علائم و عوارض کمبود انواع ویتامین‌ها در بدن + درمان

ویتامین‌ها یکی از مواد بسیار حیاتی برای بدن انسان‌ هستند، چگونه می‌توانیم بفهمیم که دچار کمبود ویتامین شده‌ایم و چه مواد غذایی می‌تواند این کمبود را جبران کنند؟ در این مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت.

هر ازگاهی احساس خستگی می‌کنیم یا دچار ضعف می‌شویم. معمولا در این هنگام از اطرافیان می‌شنویم که شاید دچار کمبود ویتامین شده‌اید. این صحبت چندان دور از واقعیت نیست ولی چه هنگامی می‌توانیم بفهمیم دچار کمبود ویتامین شده‌ایم و باید سریعا به پزشک مراجعه کنیم؟

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین چیست؟ 

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین به نوع ویتامین یا مواد مغذی بستگی دارد. با این حال، کمبود ویتامین برخی علائم کلی دارد که عبارتند از:

• زردی یا رنگ‌پریدگی پوست
• خستگی
• دشواری در تنفس
• هوس‌های غذایی غیرعادی
• ریزش مو
• احساس سبکی سر 
• یبوست
• خواب‌آلودگی
• تپش قلب
• گزگز (سوزن سوزن شدن) یا بی‌حسی مفاصل
• مشکلات مرتبط به قاعدگی مانند قاعدگی شدید یا عقب افتادن آن
• تمرکز حواس ضعیف

فرد دچار کمبود ویتامین ممکن است که تمام یا تنها برخی از این علائم را داشته باشد. به مرور، بیشتر افراد با علائم وفق پیدا می‌کنند و همین هم باعث عدم تشخیص بیماری می‌شود. در صورتی که برای مدت طولانی علائمی مانند خستگی، ضعف یا تمرکز پایین داشته‌اید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است علامت شروع فقر ویتامین شدید باشد. 

کمبود ویتامین چگونه تشخیص داده می‌شود؟  

در صورتی که پزشک مشکوک به سوء تغذیه باشد، در مورد رژیم و عادات غذایی با بیمار صحبت می‌کند. پزشک در مورد علائم و نشانه‌هایی که فرد دارد نیز از او سوالاتی خواهد پرسید. همچنین ضروری است در صورت داشتن هر کدام از علائم اسهال یا یبوست یا مشاهده خون در مدفوع، آن را به پزشک انتقال دهید.

کمبودهای غذایی را می‌توان از طریق آزمایش‌های معمول خون از جمله شمارش کامل خون تشخیص داد. پزشک معمولا به همین طریق کم‌خونی را تشخیص می‌دهد.  

کمبود ویتامین چگونه درمان می‌شود؟

درمان کمبود ویتامین به نوع و شدت آن بستگی دارد. پزشک شدت کمبود مواد مغذی و همینطور پیامدهای دراز مدت آن را نیز تشخیص می‌دهد. پزشک پیش از شروع درمان، ممکن است که آزمایش‌های دیگری را برای بیمار تجویز کند تا میزان آسیب را مشخص کند. چنانچه گفته شد‌، علائم کمبود ویتامین با اصلاح رژيم غذایی یا مصرف مکمل‌های غذایی برطرف می‌شوند. 

تغییر رژیم غذایی 

پزشک ممکن است که به بیمار توصیه کند که عادات غذایی خود را تغییر دهد. به عنوان مثال، افرادی با کم‌خونی فقر آهن باید گوشت، تخم مرغ، مرغ گوشتی تیره، سبزیجات و حبوبات بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجاند.

در موارد کمبود ویتامین حاد، پزشک بیمار را به یک متخصص تغذیه ارجاع می‌دهد. پزشک ممکن است که به بیمار توصیه کند که مواد غذایی دریافتی را یادداشت کند تا به صلاحدید متخصص تغذیه تغییراتی در آن اعمال شود. معمولا لازم است فرد به صورت منظم به متخصص تغذیه مراجعه کند تا در نهایت، آزمایش خون نشان دهد بیمار دیگر مشکل فقر ویتامین ندارد. 

مکمل‌های غذایی

در بیشتر موارد توصیه می‌شود که مواد مغذی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن از طریق مواد غذایی تأمین شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است بیمار نیاز به مصرف مکمل یا مولتی ویتامین داشته باشد. همچنین ممکن است به بیمار توصیه شود برای جذب بهتر مکمل‌های غذایی، مکمل‌های دیگری را نیز در کنار آن مصرف کند، مانند مصرف همزمان کلسیم و ویتامین D میزان و دفعات مصرف مکمل‌های غذایی هم به شدت کمبود ویتامین بستگی دارد. بهتر است که قبل از مصرف خودسرانه‌ی هرگونه مکمل غذایی با پزشک مشورت شود. 

آیا کمبود ویتامین پیامدهای دراز مدت هم دارد؟ 

بیشتر مشکلات ناشی از سوء تغذیه پس از رفع کمبودهای غذایی برطرف می‌شوند. با این حال، در برخی موارد ممکن است که کمبود ویتامین پیامدهای دراز مدتی نیز داشته باشد. این مشکلات معمولا تنها در مواردی به وجود می‌آید که فرد برای مدت مدیدی دچار کمبود شدید مواد مغذی بوده باشد.

به عنوان مثال، کمبود طولانی مدت ویتامین B1 می‌تواند موجب بازماندگی از رشد و افسردگی شود. سوءتغذیه در کودکان علائم جدی داشته و منجر به مشکلات سلامتی نامطلوب و ماندگاری می‌شود. در صورتی که دارای برخی علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین هستید، بهتر است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. 

چه عواملی باعث کمبود ویتامین می‌شوند؟

عامل اصلی کمبود ویتامین، رژیم غذایی نامناسب، ابتلا به بیماری یا مصرف برخی داروها یا هر دو ممکن است که موجب اختلال در جذب مواد مغذی شوند. بدن می‌تواند برخی مواد مغذی را ذخیره کند، بنابراین ممکن است  که کمبود ویتامین برای مدتی مشخص نشود. برخی از بیماری‌هایی که منجر به کمبود آهن می‌شوند، عبارتند از:

• سرطان روده بزرگ
• عدم تعادل در فلور روده
• بیماری کرون
• بیماری سلیاک
• بارداری نیز با انتقال آهن به جنین، می‌تواند موجب فقر آهن در مادران شود

پژوهشگران همچنین رابطه‌ای بین جراحی چاقی-که در آن برای کاهش وزن از حجم معده کاسته می‌شود- و  کمبود ویتامین یافته‌اند. با این حال، کسانی که عمل جراحی چاقی را انجام می‌دهند، ممکن است که از قبل به دلیل رژیم غذایی نامناسب، دچار کمبود ویتامین بوده باشند. 

علائم کمبود ویتامین‌های مختلف چیست؟

بدن ما به مقادیر کافی ویتامین و مواد معدنی نیاز دارد که برای رشد و همینطور پیشگیری از بیماری‌ها ضروری هستند. اغلب به این ویتامین‌ها و مواد مغذی «ریزمغذی‌ها» گفته می‌شود. از آنجایی که بدن بسیاری از این ویتامین‌ها و مواد مغذی را تولید نمی‌کند، باید این نیازهای بدن را از طریق رژیم‌های روزانه تأمین کرد. 

سوءتغذیه و کمبود ویتامین زمانی بروز پیدا می‌کند که بدن نتواند مواد مغذی مورد نیاز خود را از طریق مواد غذایی دریافت کند. سوءتغذیه می‌تواند موجب بروز بیماری‌های متعددی از جمله مشکلات گوارشی، پوستی، نارسایی در رشد یا نقص استخوانی وحتی زوال عقل ‌شود.

میزان مواد مغذی مورد نیاز بدن به سن بستگی دارد. در اکثر کشورهای دنیا به خصوص کشورهای صنعتی برای پیشگیری از کمبود ویتامین، مواد غذایی موجود در فروشگاه‌ها مانند غلات، نان و شیر با مواد مغذی غنی‌سازی می‌شوند. اما گاهی اوقات، حتی در صورت مصرف مواد مغذی، بدن ممکن است قادر به جذب آن نباشد. همین مشکل می‌تواند موجب بروز کمبود ویتامین‌های شود. برخی از موارد فقر ویتامین عبارتند از: 

کمبود ویتامین A

ویتامین A، گروهی از مواد مغذی ضروری برای سلامت چشم، عملكرد غدد توليد مثل و باروری مردان و زنان است. این ویتامین همچنین در تقویت دستگاه ایمنی بدن برای مقابله با انواع عفونت‌ها هم نقش اساسی دارد. به گزارش سازمان بهداشت جهانی، کمبود ویتامین A، عامل اصلی نابینایی کودکان است. در همین حال، نرخ مرگ و میر زنان بارداری که دچار کمبود ویتامین A هستند، بیش از سایرین است. 

بتاکاروتن از مواد مغذی پیش‌ساز ویتامین A است که به مانند یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند و در سبزیجاتی به رنگ‌های سبز، قرمز، نارنجی، زرد و سبز یافت می‌شود. برای نوزادان تازه متولد شده، بهترین منبع ویتامین A، شیر مادر است. برای سایر افراد هم مصرف مواد غذایی سرشار از این ویتامین‌ ضروری است.

برخی از مواد غذایی دارای ویتامین A عبارتند از: 

• شیر
• تخم‌مرغ
• سبزیجات دارای برگ سبز مانند کلم برگ، کلم بروکلی و اسفناج
• سبزیجات نارنجی رنگ مانند هویج، سیب‌زمینی شیرین و کدو حلوایی
• میوه‌های قرمز یا زرد مانند زردآلو، خربزه درختی، هلو و گوجه فرنگی

تیامین یا ویتامین B1

یکی دیگر از کمبود ویتامین‌ها در اثر کمبود تیامین یا ویتامین B1 بروز پیدا می‌کند. تیامین بخش مهمی از سیستم عصبی است و به عنوان بخشی از فرآیند سوخت‌وساز بدن، به تبدیل کربوهیدرات‌ها به انرژی کمک می‌کند.

کمبود ویتامین B1 می‌تواند علائم زیر شود:

• کاهش وزن
• خستگی
• گیجی و کاهش هوشیاری
• از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت

کمبود ویتامین B1 همچنین موجب آسیب عصبی و عضلانی شده و روی قلب هم اثر می‌گذارد. در کشورهای صنعتی، بیشترین موارد کمبود ویتامین B1 در افرادی که مصرف مزمن الکل دارند دیده می‌شود. الکل توانایی بدن در جذب و ذخیره این ویتامین در کبد و تبدیل آن به شکل مورد نیاز بدن را کاهش می‌دهد.

کمبود ویتامین B1 علت اصلی بروز «نشانگان ورنیکه–کورساکوف» است که نوعی زوال عقل است. در کشورهای صنعتی، بسیاری از غلات صبحانه و حبوبات با ویتامین B1 غنی‌سازی می‌شوند.

سایر منابع خوب برای تأمین ویتامین B1 عبارتند از:

• تخم مرغ
• انواع حبوبات
• انواع مغزهای گیاهی و آجیل ها 
• جوانه گندم

کمبود نیاسین یا ویتامین B3

نیاسین یا ویتامین B3، یکی از ویتامین‌های گروه ب است که به بدن کمک می‌کند مواد غذایی را به انرژی تبدیل کند. کمبود شدید ویتامین B3 موجب بروز بیماری به نام «پلاگر» می‌شود.

ویتامین B3 در بیشتر پروتئین‌های حیوانی و همچنین در بادام زمینی وجود دارد. به همین دلیل، کمبود ویتامین B3 در کشورهای صنعتی یا کشورهایی با سرانه‌ مصرف گوشت بالا، بسیار نادر است. علائم و نشانه‌های پلاگر شامل اسهال، زوال عقل و مشکلات پوستی است. این مشکلات معمولا با یک رژیم غذایی متوازن و مکمل‌های غذایی B3 قابل درمان است.  

کمبود اسید فولیک یا ویتامین B9

ویتامین B9 که به آن فولات یا اسید فولیک نیز گفته می‌شود، به بدن در تولید گلبول‌های قرمز خون و DNA کمک می‌کند. ویتامین B9 همچنین به رشد مغز و بهبود عملکرد دستگاه عصبی یاری می‌رساند.

ویتامین B9 به صورت مصنوعی در مکمل‌های غذایی و مواد غذایی غنی‌سازی شده وجود دارد. این ویتامین نقش مهمی در تکامل طبیعی ستون فقرات و مغز کودکان در حال رشد ایفا می‌کند. کمبود ویتامین B9 می‌تواند به ناهنجاری‌های مادرزادی، مشکلات رشد و یا کم‌خونی منجر ‌شود.

ویتامین B9 در این مواد غذایی یافت می‌شود:

• لوبیا و عدس
• انواع مرکبات
• سبزیجات دارای برگ سبز
• مارچوبه
• انواع گوشت مانند گوشت مرغ
• صدف‌های خوراکی یا حلزون‌های صدف‌دار دریایی
• غلات غنی شده 
• غلات کامل مانند آرد سبوس‌دار، بلغور گندم، بلغور جو دو سر و..

اگرچه لوبیا می‌تواند مقادیر بالایی از اسید فولیک مورد نیاز بدن را تأمین کند، اما لوبیای کنسرو شده حاوی نیمی از مواد مغذی لوبیای پخته شده و خشک است.

اکثر مردم در کشورهای صنعتی به میزان لازم ویتامین B9 دریافت می‌کنند. با این حال، زنان باردار و در سنين باروري، به میزان کافی اسید فولیک مصرف نمی‌کنند.  موسسه ملی بهداشت ایالات متحده، توصیه کرده که زنان باردار یا کسانی که قصد بارداری دارند، باید برای جلوگیری از ناهنجاری‌های مادرزادی، روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم اسید فولیک (بیش از مقادیری که بدن به صورت طبیعی از مواد غذایی دریافت می‌کند) مصرف کنند.  

همچنین پژوهش‌هایی نشان داده اند که برخی افراد دچار جهش‌های ژنتیکی هستند که بدن را از متیلاسیون اسید فولیک یا تبدیل آن به شکل قابل استفاده‌ی بدن باز می‌دارد. در این موارد، اگرچه فرد ممکن است که مقادیر کافی اسید فولیک را مصرف کند، اما باید برای جلوگیری از کمبود این ویتامین از مکمل‌های اسید فولیک استفاده کند.

ویتامین B12 یا کوبالامین

ویتامین B12 از گروه ویتامین‌های ب است که در شکل‌گیری گلبول‌های قرمز سالم در خون نقش اساسی را ایفا می‌کند. کمبود این ویتامین در بین این افراد شایع است:

• افراد گیاهخوار 
• کسانی که عمل جراحی بای پس معده داشته‌اند.
• افراد بالای ۶۰ سال
• افراد مبتلا به دیابت و کسانی که متفورمین (با نام تجاری گلوکوفاژ) مصرف می‌کنند.
• کسانی که سابقه مصرف طولانی مدت داروهای ضد اسید معده را دارند.
• کسانی که فاقد فاکتور داخلی معده هستند.

فاکتور داخلی، پروتئین حاملی است که توسط سلول‌های جداری معده ترشح می‌شود و با اتصال به ویتامین B12، آن را برای جذب به روده‌ی کوچک انتقال می‌دهد. بدن با وجود این پروتئین‌ها می‌تواند ویتامین B12 را جذب کند.

مصرف کافی کلسیم در وعده‌های غذایی می‌تواند به فاکتور داخلی در جذب ویتامین B12 یاری رساند. کمبود این ویتامین ممکن است موجب کم‌خونی خطرناک شود. کم‌خونی خطرناک به دلیل کاهش جذب ویتامین B12 بروز پیدا می‌کند. کم‌خونی خطرناک در افرادی که دچار مشکلات دستگاه ایمنی، بیماری‌های گوارشی و التهابی هستند بیش از سایرین شایع است. 

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

• خستگی و ضعف مفرط
• گیجی و سبکی سر
• تنگی نفس
• کاهش وزن
• حالت تهوع یا بی‌اشتهایی
• زخم،‌ قرمزی یا وَرم زبان
• رنگ‌پریدگی یا زردی پوست

کمبود ویتامین B12 در صورتی که برای مدت طولانی بدون درمان رها شود، ممکن است که آسیب برگشت‌ناپذیری به سیستم عصبی بدن وارد کند.

علائم شدیدتر کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

• مشکل در راه رفتن
• ضعف عضلانی
• كج‌خلقي
• زوال عقل
• افسردگی
• از دست دادن حافظه

پزشک ممکن است برای معاینه کمبود ویتامین B12، انواع آزمایش‌های خون را انجام دهد. آزمایش‌های خون برای بررسی موارد زیر به کار می‌روند:

• سطح ویتامین B12
• اسید متیل‌مالونیک
• آنتی‌بادی‌های فاکتور داخلی

درمان‌های مختلفی ممکن است برای بیمار در نظر گرفته شود که عبارتند از:

• افزایش منابع ویتامین B12 در رژیم غذایی
• مصرف مکمل های ویتامین B12
• تزریق آمپول ویتامین B12
• تزریق خون

ویتامین B12 در گوشت قرمز و فرآورده‌های حیوانی یافت می‌شود. منابع گیاهخواری ویتامین B12 هم شامل شیرهای گیاهی غنی شده و مخمر خوراکی هستند.

کمبود ویتامین D

بر اساس گزارش دانشگاه هاروارد، حدود ۱ میلیارد نفر در جهان کمبود ویتامین D کافی دریافت نمی‌کنند. افرادی با رنگ پوست تیره‌تر بیشتر در معرض خطر کمبود کمبود ویتامین D قرار دارند. 

ویتامین D برای سلامت استخوان‌ها ضروری است و به رشد و استحکام آن کمک می‌کند. کمبود این ویتامین موجب افزایش خطر آسیب‌های استخوانی مانند انواع شکستگی‌ها و پوکی می‌شود. پوکی استخوان که بر اثر کمبود کلسیم و کمبود ویتامین D به وجود می‌آید، موجب نازکی و شکنندگی استخوان‌ها می‌شود.

کمبود ویتامین D به صورت طبیعی تنها در مواد غذایی معدودی وجود دارد که عبارتند از:

• روغن کبد ماهی
• ماهی‌های چرب (مانند سالمون، قزل‌آلا، ساروین و تن)
• انواع قارچ‌ها
• زرده تخم‌مرغ
• جگر
• بسیاری از محصولات لبنی و همینطور شیرهای گیاهی با ویتامین D غنی شده‌اند.

بهترین منبع ویتامین D نور آفتاب است. بر اساس گزارش موسسه ملی بهداشت ایالات متحده، برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که آفتاب گرفتن دو بار در هفته و هر بار بین ۵ تا ۳۰ دقیقه به خصوص در نواحی صورت، بازو، گردن، کمر می‌تواند ویتامین D کافی بدن را تامین کند. کِرِم‌های ضد آفتاب مانع از جذب ویتامین D از طریق نور آفتاب می‌شود، به همین جهت بهتر است که چند دقیقه قبل از استفاده از ضدآفتاب‌ها زیر نور آفتاب قرار بگیرید. 

کمبود ویتامین E

ویتامین E یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است که خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و به تقویت دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کند. ویتامین E به صورت طبیعی در برخی مواد غذایی وجود دارد و به برخی مواد غذایی نیز افزوده می‌شود. به همین دلیل کمبود ویتامین E بسیار نادر است، مگر اینکه فرد دارای یک بیماری زمینه‌ای باشد. مقادیر بالای ویتامین E نیز می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد. 

علائم کمبود ویتامین E عمدتا شامل موارد زیر است:

• مشکل در راه رفتن یا هماهنگی تعادل
• ضعف یا درد عضلانی 
• اختلال در بینایی
• احساس ناخوشی عمومی

درمان کمبود ویتامین E باید تحت نظر مستقیم پزشک انجام گیرد. مصرف مکمل‌های غذایی ممکن است عوارضی داشته باشد، از این جهت انتخاب یک رژیم غذایی سالم و سرشار از ویتامین E  می‌تواند گزینه‌ی بهتری باشد. 

مواد غذایی که دارای مقادیر بالایی ویتامین E  هستند عبارتند از:

انواع دانه‌های مغذی و آجیل‌ها مانند بادام، تخمه آفتابگردان، بادام زمینی و کره بادام زمینی

• غلات کامل مانند آرد سبوس‌دار، بلغور گندم و برنج قهوه‌ای 
• روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و آفتابگردان
• سبزیجات برگ‌دار
• تخم‌مرغ
• غلات غنی‌شده
• کیوی
• انبه
• مکمل‌های غذایی

اگرچه مصرف مکمل‌ غذایی محبوب‌ترین روش برای دریافت ویتامین‌ها و مواد مغذی لازم بدن است، اما باید در مصرف مکمل‌های ویتامین E احتیاط داشته باشید.

مکمل‌های غذایی معمولا مورد تأیید مستقیم سازمان غذا و دارو و سایر سازمان‌های بهداشتی معتبر دنیا نیستند، از این جهت، در مورد کیفیت مواد تشکیل‌دهنده آن نمی‌توان نظر دقیقی داد. در واقع، حتی اگر مکمل غذایی یک شرکت معتبر را خریداری کنید، باز هم این احتمال وجود دارد که با سایر داروهای مصرفی تداخل دارویی داشته باشد. برخی از این داروها عبارتند از:

• داروهای ضد انعقاد
• داروهای ضد پلاکت
• سیمواستاتین از داروهای کاهنده چربی خون
• داروی نیاسین آمید (نیکوتین آمید)
• داروهای شیمی درمانی
• داروهای پرتو درمانی

از آنجایی که مکمل‌های غذایی تحت نظارت مستقیم سازمان‌های بهداشتی قرار ندارند، ممکن است که مشخص نباشد حاوی چه ویتامین‌های ئی باشد. به عنوان مثال، برخی مکمل‌ها تنها دارای یک نوع ویتامین E  هستند. اما بدن ممکن است که به سایر انواع ویتامین‌های موجود در منابع غذایی نیز احتیاج داشته باشد. به این جهت، همیشه بهترین راه‌حل برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز بدن از طریق خود مواد غذایی است.

مکمل‌های غذایی غلیظ (منظور انواع مولتی ویتامین‌ها نیست)- ممکن است حاوی ویتامین E  بیش از نیاز بدن باشد که می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. کمبود ویتامین E می‌تواند بر اثر یک بیماری زمینه‌ای بروز پیدا کرده باشد. بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند مانع جذب مواد مغذی محلول در چربی مانند ویتامین E  در بدن شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:  

• پانکراتیت مزمن
• کلستاز
• فیبروز سیستیک
• سیروز صفراوی
• بیماری کرون
• سندرم روده کوتاه

در برخی موارد کمبود ویتامین E  می‌تواند ناشی از یک بیماری ژنتیکی نادر به نام « آتاکسی» باشد. این بیماری بر اثر آسیب دستگاه عصبی مرکزی به وجود می‌آید و موجب ناهماهنگی یا بی‌نظمی حرکات عضلات فرد می‌شود. این بیماری ژنتیکی بیشتر در کودکان بین ۵ تا ۱۵ ساله بروز پیدا می‌کند.  

کمبود ویتامین C

ویتامین C از مواد مغذی حیاتی مورد نیاز بدن است. ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی است که می‌تواند از قلب محافظت کرده و از بروز برخی بیماری‌های مزمن نیز جلوگیری کند. این ویتامین برای سلامتی پوست نیز بسیار ضروری است. همچنین ضمن کمک به جذب آهن از کمبود آن در بدن جلوگیری می‌کند.

ویتامین C موجب تقویت دستگاه ایمنی نیز می‌شود. برای دریافت این ویتامین باید مواد غذایی سرشار از این ویتامین را مصرف کرد. در صورتی که فرد مقادیر کافی از این ویتامین مصرف نکند، به احتمال زیاد برخی علائم را تجربه خواهد کرد.

برخی از علائم کمبود ویتامین C عبارتند از:

• خشکی پوست
• ترمیم آهسته زخم‌ها
• سلامت دهان و دندان ضعیف
• کمبود آهن و کم‌خونی
• ضعف دستگاه ایمنی بدن
• افزایش وزن
• خستگی دائم و مفرط 

مصرف روزانه ویتامین C برای مردان ۹۰ میلی‌گرم و برای زنان نیز ۷۵ میلی‌گرم است. توصیه می‌شود که افراد سیگاری روزانه ۳۵ میلی‌گرم اضافی ویتامین C را دریافت کنند. دخانیات موجب کاهش میزان جذب ویتامین C شده و میزان مصرف این ماده مغذی در بدن را افزایش می‌دهد.

مصرف مقادیر بسیار کمی ویتامین C می‌تواند از بروز بیماری اسکوربوت جلوگیری کند. در واقع، برای جلوگیری از این بیماری تنها مصرف ۱۰ میلی‌گرم از این ماده مغذی، معادل یک قاش غذاخوری فلفل دلمه‌ای یا آب نصف یک لیمو کافی است.

برخی از بهترین منابع غذایی حاوی ویتامین C عبارتند از:

• گیلاس باربادوس
• گواوا یا زیتون محلی
• انگور فرنگی سیاه
• فلفل دلمه قرمز
• توت فرنگی
• کیوی
• لیمو،پرتغال
• خربزه درختی
• جعفری

ویتامین C در مواجه با حرارت به سرعت خاصیت خود را از دست می‌دهد، به این جهت، میوه و سبزیجات خام نسبت به پخته‌ی آن منبع غذایی بهتری هستند.

از آنجایی که بدن مقادیر بالایی از این ویتامین راذخیره نمی‌کند.توصیه می‌شود هر روز میوه و سبزیجات مصرف کنید. مصرف زیاد از حد مکمل‌های غذایی ویتامین C، موجب مسمومیت نمی‌شود، اما مصرف روزانه بیش از ۲۰۰۰ میلی‌گرم از آن موجب درد شکم، اسهال و حالت تهوع شده و خطر ابتلا به سنگ کلیه در مردان را نیز افزایش می‌شود.

کمبود ویتامین C در کشورهای توسعه یافته نسبتا نادر است، با این حال، همچنان بیش از ۱ نفر از هر ۲۰ نفر دچار کمبود این ویتامین هستند. چنانچه گفته شد، بدن انسان مقادیر زیادی ویتامین C را در بدن ذخیره نمی‌کند، به همین جهت بهتر است که این ماده مغذی را به صورت روزانه و در صورت لزوم از طریق میوه و سبزیجات دریافت کنید. 

در پایان باید بگوییم که برای تشخیص و درمان کمبود هر نوع ویتامینی در بدن می‌توانید به متخصص داخلی و یا پزشک عمومی مراجعه کنید.

منابع:

healthline

medicalnewstoday

mayoclinic

healthline