گلودرد چیست و چطور انواع گلودرد را درمان کنیم؟

عفونت‌های ویروسی و عفونت‌های باکتریایی از رایج‌ترین علل گلودرد هستند. انواع گلودرد را می‌توان به گلودرد ویروسی، گلودرد باکتریایی یا گلودرد استرپتوکوکی، فارنژیت قارچی و لارنژیت دسته‌بندی کرد. علاوه‌بر ویروس‌ها و باکتری‌ها، می‌توان قارچ‌ها، محرک‌های آلرژی و عوامل محیطی مانند خشکی هوا را از دیگر علل گلودرد به‌حساب آورد. علائم گلودرد شامل درد یا خشکی گلو، مشکل در بلع، تورم غدد لنفاوی، تب، سرفه و آبریزش بینی هستند. متخصص گوش با انجام معاینه گلو و انواع تست‌ها مانند آزمایش استرپتوکوک، به تشخیص و درمان گلودرد می‌پردازد. روش‌های درمان خانگی گلودرد، شامل استراحت کافی، مصرف مایعات گرم و خنک، مرطوب نگه داشتن هوا و غرغره کردن با آب نمک است. روش‌های درمانی دارویی، مصرف داروهای مسکن بدون نسخه و آنتی‌بیوتیک‌ها هستند.

در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، گلودرد، انواع گلودرد و علائم آن را بررسی کرده‌ایم. با مطالعه این مطلب با راه‌های پیشگیری از گلودرد آشنا می‌شوید.

در انتها، اگر سوال و ابهامی درباره انواع گلودرد، گلودرد در بارداری و گلودرد کودکان و نوزادان داشتید، در قسمت نظرات بنویسید. پزشک به آن پاسخ می‌دهد.

گلودرد چیست؟

گلودرد، بیماری رایجی است که معمولا به دلیل عفونت ویروسی، باکتریایی یا عوامل محیطی ایجاد می‌شود. معمولا، با احساس سوزش، خراش، درد یا خشکی گلو همراه است. این بیماری ناراحت‌کننده، گاهی خودبه‌خود از بین می‌رود. اما گاهی در صورت عدم درمان، می‌تواند عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشد. معمولا دلیل علت گلودرد طولانی مدت، مقاومت ویروسی است. به‌همین‌خاطر برای تشخیص و درمان گلودرد، باید به دکتر گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.

انواع گلودرد

گلودردها بسته به اینکه کدام بخش از گلو را درگیر کرده باشند، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. گلودرد ویروسی، گلودرد باکتریایی یا گلودرد استرپتوکوکی، گلودرد‌های با منشا قارچی و گلودرد ناشی از عوامل محیطی از شایع‌ترین انواع گلودرد هستند. با آگاهی از اینکه تخصص گوش و حلق و بینی چیست، برای تشخیص انواع گلودرد، بدون شک باید به متخصص گوش مراجعه کرد. در ادامه، به معرفی انواع این بیماری پرداخته‌ایم:

فارینژیت یا گلودرد التهابی

التهاب دردناک پشت گلو، منجر به گلودرد التهابی یا فارنژیت می‌شود. فارنژیت می‌تواند تمام یا برخی از قسمت‌های گلو مانند قسمت پشتی زبان، سقف دهان و لوزه‌ را درگیر کند. شایع‌ترین علت این نوع از گلودرد یک‌طرفه، عفونت ویروسی یا عفونت باکتریایی است. گلودرد التهابی معمولا در زمستان و اوایل بهار شیوع پیدا می‌کند. عوامل ویروسی فارنژیت، به‌راحتی از طریق قطرات ناشی از سرفه و عطسه فرد آلوده، در هوا پخش می‌شود. این گلودرد ویروسی، عوارض طولانی‌مدت ندارد و در بیشتر مواقع، خودبه‌خود از بین می‌رود.

طبق گزارش انتشارات سلامت هاروارد،

حدود 90درصد از عفونت‌های گلو توسط ویروس ایجاد می‌شود. اگرچه افراد مبتلا به آنفولانزا، تبخال یا مونونوکلئوز عفونی هم معمولا گلودرد دارند، اما این عفونت‌های ویروسی، علاوه‌بر گلودرد، علائم آشکار دیگری نیز ایجاد می‌کنند.

عوامل باکتریایی فارنژیت، باکتری استرپتوکوک است که گلودرد استرپتوکوکی نامیده می‌شود. این نوع از انواع گلودرد، به‌راحتی در هوا پخش می‌شود و به‌سرعت، افراد را آلوده می‌کند. اگر گلودرد استرپتوکوکی درمان نشود، عوارض جدی مانند تب روماتیسمی و اختلال کلیه را به‌دنبال خواهد داشت. تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد در کودکان، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت باکتریایی باشد. گلودرد کودکان و نوزادان، اغلب ناشی از عفونت باکتری استرپتوکوک است.

تونسیلیت یا التهاب لوزه‌ها

لوزه‌ها به‌عنوان فیلتر عمل می‌کنند و میکروب‌های موجود در هوای تنفسی را به دام می‌اندازند. اما گاهی، ویروس‌ها و باکتری‌ها بر لوزه‌ها پیروز می‌شوند و التهاب و تورم آن‌ها را به‌دنبال دارند. در این شرایط، فرد، به بیماری تونسیلیت یا التهاب لوزه‌ها مبتلا می‌شود. این بیماری، علاوه‌بر تورم لوزه‌ها، با گلودرد شدید، مشکل در بلع و حساس شدن غدد لنفاوی در کناره‌های گردن همراه است. روش درمانی مناسب برای تونسیلیت، به علت آن بستگی دارد. رایج‌ترین راهکار درمانی در شرایط التهاب مکرر لوزه‌ها، عدم پاسخ به سایر درمان‌ها و ایجاد عوارض جدی، برداشتن لوزه‌ها با جراحی است.

لارنژیت یا التهاب حنجره

در لارنژیت یا التهاب حنجره، تارهای صوتی حنجره در اثر استفاده بیش از حد، تحریک شدن یا عفونت ویروسی، ملتهب می‌شود. در این نوع از انواع گلودرد، با متورم شدن تارهای صوتی، صدا خشن و کلفت به‌نظر می‌رسد. گلودرد ناشی از لارنژیت، می‌تواند طولانی‌مدت و کوتاه‌مدت باشد. عوامل ویروسی التهاب حنجره، جدی نیستند و خودبه‌خود بهبود می‌یابند. اما گرفتگی و تغییر صدای مداوم و بلندمدت، می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای جدی باشد.

علائم گلودرد

از شایع‌ترین علائم گلو درد، احساس درد و خراشیدگی در ناحیه پشتی گلو است. علائم دیگری، بسته به علت بروز این بیماری، می‌توانند ظاهر شوند. سایر علائم این بیماری، شامل موارد زیر هستند:

• اختلالات تنفسی
• تب (در مقاله تب چیست با فواید و مضرات تب کردن آشنا شوید.)
• مشکل در بلع
• از دست دادن اشتها
• گلودرد یک طرفه
• سردرد، درد عضلانی و درد در ناحیه گوش (اگر سردرد دارید و علت آن را نمی‌دانید مقاله انواع سردرد در مجله دکتردکتر به شما کمک خواهد کرد.)
• قرمزی چشم‌ها
• آبریزش و گرفتگی بینی
• خشن شدن و گرفتگی صدا
• تورم صورت
• تورم و التهاب لوزه‌ها
• التهاب غدد لنفاوی در ناحیه فک و گردن
• وجود لکه‌های سفید در لوزه‌ها
• التهاب سقف دهان
• بوی بد یا طعم ناخوشایند دهان
• تهوع، استفراغ، اسهال و درد در ناحیه شکم در کودکان

اگر گلو درد بدون علائم سرماخوردگی، بیش از دوهفته طول بکشد، احتمالا ناشی از رفلاکس اسید معده، تنفس از طریق دهان در محیط خشک یا به‌ندرت تومور باشد. همچنین گلودرد و گوش درد، نشانه عفونت است.

چه کسانی بیشتر به گلودرد مبتلا می‌شوند؟

همه افراد، در معرض ابتلا به انواع گلودرد هستند. اما برخی از این گروه‌ها، با احتمال بیشتری، دچار گلودرد و گوش‌درد می‌شوند. در ادامه، به معرفی این گروه‌ها، پرداخته‌ایم:

• کودکان؛ به دلیل حضور در مکان‌هایی با احتمال بالای انتقال عفونت‌ها مانند مدرسه یا مهدکودک
• افراد با سیستم ایمنی ضعیف؛ برای امثال افراد تحت شیمی‌درمانی
• زندگی در مناطق سرد و خشک؛ زندگی در آب‌وهوای سرد و تنفس از طریق دهان
• افراد در معرض آلرژن‌ها؛ تحریک مداوم گلو با گرده، کپک و دود
• افراد سیگاری؛ تحریک مخاط گلو، ناشی از دود سیگار

مراقبت‌های پیشگیرانه مانند اجتناب از دود، استفاده از ماسک و دستگاه مرطوب‌کننده هوا در آب‌وهوای خشک، می‌تواند احتمال ابتلا به انواع گلودرد و سرفه را کاهش دهد.

علت گلودرد چیست؟

علت گلودرد، از عفونت تا عوامل محیطی متغیر است. در ادامه، به معرفی شایع‌ترین علت‌های این بیماری پرداخته‌ایم:

• عفونت‌های ویروسی؛ همچون سرماخوردگی، آنفولانزا، سرخک، آبلا‌مرغان و اوریون
• عفونت‌های باکتریایی؛ مانند باکتری استرپتوکوک
• آلرژی؛ واکنش سیستم ایمنی بدن به آلرژن‌ها مانند گرده‌ گیاهان و ظهور علائمی مانند سوزش گلو، احتقان بینی و عطسه
• آب‌وهوای خشک؛ از بین رفتن رطوبت دهان و گلو در هوای خشک و احساس خشکی و خراشیدگی در آن‌ها
• دود، مواد شیمیایی و سایر محرک‌ها؛ تحریک گلو در اثر دود دخانیات، محصولات پاک‌کننده و اسپری‌های خوشبوکننده
• جراحت؛ آسیب‌های ناشی از گیرکردن یک تکه کاغذ در گلو، فریاد زدن، با صدای بلند حرف زدن یا آواز خواندن برای مدت طولانی
• بیماری رفلاکس معده؛ سوزش گلو و سرفه ناشی از بازگشت اسید معده به مری و گلو
• تومور؛ گلودرد ناشی از سرطان‌های نادر مانند سرطان زبان، سرطان گلو و سرطان حنجره

هر یک از این عوامل، به تنهایی یا در ترکیب با سایر موارد، می‌تواند علت انواع گلودرد یا علت تیر کشیدن گلو باشند. برای ارائه برنامه درمانی مناسب و کارآمد، تشخیص علت زمینه‌ای بسیار مهم است.

ریسک فاکتورهای گلودرد

گلودرد، افراد را در هر سن و با علت‌های متفاوتی تهدید می‌کند. گلودرد معمولا یکی از نشانه‌های بیماری‌های متداولی همچون سرماخوردگی است اما با این حال، گاهی خود، عامل خطر می‌شود. اما عواملی وجود دارند که خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند. رایج‌ترین این عوامل خطر، در جدول زیر ارائه شده‌اند:

ابتلا به سینوزیت مزمن یا حاد و عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی و برونشیت هم می‌تواند ریسک فاکتورهای گلودرد را افزایش دهد.

راه های تشخیص گلودرد چیست؟

پزشک برای تشخیص گلودرد، با ارزیابی‌های اولیه و معاینات فیزیکی شروع می‌کند. در ادامه‌، به مراحل تشخیص این بیماری پرداخته‌ایم:

• ارزیابی اولیه و بررسی سابقه پزشکی؛ پرسیدن سوالاتی درباره سابقه ابتلا به بیماری‌های مختلف، وجود علائمی مانند خستگی و سردرد و ارتباط با افراد مبتلا به انواع گلودرد یا سرماخورده
• معاینات فیزیکی؛ بررسی دقیق گلو برای یافتن علائمی مانند قرمزی، التهاب و وجود لکه‌های سفید روی لوزه ها، بررسی دهان، زبان و غدد لنفاوی گردن
• انجام آزمایش سریع استرپتوکوک؛ آزمایش بزاق و سلول‌های گلو با استفاده از یک سواب پنبه‌ای و دریافت پاسخ پس از چند دقیقه
• آزمایش کشت باکتری استرپتوکوک؛ ارسال نمونه به آزمایشگاه برای اطمینان از پاسخ آزمایش قبلی
• آزمایش خون؛ برای تشخیص ابتلا به عفونت ویروسی مونونوکلئوز
• بیوپسی؛ ارسال نمونه‌‌برداری از بافت گلو یا لوزه به آزمایشگاه برای تشخیص تومور و سایر بیماری‌ها

پزشک با استفاده از این روش‌ها، علت این بیماری را پیدا کرده و بهترین راهکار درمانی را ارائه می‌دهد. البته پزشکان دارای تخصص گوش، حلق و بینی برای تشخیص بیماری به اقدامات دیگری نیز می‌پردازند که در راهنمای کامل تخصص گوش، حلق و بینی چیست با جزییات به این مساله پرداخته ایم.

عوارض گلودرد چیست؟

عوارض گلودرد، بسته به علت و شدت بیماری می‌تواند متفاوت باشد. در بیشتر مواقع، این بیماری خودبه‌خود درمان می‌شود و عوارضی ایجاد نمی‌کند. گاهی، در صورت نامشخص بودن علت گلودرد طولانی‌مدت و عدم درمان، مشکلات جدی‌تری به‌وجود می‌آید. در ادامه، به برخی از عوارض جدی این عارضه، اشاره کرده‌ایم:

• تب روماتیسمی؛ ناشی از عدم درمان گلودرد استرپتوکوکی
• اختلالات کلیوی؛ ناشی از عدم درمان گلودرد استرپتوکوکی
• آبسه پری‌تونسیلار؛ تشکیل یک کیسه چرکی ناشی از گسترش عفونت پشت لوزه‌ها
• آپنه انسدادی خواب؛ انسداد مجاری هوا در اثر تورم
• گسترش عفونت؛ از گلو به گوش‌ها و سینوس‌ها
• ایجاد سنگ لوزه؛ بوی بد دهان ناشی از ایجاد سنگ یا توده‌های کوچک روی لوزه‌ها

درصورت ابتلا به گلودرد طولانی و همراه با علائم گلودرد وحشتناک یا سنگ لوزه، با مراجعه به پزشک، به تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری کمک کنید.

درمان گلودرد

درمان گلودرد، به علت این عارضه بستگی دارد. گلودرد ناشی از عفونت‌های ویروسی، نیازی به آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای دیگر ندارد و خودبه‌خود بهبود می‌یابد. اما عفونت‌های باکتریایی را باید به کمک داروها و روش‌های خانگی درمان کرد.

در ادامه به روش‌های درمان گلودرد پرداخته‌ایم:

درمان خانگی گلودرد

روش‌های زیادی برای درمان خانگی گلودرد وجود دارد. از نوشیدن دم‌نوش‌های گیاهی گرفته تا گرفتن بخور و غرغره کردن نمک، روش‌هایی هستند که باعث تسکین درد گلو می‌شوند. متداول‌ترین درمان خانگی این بیماری شامل موارد زیر هستند:

• استراحت فراوان
• نوشیدن آب فراوان برای جلوگیری از کم‌آبی بدن
• شستشوی گلو با آب نمک
• نوشیدن مایعات گرم مانند چای داغ با عسل برای رفع درد یا خارش گلو
• نوشیدن مایعات خنک یا خوردن بستنی و دسرهای ژلاتینی با یخ‌های طعم‌دار برای تسکین گلو
• نوشیدن انواع دمنوش‌های گیاهی مانند دمنوش زنجبیل، دمنوش بابونه و دمنوش پیچ امین‌الدوله
• استفاده از دستگاه بخور سرد برای رفع خشکی گلو
• کاهش مصرف غذاهای تحریک‌کننده و تند
• اجتناب از دود سیگار

برای تسکین گلودرد با درمان خانگی، این روش‌ها انجام می‌شود. اما اگر علائم گلودرد طولانی‌مدت شد، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. شما در هر شهری که باشید، به بهترین متخصص گوش آن شهر دسترسی خواهید داشت. برای مثال اگر ساکن تهران هستید، می‌توانید از میان تعداد متعددی از متخصص گوش و حلق و بینی تهران دکتر گوش مورد نظر خود را انتخاب کرده و برای دریافت ویزیت حضوری یا آنلاین این متخصص اقدام کنید.

درمان دارویی گلودرد

راحت‌ترین و البته سریع‌ترین راه برای درمان گلودرد، مصرف داروهای مناسب گلودرد است. شما می‌توانید برای کاهش علائم گلودرد و درمان علت زمینه‌ای آن، از داروها استفاده کنید. در ادامه، به انواع داروهای تسکین‌دهنده گلودرد اشاره کرده‌ایم:

• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه برای بهبود علائم گلودرد مانند استامینوفن، ایبوپروفن و آسپرین (فقط در بزرگسالان)
• اسپری گلودرد، حاوی ماده ضدعفونی‌کننده و بی‌حس‌کننده مانند فنل
• مصرف شربت سرفه (برای آشنایی با انواع روش های درمان سرفه به مقاله درمان خانگی سرفه در مجله دکتردکتر مراجعه کنید.)
• داروهای کاهش‌دهنده اسید معده مانند فاموتیدین و سایموتیدین
• داروهای مهارکننده تولید اسید معده مانند لانزوپرازول و امپرازول
• مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان التهاب باکتریایی مانند آموکسی‌ سیلین، اریترومایسین یا آزیترومایسین
• مکیدن قرص‌های حاوی بنزوکائین برای بی‌حس کردن گلو

اگر التهاب لوزه‌ها شدید می‌شود و بهبود پیدا نمی‌کند، با مشاوره پزشک، به جراحی لوزه نیاز خواهید داشت. برای برداشتن لوزه‌های ملتهب و متورم، علاوه‌بر چاقوی جراحی می‌توان از لیزر، امواج رادیویی، انرژی اولتراسونیک یا الکتروکوتر استفاده کرد.

پیشگیری از گلودرد

مهم‌ترین دلیل گلودرد، ابتلا به بیماری‌های عفونی است. از طرفی، جلوگیری از ابتلا به عفونت‌ها، بسیار دشوار است. اما می‌توان با رعایت برخی موارد، به کاهش انتشار آن کمک کرد. اقدامات پیشگیرانه از انواع گلودرد خشک و گلودرد چرکی، شامل موارد زیر هستند:

• شستن مرتب دست‌ها به‌ویژه پس از تماس با فرد مبتلا به گلودرد
• اجتناب از دست زدن به صورت با دست‌های آلوده
• ممانعت از رفتن کودک مبتلا به گلودرد به مدرسه و مهدکودک
• اجتناب از تماس با افراد بیمار
• جداکردن ظروف فرد مبتلا و شستشوی آن‌ها با آب گرم و مواد شوینده
• دور انداختن دستمال‌های آلوده به آبریزش بینی و ترشحات سرفه فرد مبتلا
• اجتناب از قرارگیری در معرض دود سیگار و آلاینده‌های محیطی
• تغذیه سالم و انجام تمرینات منظم و خواب کافی برای تقویت سیستم ایمنی بدن
• مرطوب نگه داشتن هوا در فصل و مناطق خشک با دستگاه‌های بخور خنک

این اقدامات شاید ساده به نظر برسند؛ اما برای کاهش خطر ابتلا به گلودرد و عفونت‌های تنفسی بسیار موثر عمل می‌کنند.

برای درمان گلودرد به چه دکتری باید مراجعه کرد؟

برای درمان گلودرد، باید به دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه کرد. دکتر گوش، با معاینه فیزیکی و انجام آزمایش استرپتوکوک، علل گلودرد را شناسایی می‌کند. عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های باکتریایی، قارچ‌ها، خشکی هوا و آلرژی به گرده‌ها، انواع گلودرد ویروسی، گلودرد استرپتوکوکی، فارنژیت قارچی و لارنژیت را باعث می‌شوند. از شایع‌ترین علائم گلودرد، درد یا خشکی گلو، مشکل در بلع، تورم غدد لنفاوی، تب، سرفه و آبریزش بینی هستند. برای بهبود این علائم، استراحت کافی، مصرف مایعات، مصرف داروهای مسکن بدون نسخه و غرغره کردن با آب نمک توصیه می‌شود.

اگر سوالی درباره انواع گلودرد، گلودرد در بارداری و گلودرد در کودکان و نوزادان دارید، می‌توانید از مشاوره‌های آنلاین، تلفنی و حضوری بهترین دکتر گوش استفاده کنید. برای این کار، وارد سایت دکتردکتر شوید. متخصص گوش و حلق و بینی را بیابید. با انتخاب فیلتر بیشترین امتیاز و نوع ارائه خدمت، بهترین متخصصان گوش برای شما به نمایش درمی‌آیند. با ورود به پروفایل متخصص گوش مورد نظر خود، نوبت خود را ثبت کنید.

منابع:

nhs.uk

health.harvard.edu

webmd.com

سوالات متداول گلودرد