروژن- کرم یا قرص واژنی استروژن | Estradiol (استرادیول) | جایگزینی هورمون در زنانی با کمبود استروژن (مثلاً یائسگی، افت هورمونی)؛ رفع علائم گرگرفتگی، خشکی واژن، اختلال خواب | مصرف تحت نظر پزشک ضروری است؛ در افراد دارای رحم، ترکیب با پروژسترون لازم است؛ سابقه ترومبوز یا سرطان وابسته به هورمون محدودیت دارد. |
| داروهای تحریککننده تخمدان | داروهای تحریککننده FSH / LH | Clomiphene (کلومیفن) | افزایش تولید طبیعی استروژن در زنانی با اختلال تخمک‌گذاری یا کمبود تولید استروژن | فقط تحت نظر متخصص زنان یا غدد مصرف شود؛ بررسی عملکرد تخمدان و ریسک چندقلویی لازم است. |
افزایش هورمون زنانه با داروهای گیاهی
برای افزایش هورمون زنانه می‌توان از داروها و گیاهان دارویی ایرانی استفاده کرد که به‌صورت سنتی و علمی اثرات مثبتی بر تعادل هورمونی دارند. این داروها معمولاً حاوی فیتواستروژن هستند و میتوانند به‌طور ملایم سطح استروژن را تقویت کنند. داروهایی همچون:
داروی ویتاگنوس
اگر به دنبال راهی موثر برای تنظیم هورمون‌های زنانه، بهبود علائم قاعدگی یا کاهش نشانه‌های یائسگی هستید، داروی ویتاگنوس میتواند یکی از گزینه‌های مناسب باشد. این دارو که با نام‌هایی چون قرص پریودی یا قرص زنان هم شناخته میشود، در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از بانوان برای افزایش استروژن در بدن قرار گرفته است. ویتاگنوس دارویی است برگرفته از عصاره‌ی گیاه پنج انگشت (Vitex Agnus Castus) که در طب سنتی سابقه‌ای دیرینه دارد. این دارو اغلب در دو شکل دارویی ارائه میشود:
- قرص ویتاگنوس
- قطره ۳۰ میلی‌گرمی ویتاگنوس
به‌طورکلی، اثرگذاری این داروی گیاهی از طریق تحریک تولید طبیعی هورمون پروژسترون در بدن صورت می‌گیرد. در نتیجه‌ی این فرآیند، تعادل میان پروژسترون و استروژن بهتر برقرار شده و عملکرد تخمدان‌ها بهبود می‌یابد. این تعادل میتواند در کاهش اختلالات قاعدگی، جلوگیری از رشد فیبروم‌های رحمی و حتی در موارد نارسایی تخمدان موثر باشد.
دیگر داروهای گیاهی برای تنظیم و افزایش هورمون زنانه
در جدول زیر، دیگر داروهای هورمون زنانه را آورده‌ایم:
| نام دارو | ترکیب اصلی | فرم مصرف | کاربرد بالینی |
|---|---|---|---|
| ویتکس (Vitex) | عصاره گیاه پنج‌انگشت | قرص، قطره | تنظیم اختلالات قاعدگی، کاهش علائم یائسگی، افزایش باروری |
| کوهوش سیاه | عصاره گیاه کوهوش سیاه | کپسول، قرص | کاهش گرگرفتگی، تعریق شبانه، بهبود خلق‌وخو در دوران یائسگی |
| شبدر قرمز | عصاره شبدر قرمز | کپسول، قرص | کاهش علائم یائسگی، بهبود سلامت قلب و استخوان |
| مرزنجوش | عصاره مرزنجوش | کپسول، قرص | کاهش استرس، بهبود علائم پیش از قاعدگی (PMS) |
هرچند این دارو منشا گیاهی دارد، اما استفاده از آن بدون آگاهی و مشورت میتواند عوارضی به دنبال داشته باشد. امکان تهیه این محصول به‌صورت آنلاین وجود دارد. شما پس از مشورت با متخصص زنان و اطمینان از هم‌خوانی این دارو با شرایط جسمی و هورمونی خود می‌توانید برای سفارش آنلاین دارو اقدام کنید.
درمان کمبود استروژن در طب سنتی
در طب سنتی، کمبود استروژن اغلب با استفاده از گیاهان دارویی و تغییر سبک زندگی درمان میشود. مصرف گیاهانی مانند رازیانه، بذر کتان، شقاقل و شبدر قرمز که حاوی فیتواستروژن‌های طبیعی هستند، به تعادل هورمونی و کاهش علائم یائسگی و گرگرفتگی کمک میکند.
علاوه بر آن، اصلاح رژیم غذایی، کاهش استرس، خواب کافی و فعالیت بدنی منظم از دیگر راهکارهای سنتی برای حمایت از سطح استروژن و بهبود سلامت عمومی زنان محسوب می‌شوند.
دمنوش برای افزایش استروژن
برای استفاده از دمنوش‌های گیاهی برای افزایش استروژن، معمولاً توصیه میشود 2 یا 3 گرم گیاه خشک در یک فنجان آب جوش دم شود و به مدت ۱۰تا ۱۵ دقیقه در قوری یا لیوان درپوش‌دار بماند. بهترین زمان مصرف، بعد از وعده صبحانه یا عصر است تا جذب و اثرگذاری بهینه داشته باشد و از تداخل با خواب شبانه جلوگیری شود. بهترین دمنوش‌های گیاهی برای افزایش استروژن عبارتند از:
- رازیانه
- شقاقل
- بذر کتان
- شبدر قرمز
- مرزنجوش
- چای سبز
برای افزایش استروژن چی بخوریم؟
برای افزایش استروژن از طریق تغذیه، می‌توان از مواد غذایی و گروه‌هایی استفاده کرد که حاوی فیتواستروژن‌ها و مواد مغذی مؤثر بر تعادل هورمونی هستند. نمونه‌های غذایی برای افزایش استروژن شامل موارد زیر است:
غذاهای حاوی فیتواستروژن
- سویا و محصولات آن مثل توفو و شیر سویا
- بذر کتان
- عدس و نخود
- شبدر قرمز
دانه‌ها و آجیل‌ها
- کنجد
- گردو
- بادام
میوه‌ها و سبزیجات
- سیب، هلو، گلابی
- هویج، کلم، کرفس، سبزیجات برگ سبز
چربی‌های سالم
- روغن زیتون
- آووکادو
- ماهی‌های چرب مانند سالمون و ماهی آزاد
ویتامین‌ها و مواد معدنی مؤثر
- ویتامین D و ویتامین E
- روی (Zinc) و منیزیم (Magnesium)
علائم افزایش استروژن در بدن چیست؟
در همه چیز، رعایت اصل اعتدال، رمز سلامت و موفقیت است. در این مورد هم وقتی که سطح استروژن در بدن به طور غیرطبیعی بالا می‌رود، تعادل هورمونی بدن به هم ریخته که این امر پیامدهای مختلفی را به همراه خواهد داشت. علائم استروژن بالا عبارت است از:
- قاعدگی نامنظم
- تورم و حساسیت سینه‌ها
- مشکلات خلقی
- کاهش میل جنسی
- افزایش وزن
- ریزش مو
- خستگی یا بی‌خوابی
بالا بودن سطح استروژن به بیماری‌های مختلفی مانند پریودهای دردناک، پولیپ، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، بافت متراکم پستان، فیبروم و دردهای ناشی از آندومتریوز منجر میشود. همچنین در برخی موارد، با وجود آنکه استروژن اضافی باعث بروز بیماری‌هایی مانند آندومتریوز یا سرطان سینه نمی‌شود؛ اما ممکن است وضعیت را بدتر کند.
چرا هورمون زنانه در بدن بی رویه بالا می‌رود؟
علت افزایش استروژن در زنان به عواملی مانند تغییرات هورمونی طبیعی در دوران بلوغ یا بارداری مرتبط است که در این دوران‌ها سطح استروژن به‌طور طبیعی بالا می‌رود. همچنین، استفاده از داروهای هورمونی یا درمان‌های باروری میتواند به افزایش سطح استروژن منجر شود. در برخی موارد، اختلالات هورمونی مانند کیست‌های تخمدانی یا بیماری‌هایی نظیر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هم باعث افزایش غیرطبیعی استروژن می‌شوند.
میزان متعادل استروژن در بدن چقدر است؟
سطح استروژن در بدن زنان و مردان بسته به سن، وضعیت فیزیولوژیک و چرخه قاعدگی متفاوت است. حفظ میزان طبیعی این هورمون برای عملکرد صحیح سیستم تولیدمثل، سلامت استخوان، قلب و خلق‌وخو اهمیت دارد. کاهش یا افزایش غیرطبیعی استروژن میتواند باعث مشکلاتی مانند اختلال قاعدگی، کاهش باروری، پوکی استخوان و تغییرات خلقی شود. در جدول زیر، میزان متعادل این هورمون در بدن را آورده‌ایم:
| گروه | مرحله یا وضعیت | محدوده متعادل استروژن (pg/mL) |
|---|---|---|
| زنان | مرحله فولیکولی | 20–150 |
| “ | تخمک‌گذاری | 150–750 |
| “ | مرحله لوتئال | 30–450 |
| “ | یائسگی | کمتر از 20 |
| مردان | عادی | 10–40 |
در چه صورتی برای تداخل استروژن در بدن باید به پزشک مراجعه کنیم؟
برای مشکلات مرتبط با کاهش یا اختلال سطح استروژن، معمولاً مراجعه به متخصص زنان و زایمان و متخصص غدد توصیه میشود. متخصص زنان میتواند اختلالات چرخه قاعدگی، علائم یائسگی و کمبود استروژن را ارزیابی و درمان کند و در صورت نیاز درمان جایگزینی هورمونی (HRT) را تجویز نماید.
متخصص غدد نیز برای بررسی و مدیریت اختلالات هورمونی پیچیده، از جمله مشکلات تیروئید، پرولاکتین بالا یا نارسایی غدد فوق‌کلیوی، نقش کلیدی دارد و میتواند روند درمان را تحت نظر دقیق پزشکی هدایت کند.
برداشتن گام‌هایی مطمئن برای حمایت از تعادل هورمونی
افزایش استروژن در بدن از طریق راهکارهای طبیعی و دارویی امکان‌پذیر است و تاثیر چشم‌گیری در بهبود چرخه قاعدگی، سلامت باروری و تعادل خلق‌وخو خواهد داشت. تغذیه مناسب با مواد حاوی فیتواستروژن، مصرف مکمل‌های گیاهی مانند ویتاگنوس و رعایت سبک زندگی سالم از موثرترین روشها برای حمایت از تعادل این هورمون مهم هستند. پیگیری علائم، آگاهی از تغییرات بدن و مشورت با دکتر زنان، بهترین مسیر برای حفظ توازن هورمونی و پیشگیری از عوارض احتمالی خواهند بود.
توصیه میشود پیش از شروع هرگونه درمان یا مصرف مکمل‌های هورمونی، حتما به پزشک متخصص مانند دکتر غدد آنلاین مراجعه کنید تا با توجه به شرایط بدنی و نیازهای فردی، بهترین راهکار ارائه شود. برای دریافت نوبت دکتر زنان می‌توانید به وب‌سایت دکتردکتر مراجعه کرده و از خدمات نوبت‌دهی آنلاین استفاده کنید.
منابع:
چه چیزهایی هورمون زنانه را زیاد میکند؟؟؟
سلام
از جمله مواد غذایی موثر در تنظیم هورمون زنانه میشه موارد زیر رو نام برد:
پروتئین‌ها مثل گوشت بوقلمون، ماهی و سویا
امگا۳ مثل تخم کتان، گردو و تخم مرغ
سبزیجات مثل بروکلی، کلم و گل کلم
میوه ها از جمله انجیر
فوق العاده عالی بود درجهت افزایش اطلاعات پزشکی
سپاس از توجه شما
عالی بود
عالی بود