خار پاشنه رشد استخوانی است که از زیر استخوان پاشنه پشتی در داخل پا بیرون می آید. با واردشدن فشار روی رباط‌های پا، این مشکل ایجاد می‌شود. بیشتر افراد متوجه بروز چنین مشکلی نمی‌شوند تا زمانی که درد در ناحیه پاشنه شدت می‌گیرد و از تحمل خارج می‌شود. درمان خاصی برای این مشکل وجود ندارد و پزشکان هم روش‌های غیرجراحی را توصیه می‌کنند.
این رشد استخوان‌مانند رسوبی کلسیمی است که بین استخوان پاشنه و قوس پا به وجود می‌آید. برای درمان و پیگیری وضعیت آن هم نیاز به مراجعه به متخصص ارتوپدی دارید. در این مقاله، سعی کردیم که اطلاعات کاملی درباره خار در پاشنه پا در اختیارتان قرار بدهیم.
خارپاشنه چیست؟
خار پاشنه یا خار استخوان رشدی استخوانی است که از زیر پاشنه پایتان بیرون می‌زند؛ در نقطه‌ای که استخوان پاشنه به رباطی از پا وصل می‌شود که میان پاشنه و گوی کف پا یا فاشیای کف یا پلانتار (plantar fascia) قرار دارد.
این مشکل و وضعیت در طول زمان و به تدریج رخ می‌دهد. در بیشتر موارد این مشکل تا زمان دردناک‌شدن وضعیت خاموش می‌ماند و فرد مبتلا متوجه آن نمی‌شود. امکان جراحی این موضوع و برداشتن استخوان اضافی وجود دارد اما بیشتر متخصصان این راه را توصیه نمی‌کنند.
آیا خارپاشنه خطرناک است؟
ایجاد خار در ناحیه پاشنه خطرناک نیست اما می‌تواند باعث بروز درد شود و فعالیت‌های حرکتی را محدود کند. اغلب اوقات، درد بعد از بیدارشدن از خواب بیشتر است و در طول روز از شدت آن کم می‌شود.
اگر به خار پاشنه رسیدگی نشود، امکان بروز مشکلات جانبی هم قوت می‌گیرد. برای مثال، رگ‌به‌رگ‌شدن و مشکلاتی نظیر شکستگی پا برای کسانی که دچار چنین وضعیتی هستند، با احتمال بیشتری رخ می‌دهد.
انواع خارپاشنه چیست؟
باید دقت کنید که خار پاشنه و خار فاشیای پلانتار ( plantar fasciitis) دو موقعیت نزدیک به هم و شبیه به یکدیگر هستند اما تفاوت‌هایی دارند:
- خارپاشنه آشیل؛ این مشکل در واکنش به فشار و التهابی است که به فاشیای پلانتار وارد می‌شود. به مرور زمان، بدن به عنوان واکنش به فشار و التهاب، شروع به ساخت بافت‌های استخوانی اضافی می‌کند. این بافت اضافه بدل به خار استخوانی می‌شود و دردهایی به وجود می‌آورد.
- فاشیای پلانتار یا التهاب کف پا؛ با کارکشیدن زیاد از این ناحیه پا یعنی بافت نرم پشت پا تا نوک انگشتان و ایجاد کشیدگی در این قسمت (رباطی که میان پاشنه و گودی کف پا قرار دارد)، دردی رفت و برگشتی به وجود می‌آید. خار استخوانی وضعیت دردناکی است که پیچیدن درد در پا با وجود آن دائمی نیست و در طول روز به طور رفت و برگشتی احساس می‌شود.
علائم خارپاشنه چیست؟
از نشانه‌های دچارشدن به خار پاشنه باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- درد
- التهاب
- تورم در جلوی پاشنه
امکان دارد که این بخش از پا دچار حس گرما و داغی هم باشد. بعضی از انواع خار پاشنه هیچ نشانه‌ای به همراه ندارند و حتی هیچ نمود فیزیکی در بخش پاشنه پا هم به وجود نمی‌آید. در این مواقع، تشخیص مشکل با عکس‌برداری با اشعه ایکس مقدور می‌شود.
علت ایجاد خارپاشنه چیست؟
شکل‌گیری خار پاشنه واکنشی است که بدن در قبال فشار وارد بر تاندون‌ها و رباط‌های پا از خود نشان می‌دهد. پارگی مکرر پوششی که استخوان پا را می‌پوشاند از جمله دلایل ایجاد خار پاشنه است.
اگر بیماری‌هایی موجب به هم‌خوردن تعادل بدن در هنگام راه‌رفتن شوند هم امکان بروز خار پاشنه وجود دارد. همان‌طور که پیش‌تر هم قید شد، خارهای پاشنه به مرور زمان رخ می‌دهند و این طور نیست که با یک‌بار فعالیت ورزشی و فشار واردکردن به پا، ایجاد شوند.
فشار مکرر ناشی از پیاده‌روی، دویدن یا پریدن روی سطوح صاف هم از جمله دلایل اصلی بروز این مشکل است. پوشیدن کفش‌هایی که نامناسب‌اند و به خوبی به سلامت کف پا کمک نمی‌کنند از جمله دلایل ابتلا به خار پاشنه است.
امکان دارد که خار در ناحیه پاشنه به واسطه دچاربودن به مشکلات زیر هم رخ بدهد:
- آرتروز
- کبودی پاشنه پا
- اضافه وزن
تشخیص خارپاشنه چگونه است؟
از آنجا که این مشکل شباهت‌های زیادی با مشکلات دیگر ناحیه پا دارد، تشخیص آن کمی دشوار به نظر می‌رسد. برای اینکه تشخیص درستی از وضعیت پا صورت بگیرد، باید به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید.
این پزشکان از راه کمک‌گرفتن از اشعه ایکس و با تصویربرداری اقدام به تشخیص وضعیت می‌کنند. بیرون‌زدگی‌های استخوانی معمولاً با چشم قابل شناسایی نیستند.
برای تشخیص، معاینه پا و ارزیابی وضعیت با بررسی قرمزی و التهاب ناحیه مذکور هم صورت می‌گیرد. در مطب پزشک، از بیمار خواسته می‌شود که روی یک پا بایستد یا اندکی راه برود تا امکان تشخیص راحت‌تر شود.
یکی از عوامل دیگر درد پا ممکن است کف پای صاف باشد. برای آشنایی با این مشکل مقاله درمان کف پای صاف را مطالعه کنید.
عوارض خارپاشنه چیست؟
بروز این مشکل می‌تواند با عوارض متنوعی همراه باشد. در درجه نخست از دردهای آن که نمی‌توان گذشت و باید ذکر کنیم که دردهای این وضعیت در صورت پیشرفت آزاردهنده است.
در ضمن، اگر به حال خود رها شود و درمانی در کار نباشد، عوارض زیر هم محتمل خواهند بود:
- درد و مشکلات قوزک پا
- شکستگی پا
- درد کمر
- درد پا و زانو
- رگ‌به‌رگ شدن مچ
درمان خارپاشنه چگونه است؟
برای درمان خار در ناحیه پاشنه از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. استفاده از هر روش باید با نظارت دکتر خار پاشنه و تجویز او صورت بگیرد. برای مثال:
درمان با کمپرس سرد
کمپرس یخ می‌تواند درد خار پاشنه را کم و وضعیتش را کنترل کند. کیسه یخ یا کمپرس را به مدت ۱۵ دقیقه روی محل درد بگذارید. این کار با بی‌حس‌کردن موضعی از درد و التهاب کم می‌کند. کمپرس یخ از کمپرس گرم بهتر است؛ مورد دوم برای دردهای ماهیچه‌ای و مفاصل کاربرد بیشتری دارد.
درمان خارپاشنه با لیزر
از لیزر هم برای درمان خار پاشنه استفاده می‌شود. در این روش از نور قرمز و اشعه مادون قرمز برای کاهش التهاب ناحیه استخوانی استفاده می‌شود.
تزریق داروهای ضدالتهاب
برای درمان خار در پاشنه از تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی ( corticosteroid) هم استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند التهاب و درد ناحیه پا را تسکین بدهند. استفاده از آسپرین و ایبوپروفن هم ایده بدی نیست ولی باید با مشورت پزشک مصرف شوند.
کفش یا دمپایی خارپاشنه
دمپایی‌ها و کفش‌های طبی مخصوص می‌توانند از پا در ناحیه قوس و پاشنه حفاظت کنند. استفاده از کفش و دمپایی‌های مناسب که پا را در مقابل فشار واردشده در هنگام حرکت محفوظ نگه می‌دارند، از جمله درمان‌های رایج است. از جوراب خار پاشنه هم برای کنترل وضعیت استفاده می‌شود.
خارپاشنه زالو درمانی
زالودرمانی و روش‌هایی از این دست با انجام پژوهش‌های علمی مطمئن همراه نیستند. اعتمادکردن به این روش‌ها می‌تواند همراه با بروز مشکلات و عوارضی باشد.
جراحی خارپاشنه
اگر درد خار پاشنه مزمن و شدید شود، امکان دارد که نیاز به جراحی‌های ارتوپدی وجود داشته باشد. در جراحی این وضعیت، خار پاشنه برداشته می‌شود. با انجام این عمل هم درد ناشی از خار از بین می‌رود و هم امکان تحرک و فعالیت پا بیشتر می‌شود. پیش از جراحی، عکس‌برداری و آزمایش خون انجام می‌شود تا متخصصان به این نتیجه برسند که فرد، کاندید خوبی برای عمل هست یا خیر. بعد از عمل هم نیاز به استراحت، استفاده از کمپرس یخ و پوشیدن جوراب و محافظ طبی وجود دارد.
درمان خانگی خارپاشنه
در منزل از کمپرس یخ استفاده کنید و به پاهایتان استراحت بدهید. در صورت توصیه پزشک، ورزش‌هایی ساده را هم انجام بدهید. خودتان به دنبال پیداکردن ورزش نگردید و حتماً نظر متخصص را در این زمینه جویا شوید.
خارپاشنه و طب سنتی
توصیه‌هایی در طب سنتی هم وجود دارد که همراه با ماساژ روغن‌های گیاهی هستند. با ماساژدادن پا با روغن‌های زیر از درد و التهاب ناشی از وجود خار در پاشنه کم می‌شود. روغن‌های:
- ترنج
- اوکالیپتوس
- رازیانه
- اسطوخدوس
- پرتقال
- کنجد
- رزماری
خارپاشنه و استراحت
پیاده‌روی و ورزش‌هایی که روی پا فشار وارد می‌کنند، اصلاً توصیه نمی‌شود. با استراحت و انجام تمرین‌های سبک ورزشی تجویزشده از سوی پزشک و فیزیوتراپی است که می‌توانید مشکل خار پاشنه را حل کنید.
پیشگیری از ایجاد خارپاشنه چگونه است؟
به سلامت پاهایتان اهمیت بدهید. حتماً شنیده‌اید که می‌گویند، پا قلب دوم ما است. این حرف بسیار درست است و نشان از اهمیت سلامت این عضو در بدن دارد. به پاها استراحت بدهید و حواستان به شیوه حرکت‌دادن آنها و فشاری باشد که رویشان وارد می‌شود.
هرگونه درد در ناحیه پاشنه را جدی بگیرید و استفاده از کفش‌های استاندارد و مطلوب را فراموش نکنید. در صورت بروز هرگونه نشانه دردآور در پاشنه پا به پزشکان ارتوپدی مراجعه کنید.
یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین روش‌ها برای ملاقات با متخصصان حوزه ارتوپدی هم استفاده از سیستم نوبت دکتر سایت دکتردکتر است. این روش را به خاطر بسپارید.
درباره خار ناحیه پاشنه پا سؤالی دارید؟ اگر تجربه یا مشکلی در این زمینه داشته‌اید، با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
