انواع رژیم غذایی کبد چرب برای گریدهای مختلف + بررسی مواد مفید و مضر

رژیم غذایی کبد چرب بر پایه غذاهای سالم و مغذی بنا شده و به کاهش وزن، بهبود عملکرد کبد و جلوگیری از عوارض کمک می‌کند. رژیم کبد چرب می‌تواند از وخیم شدن ناراحتی‌های کبد جلوگیری کند.

تغذیه سالم و میانه روی در برنامه هفتگی رژیم غذایی کبد چرب بهترین راه برای حفظ سلامت این عضو مهم در بدن است. سبزیجات، آجیل، غلات و ماهی، از مواد غذایی اصلی این رژیم هستند.

در این مقاله از مجله دکتردکتر با رژیم غذایی و غذاهای مناسب کبد چرب بیشتر آشنا می‌شویم.

اگر سوالی دارید، آن را در قسمت نظرات ثبت کنید تا کارشناس سلامتی دکتر دکتر به آن پاسخ دهد.

اصول مهم رژیم غذایی کبد چرب

اصول مهم رژیم غذایی برای کبد چرب عمدتاً بر بهبود عملکرد کبد، کاهش تجمع چربی و کنترل التهاب تمرکز دارد. اهداف مهم این رژیم، شامل موارد زیر می‌شود:

• کاهش مصرف کالری و کاهش وزن
• انتخاب غذاهای سالم و سرشار از فیبر
• استفاده از پروتئین‌های کم‌چرب
• استفاده از چربی‌های سالم
• اجتناب از مصرف غذاهای مضر
• داشتن وعده‌های غذایی منظم و کنترل‌شده

در نتیجه توجه به این موارد، چربی ناسالم بدن کم شده و سلامتی کبد، افزایش پیدا می‌کند. در ادامه، اطلاعات بیشتری در اختیارتان خواهیم گذاشت اما قبل از آن، در جدول زیر، خلاصه‌ای از این مقاله را می‌آوریم:

لیست غذاهای کبد چرب

لیست غذاهای کبد چرب را می‌توان به دو دسته غذاهای مفید و مواد غذایی مضر، تقسیم کرد. در ادامه، درباره هر کدام خواهیم گفت.

غذاهای مفید برای کبد چرب

در ادامه، مواد غذایی و خوراک‌هایی را به شما معرفی می‌کنیم که با مصرف آن کبد سالم‌تری خواهید داشت:

• غذای دریایی
• ماهی مانند ماهی کاد، سالمون و ساردین
• غلات کامل
• آجیل
• روغن زیتون
• سبزیجات
• آووکادوها
• حبوبات
• لیمو ترش
• سیر خام
• چغندر
• جوانه گندم
• نخود فرنگی
• سیب‌زمینی شیرین
• اسفناج
• بروکلی یا خانواده کلم
• غذاهای غنی از ویتامین‌های E و ویتامین دی 
• دانه‌های آفتاب‌گردان
• بادام‌ها
• گردو
• آرد جو
• بلغور جو دو سر

روغن‌های گیاهی مایع با چربی‌های تک غیر اشباع مانند روغن زیتون، کلزا، سویا و کانولا نیز در سلامت کبد تاثیر مثبتی دارند.

میوه‌های مفید برای کبد چرب

تحقیقات نشان می‌دهد که میوه‌های غنی شده از آنتی‌اکسیدان می‌توانند انتخاب خوبی برای کنترل و درمان کبد چرب باشند؛ برای مثال:

• انواع تمشک و توت
• موز
• کیوی
• زردالو
• سیب
• گلابی
• پرتقال
• طالبی
• آلو
• کشمش
• گریپ‌فروت
• زغال‌اخته
• هندوانه
• انجیر
• انگور
• پاپایا

توصیه می‌شود که میوه‌های تازه را مصرف کنید تا پاکسازی کبد انجام شود. 

مواد غذایی مضر برای کبد چرب

افراد مبتلا به کبد چرب باید از مصرف چربی‌های اشباع شده دوری کنند تا مانع از رسوب بیشتر چربی در کبد خود شوند. مصرف غذاهای زیر باعث وخامت اوضاع کبد خواهد شد:

• مرغ
• گوشت قرمز
• آرد سفید
• لبنیات پرچرب به‌ویژه پنیر و ماست پرچرب
• غذاهای آماده و فراوری شده
• روغن نخل
• روغن نارگیل
• غذاهای سرخ شده و فست‌فودها
• شربت ذرت
• نوشیدنی‌های گازدار، الکلی و انرژی‌زا
• نمک و غذاهای نمک‌سودشده
• قند و فراورده‌های قندی مانند شکلات، آب‌نبات، نوشابه و سایر موارد مشابه
• چربی‌های ترانس همانند روغن‌های هیدروژنه ساخته شده در کارخانه‌ها
• چربی‌های جامدی همچون کره حیوانی، خامه و دنبه
• غذاهای تند
• محدود کردن مصرف دل، قلوه، کله و پاچه 

به طور کلی بیماران مستعد کبد چرب باید از هرگونه چربی‌های اشباع شده دوری و برنامه هفتگی رژیم غذایی کبد چرب خود را رعایت کنند.

لیست کربوهیدرات های مضر برای کبد چرب

متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که برای کاهش تجمع چربی در کبد، از کربوهیدرات‌های ساده و تصفیه‌شده که به سرعت به قند تبدیل می‌شوند، پرهیز شود. چرا که این نوع کربوهیدرات‌ها، باعث افزایش سریع قند خون و ترشح انسولین می‌شوند که در نهایت به تبدیل گلوکز به چربی در کبد منجر می‌شود. در ادامه لیستی از کربوهیدرات‌های مضر برای کبد چرب ارائه می‌دهیم:

• نان سفید و محصولات تهیه‌شده از آرد سفید
• برنج سفید
• اکارونی و سایر پاستاهای تصفیه‌شده
• شیرینی‌ها و دسرهای قندی
• نوشیدنی‌های شیرین
• شربت ذرت با فروکتوز بالا

برای کبد چرب چی بخوریم؟ برنامه غذایی مناسب کبد چرب 

همین ابتدا می‌گوییم که بهترین برنامه غذایی با توجه به به سن، قد و میزان بیماری‌تان، باید توسط دکتر تغذیه تنظیم شود. اما با این حال، نمونه‌ای از برنامه‌های غذایی متناسب در هر وعده را با شما به اشتراک می‌گذاریم:

نمونه‌ای از برنامه هفتگی رژیم غذایی کبد چرب

در زیر، نمونه‌ای از یک برنامه هفتگی رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به کبد چرب ارائه شده است:

این برنامه، برای برنامه هفتگی رژیم غذایی کبد چرب گرید 3 نیز مناسب است.

صبحانه برای کبد چرب گرید

در زیر، چند گزینه صبحانه برای کبد چرب گرید ۲ و 1 را به‌صورت نمونه آورده‌ایم:

• بلغور جو دوسر با میوه تازه و گردو
• تخم‌مرغ آب‌پز با نان سبوس‌دار و گوجه‌فرنگی
• اسموتی اسفناج، موز، دانه‌های چیا و شیر بادام یا آب میوه طبیعی بدون شکر افزوده
• ماست یونانی کم‌چرب به همراه میوه‌های کم‌قند

ناهار مناسب برای کبد چرب

ناهار مناسب برای مبتلایان به کبد چرب، باید ترکیبی از پروتئین‌های کم‌چرب، کربوهیدرات‌های پیچیده و سبزیجات تازه باشد تا هم انرژی پایدار فراهم کند و هم بار کبد را کاهش دهد. موارد غذایی مناسب این رژیم، عبارتند از:

• سالاد سبزیجات با پروتئین کم‌چرب
• ناهار سبک با سوپ و سالاد
• رژیم مدیترانه‌ای
• عدس یا لوبیا به همراه سبزیجات تازه و ادویه‌های طبیعی

شام مناسب برای کبد چرب

هدف اصلی برای شام مناسب برای مبتلایان به کبد چرب،تهیه‌ وعده‌ی غذایی سبک، مغذی و کم‌چرب است تا بار اضافی بر روی کبد وارد نشود. به این منظور، غذاهای زیر پیشنهاد می‌شود:

• سوپ سبزیجات با پروتئین‌های کم‌چرب
• سالاد حبوبات و سبزیجات
• خورش سبزیجات با غلات کامل

چه نوشیدنی‌هایی برای کبد چرب مفید است؟

مصرف برخی نوشیدنی‌ها برای کبد چرب بسیار مفید است؛ از جمله:

• آب لیمو
• نوشیدنی زنجبیل و لیمو
• آب گریپ‌فروت
• قهوه
• آب انگور
• چای زردچوبه
• چای سبز
• چای بابونه
• چای جو دوسر
• آب‌میوه عناب
• چای نعنا
• شیر بادام
• شیر کم‌چرب

این نوشیدنی‌ها را در برنامه رژیم غذایی کبد چرب قرار دهید تا پاکسازی کبد انجام شود و علائم آن مانند علائم پوستی کبد چرب از بین بروند.

رژیم غذایی مناسب برای گریدهای مختلف کبد چرب

عموماً متخصصان، گرید یا درجه‌بندی مختلفی را برای بیماری کبد چرب در نظر می‌گیرند. این درجه‌بندی از عدد یک شروع شده و نهایتاً به عدد پنج می‌رسد که شامل موارد ذیل است:

1. گرید یک یا استئاتوز کبد
2. گرید دو یا استاتوهپاتیت
3. گرید سه یا فیبروز کبدی
4. گرید چهار یا سیروز
5. گرید پنج یا سرطان کبد

سه درجه ابتدایی را به‌راحتی می‌توان با رعایت رژیم غذایی مناسب درمان کرد. در طول درمان نظارت دکتر گوارش بر وضعیت کبد ضروری است. در ادامه رژیم غذایی مناسب هر گرید را بررسی خواهیم کرد.

رژیم غذایی کبد چرب گرید ۱

در کبد چرب گرید ۱ مقدار چربی موجود در این اندام از حد طبیعی کمی بیشتر خواهد بود. این سطح از بیماری نگران‌کننده نیست و با درمان‌ های خانگی کبد چرب قابل پیشگیری است. البته فراموش نکنید که باید با یک متخصص مشورت کنید.

در گام نخست اگر وزن شما متناسب نیست، سعی کنید کمی کاهش وزن داشته باشید. میوه و سبزیجات را در برنامه غذایی خود جای دهید. قهوه بنوشید و میزان امگا ۳ مصرفی‌تان را افزایش دهید. فعالیت بدنی و ورزش را از سطح سبک تا متوسط در پیش بگیرید و غذاهای پر چرب را از فهرست غذایی‌تان حذف کنید.

در مقابل، انواع شیرنی و غذاهای فرآوری شده، چربی‌های ترانس و گوشت قرمز، از غذاهای مضر برای کبد چرب گرید 1 هستند؛ برای همین بهتر است این مواد را از سبد غذایی خود حذف کنید.

رژیم غذایی کبد چرب گرید ۲

بیشتر بیماران کبد چرب در درجه دوم قرار دارند. این افراد باید با استفاده از رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی خود از پیشروی این بیماری جلوگیری کنند. اشخاصی که بیماری‌شان در سطح ۲ قرار دارد، می‌توانند از انواع توت، چای سبز، قهوه، غلات کامل، ماهی چرب، بروکلی، جو دوسر، روغن زیتون و آجیل برای پاکسازی کبد بهره بگیرند. مصرف غذاهای چرب، شور، قندی، پر نشاسته و الکل در بیماران کبدی با گرید ۲ باید محدود شود.

علاوه‌بر دمواد غذایی مضر برای گرید 1، لبنیات پرچرب و الکل در دسته غذاهای مضر برای کبد چرب گرید 2 قرار می‌گیرند.

رژیم غذایی کبد چرب گرید ۳

زمانی که فرد به کبد چرب گرید ۳ مبتلا می‌شود، باید مصرف قند و فروکتوز را به حداقل برساند. یکی از بهترین راهکارها برای بهبود عملکرد کبد در این شرایط، پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای است که با تأمین مواد مغذی مفید، به کاهش التهاب و حمایت از سلامت کبد کمک می‌کند. رژیم مدیترانه‌ای برای کبد چرب عبارتند از:

• روغن زیتون
• ماهی‌های چرب (سالمون، ماهی تن، ساردین)
• آجیل و دانه‌ها (گردو، بادام، تخم کتان)
• غلات کامل (نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر)
• حبوبات (عدس، نخود، لوبیا)
• میوه‌ها (توت‌ها، سیب، مرکبات)
• سبزیجات (اسفناج، کلم بروکلی، گوجه‌فرنگی، هویج)
• لبنیات کم‌چرب (ماست یونانی، پنیر فتا)
• ادویه‌ها (زردچوبه، زنجبیل، دارچین)
• چای سبز

دستورات طب سنتی برای رژیم کبد چرب

طب سنتی راه‌های زیادی را برای درمان کبد چرب پیشنهاد می‌کند که در این بین رژیم غذایی یکی از مؤثرترین این راه‌ها است. در دیدگاه طب سنتی فرد مبتلا به کبد چرب باید مصرف غذاهای شور، چرب، قندی و فراوری شده را به حداقل برساند.

در طب سنتی توصیه می‌شود، بیماران برای پاکسازی کبد مواد غذایی زیر را بیشتر مصرف کنند:

• شربت سرکه انگبین
• شربت شیره انگور
• مخلوط خاکشیر و آب ولرم به‌صورت ناشتا
• نوشیدن عرق کاسنی به‌صورت ناشتا
• نوشیدن عرق شاه‌تره، عرق خارشتر و عرق بید
• دم‌نوش آویشن
• آب زرشک، آب انار، آب لیمو با نمک دریا یا عسل
• حذف آب سرد پس از خوردن غذای گرم یا تند
• روغن کنجد

اگر پزشک به دلیل بیماری‌های دیگر برای شما دارویی تجویز کرده است، قبل از مصرف مواد غذایی با دکتر متخصص گوارش تماس بگیرید. اگر درباره تخصص گوارش سوالی دارید، توصیه می‌کنیم که به مطلب تخصص گوارش چیست مجله دکتردکتر مراجعه کنید.

رژیم غذایی کبد چرب در دوران بارداری

کبد چرب ممکن است در دوران بارداری ایجاد شود یا از قبل وجود داشته باشد. در هر دو حالت، کنترل آن برای سلامت مادر و جنین ضروری است. زنان باردار مبتلا باید تحت‌نظر متخصص زنان، داخلی و تغذیه باشند. رعایت رژیم غذایی مناسب، شامل مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده، می‌تواند به مدیریت بیماری کمک کند.

در صورت عدم کنترل، کبد چرب می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند آسیب کلیوی، نکروز حاد توبولار، سندرم کبدی، ادم ریوی، عفونت و زایمان زودرس شود. بنابراین، توصیه می‌شود پیش از بارداری با مشورت دکتر زنان، وزن خود را متعادل نگه دارید و سبک زندگی سالمی داشته باشید.

رژیم غذایی کبد چرب در کودکان

بهترین درمان برای کبد چرب کودکان، تغییر عادات غذایی و سبک زندگی است. برای کودکان، باید میزان مصرف سبزیجات، میوه، غلات کامل، حبوبات و لبنیات کم‌چرب را افزایش دهید و در مقابل میزان غذاهای فراوری شده، مانند انواع فست‌فودها را کاهش دهید. علاوه‌بر این‌ها، کودکان با محدود کردن میزان گوشت قرمز، غذاهای پرچرب و مصرف کربوهیدارت‌های ساده مانند انواع شیرینی و نان سفید می‌توانند به‌سلامتی نزدیک‌تر شوند.

برای گرفتن رژیم غذایی کبد چرب باید به کدام پزشکان مراجعه کرد؟

برای دریافت رژیم غذایی کبد چرب، معمولاً مراجعه به چندین تخصص ضروری است اما در ابتدا، بهتر است که با استفاده از امکان مشاوره آنلاین با دکتر کبد در سامانه دکتردکتر، از او مشورت بگیرید. در این بستر، می‌توانید تلفنی یا متنی با بهترین پزشکان هر تخصص، مشاوره کنید و نسخه بگیرید یا راه درست درمان را پیدا کنید.

منابع:

healthline.com

سوالات متداول رژیم غذایی کبد چرب