کمبود سلنیوم در بدن؛ علائم، خطرات و درمان

سلنیوم یک ماده معدنی مهم و ضروری برای بسیاری از فرآیندها است، فرآیندهایی مانند:

• متابولیسم هورمون تیروئید
• سنتز DNA
• تولید مثل
• محافظت در برابر عفونت

کمبود سلنیوم به عدم وجود سلنیوم کافی در بدن اشاره دارد. این وضعیت می تواند چندین مشکل سلامتی ایجاد کند. مقدار سلنیوم در منابع غذایی تا حد زیادی با کیفیت خاک مورد استفاده برای رشد آنها تعیین می شود. میزان بارندگی، تبخیر و سطح pH همگی بر غلظت سلنیوم در خاک تأثیر می‌گذارند. این امر باعث می شود کمبود سلنیوم در نقاط خاصی از جهان شایع تر باشد.

سلنیوم چه کاری انجام می دهد

سلنیوم یک ماده معدنی مهم است زیرا از عملکرد چندین سیستم پشتیبانی می کند. این سیستم ها شامل سیستم غدد درون ریز، ایمنی و قلبی عروقی است. تیروئید، بخشی از سیستم غدد درون ریز، اندامی است که بیشترین غلظت سلنیوم به ازای وزن بافت اندام را دارد. یک بررسی در سال 2011 نشان می دهد که حتی ممکن است بین کمبود سلنیوم و انواع خاصی از سرطان ارتباط وجود داشته باشد. کمبود سلنیوم ممکن است بر عملکرد شناختی نیز تأثیر بگذارد.

علائم کمبود سلنیوم چیست؟

کمبود سلنیوم می تواند علائم مختلفی ایجاد کند. رایج ترین آن‌ها عبارتند از:

• ناباروری در مردان و زنان
• ضعف عضلانی
• خستگی
• آشفتگی ذهنی
• ریزش مو
• سیستم ایمنی ضعیف

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

علاوه بر زندگی در منطقه ای با خاک کم سلنیوم، موارد زیر نیز می تواند خطر کمبود سلنیوم را افزایش دهد:

• فرد تحت دیالیز قرار گرفته باشد
• داشتن HIV
• داشتن یک اختلال گوارشی، مانند بیماری کرون

هر یک از این موارد می تواند بر جذب سلنیوم بدن شما تأثیر بگذارد، حتی اگر سلنیوم کافی از طریق رژیم غذایی دریافت کنید.

سلنیوم کافی بیشتر برای چه کسانی مهم است؟

سلنیوم کافی برای برخی از گروه ها به صورت ویژه‌ای مهم است، مانند افرادی که:

• بیماری های تیروئید مانند بیماری گریوز دارند.
• گره های تیروئیدی دارند.
• سرطان دارند.
• عملکرد سیستم ایمنی آن‌ها ضعیف شده است.
• باردار هستند.
• در حال حاضر کمبود سلنیوم دارند.

کمبود سلنیوم چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص کمبود سلنیوم برای پزشکان دشوار است. این امر به این دلیل است که آزمایش گسترده ای برای اثبات آن وجود ندارد. در برخی موارد، پزشک می تواند سطح گلوتاتیون پراکسیداز شما را اندازه گیری کند که آنزیمی است که برای عملکرد به سلنیوم نیاز دارد. اگر سطح این آنزیم در شما پایین است، ممکن است سلنیوم کافی نداشته باشید.

کمبود سلنیوم چگونه درمان می شود؟

قدم اول جهت درمان کمبود سلنیوم این است که سعی کنید بیشتر از غذاهای حاوی سلنیوم استفاده کنید. غذاهای غنی از سلنیوم عبارتند از:

• آجیل
• ماهی تن
• برنج
• لوبیا
• نان گندم کامل

مؤسسه ملی سلامت توصیه می کند که افراد بالای 14 سال سعی کنند روزانه 55 میکروگرم سلنیوم دریافت کنند. برای زنان باردار یا شیرده، این مقدار به 70 میکروگرم افزایش می یابد. مصرف هر چیزی بیش از 900 میکروگرم در روز می تواند سمی باشد. علائم سلنیوم بیش از حد شامل بوی سیر مانند در تنفس و طعم فلزی در دهان است.

از سوی دیگر مکمل های سلنیوم نیز می توانند مفید باشند. بسیاری از مولتی ویتامین ها حاوی سلنیوم هستند، اما می توانید آن را به عنوان یک محصول مستقل نیز پیدا کنید. مکمل های سلنیوم معمولاً به شکل سلنومتیونین یا سلنیت هستند.جذب سلنومتیونین برای بدن آسان تر است، بنابراین ممکن است برای موارد کمبود شدیدتر گزینه بهتری باشد. قبل از شروع مصرف مکمل سلنیوم با پزشک خود صحبت کنید.

 فواید سلامتی سلنیوم

آنتی اکسیدان ها ترکیباتی در غذاها هستند که از آسیب سلولی ناشی از رادیکال های آزاد جلوگیری می کنند.

 یک آنتی اکسیدان قوی

رادیکال های آزاد محصولات جانبی طبیعی فرآیندهایی مانند متابولیسم هستند که روزانه در بدن تشکیل می شوند. آن‌ها عملکردهای مهمی از جمله محافظت از بدن در برابر بیماری را انجام می دهند. با این حال، مواردی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و استرس می تواند باعث افزایش بیش از حد رادیکال های آزاد شوند. این وضعیت منجر به استرس اکسیداتیو می شود که به سلول های سالم آسیب می رساند. استرس اکسیداتیو با شرایط مزمنی مانند بیماری های قلبی، آلزایمر، و سرطان، و همچنین پیری زودرس و خطر سکته مغزی مرتبط است. آنتی اکسیدان هایی مانند سلنیوم با کنترل تعداد رادیکال های آزاد به کاهش استرس اکسیداتیو کمک می کنند. آن‌ها با خنثی کردن رادیکال های آزاد اضافی و محافظت از سلول ها در برابر آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو عمل می کنند..

کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان ها

علاوه بر کاهش استرس اکسیداتیو، سلنیوم ممکن است به کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان ها کمک کند. این عمل به توانایی سلنیوم در کاهش آسیب DNA و استرس اکسیداتیو، تقویت سیستم ایمنی بدن و از بین بردن سلول های سرطانی نسبت داده شده است. بررسی ها نشان داده که داشتن سطح بالای سلنیوم خون با کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان از جمله سرطان سینه، ریه، روده بزرگ و پروستات مرتبط است.

محافظت در برابر بیماری قلبی

رژیم غذایی غنی از سلنیوم ممکن است به حفظ سلامت قلب کمک کند، زیرا سطوح پایین سلنیوم با افزایش خطر بیماری قلبی مرتبط است. سلنیوم همچنین ممکن است نشانگرهای التهاب را در بدن شما – یکی از عوامل خطر اصلی بیماری قلبی – کاهش دهد. سلنیوم ممکن است با کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در بدن به کاهش خطر بیماری قلبی کمک کند. استرس اکسیداتیو و التهاب با آترواسکلروز یا ایجاد پلاک در شریان ها مرتبط است. آترواسکلروز می تواند منجر به مشکلات سلامتی خطرناکی مانند سکته مغزی، حملات قلبی و بیماری قلبی شود.

جلوگیری از زوال عقل

بیماری آلزایمر یک بیماری ویرانگر است که باعث از دست دادن حافظه می شود و بر تفکر و رفتار تأثیر منفی می گذارد. اعتقاد بر این است که استرس اکسیداتیو هم در شروع و هم در پیشرفت بیماری های عصبی مانند پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس و آلزایمر نقش دارد. چندین مطالعه نشان داده اند که بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر سطح سلنیوم خون پایین تری دارند. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده اند که آنتی اکسیدان ها در غذاها و مکمل ها ممکن است حافظه را در بیماران مبتلا به آلزایمر بهبود بخشند.

سلامت تیروئید

سلنیوم برای عملکرد مناسب غده تیروئید شما مهم است. در واقع، بافت تیروئید حاوی مقدار بیشتری سلنیوم نسبت به هر اندام دیگری در بدن انسان است. این ماده معدنی قدرتمند به محافظت از تیروئید در برابر آسیب اکسیداتیو کمک نموده و نقش اساسی در تولید هورمون های تیروئید ایفا می کند. حفظ سلامت غده تیروئید بسیار مهم است، زیرا متابولیسم بدن را تنظیم نموده و رشد و تکامل را کنترل می کند. کمبود سلنیوم با شرایط تیروئیدی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، نوعی کم کاری تیروئید که در آن سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می کند، مرتبط است. یک بررسی به این نتیجه رسید که مصرف مکمل های سلنیوم روزانه به مدت سه ماه منجر به کاهش آنتی بادی تیروئید می شود. همچنین منجر به بهبود خلق و خو و بهزیستی عمومی در مبتلایان به بیماری هاشیموتو شد.

تقویت سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی بدن با شناسایی و مبارزه با تهدیدات احتمالی، بدن را سالم نگه می دارد. این‌ها شامل باکتری ها، ویروس ها و انگل ها هستند. سلنیوم نقش مهمی در سلامت سیستم ایمنی دارد. این آنتی اکسیدان به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک می کند که باعث کاهش التهاب و تقویت ایمنی می شود. مطالعات نشان داده اند که افزایش سطح سلنیوم خون با افزایش پاسخ ایمنی مرتبط است. مطالعات همچنین کمبود سلنیوم را با افزایش خطر مرگ و پیشرفت بیماری در افراد مبتلا به HIV مرتبط دانسته اند. علاوه بر این، مصرف مکمل های سلنیوم ممکن است به تقویت سیستم ایمنی در افراد مبتلا به آنفولانزا، سل و هپاتیت C کمک کند.

 کاهش علائم آسم

آسم یک بیماری مزمن است که راه‌های هوایی را که هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها منتقل می‌کنند، تحت تاثیر قرار می‌دهد. این راه های هوایی ملتهب می شوند و شروع به باریک شدن می کنند و علائمی مانند خس خس سینه، تنگی نفس، سفتی قفسه سینه و سرفه ایجاد می نمایند. آسم با افزایش سطح استرس اکسیداتیو و التهاب در بدن مرتبط است. با توجه به توانایی سلنیوم در کاهش التهاب، برخی مطالعات نشان می دهد که این ماده معدنی ممکن است به کاهش علائم مرتبط با آسم کمک کند. تحقیقات نشان می دهد که افراد مبتلا به آسم سطح سلنیوم خونشان کمتر است. مکمل های سلنیوم ممکن است به کاهش علائم مرتبط با آسم نیز کمک نمایند.

منبع : healthline