روش‌های درمان برای رفع سوزش فلفل روی پوست دست، دهان و چشم‌ها

برای رفع سوزش چشم در اثر فلفل چه باید کرد و از چه موادی می‌توان استفاده کرد؟ چگونه اثر مواد تند از روی دست و دهان و چشم پاک می‌شود؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

فلفل یکی از ادویه‌جات و مواد پرکاربرد در غذاهای مختلف است. بعضی از فلفل‌ها مانند فلفل هالوپینو، می‌تواند احساس سوزش زیادی را در دهان شما ایجاد کند. بعضی از افراد از سوزش دهان و اشکی که فلفل در چشمانشان ایجاد می‌کند وحشت دارند اما عده‌ای نیز علاقه زیادی به آن داشته و در بسیاری از وعده‌های غذایی خود از آن استفاده می‌کنند. جوشوا توکسبری، بیولوژیستی که ده سال از عمر خود را صرف مطالعه روی فلفل‌های وحشی کرده است، می‌گوید: “یک چهارم از جمعیت جهان هر روز فلفل می‌خورند.”

به طور کلی، فلفل‌های تند علاوه  بر سوزاندن دهان، کار‌های دیگری نیز انجام می‌دهند که در این مطلب به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت. دانشمندان کاربرد‌های بسیاری در ماده‌ای که عامل تندی فلفل است یافته‌اند؛ این ماده که کپسایسین (Capsaicin) نام دارد، ماده اصلی موجود در اسپری‌های فلفل است که بعضی از افراد از این سلاح برای دفاع از خود استفاده می‌کنند. اسپری فلفل دارای سطح بالایی از کپسایسین بوده که باعث سوزش چشم و گلوی فرد مهاجم می‌شود، اما کشنده نیست. کپسایسین در دوزهای پایین می‌تواند با تسکین درد، کمک به کاهش وزن و از بین بردن میکروب‌های روده برای بهبود سلامت شما موثر باشد. 

استفاده به عنوان ادویه

تمام مردم از تندی و احساس سوزش فلفل خبر دارند، اما چرا آن را همراه با غذا می‌خورند؟ کپسایسین هورمون‌های استرس را تحریک کرده و می‌تواند باعث عرق کردن و قرمزی پوست شود؛ همچنین این ماده می‌تواند باعث عصبی شدن یا افزایش انرژی گردد. عده‌ای از این موارد لذت می‌برند، اما مشاهده فلفل در وعده‌های غذایی مردم در سراسر دنیا دلیل دیگری دارد. درواقع، خوردن فلفل تند باعث سالم‌تر شدن غذا می‌شود. 

هنگامی که غذا در هوای گرم قرار می‌گیرد، میکروب‌ها روی آن شروع به رشد و تولید مثل می‌کنند. امروزه مردم با قرار دادن غذاهای خود در یخچال، از رشد میکروب در آن‌ها جلوگیری می‌کنند (به علت اینکه سرما از رشد میکروب‌ها جلوگیری می‌کند) اما در زمان‌های قدیم که یخچال ساخته نشده بود، مردم از فلفل برای این کار استفاده می‌کردند. همچنین در نقاط گرمسیر، مصرف غذاهای تند در میان مردم رایج‌تر از سایر قسمت‌هاست. 

چرا فلفل‌های تند می‌سوزانند؟

حرارت و تندی که حین خوردن فلفل احساس می‌کنید، به دلیل مزه آن نیست بلکه این احساس در سیستم پاسخ به درد بدن به وجود می‌آید. کپسایسین موجود در فلفل، پروتئینی با نام TRPV1 را در سلول‌های بدن شما فعال می‌کند. وظیفه پروتئین TRPV1 در در بدن، تشخیص و احساس حرارت است؛ هنگامی که این پروتئین حرارت را احساس کند، فورا پیام آن را به مغز می‌رساند. مغز شما پس از دریافت پیام، واکنش آن را به صورت درد به منطقه‌‍ای که از آن پیام ارسال شده است خواهد فرستاد. 

در حالت عادی، پاسخی که بدن در برابر درد می‌دهد برای جلوگیری از آسیب‌‎های جدی به آن است. به عنوان مثال، در صورتی که شخصی به صورت ناخواسته دست خود را روی اجاق داغ قرار دهد، دردی که به دست او وارد می‌گردد، باعث ایجاد عکس‌العملی ناگهانی در بدن او خواهد شد؛ نتیجه این عکس العمل این است که به جای سوختگی شدید و آسیب دائمی به پوست فرد، یک بخش کوچک از بدن او در اثر حرارت، مقداری آسیب دیده است. 

گاز زدن یک تکه از فلفل هالوپینو، دقیقا همان اتفاقاتی را در مغز ایجاد می‌کند که هنگام لمس کردن اجاق داغ در آن می‌افتد.

توکسبری در این زمینه معتقد است که خوردن فلفل باعث می‌شود مغز ما گمان کند که بدنمان در حال سوختن است. بر اساس تحقیقات توکسبری، گیاه فلفل از همین تکنیک فریب مغز (ایجاد احساس سوختگی) برای جلوگیری از خورده شدن میوه‌هایش توسط بعضی از حیوانات استفاده می‌کند. انسان‌ها، موش‌ها و سایر پستانداران، در صورت خوردن فلفل احساس سوختگی می‌کنند؛ این در صورتی است که پرندگان با خوردن فلفل چنین احساسی ندارند.

در این قسمت، سوالی که به وجود می‌آید این است که چرا گیاهان فلفل به گونه‌ای رفتار می‌کنند که پستانداران را دور کرده و پرندگان را به خود جذب می‌کنند؟ در پاسخ به این سوال، جالب است بدانید که این کار کاملا مربوط به بقای گیاه است؛ پستانداران با دندان‌های خود دانه‌های فلفل را جویده و آن‌ها را از بین می‌برند، در صورتی که پرندگان این دانه‌ها را به صورت درسته قورت داده و پس از دفع از بدن آن‌ها، دانه به صورت درسته در بخشی دیگر از زمین رشد کرده و به این صورت در سراسر دنیا پخش می‌شود. 

جلوگیری از سوزش فلفل

پس از خوردن فلفل یا استفاده از آن، ممکن است احساس سوزش شدیدی در دهان یا پوست بدنتان که در مجاورت فلفل قرار گرفته است، حس کنید. اما چگونه می‌تواند از این سوزش جلوگیری کرد؟ در ادامه به بررسی روش‌هایی در این زمینه خواهیم پرداخت.

جلوگیری از سوزش دهان در اثر خوردن فلفل

برای پیشگیری از سوزش دهان در اثر خوردن فلفل تند می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• خوردن لبنیات: فلفل‌های تند به دلیل گرمای ذاتی که دارند، علاوه بر سوزش دهان می‌توانند باعث سوزش پوست شما نیز بشوند. در صورتی که پس از خوردن فلفل، قادر به تحمل تندی آن نبودید می‌توانید از لبنیاتی مانند شیر، ماست یا بستنی برای تسکین استفاده کنید. در محصولات لبنی، ماده شیمیایی به نام کازئین وجود دارد که با کپسایسین موجود در فلفل مقابله می‌کند. کازئین مانع رسیدن کپسایسین به محل گیرنده خود در پوست خواهد شد. 
• مصرف شکر: یکی دیگر از موادی که می‌تواند در کاهش سوزش فلفل به شما کمک کند، شکر است. شکر می‌تواند مقداری از روغن فلفل را جذب کرده و در نتیجه سوزش آن را کاهش دهد. 

جلوگیری از سوزش پوست در اثر تماس با فلفل

برای تسکین سوزش پوست خود، پس از برخورد با فلفل، ابتدا برای از بین بردن ماده سوزاننده فلفل، مقداری الکل روی ناحیه مورد نظر بمالید، سپس آن ناحیه را در شیر یا یک ماده لبنی قرار دهید.

به یاد داشته باشید که در صورت سوزش چشم، فقط از آب یا محلول ضد عفونی (سالین) برای شستشو استفاده نمایید.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که بهترین راه برای مقابله با تندی فلفل و سوزش آن، این است که هنگام کار کردن و برقرار تماس با آن، از دستکش لاستیکی استفاده کنید.

در صورتی که مواد لبنی در دسترس نباشد، می‌توانید پوست خود را با آب گرم و صابون شستشو دهید؛ همچنین می‌توانید ناحیه مورد نظر را با سبزیجات یا روغن زیتون، به مدت یک دقیقه ماساژ داده و سپس آن را بشویید. در ادامه به معرفی تک به تک راهکارهای رفع سوزش پوست در اثر تماس با فلفل خواهیم پرداخت:

• مالیدن الکل: کپسایسین موجود در فلفل، عامل سوزاندن پوست شما بوده که به راحتی در الکل حل خواهد شد؛ بنابراین مالیدن مقداری الکل در ناحیه مورد نظر می‌تواند این ماده را از روی پوست شما پاک کند.

• استفاده از لبنیات: همانطور که اشاره شد، مواد لبنی دارای ماده‌ای شیمیایی به نام کازئین بوده که از قرار گرفتن کپسایسین موجود در فلفل، در گیرنده‌های پوستی جلوگیری می‌کند. بنابراین برای مقابله با سوزش پوست خود در اثر تماس با فلفل، می‌توانید ناحیه مورد نظر را در شیر، ماست، خامه‌ترش یا حتی بستنی قرار دهید. 
• استفاده از روغن‌ها: استفاده از روغن می‌تواند در تسکین سوزش پوست در اثر تماس با فلفل مفید باشد. برای انجام این کار می‌توانید مقداری روغن زیتون یا هر روغن گیاهی دیگری را به کمک پنبه یا دستمال کاغذی روی پوست خود بمالید. 
• استفاده از آب و صابون ظرفشویی: صابون‌های ظرفشویی برای تمیز کردن سطوح چرب ظروف ساخته‌شده‌اند، بنابراین می‌توانند در از بین بردن روغن فلفلی که روی پوست شما قرار گرفته و باعث سوزش آن می‌شود موثر واقع شود. 
• محلول سفید کننده (بلیچ) رقیق: یکی دیگر از روش‌های تسکین سوزش پوست در اثر تماس با فلفل، قرار دادن آن در محلول رقیق سفید کننده با آب به نسبت 1 به 5 است. سفید کننده موجود در محلول می‌تواند مقدار کپسایسینی که هنوز توسط پوستتان جذب نشده است را بشوید. 
• استفاده از جوش شیرین یا خمیر نشاسته ذرت: نشاسته می‌تواند روغن فلفل را از پوست شما بیرون بکشد که در این صورت می‌توانید با شستن یا خنثی کردن آن، سوزش را از بین ببرید. 

برای درمان سوزش چشم در اثر تماس با فلفل چه کنیم؟

در بسیاری از نقاط جهان، استفاده از فلفل بسیار رایج بوده و در بسیاری از غذاها از آن استفاده می‌گردد. تندی فلفل و سوزشی که هنگام خوردن آن در دهان ایجاد شده یا در صورت تماس با آن در پوست شما به وجود می‌آید در بسیاری از موارد آزار دهنده است. علاوه بر موارد ذکر شده، گاهی اوقات، در اثر تماس فلفل با چشم، سوزش شدیدی در این ناحیه ایجاد شده و اشک زیادی از چشمانتان جاری خواهد شد. در ادامه به روش مقابله با سوزش چشم در اثر تماس با فلفل خواهیم پرداخت.

استفاده از شیر: پس از تماس فلفل با چشمتان، به سراغ یخچال رفته و مقداری شیر بردارید. پس از شستن دست‌های خود با آب و صابون، آن‌ها را در شیر فرو ببرید تا از شر هرگونه روغن و ذرات فلفل از روی آن خلاص شوید. از بین بردن ذرات کپسایسین از روی دست اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا همین ذرات باعث به وجود آمدن سوزش در چشمان شما شده‌اند. یک دستمال کاغذی برداشته و آن درون شیر فرو ببرید، سپس دستمال آغشته به شیر را به آرامی روی اطراف چشم خود بگذارید (دستمال را روی چشم نمالید). هنگامی که سوزش اولیه از بین رفت، برای از بین بردن کامل سوزش چشم خود، چند قطره شیر داخل چشمتان بچکانید؛ سپس دوباره یک دستمال کاغذی دیگر برداشته، آغشته به شیر کنید و به آرامی آن را روی اطراف چشم خود بگذارید. در صورتی که علائم شدید است باید ویزیت شوید

به هیچ وجه از آب استفاده نکنید: استفاده از آب در برابر فلفل، نه تنها هیچ کمکی به شما نمی‌کند، بلکه با پخش کردن احساس سوزش وضعیت را وخیم تر از آنچه هست خواهد کرد؛ بنابراین برای مقابله با سوزش فلفل، فقط از شیر استفاده کنید. دلیل استفاده از شیر این است که به علت اسیدی بودن آن، کپسایسین موجود در فلفل را از بین برده و سوزش آن را تسکین می‌دهد. همانطور که آب و روغن‌های معمولی در یکدیگر حل نمی‌شوند، روغن فلفل (کپسایسین) نیز با آن ترکیب نمی‌شود، در نتیجه استفاده از آب به جز پخش کردن کپسایسین کار دیگری نمی‌کند. 

منابع:

pepperscale

chilipeppermadness

sciencenewsforstudents