فواید زایمان طبیعی برای نوزاد و مادر چیست؟
ایجاد کمترین برش و عدم نیاز به جراحی، میزان خونریزی کمتر حین زایمان طبیعی و نقاهت کوتاه، از مهم‌ترین فواید زایمان طبیعی محسوب می‌شوند. زایمان بدون دخالت، فرآیندی طبیعی است که فواید بسیاری برای سلامت مادر و نوزاد به ارمغان می‌آورد. این روش زایمان، در مقایسه با زایمان سزارین، مزایای قابل‌توجهی دارد. برای مثال کاهش خطر خونریزی بعد از زایمان، بهبودی سریع‌تر، کاهش احتمال افسردگی پس از زایمان و کاهش خطر عفونت برخی از این موارد هستند. البته زایمان طبیعی همیشه بهترین راهکار نیست و گاهی متخصص زنان برای حفظ سلامت نوزاد و مادر، ممکن است روش سزارین را توصیه کند.
در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر که تنها 5 دقیقه از شما زمان می‌گیرد، با ما همراه باشید تا با مزایای زایمان طبیعی و همچنین فواید زایمان طبیعی برای نوزاد آشنا شوید.
اگر سوال و ابهامی درخصوص مزایای زایمان طبیعی و وزن مناسب‌تر هنگام تولد برای نوزادان داشتید، می‌توانید در قسمت نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی به شما پاسخ دهد.
مزایای زایمان طبیعی چیست؟
زایمان طبیعی در 3 مرحله انجام می‌شود؛ مرحله اول با شروع درد زایمان و باز شدن تدریجی دهانه رحم تا حدود 10 سانتی‌متر آغاز می‌شود. این مرحله، می‌تواند چندین ساعت طول بکشد. با باز شدن کامل دهانه رحم، نوزاد با کمک انقباضات رحم و فشار مادر، به دنیا می‌آید. پس از تولد نوزاد، جفت از بدن مادر خارج می‌شود. این روش زایمان، کاملا طبیعی و با کمترین دخالت است و برای همین، فواید و مزایای متفاوتی برای مادر و نوزاد به همراه دارد. در جدول زیر برخی از عوارض هردوی این روش‌ها بررسی شده است:
| عوارض | زایمان طبیعی | سزارین |
|---|---|---|
| درد | بیشتر | کمتر |
| خونریزی | کمتر | بیشتر |
| عفونت | کمتر | بیشتر |
| لخته‌شدن خون | کمتر | بیشتر |
| چسبندگی رحم | – | بیشتر |
| بی‌اختیاری ادرار | بیشتر | کمتر |
| پارگی پرینه | بیشتر | – |
| افسردگی پس از زایمان | کمتر | بیشتر |
| دوره نقاهت | کوتاه‌تر | طولانی‌تر |
مادر برای انجام موفق زایمان طبیعی، به سیستم ایمنی قوی‌تری نیاز دارد. این نوع زایمان بدون درد نیست و طبعا عوارضی نیز دارد؛ اما در مقایسه با روش سزارین، این عوارض به‌مراتب کمتر است.
فواید زایمان طبیعی برای مادر چیست؟
زایمان به‌روش طبیعی مزایای زیادی برای مادر دارد. البته این فواید، هم متوجه حال مادر خواهد بود و هم بچه‌ای که در راه است. در این روش از زایمان، بدن مادر شروع به ترشح‌های طبیعی کرده و به این صورت، آمادگی بالاتری برای مقابله با عفونت‌های احتمالی دارد. البته، زایمان به روش طبیعی، شانس فراغت از بارداری در آینده بدن نیاز به جراحی را برای مادر، افزایش می‌دهد. درادامه، با برخی از مهم‌ترین فواید زایمان طبیعی برای مادر و نوزاد، آشنا شوید:
امکان حضور همسر در زایمان طبیعی
حضور یک همراه، در زایمان طبیعی، می‌تواند تجربه‌ای بهتر را برای مادر رقم بزند. این همراه، می‌تواند همسر، دوست یا یکی از اعضای خانواده باشد. مطالعات نشان داده‌اند که حضور همراه در زایمان می‌تواند درد زایمان را کاهش دهد. همراه می‌تواند حمایت عاطفی لازم را درطول زایمان به مادر ارائه دهد و او را دلگرم کند.
کاهش خطر خونریزی بعد از زایمان طبیعی
خونریزی بعد از زایمان، یک فرآیند طبیعی است که در هر دو نوع زایمان طبیعی و سزارین رخ می‌دهد. بااین‌حال، میزان خونریزی در زایمان طبیعی به‌طور قابل‌توجهی کمتر از زایمان سزارین است. در زایمان طبیعی، انقباضات رحم به‌طور طبیعی، جفت را از دیواره رحم جدا کرده و به بسته‌شدن رگ‌های خونی در محل اتصال جفت کمک می‌کنند.
ازطرف دیگر در زایمان طبیعی، برشی در رحم ایجاد نمی‌شود؛ در نتیجه، خونریزی از محل برش وجود نخواهد داشت. همچنین هورمون اکسی‌توسین که به‌طور طبیعی در بدن مادر آزاد می‌شود، به انقباض عضلات رحم و کاهش خونریزی کمک می‌کند.
کاهش خطر عفونت
عفونت بعد از زایمان، از عوارض شایعی است که می‌تواند عواقب جدی برای مادر داشته باشد. در زایمان طبیعی، برشی در رحم یا شکم ایجاد نمی‌شود؛ در نتیجه، راهی برای ورود باکتری‌ها به بدن وجود ندارد. همچنین انقباضات رحم، به‌طور طبیعی، جفت را از دیواره رحم جدا کرده و به خارج شدن ترشحات و بقایای بارداری از رحم کمک می‌کند و خطر عفونت را کاهش می‌دهد.
بهبودی سریع مادر پس از زایمان طبیعی
یکی از شگفت‌انگیزترین مزایای زایمان طبیعی، ترشح هورمون‌های شادی‌بخش و مسکن طبیعی به نام اندورفین در بدن مادر است. این هورمون‌ها در زمان درد زایمان، به‌طور طبیعی آزاد شده و حس آرامش و رضایت را به ارمغان می‌آورند. تحقیقات نشان داده که مادرانی که زایمان طبیعی را تجربه می‌کنند، به‌دلیل ترشح بیشتر اندورفین، احساس رضایت و آرامش بیشتری نسبت به مادرانی که زایمان با بی‌حسی دارند، تجربه می‌کنند. علاوه‌براین، زایمان طبیعی به ریکاوری سریع‌تر مادر کمک می‌کند. مادران پس از زایمان طبیعی، می‌توانند به سرعت از جای خود بلند شده، راه بروند و حتی دوش بگیرند. ترخیص مادران بعد از زایمان طبیعی نیز به‌طور قابل‌توجهی سریع‌تر از زایمان سزارین است. وجود این مزیت، برای انتخاب بین عمل سزارین یا زایمان طبیعی، برای مادر بسیار کمک‌کننده است.
کاهش احتمال افسردگی پس از زایمان طبیعی
افسردگی پس از زایمان، یک اختلال خلقی شایع است که می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی مادران تأثیر منفی بگذارد. مطالعات نشان داده است که احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان در مادرانی که زایمان طبیعی را تجربه می‌کنند، به‌طور قابل‌توجهی کمتر از مادرانی است که زایمان سزارین دارند. در زایمان طبیعی، هورمون‌هایی مانند اکسی‌توسین و پرولاکتین ترشح می‌شود که به تقویت خلق‌وخو و کاهش احتمال افسردگی کمک می‌کنند. از سوی دیگر، تجربه زایمان طبیعی می‌تواند باعث بهبود حس رضایت و توانمندی و کاهش احتمال افسردگی در مادر شود.
تمایل به شیردهی در مادران
نوزادانی که از طریق زایمان طبیعی به دنیا میآیند، هوشیاری و تمایل بیشتری به مصرف شیر مادر دارند. تماس فیزیکی مادر و نوزاد، بلافاصله پس از زایمان، به تقویت هوش و تمایل نوزاد به شیر مادر کمک می‌کند. از سوی دیگر، فشار رحم در حین زایمان طبیعی، با تخلیه مایع آمنیوتیک از ریه‌های نوزاد، بر افزایش هوشمندی نوزاد تاثیر می‌گذارد. در زایمان‌های همراه با بیهوشی، تاثیرات منفی زیر را برای نوزاد در پی دارد:
- انتقال داروهای بیهوشی به نوزاد
- تاثیر منفی این داروها روی روند مکیدن سینه و تمایل نوزاد به نوشیدن شیر مادر
- تاخیر در عادت‌کردن نوزاد به شیر مادر
اگر نوزادی باهوش‌تر و مشتاق‌تر به شیر مادر می‌خواهید، زایمان طبیعی، انتخاب بهتری برای شما است.
هوشیاری مادر در زمان زایمان طبیعی
در زایمان طبیعی، مادر بدون استفاده از داروهای بیهوشی و بی‌حسی، در تمام مراحل زایمان هوشیار و فعال است. این هوشیاری به او امکان می‌دهد تا در موقعیت‌های مختلفی قرار بگیرد و زایمان را مطابق میل خود پیش ببرد. برای مثال زانو بزند، بایستد، به کسی تکیه دهد یا در طول زایمان دراز بکشد. هر کدام از این موقعیت‌ها می‌توانند به تسکین درد و پیشرفت زایمان کمک کنند.
زایمان طبیعی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و قدرتمند است که فواید جسمی و روحی بسیاری برای مادر و نوزاد به همراه دارد. هوشیاری و فعال بودن در طول زایمان، به مادر کمک می‌کند تا این تجربه را به‌طورکامل درک کند و از آن لذت ببرد.
عدم نیاز به تزریق مواد شیمیایی در طول زایمان طبیعی
یکی از مزایای بزرگ زایمان طبیعی، نیاز نداشتن به تزریق مواد شیمیایی به مادر و نوزاد است. البته زایمان طبیعی می‌تواند دردناک باشد، بااین‌حال، روش‌های مختلفی برای کاهش درد زایمان طبیعی وجود دارد، مانند:
- تمرینات تنفسی و آرامش‌بخش
- ماساژ
- استفاده از توپ‌های مخصوص زایمان
- حضور همراه در زایمان
البته در زایمان طبیعی، بدن مادر به‌طور طبیعی، هورمون‌های لازم برای زایمان را ترشح می‌کند. این هورمون‌ها به انقباضات رحم، کنترل درد زایمان و تولد نوزاد کمک می‌کنند.
احساس قدرت و شادی بعد از زایمان طبیعی
زایمان طبیعی تجربه‌ای منحصربه‌فرد است. چراکه مادر با درد و خونریزی روبرو می‌شود، احساسات مختلفی مانند اضطراب، امید و هیجان را تجربه می‌کند و با تمام وجود تلاش می‌کند تا نوزاد خود را به دنیا بیاورد. پس از گذراندن این مراحل دشوار، مادر احساس قدرت و لذت وصف‌ناپذیری را تجربه می‌کند. او به توانایی‌های خود ایمان پیدا می‌کند و از مادر شدن خود به شدت احساس غرور می‌کند.
هزینه مناسب‌تر زایمان طبیعی نسبت به سزارین
نیاز به جراحی و مداخلات پزشکی در طول زایمان طبیعی وجود ندارد؛ درنتیجه مادر راحت‌تر و سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند و لازم نیست هزینه‌های زیادی بابت جراحی و امور مرتبط با آن بپردازد. این هم یکی از مزایای زایمان طبیعی است که نمی‌توان ارزش آن را دست‌کم گرفت.
فواید زایمان طبیعی برای نوزاد چیست؟
تنفس بهتر و کاهش خطر ابتلا به آسم و آلرژی در نوزاد
هنگام عبور نوزاد از کانال زایمان، فشار طبیعی روی قفسه سینه نوزاد کمک می‌کند تا مایعات موجود در ریه‌های او تخلیه شود. این موضوع می‌تواند خطر مشکلات تنفسی پس از تولد را در زایمان طبیعی، کاهش دهد. در مقابل، نوزادانی که به روش سزارین به دنیا میآیند، بیشتر از دیگران دچار مشکلات تنفسی مانند آسم می‌شوند. گاهی در زایمان سزارین، نیاز به دستگاه‌های کمکی برای تنفس نوزاد، پس از تولد وجود دارد.
سیستم ایمنی قوی‌تر نوزاد
نوزادانی که به‌طور طبیعی متولد می‌شوند، در معرض باکتری‌های مفید موجود در مجرای زایمان مادر قرار می‌گیرند. این باکتری‌ها به تقویت سیستم ایمنی نوزاد و کاهش خطر ابتلا به عفونت‌ها کمک می‌کنند. علتش هم این است که نوزادان در حین عبور از کانال زایمان، با باکتری‌های مفید مادر تماس پیدا می‌کنند که و همین باعث می‌شود که سیستم ایمنی آنها، قوی شود.
افزایش ضریب هوشی نوزاد
از مهم‌ترین فواید زایمان طبیعی برای نوزاد، افزایش احتمال برخورداری کودک از هوش و توانایی‌های ذهنی بالا، در آینده است. همچنین عملکرد حرکتی و هوش اجتماعی این نوزادان، بهتر از روش سزارین خواهد بود.
عوارض کمتر بیهوشی
داروهای بیهوشی تزریق‌شده به مادر حین عمل سزارین، روی نوزاد هم اثر گذاشته و می‌تواند درجه هوشیاری نوزاد را نسبت به نوزادان متولدشده با زایمان طبیعی، کاهش دهند.
طبق تحقیقات منتشرشده در کتابخانه ملی پزشکی NIH ،
کودکانی که به روش سزارین و با تزریق داروهای بیهوشی به دنیا میآیند، بیشتر دچار اختلالات سیستم عصبی، تنفسی و آسم می‌شوند.
عدم ابتلا به عوارض بیهوشی را می‌توان یکی از مهم‌ترین فواید زایمان طبیعی برای نوزاد دانست.
رشد بهتر مغز
تحقیقات جدید نشان می‌دهند که زایمان طبیعی می‌تواند منجر به تولید پروتئینی در مغز نوزادان شود که رشد این عضو حیاتی را سریع‌تر و بهتر می‌کند. این پروتئین که UCP2 نام دارد، در تنظیم رفتار، حافظه، یادگیری و هوشیاری نوزاد نقش دارد. UCP2 در قسمت هیپوکامپ مغز، ترشح می‌شود. نوزادان حاصل از زایمان طبیعی، سطح UCP2 در مغز آنها به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از نوزادانی است که با سزارین متولد می‌شوند. این پروتئین در سوخت‌وساز چربی‌ها نیز نقش دارد. چربی، مؤلفه‌ای مهم در شیر مادر است؛ ازهمین‌رو، زایمان طبیعی می‌تواند در شیردهی بهتر به نوزاد هم اثرگذار باشد.
کاهش ابتلا به بیماری‌ها در بزرگسالی و کودکی
نوزادانی که طبیعی متولد می‌شوند، سیستم ایمنی قوی‌تر و کارآمدتری دارند. بدن این نوزادان، فرایند خودایمنی را سریع‌تر یاد می‌گیرد و آنتی‌بادی‌های لازم برای مقابله با عوامل بیماری‌زا را تولید می‌کند. در مقابل نوزادان حاصل زایمان سزارین، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف در بزرگسالی همچون آسم، چاقی مفرط، دیابت نوع اول، مشکلات خونی و التهابی در ناحیه روده قرار می‌گیرند.
بهبود فلور میکروبی دستگاه گوارش
یکی از مزایای زایمان طبیعی، بهبود فلور میکروبی دستگاه گوارش نوزاد است. فلور میکروبی دستگاه گوارش، مجموعه‌ای از میکروب‌های مفید است که در روده زندگی می‌کنند و نقش مهمی در سلامت نوزاد دارند. حین زایمان طبیعی، نوزاد با باکتری‌های مفید موجود در مجرای زایمان مادر تماس پیدا می‌کند. این باکتری‌ها به کاهش خطر ابتلا به عفونت‌ها، تقویت سیستم ایمنی و بهبود هضم و جذب مواد مغذی در نوزاد کمک می‌کنند.
فواید زایمان طبیعی نسبت به سزارین چیست؟
در زایمان سزارین، از بیهوشی و داروهایی برای تسریع انقباضات رحم استفاده می‌شود. این امر می‌تواند رسیدن اکسیژن به نوزاد را در مقایسه با زایمان طبیعی کاهش دهد. همچنین، احتمال بروز تب و نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک در زایمان سزارین بیشتر است. باوجوداین، برخی افراد به ناچار باید زایمان سزارین را انتخاب کنند. اگر شما هم جزو این دسته هستید، نگران نباشید. زایمان سزارین نیز مزایایی دارد و می‌تواند در صورت انجام صحیح، بی‌خطر و بدون مشکل باشد. نکاتی که در مورد مقایسه فواید زایمان طبیعی و سزارین بیان می‌شود، کلی و عمومی هستند. به‌طورمثال، التهاب رحم، آسیب احتمالی جراحی به مثانه و روده و آمبولی مایع آمنیوتیک (ورود مایع آمنیوتیک به جریان خون مادر و ایجاد واکنش جدی) در زایمان سزارین احتمال بیشتری دارند.
کم بودن عوارض زایمان سزارین نسبت به زایمان طبیعی
آیا فواید زایمان طبیعی، برای انتخاب این زایمان کافی است؟
فواید زایمان طبیعی، برای سلامت مادر و نوزاد بسیار زیاد است. مهم‌ترین مزایای زایمان طبیعی، همچون کاهش خطر خونریزی بعد از زایمان، بهبودی سریع‌تر، کاهش احتمال افسردگی پس از زایمان و کاهش خطر عفونت و عدم نیاز به جراحی گسترده، زایمان طبیعی را به گزینه‌ای مناسب برای بسیاری از مادران تبدیل می‌کند. اگرچه، انتخاب عمل سزارین یا زایمان طبیعی، کاملا به شرایط جسمی و فیزیکی مادر، اطمینان از سلامت نوزاد و تصمیم پزشک بستگی دارد. با این حال، زایمان بدون دخالت، فرآیندی طبیعی است که فواید آن برای نوزاد و مادر اثبات شده است.
اگر سوال و ابهامی درباره فواید زایمان طبیعی برای نوزاد و مادر و انتخاب نوع زایمان خود دارید، می‌توانید از مشاوره آنلاین و حضوری متخصص زنان در دکتردکتر استفاده کنید.
منابع:
willowobgyn.com
babycenter.com
سوالات متداول فواید زایمان طبیعی
بله. در زایمان طبیعی، هیچ برشی در رحم ایجاد نمی‌شود. از سوی دیگر اکسی‌توسین آزادشده در مادر به کاهش خونریزی کمک می‌کند.
در زایمان‌های طبیعی، آزاد شدن هورمون‌هایی مانند پرولاکتین و اکسی‌توسین به تقویت خلق‌وخوی مادر کمک می‌کنند. مادرانی که فرزندان خود را به روش سزارین به دنیا می‌آورند، احتمال افسردگی پس از زایمان در آنها بیشتر است.
بله. داروهای بیهوشی از مادر به نوزاد منتقل شده و روی درجه هوشیاری نوزاد تاثیر می‌گذارند.
از بهترین مزایای زایمان طبیعی، ترشح طبیعی هورمون‌های مسکن و شادی‌بخش به نام اندورفین حین زایمان است. همچنین ریکاوری در زایمان طبیعی سریع‌تر اتفاق می‌افتد. بنابراین این دسته از مادران، زودتر به روال طبیعی زندگی خود بازمی‌گردند.
مطالب راجع به زایمان طبیعی عالی و بروز بود
از سرکار خانم دکتر نیلوفر شهدوست سپاسگزارم