اختلالات تکلم و هر آنچه که باید در مورد آن بدانیم

علت اختلال تکلم ناگهانی چیست؟ کدام قسمت مغز مربوط به حرف زدن است؟ در ادامه این مطلب به بررسی کامل دلایل ایجاد اختلال در قدرت تکلم می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

اختلالات تکلم به این معنی است که فرد در صحبت کردن یا ادای کلمات مشکل دارد و درک آنچه او می‌گوید، برای بقیه دشوار باشد. صحبت کردن شامل حرکات دقیق زبان، لب‌ها، فک و تارهای صوتی است. چند نوع متفاوت از اختلالات تکلم وجود دارد.

اختلال گفتاری چیست؟

اختلالات گفتاری می‌تواند بر نحوه ایجاد صدا برای ایجاد کلمات در فرد تأثیر بگذارد. برخی اختلالات صوتی نیز ممکن است اختلالات گفتاری تلقی شود. یکی از اختلالات گفتاری که معمولاً تجربه می‌شود، لکنت زبان است. سایر اختلالات گفتاری شامل آپراکسی و دیس آرتریا است.

• آپراکسی نوعی اختلال گفتاری حرکتی است که در اثر آسیب به قسمت‌های مغز مربوط به گفتار ایجاد می‌شود.
• دیس آرتریا نوعی اختلال گفتاری حرکتی است که در آن ممکن است عضلات دهان، صورت یا دستگاه تنفسی ضعیف شده یا در حرکت دچار مشکل شوند.

برخی از افراد مبتلا به اختلالات گفتاری از آنچه می‌خواهند بگویند آگاه هستند اما قادر به بیان افکار خود نیستند. این ممکن است منجر به مشکلات عزت نفس و افسردگی شود. اختلالات گفتاری می‌تواند بزرگسالان و کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. درمان زود هنگام می‌تواند این شرایط را اصلاح کند.

علت اختلالات تکلم

اختلالات تکلم بر طناب صوتی، عضلات، اعصاب و دیگر ساختارهای داخل گلو اثر می‌گذارد. علل عبارت‌اند از:

• آسیب به تارهای صوتی
• ضربه مغزی
• ضعف عضلانی
• ضعف تنفسی
• سکته مغزی
• پولیپ یا گره روی تارهای صوتی
• فلج تارهای صوتی

اختلالات تکلم ممکن است ارثی باشند و در طول زمان توسعه یابد. برخی افرادی که دارای شرایط خاص پزشکی یا رشدی هستند نیز دچار اختلالات تکلم می‌شوند. شرایط مشترک که می‌تواند منجر به اختلالات تکلم شود عبارت‌اند از:

• اوتیسم
• اختلال بیش فعالی، کمبود توجه (ADHD)
• سکته مغزی
• سرطان دهان
• سرطان حنجره
• بیماری هانتینگتون
• زوال عقل
• اسکلروز جانبی آمیوتروفی (ALS) که همچنین به عنوان بیماری لو Gehig شناخته می‌شود.

علائم اختلال تکلم

بسته به علت اختلال تکلم، ممکن است چند نشانه وجود داشته باشد. علائم عمده عبارت‌اند از:

• تکرار صداها که اغلب در فردی که لکنت دارد دیده می‌شود
• اضافه کردن صداهای اضافی و کلمات
• واژه‌های طولانی‌تر
• در حالی که صحبت می‌کند، حرکات تند و خشن را انجام می‌دهد که معمولاً شامل حرکات سر است
• فرد چندین بار در حال حرف زدن، چشمک می‌زند
• سرخوردگی قابل مشاهده در هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
• مکالمه‌های مکرر
• صدای تکان خوردن هنگام صحبت کردن
• خفگی، یا صحبت کردن با صدای تند و تلخ

با دیدن این علائم در کودک خود حتما به دکتر گفتاردرمانی مراجعه کنید.

تشخیص اختلالات تکلم

بسیاری از آزمایش‌ها برای تشخیص اختلالات تکلم در دسترس هستند. از جمله:

• معاینه غربالگری مفصل دنور (DASE): یک سیستم تست معمول برای تشخیص اختلالات مفصل است. این آزمون وضوح تلفظ را در کودکان بین ۲ تا ۷ ساله ارزیابی می‌کند. این آزمون پنج دقیقه‌ای از تمرین‌های مختلف برای ارزیابی گفتار کودک استفاده می‌کند.

• مقیاس‌های اولیه زبان در مقیاس ۲: این تست که توسط پزشک جراحی Neurodevelopmental جیمز کاپلان ایجاد شده، تعیین کننده رشد زبان کودک است. این آزمون به سرعت می‌تواند اختلالات تکلم و یا تأخیر در زبان باز کردن را شناسایی کند.

• آزمون واژگان تصویر Peabody: این آزمون واژگان و توانایی صحبت کردن فرد را اندازه‌گیری می‌کند. شخص به کلمات مختلف گوش می‌دهد و تصاویری را که کلمات را توصیف می‌کنند انتخاب می‌کنند. افرادی که دارای معلولیت فکری شدید هستند و کسانی که کور هستند قادر به انجام این ارزیابی نخواهند بود. تست واژگان تصویر Peabody بارها از زمان انتشار اولین نسخه آن در سال ۱۹۵۹ تجدیدنظر شده است.

در صورت وجود این مشکل با دکتر تاخیر گفتار مشورت کنید.

در صورت وجود نگرانی در اختلال گفتاری کودک چه باید کرد؟

بعضی از کودکان با درک و گفتار چالش دارند و به کمک نیاز دارند. آنها ممکن است همزمان با سایر کودکان بر نقاط عطف زبان تسلط نداشته باشند و ممکن است این‌ها نشانه تأخیر یا بی‌نظمی زبان یا گفتار باشد. در همین راستا، مهم‌ترین قدم، مراجعه به یکی از متخصصین مغز و اعصاب شهرتان است. مثلا اگر ساکن تهران هستید، می‌توانید از میان 75 دکتر جراح مغز و اعصاب تهران ، نوبت پزشک مورد نظرتان را ثبت کرده و حضوری یا غیرحضوری، ویزیت شوید. 

رشد زبان بخش‌های مختلفی دارد و کودکان ممکن است با یک یا چند مورد زیر روبه‌رو شوند:

• درک آنچه دیگران می‎گویند (زبان پذیرا). این می‌تواند به دلایل زیر باشد:
  • عدم شنیدن کلمات (کم شنوایی)
  • نفهمیدن معنی کلمات
• ارتباط افکار با استفاده از زبان (زبان رسا). این می تواند به دلایل زیر باشد:
  • ندانستن کلمات برای استفاده
  • ندانستن چگونگی قرار دادن کلمات کنار هم
  • دانستن کلمات برای استفاده اما عدم توانایی بیان آنها

اختلالات زبان و گفتار می‌توانند با هم یا به تنهایی وجود داشته باشند. نمونه‌هایی از مشکلات در رشد زبان و گفتار شامل موارد زیر است:

• اختلالات گفتاری
  • مشکل در ایجاد صحیح کلمات یا اصوات خاص
  • مشکل در ایجاد روان کلمات یا جملات، مانند لکنت زبان
• تأخیر زبان – توانایی درک و صحبت کندتر از حد معمول
• اختلالات زبان
  • آفازی (دشواری در درک یا صحبت در بخش‌هایی از زبان به دلیل آسیب مغزی یا نحوه کار مغز)
  • اختلال پردازش شنوایی (مشکل در درک معنای صداهایی که گوش به مغز می‌فرستد)

اختلالات زبان یا گفتار می‌تواند همراه با سایر اختلالات یادگیری باشد که بر خواندن و نوشتن تأثیر می‌گذارد. کودکان مبتلا به اختلالات زبانی ممکن است از اینکه نمی‌توانند دیگران را درک کنند یا خودشان توسط دیگران درک شوند، ناامید شوند و ممکن است هیجانی رفتار کنند، درمانده باشند یا عقب‌نشینی کنند.

اختلالات زبانی یا گفتاری همچنین می‌تواند همراه با اختلالات عاطفی یا رفتاری، مانند اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی (ADHD) یا اضطراب باشد. کودکان دارای ناتوانی رشد از جمله اختلال طیف اوتیسم ممکن است در گفتار و زبان نیز مشکل داشته باشند. ترکیبی از چالش‌ها می‌تواند موفقیت در مدرسه را برای کودک به خصوص سخت کند. تشخیص صحیح اختلال کودک بسیار مهم است تا هر کودک بتواند نوع کمک مناسب را دریافت کند.

درمان اختلالات تکلم

اختلالات تکلم خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. با گفتاردرمانی می‌توان بیشتر اختلالات تکلم را درمان کرد. درمان متفاوت است و بستگی به نوع اختلال دارد. در گفتاردرمانی، یک درمانگر حرفه‌ای شما را از طریق تمریناتی که برای تقویت عضلات صورت و گلو به کار می‌روند هدایت می‌کند. شما یاد خواهید گرفت که در حین صحبت کردن تنفس خود را کنترل کنید.

تمرینات تقویت عضلات و تنفس کنترل‌شده کمک می‌کند تا صدای کلمات شما بهبود یابد. شما همچنین می‌توانید راه‌هایی را برای تمرین سخنرانی صحیح یاد بگیرید. برخی از افراد مبتلا به اختلالات تکلم نگرانی، خجالت‌زدگی یا افسردگی را تجربه می‌کنند. بحث درمانی ممکن است در این شرایط مفید باشد. یک درمانگر در مورد راه‌هایی برای مقابله با شرایط و راه‌های بهبود چشم‌انداز وضعیت شما صحبت خواهد کرد. اگر افسردگی شدید علت این اختلال باشد، داروهای ضد افسردگی می‌توانند کمک‌کننده باشد.

عوارض اختلالات تکلم

اختلالات تکلم بدون درمان ممکن است موجب ایجاد اضطراب زیاد در فرد شود. با گذشت زمان، این اضطراب می‌تواند باعث اختلالات اضطرابی یا ترس از صحبت در برابر عموم مردم شود. درمان اولیه برای اضطراب می‌تواند مانع پیشرفت اختلالات اضطرابی یا ترس‌ها شود.

برخی از افراد مبتلا به اختلالات تکلم از آنچه که می‌خواهند بگویند آگاه هستند؛ اما قادر به بیان افکار خود نیستند که منجر به مسائل مربوط به کاهش عزت نفس و توسعه افسردگی می‌شود. اختلالات تکلم می‌تواند در بزرگسالان و کودکان اتفاق بیفتد. درمان اولیه می‌تواند این شرایط را اصلاح کند.

شایع‌ترین اختلالات تکلم

شایع‌ترین اختلالات تکلم را می‌توان در ده نوع طبقه‌بندی کرد، که در زیر به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.

آپاكسی گفتار (AOS)

Apraxia یک اختلالات تکلم حرکتی است که ناشی از آسیب به بخش‌های مغز مربوط به صحبت می‌شود. نارسایی گفتار (AOS) زمانی اتفاق می‌افتد که مسیر عصبی بین مغز و عملکرد گفتاری شخص (عضلات گفتاری) از بین رفته یا مبهم باشد.

فرد می‌داند که چه می‌خواهد بگوید، حتی می‌تواند آنچه را که می‌خواهد روی کاغذ بنویسد. با این حال مغز قادر به ارسال پیام‌های صحیح نیست، به طوری که عضلات گفتاری نمی‌توانند آنچه را می‌خواهند، بیان کنند. موارد شدید به راحتی تشخیص داده می‌شود، از جمله نشانه‌هایی از عدم توانایی بیان کلمات، غلبه بر موقعیت‌های صوتی، حرکات غیر هدف که موجب تحریف صدا و اختلاف در تلفظ می‌شود.

لکنت زبان

لکنت زبان، بسیار رایج است و به راحتی می‌توان آن را تشخیص داد. هر کس حداقل یک بار در زندگی خود لحظات لکنت‌انگیز داشته است. اکثر مردم نمی‌دانند که لکنت زبان نیز می‌تواند شامل اقدامات غیر ارادی یا نیمه ارادی مانند چشمک زدن یا تیک عصبی باشد. ابتدا، این اختلال غریزی زمانی آشکار می‌شود که یک کودک در حال یادگیری صحبت کردن و حرف زدن است. ممکن است بعداً در دوران کودکی نیز این اختلال شکل بگیرد. علت لکنت اغلب ناشناخته است.

دیس آرتریا (Dysarthria)

یک اختلال تکلم حرکتی است که در آن عضلات دهان، صورت یا سیستم تنفسی ممکن است ضعیف یا دچار دشواری حرکت شوند. دیس آرتریا در اثر آسیب عصبی و عضلانی ایجاد می‌شود. این حالت، سخنرانی فرد را با گفتار مبهم، سخنرانی آهسته، حرکت محدود فک یا حرکت لب، ریتم غیر طبیعی و نگاه کردن به زمین در هنگام صحبت، تغییر در کیفیت صدا، بیان مشکل و سایر علائم همراه می‌کند.

این حالت ناشی از آسیب عضلانی یا آسیب عصبی به عضلات مربوط به فرآیند صحبت مانند دیافراگم، لب‌ها، زبان و آکوردهای صوتی است. از آن جایی که این علامت ناشی از آسیب عصبی یا آسیب عضلانی است، این امر می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از پدیده‌هایی باشد که در افراد مختلف در سنین مختلف تأثیر می‌گذارد.

دیس آرتریا می‌تواند در طول رشد در رحم یا کمی بعد از تولد به عنوان یک نتیجه از شرایط مانند دیستروفی عضلانی و فلج مغزی شروع شود. در بزرگسالان برخی از شایع‌ترین علل دیس آرتریا سکته مغزی، تومورها و MS است.

از سایر اختلالات تکلم می‌توان به Lisping ،Spasmodic Dysphonia، مبهم حرف زدن، Muteness – لالی انتخابی، عدم قدرت تکلم، تأخیر گفتاری، تکلم مربوط به اوتیسم اشاره کرد.

اختلالات گفتاری در کودکان

کودکان آماده یادگیری یک زبان هستند، اما آنها باید زبان یا زبان‌هایی را که خانواده و محیط آنها استفاده می‌کنند بیاموزند. یادگیری یک زبان به زمان نیاز دارد و کودکان در مراحل پیشرفت یادگیری زبان و گفتار متفاوت هستند. کودکان در حال رشد معمولاً ممکن است هنگام یادگیری با برخی اصوات، کلمات و جملات مشکل داشته باشند. با این حال، بیشتر کودکان می‌توانند در حدود ۵ سالگی به راحتی از زبان استفاده کنند.

کمک به کودکان در یادگیری زبان

والدین و مراقبان کودک مهم‌ترین معلمان در سال‌های اولیه کودک هستند. کودکان زبان را با گوش دادن به صحبت دیگران و تمرین یاد می‌گیرند. حتی نوزادان خردسال هنگام متوجه تکرار و واکنش دیگران به صداها و صداهایی که ایجاد می‌کنند هستند. مهارت‌های زبانی و مغزی کودکان اگر کلمات مختلفی را بشنوند، قوی‌تر می‌شوند. والدین می‌توانند به طرق مختلف از جمله موارد زیر، به کودک خود کمک کنند تا یاد بگیرد:

• پاسخ به اولین صداها‌، غرغرها و حرکاتی که کودک ایجاد می‌کند
• تکرار آنچه کودک می‌گوید و افزودن به آن
• صحبت درباره چیزهایی که کودک می‌بیند
• سوال کردن و گوش دادن به پاسخ‌ها
• نگاه کردن به کتاب یا مطالعه آن
• قصه گفتن
• آواز خواندن.

این کارها می‌تواند هم در هنگام بازی و هم در طول برنامه‌های روزمره اتفاق بیفتد.

والدین همچنین می‌‎توانند موارد زیر را رعایت کنند:

• چگونه فرزندشان می‌شنود و صحبت می‌کند.
• در صورت نگرانی در مورد اینکه کودک آنها چگونه به صداها واکنش نشان می‌دهد، شنوایی او را آزمایش می‌کنند.

تشخیص مشکلات زبانی یا گفتاری در کودکان

اگر کودکی در رشد زبان یا گفتار مشکلی دارد، با یک پزشک در مورد ارزیابی او صحبت کنید. اولین قدم مهم این است که بفهمید کودک دچار کم‌شنوایی شده است یا خیر. تشخیص کاهش شنوایی ممکن است دشوار باشد به ویژه اگر کودک فقط در یک گوش دچار کم شنوایی شده یا دارای شنوایی جزئی است؛ به این معنی که آنها می‌توانند برخی صداها را بشنوند اما برخی دیگر را نمی‌شنوند.

یک متخصص توسعه زبان مانند یک آسیب‌شناس گفتاری-زبانی ارزیابی دقیق را برای تعیین نوع مشکل زبان یا گفتار کودک انجام می‌دهد.

به طور کلی، یادگیری بیش از یک زبان اختلالات زبانی ایجاد نمی‌کند، اما کودکان ممکن است دقیقاً همان مراحل رشد را دنبال نکنند، همان کسانی که فقط یک زبان را یاد می‌گیرند. توسعه توانایی درک و صحبت به دو زبان به میزان تمرین کودک با استفاده از هر دو زبان و نوع تمرین بستگی دارد.

اگر کودکی که بیش از یک زبان را یاد می‌گیرد در رشد زبان مشکل دارد، ممکن است نیاز به ارزیابی دقیق توسط متخصصی باشد که رشد مهارت‌ها را به بیش از یک زبان درک کند.

درمان اختلالات و تأخیرهای زبان یا گفتار در کودکان

کودکانی که مشکلات زبانی دارند اغلب به کمک اضافی و آموزش ویژه نیاز دارند. آسیب‌شناسان گفتار-زبان می‌توانند مستقیماً با کودکان و والدین، ​​مراقبان و معلمان آنها کار کنند.

داشتن تاخیر یا اختلال در گفتار می‌تواند کودک را برای مداخله زودهنگام (برای کودکان تا ۳ سال) و خدمات آموزش ویژه (برای کودکان ۳ ساله و بالاتر) واجد شرایط کند. مدارس می‌توانند آزمایشات خود را برای اختلالات زبان یا گفتار انجام دهند تا ببینند آیا کودک به مداخله پزشکی نیاز دارد یا خیر.

در صورت وجود نگرانی‌های دیگر در مورد شنیدن، رفتار یا احساسات کودک، ارزیابی توسط یک متخصص مورد نیاز است. والدین، پزشکان و مدرسه می‌توانند با هم همکاری کنند تا ارجاع و درمان صحیح را پیدا کنند.

مسئله‌ای که هر پدر و مادری باید بداند

کودکان دارای اختلالات یادگیری خاص، از جمله اختلالات زبان یا گفتار، تحت قانون افراد دارای معلولیت در آموزش (IDEA) و قانون ضد تبعیض، واجد شرایط خدمات ویژه یا خوابگاه در مدرسه هستند.

نقش پزشکان در کودکان دارای مشکل گفتاری

پزشکان می‌توانند سهم مهمی در همکاری با مدارس برای کمک به کودک مبتلا به اختلالات گفتاری یا زبانی و تأخیر یا سایر معلولیت‌ها برای دریافت خدمات ویژه مورد نیاز داشته باشند. آكادمی اطفال آمریكا گزارشی تهیه كرده است كه نقش پزشکان را در كمک به كودكان دارای معلولیت نشان می‌دهد، از جمله کودکان دارای اختلالات زبانی یا گفتاری.

سخن آخر

تحقیقات روز به روز برای افرادی که به دنبال درمان زودرس هستند، بهبود می‌یابد. درمان زودهنگام به جلوگیری از بدتر شدن اختلال گفتاری کمک می‌کند. درمان افراد دارای معلولیت دائمی به شدت معلولیت بستگی دارد.

منابع:

cdc

speechpathologygraduateprograms

healthline